Strategia rozwoju województwa podkarpackiego do 2020 roku Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego Rzeszów, czerwiec 2013 r.

 Odniesienia do realizacji obowiązującej Strategii  Z czego wynikają przesłanki aktualizacji  Scenariusze rozwoju  Wizja rozwoju województwa  Realizacja i źródła finansowania  Wyzwania, cele, efekty  Komentarze końcowe, podsumowanie. Główne zagadnienia w prezentacji: 2

Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata  Została uchwalona przez Sejmik Województwa Podkarpackiego w październiku 2006 r. obejmuje lata 2007 –  Aktualizacja w 2010 r. – konieczność dostosowania zapisów Strategii do wymogów zmienionych, obowiązujących wówczas przepisów prawnych i krajowych dokumentów strategicznych.  Aktualizacja 2013 r. – konieczność uwzględnienia nowych uwarunkowań programowych krajowych i europejskich oraz prawnych. 3

Ocena:  Poszczególne priorytety znacznie różniły się od siebie skalą interwencji oraz stopniem dopasowania do jej szczegółowych zapisów  w stosukowo niewielkim stopniu zarysowane zostały strategiczne wybory dotyczące kierunków rozwoju Podkarpacia  zbyt mała selektywność celów oraz ich niewystarczająca koordynacja - nadmiernie "branżowy" układ jej celów oraz ich zbyt duża liczba  niskie utożsamianie się poszczególnych „aktorów” ze sformułowanymi w dokumencie decyzjami strategicznymi  niewystarczające przełożenia na zapisy RPO WP - najważniejszego instrumentu finansowego Efekty:  stosunkowo dynamiczny wzrost gospodarczy, jednak niższy niż przeciętnie w Polsce  poprawa jakości regionalnego rynku pracy,  obserwowane pogłębianie się zróżnicowań wewnątrz regionalnych  województwo pozostaje regionem wymagającym dalszych, głębokich zmian strukturalnych. Ocena realizacji obowiązującej Strategii 4

Zmiany w Strategii rozwoju województwa Zakres wprowadzonych zmian Aktualizacja 2010Aktualizacja 2013 Układ dokumentuZostał zachowany Dokonano istotnych zmian, m.in. zrezygnowano z rozbudowanej diagnozy. Układ celów strategicznychZachowano cel główny StrategiiOkreślono nowy cel główny Strategii Obszary strategiczneUtrzymano układ 8 obszarów strategicznych Dokonano koncentracji - wprowadzono 4 Dziedziny działań strategicznych Osie priorytetowe Został zachowany ogólny kształt osi priorytetowych – 30 Priorytetów Dokonano koncentracji, określono 19 nowych Priorytetów Tematycznych. Kierunki działań Wprowadzono modyfikację zapisów, wydzielono zadania z horyzontem czasowym 2015 r. Zostały wyznaczone nowe kierunki działań. Działania przedstawiono od strony planowanych do osiągnięcia efektów. Wskaźniki realizacji Strategii Rozbudowany system wskaźników, bez oszacowania wartości docelowych. Zdecydowanie zmniejszono liczbę wskaźników, oszacowano wartości zakładane do osiągnięcia. Wskaźniki są mierzalne i odnoszą się do Priorytetu Tematycznego Aspekt terytorialnyBrakWyznaczono Obszary Strategicznej Interwencji dla każdego kierunku działań. Wprowadzono prezentacje graficzne – mapy. 5

Strategia rozwoju województwa podkarpackiego do 2020 Główne etapy prac  30 maja 2011 r. – przystąpienie do aktualizacji Strategii (uchwała Sejmiku Województwa Podkarpackiego )  marzec – czerwiec 2012 r. – Założenia do aktualizacji Strategii - opracowanie, konsultacje społeczne oraz przyjęcie przez Zarząd Województwa Podkarpackiego (6 czerwca 2012 r.).  lipiec 2012 r. - styczeń 2013 r. - prace podzespołów zadaniowych, odpowiedzialnych za przygotowanie zapisów części kierunkowej Strategii w zakresie priorytetów tematycznych.  marzec 2013 r. – debata nad zapisami Strategii w komisjach sejmikowych oraz na sesji Sejmiku Województwa Podkarpackiego (25 marca 2013 r.)  17 kwietnia 2013 r. – przyjęcie projektu Strategii rozwoju województwa podkarpackiego wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko przez Zarząd Województwa.  22 kwietnia – 27 maja 2013 r. konsultacje społeczne projektów Strategii oraz Prognozy oddziaływania na środowisko. W trakcie konsultacji odbyły się cztery spotkania regionalne.  25 czerwca 2013 r. przyjęcie przez Zarząd Województwa projektu Strategii rozwoju województwa wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko po uwzględnieniu wyników konsultacji społecznych. 6

NOWY PARADYGMAT POLITYKI REGIONALNEJ KLUCZOWE ELEMENTY NOWEGO PODEJŚCIA DO POLITYKI ROZWOJU : Zintegrowane i wieloaspektowe podejście do rozwoju (komplementarność działań) Ukierunkowanie terytorialne (Obszary Strategicznej Interwencji) Zorientowanie na rezultaty (wzmocniony monitoring – Regionalne Obserwatorium Terytorialne) 7

