Konferencja nt. „Rozwój szkolnictwa zawodowego w Białymstoku a potrzeby rynku pracy” Białystok 17 czerwca 2010 roku Udział szkolnictwa zawodowego w Białymstoku w kreowaniu podaży na rynek pracy – wyniki badań Autor: Bożena Słomińska

Prezentowane problemy badawcze  Tendencje zmian w strukturze kształcenia w Białymstoku na tle woj. podlaskiego  Absolwenci wg zawodów a potrzeby rynku pracy – na podstawie analizy zawodów deficytowych i nadwyżkowych  Ocena podaży pracy przez lokalnych pracodawców  Przyczyny niedopasowania podaży pracy do popytu  Ocena szans absolwentów na rynku pracy

Struktura absolwentów średnich i wyższych szkół na Podlasiu na tle Polski ogółem, w % Rodzaje szkół/studiów PodlasiePolskaPodlasiePolska Licea ogólnokształcące i uzupełniające 24,226,324,223,8 Szkoły zawodowe i licea profilowane 29,827,423,724,3 Szkoły policealne10,99,410,59,1 Studia magisterskie i licencjackie 35,136,941,642,8 Ogółem absolwenci100,0 Źródło: Dane GUS, zestawienie i obliczenia własne

Absolwenci podlaskich szkół zawodowych w latach Rodzaje szkółZmiany liczby absolwentów w % 2008/ /2008 Ogółem szkoły zawodowe:- 8,9- 8,7 Zasadnicze szkoły zawodowe- 12,0- 4,1 Technika+ 7,8+ 2,8 Licea profilowane- 12,6- 44,7 Źródło: Dane GUS, obliczenia własne

Absolwenci białostockich techników w latach ZawodyUdział w liczbie absolwentów Technik mechanik22,0 Technik ekonomista10,4 Technik technologii żywności7.9 Technik elektronik7,5 Kucharz6,4 Technik hotelarstwa4,1 Technik telekomunikacji3,7 Technik kelner3,6 Technik budownictwa3,3 Technik informatyk3,1 Źródło: Dane szkół zawodowych, obliczenia własne

Absolwenci białostockich szkół zawodowych w latach ZawodyUdział w liczbie absolwentów Kucharz małej gastronomii24,0 Cukiernik16,6 Mechanik pojazdów samochodowych 13,4 Elektryk7,6 Blacharz/lakiernik6,6 Mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych 6,3 Fryzjer4,6 Elektromechanik4,3 Murarz3,4 Źródło: Dane szkół zawodowych, obliczenia własne

Ocena sytuacji absolwentów szkół zawodowych na lokalnym rynku pracy na podstawie danych PUP w Białymstoku dotyczących lat

Wariant I – bardzo małe szanse na pracę: rejestrowano nowych bezrobotnych, brak ofert pracy Zawody/specjalnościZmiany w liczbie absolwentów Technik budownictwaLiczba absolwentów utrzymywała się na tym samym nie wysokim poziomie Technik elektrykLiczba absolwentów malała Technik technologii odzieżyLiczba absolwentów rosła Technik technologii żywnościLiczba absolwentów rosła Technik ekonomistaLiczba absolwentów rosła Źródło: opracowanie własne na podstawie danych szkół zawodowych oraz PUP Białystok

Wariant II –małe szanse na pracę: liczba ofert mniejsza niż nowo rejestrowanych bezrobotnych Zawody/specjalnościZmiany w liczbie absolwentów Technik mechanikRelatywnie duża liczba absolwentów; w ostatnim roku zmalała Technik informatykLiczba absolwentów rosła FryzjerLiczba absolwentów rosła CukiernikLiczba absolwentów malała Źródło: opracowanie własne na podstawie danych szkół zawodowych oraz PUP Białystok

Wariant III –duże szanse na pracę: liczba ofert pracy większa niż nowo rejestrowanych bezrobotnych Zawody/specjalnościZmiany w liczbie absolwentów Technik handlowiecLiczba absolwentów rosła KucharzLiczba absolwentów rosła Mechanik pojazdów samochodowych Liczba absolwentów rosła SprzedawcaBrak absolwentów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych szkół zawodowych oraz PUP Białystok

Wariant IV – bardzo duże szanse na pracę: zgłaszano oferty pracy, nie rejestrowano nowych bezrobotnych Zawody/specjalnościZmiany w liczbie absolwentów Technik administracjiBrak absolwentów Technik organizacji prac biurowychBrak absolwentów KelnerLiczba absolwentów rosła Technik ochrony fizycznej osób i mienia Brak absolwentów Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych Brak absolwentów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych szkół zawodowych oraz PUP Białystok

Wariant IV – bardzo duże szanse na pracę: zgłaszano oferty pracy nie rejestrowano nowych bezrobotnych Zawody/specjalnościZmiany w liczbie absolwentów MurarzLiczba absolwentów utrzymywała się na nie wysokim poziomie ŚlusarzBrak absolwentów StolarzW ostatnim roku brak absolwentów KrawiecNiewielka i malejąca liczba absolwentów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych szkół zawodowych oraz PUP Białystok

Czy podaż pracy zaspokaja potrzeby pracodawców, w % ZawodyZdecydowa nie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowa nie nie Biurowe66,029,84,3 Handlowe50,744,42,82,1 Elektrotechniczne38,836,716,38,2 Budowlane53,726,89,8 Mechaniczne52,632,99,25,3 Gastronomiczne31,347,914,66,3 Turystyka27,345,527,3 Ogrodnicze25,075,0 Odzieżowe50,040,010,0 Usługi osobiste40,9 11,46,8 Źródło: badanie pracodawców, IV kwartał 2009 r.

