Wykonały : Domarecka Karolina Łubian Monika Piętka Karolina Piętka Monika Strzeżesz Katarzyna POD OPIEKĄ PANI ELŻBIETY GRZEGRZÓŁKI Publiczne Gimnazjum nr 2 w Garwolinie Garwolin 2011

PLAN PREZENTACJI … 1. Biografia. 2. Izotopy. 3. Promieniotwórczość. 4. Rad i polon. 5. Nagrody. 6. Instytut Radowy. 7. Znaczenie odkryć. 8. Upamiętnienie.

Maria Salomea Skłodowska-Curie „Ja zaś myślę, że w każdej epoce można mieć życie interesujące i użyteczne, a o to głównie chodzi, aby go nie zmarnować i móc sobie powiedzieć, jak Jean Christophe: JAK TYLKO MOGŁEM”

MARIA SKŁODOWSKA - CURIE Ur. 7 listopada 1867r. Zm. 4 lipca 1934r. Francuska uczona, fizyczka i chemiczka, dwukrotna noblistka. Większość życia spędziła we Francji, tam też rozwinęła swoją karierę naukową. Prekursorka nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonań należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe.

BIOGRAFIA Maria Skłodowska - Curie Władysław Skłodowski Bronisława Boguska Józef Skłodowski Salomea z Sagtyńskich Skłodowska Feliks Boguski Maria Zaruska Drzewo genealogiczne rodziny Skłodowskich

RODZINA Maria Skłodowska urodziła się jako piąte dziecko w znanej rodzinie nauczycielskiej, wywodzącej się z drobnej szlachty. Jej rodzina miała prawo do posługiwania się herbem Dołęga. Dziadek Józef Skłodowski był szanowanym lubelskim pedagogiem. Ojciec był nauczycielem matematyki i fizyki oraz dyrektorem kolejno dwóch warszawskich gimnazjów męskich, prowadził również w domu stancję dla chłopców. Matka zaś była dyrektorką prestiżowej warszawskiej pensji dla dziewcząt z dobrych domów. Chorowała na gruźlicę i zmarła, gdy Maria miała 11 lat. Ojciec był ateistą, matka zaś głęboko wierzącą katoliczką. Maria Skłodowska - Curie z rodzeństwem (od lewej : Zofia, Helena, Maria, Józef, Bronisława)

Rodzice Marii : Władysław Skłodowski i Bronisława Boguska

DZIECIŃSTWO Maria była zdolnym dzieckiem. Nauczyła się czytać w wieku czterech lat, a fakt ten wyszedł na jaw przypadkiem. Towarzyszyła starszej od siebie siostrze Bronisławie, kiedy ta próbowała dość nieporadnie przeczytać jakieś zdanie. Maria się zniecierpliwiła, wzięła tę książkę i po prostu przeczytała to zdanie jednym tchem, wywołując u rodziców wielkie zdziwienie, a u siostry przerażenie. Sama zareagowała łzami, ponieważ pomyślała, że zrobiła coś nie tak. ul. Freta 16 w Warszawie Miejsce urodzenia Marii Skłodowskiej - Curie

W domu Skłodowskich zabawy miały charakter edukacyjny. Trudno by się temu dziwić, skoro jej rodzice byli nauczycielami. Do nauki historii Marysi służyła loteryjka, wykonana przez dzieci z wyszukanych w książkach i czasopismach ilustracji. Klocki nie służyły do budowania klasycznych wież, lecz do nauki geografii. Tata Skłodowski układał je z dziećmi w taki sposób, by przedstawiały lądy i morza. Kiedy podłogowa mapa była gotowa, wszyscy bawili się w podróżowanie. Ponoć śmiechu było przy tym nie miara! Co wieczór ojciec robił dzieciom gimnastykę. W soboty zaś, od siódmej przez dwie godziny, czytał im i recytował polskie utwory zabronione przez zaborcę.

MŁODOŚĆ Wychowana w patriotycznej rodzinie Skłodowska już jako gimnazjalistka na swój sposób protestowała przeciw zniewoleniu. "Przed Pałacem Saskim car postawił obelisk polskim oficerom, którzy odwrócili się od powstania listopadowego a nawet brali udział w walkach przeciwko niemu. I na ten pomnik młodzież inteligencka pluła. Maria, idąc do szkoły z koleżankami, też to robiła. Jeśli ktoś zapomniał o tym, to po prostu wracał i naprawiał swój błąd" - opowiada dyrektor Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Małgorzata Sobieszczak- Marciniak. Obelisk przed Pałacem Saskim

STUDIA W Paryżu Maria Skłodowska zdała w 1891 r., w wieku 25 lat jako pierwsza kobieta w historii egzaminy wstępne na wydział fizyki i chemii Sorbony. W dzień studiowała, a wieczorami pracowała jako korepetytorka. W 1893 r. uzyskała licencjat z fizyki i zaczęła pracować jako laborantka w przemysłowym laboratorium zakładów Lippmana. W tym czasie dalej studiowała na Sorbonie, uzyskując drugi licencjat z matematyki w 1894 roku.