Scenariusze rozwoju województwa Scenariusz szans: dynamiczny rozwój gospodarki, wzrost innowacyjności przedsiębiorstw i instytucji, rozwój turystyki, rozwój przedsiębiorczości, nowe miejsca pracy poprawa sytuacji demograficznej województwa, zatrzymanie niekorzystnych trendów (odpływ osób młodych i wykształconych), zmniejszanie dysproporcji rozwojowych w regionie, rozwój regionalnych biegunów wzrostu, równomierne rozprzestrzenianie się procesów rozwojowych poprawa dostępu do usług publicznych (edukacja, zdrowie, kultura), poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności komunikacyjnej regionu, poprawa stanu jakości środowiska, ochrona przed zagrożeniami, poprawa bezpieczeństwa energetycznego. Scenariusz pośredni: Rozwój umiarkowany, nie pozwalający na istotną zmianę pozycji konkurencyjnej województwa. Scenariusz zagrożeń: Rozwój spowolniony, dalsze pogłębianie niekorzystnych trendów. 8

Osiągnięcie celów zakładanych w wizji rozwoju uzależnione będzie przede wszystkim od: Skali inwestycji Wielkości i struktury zewnętrznych środków rozwojowych, Poziomu dostępności transportowej Procesów demograficznych, społecznych i edukacyjnych WIZJA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA DO 2020r. 9

 Zmniejszenie dystansu rozwojowego wobec bardziej rozwiniętych regionów (lider wśród województw Polski Wschodniej),  Efektywne wykorzystanie gospodarczych atutów regionu i jego wewnętrznych potencjałów (rozwijanie specjalizacji regionalnych i inteligentnych specjalizacji, wzrost atrakcyjności turystycznej),  Zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw, dzięki współpracy z sektorem nauki, rozwojowi badań stosowanych i transferowi technologii,  Wyraźne podniesienie konkurencyjności gospodarczej i atrakcyjności inwestycyjnej regionu w skali krajowej i międzynarodowej poprzez wzmacnianie funkcji metropolitalnych Rzeszowa oraz obszarów funkcjonalnych regionalnych biegunów wzrostu,  Znaczna poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępność komunikacyjnej (sieć drogowa, kolejowa i lotniska),  Powszechny dostęp do usług publicznych oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego i solidarności środowiskowej,  Poprawa bezpieczeństwa i racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska (w tym ochrona środowiska i rozwój OZE). WIZJA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA w 2020 r. - Wybrane efekty 10

REALIZACJA WIZJI ROZWOJU W SRW DO 2020 R. Wizję rozwoju województwa precyzuje cel główny Strategii: „Efektywne wykorzystanie zasobów wewnętrznych i zewnętrznych dla zrównoważonego i inteligentnego rozwoju społeczno- gospodarczego drogą do poprawy jakości życia mieszkańców”. Przyjęto jako kluczowe cztery dziedziny działań strategicznych :  konkurencyjna i innowacyjna gospodarka  kapitał ludzki i społeczny  sieć osadnicza  środowisko i energetyka. Wyznaczono łącznie 19 priorytetów tematycznych. Dla priorytetów tematycznych wyznaczono wskaźniki, pozwalające na monitorowanie postępów realizacji. Dla kierunków działań zostały określone obszary strategicznej interwencji (34 obejmują obszar całego województwa, dla 30 zostały wyznaczone OSI na mapie). 11

WYZWANIA ROZWOJOWE W KONTEKŚCIE SPÓJNOŚCI PRZESTRZENNEJ REGIONU - NIWELOWANIE WEWNĘTRZNYCH DYSPROPORCJI ROZWOJOWYCH Wzrost produktu podregionalnego brutto na 1 mieszkańca w relacji do średniej wojewódzkiej w latach 2000 – Bardzo wyraźnie zaznaczona nierówność procesów rozwojowych pomiędzy podregionami tarnobrzeskim i rzeszowskim a krośnieńskim i przemyskim. Wewnątrzregionalne zróżnicowania pogłębiają się szczególnie wyraźnie od 2006 r. 12

NIWELOWANIE DYSPROPORCJI ROZWOJOWYCH WEWNĄTRZ REGIONU – wybrane działania w ramach OSI Wzmacnianie i rozwijanie innowacyjnych sektorów przemysłu, Rozwój badań stosowanych, tworzenie programów i zespołów badawczych, Rozwijanie kształcenia na poziomie wyższym, Poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności transportowej, Wzmocnienie biegunów wzrostu i ich powiązań oraz rewitalizacja miast, Rozwój energetyki wykorzystującej odnawialne źródła energii, Zapobieganie zagrożeniom i likwidacja szkód, Zapewnienie dobrego stanu środowiska w zakresie czystości powietrza i hałasu Subregiony: rzeszowski i tarnobrzeski 13

