Jak sfinansować nowy biznes technologiczny?

2 Własny biznes – determinanty sukcesu

3 Sytuacja w Polsce na tle krajów zachodnich Czy następujące twierdzenia są prawdziwe?  W krajach takich jak USA, Francja czy Wielka Brytania na przedsiębiorcę rozpoczynającego działalność czekają nisko bądź nieoprocentowane pożyczki ze źródeł publicznych. Także banki bardzo chętnie udzielają kredytu początkującym firmom  W Polsce takie możliwości są bardzo ograniczone i to stanowi podstawową barierę rozwoju przedsiębiorczości

4 Współzależności: pomysł - cechy przedsiębiorcy - finansowanie  Tylko najlepsze projekty mają szansę na uzyskanie znaczącego finansowania zewnętrznego  Wiele bardzo atrakcyjnych projektów nie zostaje wdrożonych bo nie uzyskują akceptacji banków i inwestorów (subiektywna ocena)  Nawet najlepszy projekt może zostać spalony, jeśli przedsiębiorca nie potrafi do niego przekonać partnerów, inwestorów, banki, etc.  Umiejętność zorganizowania finansowania stanowi potwierdzenie predyspozycji przedsiębiorczych  Cechy osobowościowe, dar przekonywania na ogół nie pomogą, gdy koncepcja biznesowa jest mało atrakcyjna i/lub słabo przygotowana

5 Podstawowe źródła finansowania nowo uruchamianych biznesów  Środki własne bądź zdobyte w wyniku relacji rodzinnych, przyjacielskich, itp.  Banki, instytucje finansowe  Środki wsparcia ze źródeł publicznych  Venture capital aniołowie biznesu  Relacje między środkami własnymi a zewnętrznymi źródłami finansowania źródłami finansowania  Czy można uruchomić biznes bez własnych środków?  Własne środki a zaufanie do przedsiębiorcy  Zasada: im więcej masz i mniej potrzebujesz tym chętniej ci pożyczają

6 Środki własne  Osobiste  Oszczędności, także rezultat celowego gromadzenia środków, wyjazdu zagranicznego, itp.  Mieszkanie, samochód  Rodzina  Rodzina pierwszym recenzentem przedsięwzięcia  Niebezpieczeństwo nadmiernego emocjonalnego zaangażowania  Rodzinna pożyczka a wpływ na funkcjonowanie biznesu

7 Środki własne – c.d. Przyjaciele i znajomi  Czy można mieszać przyjaźń z interesami?  Kogo z grona przyjaciół wybrać na pożyczkodawcę?  Pożyczkodawca czy wspólnik  Potrzeba klarownych reguł gry  Realne niebezpieczeństwo zerwania przyjacielskich więzi Środki własne – wnioski  Przymus zgromadzenia możliwie największych środków z własnych źródeł  Pierwszy solidny test dla atrakcyjności projektu i cech przedsiębiorczych inicjatora nowego biznesu

8 Strategia „stania na własnych nogach”  Mogę dostać kredyt ew. przyciągnąć inwestora  Nie robię tego bo:  Po co dzielić się zyskami  Po co tracić czas na przekonywanie banków i inwestorów  Jak to działa?  Skrajna determinacja w gromadzeniu własnych środków  Maksymalizacja cashflow zamiast zysków  Wykorzystanie sprawdzonych technik operacyjnych  To działa!

