Ochrona informacji niejawnych w procedurach Unii Europejskiej Mariusz Kondrat Departament Prawa Europejskiego Urząd Komitetu Integracji Europejskiej

© Mariusz Kondrat P R O G R A M Wprowadzenie do prawa Unii Europejskiej Podstawy prawa Unii Europejskiej Ochrona informacji niejawnych a Unia Europejska Postanowienia Decyzji Rady 264/2001

© Mariusz Kondrat Podstawy Wspólnego Rynku Swobody Wspólnego Rynku Przepływu towarów Przepływu usług Zakładania przedsiębiorstw Przepływu kapitału Przepływu pracowników

© Mariusz Kondrat Swoboda przepływu towarów Koniec granic Koniec kontroli granicznych wszelkichKoniec ceł i wszelkich innych ograniczeń Unia Europejska – jeden rynek (krajowy) Bez barier (Lublin – Nałęczów) Bez barier (Lublin – Hamburg – Bratysława) Poszerzone możliwości handlu towarowego Konsekwencje: konkurencja towarowa Ale bariery na zewnętrznych granicach UE

© Mariusz Kondrat Swobodny przepływ towarów Zniesienie obowiązkowej certyfikacji (znak B) system uznawania badań z innych krajów UE uproszczenia w procedurach rejestracji (np. leków) zakaz nadmiernych norm jakościowych o charakterze obowiązkowym

© Mariusz Kondrat Swoboda przepływu usług Unia Europejska – jeden rynek usług Bez barier (Lublin – Hamburg – Bratysława) Możliwość wykonywania usług za granicą Przykład: usługi medyczne, ochrona zdrowia Bez konieczności zakładania firmy i posiadania siedziby! Uznawanie kwalifikacji (pośrednio) Warunek: czasowy charakter usługi Konsekwencje: większa konkurencja

Informacje niejawne Problematyka ochrony informacji niejawnych nie została zharmonizowana w prawie Unii Europejskiej. W zakresie informacji niejawnych o “charakterze krajowym” brak jest przepisów UE, które wyznaczałyby tryby i zasady postępowania. Inna jest jednak sytuacja w odniesieniu do informacji niejawnych pochodzących od Rady Unii Europejskiej.

Podstawa prawna W tym zakresie obowiązuje: Decyzja Rady 2001/264/WE, która w stosunku do Państw Członkowskich UE przewiduje określone wymagania związane z dostępem, przechowywaniem, magazynowaniem i archiwizowaniem informacji niejawnych pochodzących od organów UE.

Postanowienia wstępne: Decyzja przewiduje, że: w celu umożliwienia prawidłowej współpracy z zakresu wymiany informacji niejawnych w ramach struktur UE należy utworzyć system bezpieczeństwa danych.

Postanowienia wstępne System informacji niejawnych obejmuje głównie sprawy bezpieczeństwa i obrony UE, a także interesów państw członkowskich. Państwa członkowskie powinny przyjąć odpowiednie środki aby zagwarantować tajność informacji w następujących przypadkach:

Tajność informacji Dotyczy: Członków stałych reprezentacji przy UE i narodowych delegacji biorących udział w posiedzeniach Rady lub jej organów, Negocjatorów i ich personelu, którzy mają styczność z tajnymi informacjami, Urzędników Administracji Państwowej w państwach członkowskich, którzy mają do czynienia z informacjami objętymi klauzulą tajności, bez względu na miejsce wykonywania obowiązków służbowych (w kraju lub za granicą).

Tajność informacji Gwarancje te powinny być rozszerzone także na wszystkie osoby, które mają dostęp do informacji niejawnych, Przepisy także powinny umożliwiać wykrycie osób, które mogłyby stanowić zagrożenie.

Zobowiązania nałożone na państwa członkowskie: Zapewnienia lojalności od osób mających styczność z informacjami tajnymi. Zapewnienia bezpieczeństwa informacji z uwzględnieniem osób formalnie nie związanych z dostępem do informacji (sprzątaczki i inny personel). Zapewnienie w związku z tym wymogu podpisu ustalającego zobowiązanie w sprawie przestrzegania tajności informacji niejawnych.

Zobowiązania nałożone na państwa członkowskie: Managerowie powinni posiadać dokładną wiedzę kto z pracowników ma dostęp do informacji niejawnych. Zapewnione być powinny w budynkach, w których znajdują się tajne informacje, odpowiednie i aktywne urządzenia zabezpieczające dostęp do tych informacji. Budynki, w których przechowywane są tajne dokumenty powinny być chronione przed nieautoryzowanym wejściem. Urządzenia zabezpieczające powinny być adekwatne do rodzaju informacji niejawnych.

Klasyfikacja informacji niejawnych: TOP SECRET – informacje, których ujawnienie groziłoby wyjątkowo ciężkim naruszeniem interesów UE lub któregoś z państw członkowskich. SECRET – ten rodzaj klasyfikacji obejmuje informacje, których ujawnienie groziłoby poważnym naruszeniem interesów UE lub któregoś z państw członkowskich.

Klasyfikacja informacji niejawnych: CONFIDENTIEL - ten rodzaj klasyfikacji obejmuje informacje, których ujawnienie groziłoby naruszeniem interesów UE lub któregoś z państw członkowskich. RESTREINT - ten rodzaj klasyfikacji obejmuje informacje, których ujawnienie byłoby niekorzystne dla interesów UE lub któregoś z państw członkowskich.

Przyznawanie klauzuli tajności Przyznawanie klauzuli tajności powinno obejmować tylko te informacje, które tego rzeczywiście wymagają. Cofnięcie klauzury tajności należy wyłącznie do kompetencji organu który ją nadał.

Klasyfikacja pomieszczeń: Zgodnie z Decyzją Rady wymagane jest odpowiednie zabezpieczenie i oznakowanie w budynkach, w których przechowywane są tajne dokumenty. Wymagania co do utrzymania bezpieczeństwa wejścia i wyjścia: KLASA I Budynki, w których przechowywane są informacje typu CONFIDENTIEL lub oznaczone wyższą klauzulą, w taki sposób, że każde wejście umożliwia dostęp do takich danych, wymagają:

Budynki z tajnymi informacjami - KLASA I Budynki, w których przechowywane są informacje typu CONFIDENTIEL lub oznaczone wyższą klauzulą, w taki sposób, że każde wejście umożliwia dostęp do takich danych, wymagają: Jasnego ustalenia i zabezpieczenia granicy, która zagwarantuje możliwość kontroli każdorazowego wejścia / wyjścia, Systemu kontrolnego wejścia / wyjścia osób upoważnionych.

Budynki z tajnymi informacjami - KLASA I Dla osób nie posiadających stałego upoważnienia powinny być ustalone kryteria ewentualnej eskorty (lub podobnych środków), która uniemożliwiłaby niepożądany dostęp do tajnych informacji. Wymagają jasnego określenia typu przechowywanych informacji tj.: informacji do których przepustka umożliwia dostęp.

Budynki z tajnymi informacjami GENERALNE ZASADY Kombinacje szyfrów podlegają zmianie w przypadkach: -otrzymania nowego magazynu przeznaczonego do przechowywania informacji tajnych -zmiany personelu -ujawnienia lub racjonalnego przypuszczenia, że ujawnienie może wystąpić

Budynki z tajnymi informacjami GENERALNE ZASADY Klucze do magazynów z tajnymi informacjami nie mogą być wynoszone poza budynek. Kombinacje szyfrów winny być w pamięci osób do tego upoważnionych. Listę ze wszystkimi kodami szyfrów i klucze zapasowe przechowuje strażnik. Zabezpieczony powinien być także dostęp do i kopiarek i faxów ( w taki sposób, aby tylko osoby upoważnione mogły mieć do nich dostęp). Odpowiednie środki powinny zostać powzięte, aby osoby nieupoważnione, nawet przypadkowo, nie miały dostępu do utajnionych informacji.

Budynki z tajnymi informacjami GENERALNE ZASADY Istnieje wysoki wymóg co do roztropności prowadzenia dyskusji, które mogłyby zawierać informacje objęte klauzulą tajności. Należy tu wziąć pod uwagę komponenty wyciszające drzwi, ściany, sufity itp. Upoważnienie dostępu do danej kategorii informacji, umożliwia także dostęp do informacji objętych kategorią tajności niższego rzędu.

Upoważnienia Dostęp do informacji niejawnych mają tylko osoby do tego upoważnione. Upoważnienie wydaje się tylko osobom, które zostały odpowiednio do tego przygotowane, według procedur bezpieczeństwa danego państwa członkowskiego. Upoważnienie wydają krajowe organy poszczególnych państw członkowskich.

Upoważnienia Upoważnienie jest ważne przez 5 lat i nie może być przedłużane na podstawie tych samych, raz już przydzielonych zadań. Upoważnienie może zostać odnowione przez uprawniony do tego organ pod warunkiem powtórzenia procedury dopuszczającej do informacji tajnych.

Upoważnienia Upoważnienie może zostać cofnięte jeśli istnieją ku temu rzeczywiste podstawy. Upoważniony ma prawo w tym przypadku złożenia wyjaśnień.

Wydawanie upoważnień Organ wydający upoważnienia dostępu do tajnych informacji, wydaje je po zasięgnięciu opinii od kompetentnych, krajowych organów poszczególnych państw członkowskich. Organ wydający upoważnienia dostępu do tajnych informacji winien wskazać kategorię informacji co do których ma być wydane upoważnienie dla danej osoby, tak aby organy krajowe mogły przeprowadzić odpowiednie postępowanie sprawdzające.

Wydawanie upoważnień Osobom, które uzyskały dostęp do tajnych informacji w formie w/w upoważnienia powinny być poinstruowane o obowiązkach ciążących na nich i powinny podpisać deklaracje o zachowaniu tajemnicy.

Transport tajnych dokumentów Przy przechowywaniu, transporcie dokumentów objętych klauzulą tajności należy zachować wszelkie środki ostrożności (t.j.: podwójne koperty, plombowanie, instrukcje i odpowiednie informacje co do klasy dokumentu). W szczególności nie jest dopuszczalne pozostawianie dokumentów w miejscu umożliwiającym dostęp osobom postronnym.

Transport tajnych dokumentów Przy transporcie dokumentów z klauzulą CONFIDENTIEL lub wyższą, wymagany jest dyplomatyczny lub wojskowy kurier. elektroniczne przesyłanie tajnych informacji - tylko akredytowane do tego celu sieci i terminale mogą przesłać tego typu informacje.

Powielanie tajnych dokumentów Tylko nadawca jest uprawniony do tworzenia koniecznych kopii dokumentów typu TOP SECRET. Dokumenty oznaczone klauzulą SECRET mogą być powielane i tłumaczone (jeśli istnieje taka konieczność) przez adresata z uwzględnieniem krajowych środków ostrożności.

Archiwizacja W celu minimalizacji problemów z przechowywaniem dokumentów zaleca się tworzenie archiwów w formie mikrofilmów, pod warunkiem jednak że: Tworzenie takich archiwów zostanie zlecone osobom upoważnionym do dostępu do informacji tajnych danej kategorii,

Archiwizacja Mikrofilmy powinny być pod ochroną tych samych osób, które odpowiadają za bezpieczeństwo oryginalnych dokumentów, Utworzenie archiwum w formie mikrofilmów winno być zgłoszone wydawcy tajnego dokumentu

Archiwizacja składowanie dokumentów powinno być odpowiednio sklasyfikowane Niedopuszczalna byłaby sytuacja, gdyby dokumentu o różnych kategoriach tajności były składowane razem i nie byłyby oddzielone jedne od drugich. Zasady te dotyczą także innych form składowania dokumentów takich jak np.: elektromagnetyczne media i dyski optyczne.

Niszczenie dokumentów Niszczenie dokumentów odbywać się może jedynie w Centrum Rejestru informacji tajnych powinno być zaprotokołowane, ze złożeniem podpisów funkcjonariusza kontroli i świadka. Wydawany jest certyfikat zniszczenia dokumentu tajnego, który przechowywany jest przez 10 lat. Istnieje także wymóg co do niszczenia brudnopisów, projektów, notatek, niedokończonych kopii i innych dokumentów towarzyszących tworzeniu oryginalnego dokumentu zawierającego informacje ściśle tajne.

Rejestry centralne w Państwach Członkowskich: W każdym z państw członkowskich tworzy się rejestr centralny na czele którego stoi funkcjonariusz kontroli. Dopuszczalne jest tworzenie podległych rejestrów (tzw.: sub-rejestrów) niemniej jednak transfer danych miedzy nimi jest ograniczony. Sub-rejestry nie mogą swobodnie przesyłać tajnych dokumentów do innych sub-rejestrów – zobowiązane są czynić to przez rejestr centralny.

Rejestry centralne w Państwach Członkowskich: Oficer kontrolny stojący na czele rejestru centralnego odpowiedzialny jest za: -nadzór nad odpowiednim przesyłaniem tajnych dokumentów, -przechowywania listy wszystkich utworzonych sub-rejestrów, z nazwiskami i podpisami lokalnych funkcjonariuszy sub-rejestrów, -przechowywanie potwierdzeń z sub-rejestrów o otrzymaniu dokumentów TOP SECRET

Rejestry centralne w Państwach Członkowskich: -przechowywanie rejestru o dokumentach TOP SECRET (przechowywanych i wydanych z centralnego rejestru), -posiadania aktualnej listy wszystkich sub- rejestrów, z nazwiskami i podpisami ich oficerów. -utrzymanie należytego porządku i dbanie o bezpieczeństwo tajnych dokumentów przechowywanych w centralnym rejestrze.

Rejestry centralne w Państwach Członkowskich: Podobne obowiązki spoczywają na funkcjonariuszach sub-rejestrów. Co 12 miesięcy dokonywany ma być inwentarz istniejących dokumentów TOP SECRET. “Istniejący dokument” jest to fizycznie przechowywany dokument, lub samo potwierdzenie o przesłaniu tego dokumentu do innego rejestru. Innymi słowy, jest to dokument, dla którego nie został wydany certyfikat zniszczenia.

Dodatkowe obowiązki Państw Członkowskich: Państwa członkowskie, na których terytorium odbywa się spotkanie urzędników unijnych, jest obowiązane zapewnić bezpieczeństwo w porozumieniu z Generalnym Centrum Bezpieczeństwa UE (General Security Ceneter). Konieczne jest powołanie funkcjonariusza bezpieczeństwa, który będzie odpowiedzialny za koordynację i przygotowanie odpowiednich środków gwarantujących poprawnych przebieg i bezpieczeństwo spotkań dot. tajnych informacji.

Dodatkowe obowiązki Państw Członkowskich: Każda delegacja obowiązana jest posiadać własnego funkcjonariusza bezpieczeństwa. Funkcjonariusz Generalnego Centrum Bezpieczeństwa powinien być doradcą i pomocą w organizacji spotkań w państwach członkowskich.

Dodatkowe obowiązki Państw Członkowskich: Jeśli chodzi o szczegóły przygotowań spotkań przedstawicieli państw członkowskich w sprawie tajnych informacji to obowiązują ogólne reguły bezpieczeństwa takie jak: Przy informacjach na terenie przypisanym do kategorii KLASY I obowiązuje: -zakaz nagrywania, fotografowania -(za wyjątkiem obsługi spotkania) obowiązuje sprawdzenie teczek, paczek, toreb

Dodatkowe obowiązki Państw Członkowskich: Osoby noszące identyfikatory dopuszczające je do miejsc, gdzie wymagane jest zezwolenie, nie muszą mieć sprawdzanych teczek. Funkcjonariusz może jednak takie sprawdzenie przeprowadzić, jeśli uważa to za stosowne. Pomieszczenia w których odbywają się spotkania muszą być odpowiednio zabezpieczone. Przedstawiciele delegacji muszą wykazywać się rozwagą i nie dopuścić do sytuacji, w której dokumenty mogłyby by pozostać bez nadzoru.

Dodatkowe obowiązki Państw Członkowskich: Po spotkaniu delegacji przekazują wszystkie śmieci swoim funkcjonariuszom, którzy niszczą je według wskazanych procedur.

Przekazanie tajnych informacji Ewentualne przekazanie tajnych informacji państwom trzecim jest każdorazowo poddawana do decyzji Rady. Decyzja podejmowana jest na podstawie: -Kategorii i zawartości dokumentu. -Potrzeby informowania o danej kwestii innego państwa. Poziom korzyści UE z przekazania tajnego dokumentu

Ujawnianie tajnych dokumentów W przypadku, gdy któreś z państw członkowskich wydało dany dokument, Rada zobowiązana jest zwrócić się do danego państwa członkowskiego z zapytaniem o pozwolenie ujawnienia dokumentu. Decyzje są podejmowane indywidualnie w stosunku do każdego przypadku ewentualnego przekazania tajnego dokumentu i zależą od: stopnia współpracy z państwem trzecim lub daną organizacja międzynarodową, którym ma być ujawniony dokument,

Ujawnianie tajnych dokumentów zaufania jakim jest obdarzane dane państwo trzecie lub organizacja międzynarodowa, która wynika z poziomu bezpieczeństwa informacji w tym państwie lub organizacji. Komitet Rady Bezpieczeństwa (Council Security Committee) wyda stosowną opinię dla Rady w tym zakresie.

Ujawnianie tajnych informacji Wydanie zgody na udostępnienie tajnego dokumentu państwom trzecim lub organizacji międzynarodowej uwarunkowane jest zobowiązaniem się przez państwo trzecie lub organizację do wykorzystywania danych tylko do celów dla jakich została wydana i do odpowiedniego zabezpieczenia tego dokumentu przed nieuprawnionymi podmiotami.

Ujawnianie tajnych informacji Istnieją ściśle określone kryteria (system trzy poziomowy) ujawniania tajnych informacji państwom trzecim lub organizacjom: Poziom I Współpraca z państwami trzecimi lub organizacjami których system bezpieczeństwa danych jest w dużym stopniu zbliżony do obowiązującego w UE.

Ujawnianie tajnych informacji Poziom II Współpraca z państwami trzecimi lub organizacjami których system bezpieczeństwa danych jest w znaczącym stopniu inny od obowiązującego w UE. Poziom III Okazyjna współpraca z państwami trzecimi lub organizacjami, których system bezpieczeństwa informacji nie jest do oszacowania. Poziom III współpracy nie może dotyczyć informacji objętych wyższą klauzulą niż RESTREINT.

Ujawnianie tajnych informacji Jeśli zaistnieje potrzeba współpracy trwającej dłuższy okres czasu, Rada może przygotować porozumienie na podstawie którego taka kooperacja będzie funkcjonować z państwami trzecimi lub organizacją międzynarodową. Porozumienie takie zawierać musi przed wszystkim: cel współpracy i zasady przestrzegania tajności wymienianych dokumentów. Porozumienie z Polską

Ujawnianie tajnych informacji Porozumienia są przedstawiane Komitetowi Bezpieczeństwa Rady przed ich przekazaniem do Rady w celu uzyskania zgody na ich zawarcie. Państwa trzecie i organizacje, którym tajne informacje zostaną przekazane na podstawie zaakceptowanego przez Radę porozumienia muszą zobowiązać się do przestrzegania zasad zawartych w porozumieniu i przekazać stosowne oświadczenie Generalnemu Sekretarzowi.