NIWELOWANIE DYSPROPORCJI ROZWOJOWYCH WEWNĄTRZ REGIONU – wybrane działania w ramach OSI Tworzenie infrastruktury dla innowacyjnego przemysłu, wzmacnianie i rozwijanie innowacyjnych sektorów przemysłu, Poprawa jakości kształcenia wzmacniającego regionalne specjalizacje, Poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności transportowej (obszary trudnodostępne !), Wzmocnienie biegunów wzrostu i ich powiązań oraz rewitalizacja miast, Rozwój energetyki wykorzystującej OZE, Zapobieganie zagrożeniom i likwidacja szkód, Zachowanie bioróżnorodności, Podniesienie konkurencyjności produktów turystycznych w wiodących formach turystyki przyjazdowej oraz rozwój promocji turystycznej, Poprawa efektywności i dochodowości gospodarstw rolnych, rozwój przetwórstwa rolno – spożywczego, Rozwój infrastruktury technicznej umożliwiający wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, Rozbudowa infrastruktury sieci telekomunikacyjnej. Subregiony: Krośnieński i przemyski 14

Równoważenie rozwoju społeczno-gospodarczego Spójność przestrzenna i wzmacnianie funkcji biegunów wzrostu – Priorytet 3.5.  Równomierny rozwój społeczno- gospodarczy regionu w oparciu o 9 rzeczywistych biegunów wzrostu  Tworzenie układów multipolarnych uwzględniających rozprzestrzenianie się procesów rozwojowych ponad granicami administracyjnymi  Polityka miejska - poprawa ładu przestrzeni sprzyjająca rozwojowi ośrodków miejskich 15

Równoważenie rozwoju społeczno-gospodarczego Strategia znajdzie rozwinięcie w zintegrowanych programach strategicznych adresowanych do konkretnego terytorium wyodrębnionego ze względu na jego specyficzne cechy. Propozycje interwencji w odniesieniu do specyficznych terytoriów, wynikające z identyfikacji potencjałów oraz głównych barier będą zawierać:  Program strategicznego rozwoju Bieszczad  Program Błękitny San 16

RAMY FINANSOWE STRATEGII Strategia zakłada szerokie wykorzystanie dostępnych źródeł finansowania:  Środki publiczne - krajowe, europejskie  Środki prywatne Łączna przewidywana dla województwa kwota: 6.423,48 mln euro Środki dla poszczególnych dziedzin działań strategicznych: Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka – 23% ok ,4 mln euro Kapitał ludzki i społeczny – 21% ok ,93 mln euro Sieć osadnicza – 37% ok ,69 mln euro Środowisko i energetyka – 19% ok ,46 17

Główne instrumenty finansowe W ramach Umowy Partnerstwa:  Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata  Program Operacyjny Polska Wschodnia  Inne krajowe Programy Operacyjne  Program dotyczący Rozwoju Obszarów Wiejskich Instrumenty zewnętrzne:  Programy UE, np.: Program HORYZONT 2020, „Młodzież w działaniu”, Instrument „Łącząc Europę”  Środki pochodzące z tzw. „mechanizmów norweskich”  Środki z innych źródeł: np. Bank Światowy Instrumenty wewnętrzne:  Kontrakt Terytorialny  Publiczne środki samorządowe.  Partnerstwo Publiczno-Prywatne. 18

Podejście projektowe w Strategii Konieczna jest identyfikacja strategicznych przedsięwzięć o kluczowym znaczeniu dla rozwoju województwa podkarpackiego. Zarząd Województwa zaprasza do zgłaszania propozycji projektów strategicznych realizujących cele rozwojowe regionu wskazane w Strategii oraz wynikające z kierunków rozwoju określonych na poziomie krajowym. Propozycje projektów powinny spełniać następujące kryteria:  co najmniej regionalna skala oddziaływania projektu,  wpływ na atrakcyjność i konkurencyjność województwa poprzez wspieranie występujących potencjałów lub niwelowanie barier rozwojowych,  wpływ na sytuację społeczno – gospodarczą (np. korzystny wpływ na rozwój kapitału ludzkiego i społecznego, poprawę atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej regionu, poprawę dostępności komunikacyjnej),  zgodność z dokumentami strategicznymi/programowymi,  minimalna wartość projektu 50 mln PLN. 19

Czego oczekujemy jako efekt wdrażania:  Podniesienie pozycji województwa wśród innych województw w kraju i zwiększenie udziału województwa w tworzeniu krajowego PKB  zwiększenie udziału przemysłu w tworzeniu WDB województwa i wzrost innowacyjnych branż przemysłu (Dolina Lotnicza, IT)  Rozwój oferty turystycznej w oparciu o unikatowe walory regionu  Zmniejszenie bezrobocia poniżej średniej dla Polski dzięki przedsiębiorczości  Szeroko rozumiane bezpieczeństwo ludności i udział w dostępie do usług publicznych  Równomierny rozwój społeczno-gospodarczy całego obszaru województwa  Poprawa dostępności województwa (komunikacyjnego i informacyjnego) 20

Dziękuję za uwagę! Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego