Lekcja 5 – Młody człowiek a budżet, czyli jak zaplanować dochody i wydatki. Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty”

Budżet gospodarstwa domowego. Każda rodzina, firma, instytucja i każde państwo ma wydatki i dochody. Zestawienie wydatków i dochodów dotyczące jakiegoś określonego czasu (np. miesiąca czy roku) nazywamy budżetem. Budżet w którym strona dochodów jest równa stronie wydatków nazywamy budżetem zrównoważonym. W sytuacji, gdy dochody przewyższają wydatki mamy do czynienia z nadwyżką budżetową. Gorzej, gdy przewidywane wydatki są wyższe od dochodów. Mamy wówczas do czynienia z deficytem budżetowym.

Ćwiczenie Wypisz w dwóch kolumnach: dochody i wydatki typowego gospodarstwa domowego.

Główne pozycje budżetu gospodarstwa domowego. DOCHODY Wynagrodzenie z tytułu pracy Dochód z działalności gospodarczej lub rolniczej Emerytury, renty, zasiłki Alimenty, stypendia, prezenty i dary Dochód z wynajmu mieszkania, czy dzierżawy ziemi Dochody od posiadanego kapitału np. odsetki od lokat bankowych Inne np..kredyt, pożyczka posiadane oszczędności WYDATKI Żywność, ubrania, kosmetyki i środki czystości Opłaty za mieszkanie Rachunki za prąd, gaz, ogrzewanie Kupno i utrzymanie samochodu Wydatki na zdrowie Wyposażenie gospodarstwa domowego (lodówka, pralka itp..) Edukacja (podręczniki itp..) Wypoczynek (wyjazdy, basen itp..) Kultura (książki, kino, teatr itp.) Używki (papierosy, alkohol itp..) Spłata kredytów Gromadzenie oszczędności

Budżet firmy i stowarzyszenia. Swój budżet ma także każda firma. Przychody przedsiębiorstw pochodzą przede wszystkim ze sprzedaży towarów i usług. Budżet najczęściej opracowywany jest przez pion finansowy i akceptowany przez zarząd. Zysk to różnica pomiędzy wielkością przychodów firmy, a jej kosztami. Własnym budżetem dysponują także fundacje i stowarzyszenia. Są to tzw. Instytucje non profit, czyli nienastawione na zysk. Ich głównym zadaniem budżetowym jest jak najbardziej efektywne spożytkowanie środków, którymi dysponują. Przychody fundacji pochodzą głównie z różnorakich dotacji polskich i zagranicznych.

Dotacje dla fundacji i stowarzyszeń są przyznawane przez agendy rządowe np.. Komitet Badań Naukowych, a także przez różne fundusze (np. fundusze strukturalne Unii Europejskiej oraz prywatnych darczyńców).

Ćwiczenie Wyobraźcie sobie, że jesteście szefami firmy X, która zajmuje się dystrybucją kosmetyków. Ma ona kilka sklepów, sprzedaje także kosmetyki kilku hurtowniom. Podstawowe działy budżetu tej firmy są następujące: PrzychodyWydatki 1.Wpływy ze sprzedaży detalicznej. 2.Wpływy ze sprzedaży hurtowej. 1.Zakup towaru od producentów. 2. Magazynowanie towaru. 3. Transport. 4. Wynajem powierzchni sklepowej. 5.Koszty administracyjne. 6. Wyposażenie sklepów. 7.Płace. 8. Promocja i marketing. 9. Koszty socjalne (herbata, cukier dla pracowników). 10. Fundusz reprezentacyjny np. przyjęcia z kontrahentami. 11. Koszty eksploatacji samochodów firmowych. Niestety w ostatnich latach wydatki znacznie przekroczyły dochody. Firma X ma kłopoty, przestała przynosić zyski. Pracując w kilkuosobowych zespołach zastanówcie się, które wydatki możemy ograniczyć.

Budżet Państwa. „W budżecie nie ma pieniędzy”, „rośnie gigantyczna dziura budżetowa.”- w ostatnich latach te zdania media powtarzały wielokrotnie. Rzeczywiście, budżet naszego państwa nie jest w najlepszej kondycji. Deficyt Państwo zamierza pokryć emitując papiery wartościowe, czyli obligacje oraz pożyczając pieniądze w bankach. Tylko dzięki wpływom z tych źródeł zostanie zachowana równowaga budżetowa. Mówiąca, że wysokość wydatków musi zawsze być równa wartości środków w budżecie. Zupełnie nie wchodzi w grę wyjście wydawałoby się najprostsze, dodrukowanie pieniędzy. Groziłoby to gwałtownym wzrostem inflacji, a co za tym idzie rozchwianiem całej gospodarki.

Źródła dochodów budżetu państwa. podatki pośrednie VAT i akcyza podatki bezpośrednie, wśród których najważniejszy jest podatek dochodowy od osób fizycznych wpływy z prywatyzacji przedsiębiorstw i majątku państwowego

Wydatki budżetu państwa świadczenia społeczne: renty, emerytury czy zasiłki dla bezrobotnych pensje pracowników sfery budżetowej wydatki na ochronę porządku publicznego wymiar sprawiedliwości i obronę narodową

Jak się uchwala budżet państwa rząd przygotowuje projekt budżetu i przedstawia go sejmowi Parlamentarzyści dyskutują nad tym projektem zarówno na posiedzeniach plenarnych, jak i w kuluarach; mogą wprowadzić swoje zmiany pod warunkiem, że wskażą również źródła ich finansowania po przegłosowaniu przez Sejm ustawa budżetowa wędruje do Senatu Senatorowie mogą zaakceptować budżet przedstawiony przez Sejm albo wnieść swoje poprawki następnie projekt budżetu wraca do Sejmu odbywa się głosowanie nad poprawkami Senatu, zostają one zaakceptowane, bądź odrzucone (bezwzględną większością głosów) następnie ustawa budżetowa trafia do Prezydenta do podpisu, Prezydent nie może zawetować ustawy budżetowej, ma natomiast prawo skierować ją do trybunału konstytucyjnego w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją.

Projekt budżetu to jeden z najważniejszych aktów prawnych. Gdy nie zostanie uchwalony w terminie grozi to destabilizacją państwa. Dlatego też artykuł 217 Konstytucji RP przewiduje, że jeżeli ustawa budżetowa nie zostanie przedłożona Prezydentowi w ciągu czterech miesięcy od daty przesłania jej do parlamentu prezydent ma prawo do skrócenia kadencji Sejmu i ogłoszenia przedterminowych wyborów.

KAŻDA GMINA MA SWÓJ BUDŻET Dochody gminy pochodzą przede wszystkim z podatków : rolnego i od nieruchomości i z części podatku dochodowego płaconego przez osoby fizyczne i firmy. Ważną pozycją w dochodach gmin są subwencje przekazywane przez państwo – przede wszystkim subwencja oświatowa. Budżet gminy jest uchwalany przez jej radę. Każdego roku do 15 listopada zarząd gminy ma obowiązek przedstawić projekt budżetu. Jest on dyskutowany przez radnych w komisjach, a potem przedstawiony całej radzie, która przegłosowuje jego ostateczny kształt. Spory wśród radnych dotyczą przede wszystkim podziału pieniędzy. Zdarza się, że wydatki przewyższają dochody w budżetach niektórych gmin. Jak jest finansowany ten deficyt ? Najczęściej z kredytów bankowych, znacznie rzadziej z obligacji, czyli papierów wartościowych emitowanych przez gminy.

Czym się różnią ? Przerysuj do zeszytu tabelkę znajdującą się poniżej. Uzupełnij puste miejsca. Sprawdź, jak to zadanie wykonali koledzy. Budżet Kto i kiedy o nim decyduje ? Jakie s ą ź ródła dochodów ? Na co s ą przeznaczane wydatki ? Gospodarstwa domowego Fundacji Przedsiębiorstwa Gminy Państwa

SPRAWDŹ SIĘ ZANIM SPRAWDZĄ CIĘ INNI 1.Jak opracowuje się budżet gospodarstwa domowego ? A jakiegoś przedsięwzięcia ? 2.Co się dzieje, gdy wydatki w budżecie są wyższe od dochodów ? 3.W jaki sposób jest uchwalany budżet gminy ? A budżet państwa ? 4.Jakie najważniejsze pozycje zawierają te budżety po stronie wpływów i wydatków ?