9 Jak to działa?  Dostosowanie modelu funkcjonowania  Szybkie uruchomienie sprzedaży  Priorytet dla produktów i usług o wysokiej marży  Rezygnacja z drogich ludzi  Kontrola tempa wzrostu w fazie rozruchu  Maksymalizacja cashflow zamiast zysków  Bootstrapping – metody operacyjne  Sprawne ściąganie należności  Przesuwanie płatności  Minimalizacja wydatków na inwestycje i zatrudnienie  Korzystanie ze wspólnej infrastruktury

10 Banki - uwagi wstępne Młody początkujący przedsiębiorca nie jest atrakcyjnym klientem dla banku, gdyż:  Nie ma pewność czy sobie poradzi  Brak zabezpieczenia kredytu Negatywne doświadczenia banków z początku lat 90-tych Ostatnio zmiany na lepsze, bo  Obniżenie stóp procentowych – obniżenie marż  Konkurencja w segmencie dużych klientów Pakiety dla MSP  Chęć sprzedaży usług bankowych dla MSP  Rozmawiają z nowo powstałymi firmami (staż min.18 mies.)  Rozmawiają (acz niezbyt chętnie) o finansowaniu uruchomienia działalności

11 Co pomaga staraniach o kredyt? Praktyczne sugestie bankowców Sensowny Biznesplan Inwestor mówi z sensem, zna się na dziedzinie, w której ma zamiar uruchomić biznes Musi być pewny tego co chce, silna wola Ma rozeznanie konkurencji, świadomość zagrożeń, trzeźwo patrzy na rzeczywistość Ma wsparcie rodziny  Małżonka – kwestia rozdzielności majątkowej  Rodziców - rodzina z tradycjami biznesowymi bardzo mocnym atutem. Ważna jest też skłonność do udzielenia poręczenia. Czy ma jakiś majątek jako zabezpieczenie (mieszkanie, samochód) Czy ma własne środki

12 Co przeszkadza? Zła historia kredytowa  Debety na karcie kredytowej  Opóźnienia w spłatach kredytów w innych bankach (BIK)  Czyszczenie konta do zera – niemożność ściągnięcia opłat bankowych Księgowość w formie uproszczonej Nadmierne korzystanie z transakcji gotówkowych unikanie nowoczesnych narzędzi – przelewy elektroniczne

13 Kwestia wiarygodności w kontaktach z bankiem Zdolność kredytowa a wiarygodność finansowa Zacznijmy budować wiarygodność kredytową od zaraz!  Unikać debetów na karcie kredytowej  Terminowa spłata rat kredytów konsumpcyjnych  Nie poręczać kredytów niesolidnym znajomym

14 Czego można się spodziewać od banku w przypadku nowo uruchamianej firmy?  Kredyt stanowiący 50% wartości inwestycji (czasami więcej), reszta środki własne  30 – 200 tys. PLN  Oprocentowanie ok %  Koszty opłaty %  Przetrwanie z umiarkowanym sukcesem przez pierwsze miesięcy znakomicie zwiększa zdolność kredytową

15 Środki wsparcia ze źródeł publicznych  Ogólne wskazówki gdzie szukać i czego można się spodziewać  Własne poszukiwania – dobrym początkiem n.p. PARP mrr.gov.pl, mazovia.plwww.parp.gov.pl  Szansa dla wytrwałych w poszukiwaniach i zaprawionych w bojach administracyjnych  Wybrane formy wsparcia nowo uruchamianej działalności  Fundusze pożyczkowe  Fundusze poręczeń kredytowych  Fundusze strukturalne UE

16 Jeśli nie bank to…..fundusze pożyczkowe  Działa ok. 80 funduszy regionalnych w całej Polsce. Ich liczba i wartość środków szybko rośnie – dokapitalizowanie z UE  Wyspecjalizowane w finansowaniu MSP  Uproszczone procedury  Warunki finansowe (oprocentowanie, prowizje) niższe niż w bankach – choć to niestety może ulec zmianie

17 Fundusze poręczeń kredytowych  Niedoceniona lecz ważna forma wsparcia finansowego dla początkujących  Pozwala pokonać „zaklęty krąg” braku zdolności kredytowej na starcie  Buduje pozytywną historię kredytową przedsiębiorcy  Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych BGK  Kilkadziesiąt funduszy regionalnych i lokalnych  Przedsiębiorcy działający krócej niż 2 lata mogą w trybie uproszczonym uzyskać poręczenie  Do 50% wartości zaciągniętego kredytu  Do 50 tys. Euro

18 Fundusze strukturalne UE  Jak na warunki polskie olbrzymie środki do dyspozycji  Oprócz wsparcia „w naturze” – n.p. szkolenie możliwość uzyskania bezzwrotnej dotacji inwestycyjnej  Sektor MSP a w tym nowo uruchamiane firmy traktowane priorytetowo  Jasno określone cele i rezultaty jakich oczekuje UE – w tym przedsiębiorczość i innowacyjność  Szczegółowe zasady i rygorystyczne procedury – niewielki błąd powoduje odrzucenie wniosku – ale ma być bardziej elastycznie  Kluczem do sukcesu jest:  Dobre rozpoznanie dostępności środków  Czy spełniamy kryteria kwalifikacyjne – n.p czy już prowadzi działalność czy nie  Kiedy i przez kogo są organizowane konkursy (gdzie należy składać wnioski)  Olbrzymie środki w budżecie na lata 2007 – 2015 – tej szansy nie wolno przegapić  Zasada – Ci którzy otrzymali dotację i dobrze wykorzystali dotację mają szansę na następną  Często obowiązkowe pośrednictwo organizatora projektu

19 Przykład PO Kapitał Ludzki 6.2 – 400 mln euro w skali kraju  Mazowsze - 51 mln euro  Szkolenie i doradztwo dla kandydatów na przedsiębiorców  Nie dla prowadzących działalność w okresie poprzedzających 12 miesięcy  Dotacja inwestycyjna do 40 tys. PLN  Wsparcie pomostowe 6-12 mies. Po ok. 700 PLN  Promocja dobrych praktyk w zakresie rozwoju przedsiębiorczości  Organizatorzy – różne instytucja, ośrodki szkoleniowe także szkoły wyższe  Pierwsze konkursy na Mazowszu ruszają w połowie maja 2008  Projekt bardzo zbliżony do wcześniejszego Działania 2.5 ZPORR  Doświadczenia realizacyjne z Programu „Jak uruchomić własny biznes”  120 studentów z Mazowsza

20 Przykład PO Kapitał Ludzki – 130 mln euro w skali kraju  Promocja i wsparcie akademickiej przedsiębiorczości (innowacyjnej)  Szkolenie i doradztwo dla pracowników, doktorantów i studentów, przygotowujące do uruchomienia innowacyjnego biznesu (spin-off, spin-out)  Brak dotacji inwestycyjnej dla „absolwentów” ale:  możliwość przejścia do PO IG 3.1 dla zaawansowanych technologicznie projektów  Organizatorzy – głównie szkoły wyższe  Pierwsze konkursy na Mazowszu ruszą w maju 2008 r.

Regionalny Program Operacyjny (Mazowsze) Działanie 1.5 Rozwój przedsiębiorczości  Dofinansowanie inwestycji, głównie w środkach trwałych  Dla firm nowopowstałych jak i tych już funkcjonujących  Przedsięwzięcia innowacyjne jak i innowacyjne  Projekty małe – do. 40 tys. PLN jak i duże (innowacyjne) – do 8 mln dotacji  Minimalny wkład własny – 25%  Więcej szczegółów będzie znanych po rozpisaniu konkursów na projekty 21

22 Przykład PO Innowacyjna Gospodarka 8.1  Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej  Dofinansowanie i szkolenie dla młodych przedsiębiorców działających nie dłużej niż 1 rok, wyspecjalizowanych w świadczeniu usług drogą elektroniczną  Dofinansowanie dla młodych przedsiębiorców 20 tys. – 200 tys.  Szczegóły realizacyjne nie zostały jeszcze określone (ma to nastąpić w najbliższym czasie)

23 Przykład PO Innowacyjna Gospodarka 3.1  Inicjowanie działalności innowacyjnej  Preinkubacja nowych biznesów opartych o zaawansowane technologie, inwestycje w nowoutworzone przedsięwzięcia  Organizatorzy – inkubatory, centra transferu technologii, parki technologiczne, itp.  Znaczące środki ale szczegóły realizacyjne nie zostały jeszcze określone (ma to nastąpić w najbliższym czasie)

