Chemia leczy Autor: Urszula Strzeżesz, Weronika Piętka, Patrycja Paduch, Beata Rękawek, Opiekun projektu: Elżbieta Grzegrzółka

CO TO JEST LEK?

Co to jest lek? LEK- mieszanina substancji leczniczej i substancji pomocniczych (nadających smak oraz barwę ułatwiających uzyskanie określonej formy leku). Co to jest substancja lecznicza? SUBSTANCJA LECZNICZA- pierwiastki lub związki chemiczne, które modyfikują czynności organizmu tak aby zapobiec chorobie lub ją wyleczyć, niszczą też mikroorganizmy (wirusy, bakterie, grzyby itp.) wywołujące chorobę.

Pojęcie dawki i jej rodzaje. Dawka- decyduje o tym, czy dana substancja będzie lekiem, czy trucizną. Rodzaje dawek: Dawka minimalna DM- ilość substancji wywołująca pierwsze dostrzegalne zmiany w organizmie. Dawka lecznicza DC- ilość substancji powodująca działanie lecznicze. Dawka toksyczna DT- ilość substancji wywołująca wyraźne zatrucie organizmu Dawka śmiertelna średnia LD 50 – ilość substancji powodująca śmierć połowy zwierząt doświadczalnych

Podział substancji leczniczych ze względu na efekty działania. Eliminujące objawy chorobyEliminujące przyczyny choroby Np.:  Przeciwbólowe  Przeciwgorączkowe  Neutralizujące nadmiar kwasów w żołądku  nasenne Np.:  przeciwbakteryjne  przeciwwirusowe  uzupełniające niedobory witamin, hormonów, enzymów  wiążące substancje toksyczne

Podział substancji leczniczych ze względu na metodę otrzymania naturalnepółsyntetycznesyntetyczne Pozyskane metodami fizycznymi z części roślin, np. chinina z kory drzewa, lub z organizmów zwierząt oraz z minerałów, np. tran z wątroby ryb dorszowatych Otrzymane z substancji naturalnych, poddanych reakcjom chemicznym, np. ampicylina – półsyntetyczny lek przeciwbakteryjny, pochodna penicyliny wyhodowanej z pleśni Penicillum Otrzymywane w wyniku reakcji chemicznych z surowców, które nie mają właściwości leczniczych, np. aspiryna – produkt reakcji estryfikacji substancji otrzymywanych w warunkach laboratoryjnych

O sposobie działania danej substancji chemicznej na organizm człowieka, oprócz dawki, decydują też: 1)struktura chemiczna, tj. rodzaj i liczba grup funkcyjnych oraz ich układ przestrzenny (izomeria), 2)stopień rozdrobnienia, 3)rozpuszczalność w wodzie, 4)droga przenikania do organizmu.

Sposób podania leku a szybkość jego działania. Układ krwionośny. Leki podane w formie zastrzyków dożylnych lub kroplówek trafiają wprost do krwi. Za jej pośrednictwem bardzo szybko przemieszczają się do wszystkich narządów organizmu. Działają zatem tuż po podaniu. Przewód pokarmowy. Lek podany doustnie działa wolniej, gdyż nie trafia bezpośrednio do krwiobiegu. Przemieszcza się przewodem pokarmowym i jest wchłaniany do krwi dopiero w jelicie cienkim. Układ oddechowy. Wdychanie leku sprawia, że substancja lecznicza dociera przez płuca do krwi i dzięki temu szybciej zaczyna działać. Podskórna i domięśniowa. Wstrzyknięcie leku podskórnie lub domięśniowo sprawia, że przenika on do krwiobiegu wolniej niż dawka podana wprost do krwi, ale szybciej niż przez układ pokarmowy. Naskórna. W postaci plastrów umieszczonych na skórze, maści oraz żeli podaje się głównie leki działające antyseptycznie i antyalergicznie. Nie przenikają one do głębszych warstw skóry ani do krwiobiegu, lecz działają natychmiast w miejscu zaaplikowania. W formie plastrów podaję się też czasem witaminy i niektóre hormony. Przenikają one do krwiobiegu powoli i stopniowo.

CHEMIOTERAPIA

Chemioterapia – używanie syntetycznych związków chemicznych w celu zwalczania chorób wywołanych przez drobnoustroje i pasożyty, a także chorób nowotworowych. Pojęcie chemioterapii wprowadził do medycyny Paul Ehrlich ( ). Zastosował on organiczną pochodną arsenową - salwarsan w leczeniu chorób wywoływanych przez krętki i pierwotniaki.

Chemioterapia polega na zabijaniu komórek raka, niestety niejednokrotnie niszczy także zdrowe komórki. Eliminuje nie tylko szybko rozwijające się nieprawidłowe, ale także inne szybko wzrastające komórki w naszym ciele, np. komórki włosów czy krwi. Sposoby podawania chemioterapii : doustnie w postaci tabletek, kapsułek lub płynów, w formie zastrzyku dożylnego lub kroplówki; za pośrednictwem wkłucia centralnego; poprzez „port naczyniowy”,, wykorzystując pompy infuzyjne Sposoby podawania chemioterapii

Leki cytostatyczne Środki alkilujące-substancje mające czynne rodniki zdolne do alkilacji, które wiążą się z ważnymi strukturami komórek, do tej grupy zaliczamy: Cyklofosfamid Chlorambucil Nitrogranulogen

Antymetabolity Antymetabolity-,, niepełnowartościowe” substraty, które wbudowane w istotne dla życia struktury komórek tworzą produkty końcowe niemogące pełnić ich prawidłowej funkcji, do tej grupy zaliczamy 5-fluorouracil, Metotreksat, 6-merkaptopuryna.

Antybiotyki przeciwnowotworowe - substancje pochodzenia organicznego, najczęściej otrzymywane z bakterii lub grzybów o działaniu cytostatycznym, do tej grupy zalicza się: Antybiotyki przeciwnowotworowe Adriamycyna, Bleomycyna, Daktynomycyna.

Trucizny mitotyczne - środki, które wiążąc się z wrzecionem podziałowym komórki uniemożliwiają jej podział na dwie komórki pochodne, np.: Winkrystyna, Winblastyna, Wepesid, Docetaksel. Trucizny mitotyczne

Cytostatyki cyklozależne i fazowo- specyficzne - są to leki działające w określonej fazie cyklu komórkowego, charakteryzujące się tym, że wzrost dawki powoduje wzrost odsetka zniszczonych komórek - do pewnego poziomu. Potem już nie, bo komórki, które mają zostać zwalczone znajdą się w innej fazie rozwoju. Cytostatyki cyklozależne i fazowo-specyficzne

Efekty uboczne chemioterapii Niepożądana konsekwencja chemioterapii wpływająca na Twój organizm, niezwiązana z Twoim nowotworem, określana jest jako komplikacja leczenia lub skutek uboczny. Najczęstsze skutki uboczne chemioterapii to: Niski poziom białych krwinek we krwi Niski poziom czerwonych krwinek we krwi (tzw. niedokrwistość, lub anemia) Niski poziom płytek krwi Nudności Wymioty Wypadanie włosów Przemęczenie Niektóre efekty uboczne mogą być tymczasowe i nieprzyjemne. Czasem mogą powodować redukcję dawek i opóźnienie w leczeniu, mogą nawet stanowić zagrożenie dla życia.

Co można osiągnąć przez chemioterapię? W zależności od typu nowotworu i stadium jego rozwoju, chemioterapia może: Wyleczyć chorobę nowotworową, Powstrzymać rozprzestrzenianie się choroby nowotworowej, Opóźnić rozwój nowotworu, Złagodzić symptomy, które mogą być spowodowane chorobą nowotworową. Chemioterapia jest bardzo skuteczną metodą leczenia raka, Nawet jeśli chemioterapia nie doprowadza do pełnego wyleczenia, może pomóc ludziom żyć dłużej i zachować lepszą jakość życia.

Dziękujemy !!! Prezentacje wykonano w ramach projektu edukacyjnego 2012/13