Brakujące specjalności: kucharz, kelner, stolarz, fryzjer, informatyk, mechanik, elektronik Paradoks: zarejestrowani bezrobotni oraz brak potencjalnych pracowników w tych samych zawodach

Przyczyny niedopasowania podaży i popytu na pracę  Oferta edukacyjna  Uwarunkowania i sytuacja w szkolnictwie zawodowym  Preferencje i aspiracje młodzieży i rodziców  Brak ośrodka prognozującego potrzeby rynku i wyznaczającego kierunki rozwoju lokalnego szkolnictwa zawodowego  Brak drożnych kanałów przepływu informacji  Mała funkcjonalność systemu doradztwa zawodowego  Ograniczona współpraca szkół z pracodawcami

Ocena oferty edukacyjnej szkolnictwa zawodowego w Białymstoku Słabe strony oferty  Zestaw zawodów jest ograniczony listą MEN  Mały wpływ na ofertę mają przedsiębiorcy  Ofertę kształtują zgłoszenia uczniów  Oferta mało elastyczna Mocne strony oferty  Próby nawiązywania w ofercie do prognoz gospodarczych  Próby dostosowania oferty do zainteresowań gimnazjalistów  Oferta szeroka Źródło: badanie jakościowe przedstawicieli szkolnictwa i pracodawców

Czy uważasz, że oferta edukacyjna szkół ponadgimnazjalnych jest zadowalająca? Źródło: badanie białostockich gimnazjalistów

Opinie ekspertów o uwarunkowaniach podaży pracy  Niedoinwestowanie technologiczne pracowni i warsztatów szkolnych  Kadra pedagogiczna – dobrzy teoretycy, mała znajomość nowych rozwiązań technologicznych  Duży udział uczniów o najniższych wynikach edukacyjnych-mały prestiż szkolnictwa  Kwalifikacje absolwentów nie zawsze pozytywnie oceniane przez pracodawców  Baza – hamulec wysokiej jakości nauczania  Brak korelacji międzyprzedmiotowej  Uruchamianie nowych kierunków-bez zaplecza

Jakość podaży pracy w opiniach uczniów kształcących się zawodowo Charakterystyka wiedzy zdobywanej w szkole TechnikaZasadnicze szkoły zawodowe Przeważa wiedza teoretyczna 64,619,0 Przeważają umiejętności praktyczne 4,023,3 Wiedza nosi charakter teoretyczno-praktyczny 31,457,8 Źródło: I. Niećko, D. Jegorow, M. Cieślikowska, Postawy i opinie uczniów białostockich szkół zawodowych wobec zawodu, edukacji zawodowej i przyszłości zawodowej, Raport z badań, IBRKK, Warszawa 2009

Jakość zatrudnionych w ocenie pracodawców, wg zawodów, w % Grupy zawodówWystarczającaNiewystarczająca Biurowe97,82,2 Handlowe95,05,0 Elektrotechniczne87,512,5 Budowlane i geodezyjne95,24,8 Mechaniczne, samochodowe92,17,9 Gastronomiczne83,716,3 Turystyka i hotelarstwo90,99,1 Ogrodnicze, rolnicze100,0 Odzieżowe88,611,4 Usługi osobiste83,316,7 Źródło: badanie pracodawców, IV kwartał 2009 r.

Szanse i zagrożenia dla absolwentów szkolnictwa zawodowego na białostockim rynku pracy SzanseZagrożenia Poprawa jakości kształcenia Oddziaływanie na ponowny wzrost etosu zawodowego Zmiana formuły kształcenia - wiedza specjalistyczna +ogólna, która ma ułatwiać przekwalifikowanie Przygotowanie absolwentów do samozatrudnienia Przygotowanie absolwentów do mobilności zawodowej po ukończeniu szkoły Włączanie firm do procesu edukacji Sytuacja rynkowa Zwiększenie aspiracji młodzieży w zakresie wykształcenia, co ogranicza kształcenie zawodowe Postrzeganie przez ogół młodzieży i rodziców szkół zawodowych jako słabej alternatywy w wyborze ścieżki kształcenia

Szanse i zagrożenia dla absolwentów szkolnictwa zawodowego na białostockim rynku pracy SzanseZagrożenia Pozyskiwanie kompetencji poza zawodowych Podejmowanie ewaluacji programów nauczania pod kątem ich przydatności dla pracodawców Rozwój systemu doradztwa edukacyjno-zawodowego silnie nastawionego na zaspokajanie potrzeb rynku pracy Tworzenie i doskonalenie systemu informacji zawodowej sterującej rozwojem szkolnictwa zawodowego Niska samoocena absolwentów szkół zawodowych wynikająca ze złej marki szkolnictwa zawodowego w społeczeństwie

Dziękuję za uwagę