24 Venture capital - Kapitał wysokiego ryzyka Podstawowe źródło finansowania nowych, innowacyjnych przedsięwzięć w USA i innych krajach rozwiniętych W Polsce i Europie Wschodniej faza początkowa z tendencją wzrostową  W latach ponad 30 funduszy zainwestowało 2,3 mld USD, z tego ponad 50% w Polsce  Inwestycje w ponad 600 spółkach  Koncentracja na firmach średnich  Minimalny próg zaangażowania – kilka milionów Euro Pozytywne rokowania na przyszłość w związku oczekiwanym rozwojem gospodarczym i przystąpieniem do UE

25 Jak działa fundusz VC Udostępnia kapitał w formie udziałów bez zabezpieczeń i gwarancji Staje się wspólnikiem i bierze na siebie ryzyko na równi z innymi właścicielami firmy Przedstawiciele funduszu VC wchodzą do zarządu i /lub rady nadzorczej Po pewnym czasie (3-7) lat Fundusz VC wychodzi ze spółki poprzez:  Wprowadzenie spółki na giełdę  Management buy-out  Sprzedaż udziałów inwestorowi strategicznemu  Umorzenie udziałów

26 Jakie projekty interesują fundusze VC? Wysoka stopa zwrotu rzędu n.p. 50% w perspektywie kilku lat VC szukają firm, projektów, które:  Mają dobrą kadrę kierowniczą  Konkurencyjny produkt  Działają na wzrostowym rynku/branży  Rozwijają się szybciej niż konkurenci z branży Bardzo duża selekcja projektów  80% zgłaszanych projektów zostaje odrzuconych po wstępnym przeglądzie biznes planu  Dalsze % odrzucone po dogłębnym przestudiowaniu biznes planu  Mniej niż 10% dopuszczone do pogłębionej analizy (2-4 tyg.)  Mniej niż 5% projektów uzyskuje finansowanie

27 VC a nowo uruchamiane przedsięwzięcia Na Zachodzie jest to główny obszar zainteresowania VC W Europie Wschodniej koncentracja na firmach średnich, firmy nowo powstałe uważane za słabe a jednocześnie ryzykowne Rynek wymusza stopniowe zainteresowanie nowo uruchamianymi przedsięwzięciami Szanse dla przedsięwzięć:  W których jest szansa na wysoka stopę zwrotu  Wymagających relatywnie dużych nakładów inwestycyjnych  W dziedzinach i innowacyjnych, high-tech  Gdzie właściciele wykazują się doświadczeniem i predyspozycjami menedżerskimi bądź potrafią przyciągnąć kadrę o takich predyspozycjach

28 Aniołowie biznesu  Ludzie, którzy odnieśli sukces finansowy  Niższy próg inwestycji – kilkadziesiąt, kilkaset tysięcy Euro  Mniej sformalizowane zasady działania  W Polsce ten segment dopiero się tworzy  Czy w kręgu bliższych i dalszych znajomych nie kandydata na „naszego” anioła?  Ostrożnie z międzynarodowymi „aniołami”

29 Podsumowanie „Zaklęty krąg” niezdolności kredytowej początkujących biznesmenów. Przełamanie tej sytuacji - pierwszym, poważnym sprawdzianem przedsiębiorcy Zgromadzenie kapitału ze środków własnych, od rodziny, przyjaciół - kluczowe na starcie Ważne jest rozpoznanie różnorodnych źródeł i możliwości finansowania a także trzymanie „ręki na pulsie” Cierpliwość i znajomość szczegółowych procedur pomaga Efekt domina I: Zdobycie środków z jednych źródeł ułatwia dostęp do innych źródeł. Efekt domina II: Każdy udany projekt ułatwia „złożenie” finansowania następnych.

30