MAŁŻEŃSTWO Maria Skłodowska-Curie poznała we Francji Piotra Curie, starszego od siebie o osiem lat, zdolnego fizyka znanego jako odkrywca zjawiska piezoelektrycznego. W 1895 r. wzięli ślub i nie zamieniwszy nawet obrączek pojechali w podróż poślubną na rowerach dookoła Francji. Po ślubie małżonkowie rozpoczęli wspólne badania, które wyniosły ich na szczyty naukowej sławy. W 1906 r., przechodząc mostem Pont Neuf rozciągniętym nad Sekwaną, Pierre wpadł pod rozpędzony wóz konny i poniósł śmierć na miejscu. Maria straciła nie tylko męża i ojca dwóch małych córeczek, ale także partnera w badaniach naukowych. Zrozpaczona Maria nie załamała się jednak i postanowiła kontynuować pracę naukową i dydaktyczną.

DZIECI W 1897 r. urodziła się ich córka Irena, która otrzymała Nagrodę Nobla wraz z mężem Frederickiem Joliot – Curie w dziedzinie chemii (przyznaną za syntezy nowych pierwiastków promieniotwórczych). Sześć lat później na świat przyszła młodsza córka Marii i Piotra – Ewa.

PIERWSZE LABORATORIUM „Laboratorium było właściwie starym drewnianym magazynem, opuszczoną maszynownią z desek, której oszklony dach był w tak opłakanym stanie, że deszcz za każdym razem podtapiał tę nędzną budę, którą Wydział Medyczny dawno temu wynajmował do sekcji zwłok, ale która później nie nadawała się nawet na kostnicę. Nie było tam podłogi, zamiast tego warstwa cementu, a jedyny dobytek stanowiło parę zniszczonych stołów kuchennych, czarna tablica oraz stary żeliwny piecyk z zardzewiałymi rurami” - czytamy u Enquista. W jednym z pierwszych zeszytów laboratoryjnych Marie Skłodowskiej- Curie pojawia się także informacja, że w laboratorium notowano przeważnie temperaturę około 6 stopni Celsjusza! Pierwsze laboratorium Marii i Piotra na terenie Szkoły Fizyki i Chemii Przemysłowej w Paryżu.

To właśnie w laboratorium Maria zapracowała na dwie nagrody Nobla i to właśnie w laboratorium, o czym mało kto wie, zaczęła się miłość Marii do Paula Langevina. Notatki laboratoryjne Marii Maria w laboratorium

ROMANS W 1910 roku Maria związała się z długoletnim przyjacielem, młodszym od niej o 4 lata, żonatym fizykiem Paulem Langevinem. Po półrocznym romansie Paul wrócił do swej rodziny. 7 listopada 1911 roku świat obiegła informacja, że Maria uhonorowana została Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii za wydzielenie radu. Szwedzcy akademicy naciskali, aby w związku z romansem z żonatym mężczyzną zrezygnowała z przyjęcia nagrody albo chociaż nie przyjeżdżała do Sztokholmu po jej odbiór. Skłodowska - Curie nie przejęła się tymi sugestiami. 10 grudnia 1911 r. odebrała nagrodę z rąk króla Gustawa V, a po swoim wystąpieniu otrzymała duże brawa.

IZOTOPY – GENEZA ATOM PIERWIASTEK CHEMICZNY ZWIĄZEK CHEMICZNY Materia ma budowę ziarnistą i składa się z maleńkich cząstek, będących w ciągłym ruchu. Atom jest najmniejsz ą cząstk ą pierwiastka.

BUDOWA ATOMU Liczby masową i atomową, charakteryzujące atom danego pierwiastka, zapisuje się obok symbolu pierwiastka w sposób następujący:

Na podstawie zapisu można podać liczbę protonów i neutronów w jądrze atomu berylu, liczbę elektronów oraz narysować model atomu tego pierwiastka. model atomu berylu

CO TO SĄ IZOTOPY? Izotopy - odmiany tego samego pierwiastka chemicznego o takiej samej liczbie atomowej Z, ale różnej liczbie masowej A. Zatem atomy pierwiastka maja takie same liczby protonów, ale różne liczby neutronów. izotopy trwałepromieniotwórcze izotopy naturalne sztuczne Charakterystyczne jest, że wszystkie pierwiastki otrzymane sztucznie nie mają trwałych izotopów. atomy, których jądra nie ulegają samorzutnym przemianom jądrowym (nietrwałe) atomy, których jądra ulegają samorzutnym przemianom jądrowym izotopy występujące w przyrodzie izotopy otrzymane przez człowieka

PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ Promieniotwórczość ( radioaktywność ) polega na samorzutnym rozpadzie – rozszczepieniu – jąder atomów niektórych pierwiastków. Pierwiastki, których atomy ulegają rozszczepieniu, nazywane są pierwiastkami promieniotwórczymi. Istnieją dwa rodzaje pierwiastków promieniotwórczych: Te, które rozpadając się, tworzą nowy pierwiastek i wysyłają tzw. cząstki alfa Te, które rozszczepiając się, tworzą nowy pierwiastek, ale wysyłają cząstki beta. Jeżeli nowo powstały atom pierwiastka jest trwały, wówczas nie następuje dalszy rozpad. Jeśli zaś jest to nietrwały atom, to on z kolei rozpada się i proces trwa dalej, dopóki nie powstanie trwały atom. Zachodzi reakcja łańcuchowa. promieniotwórczość naturalna sztuczna Odkrywcą promieniotwórczości naturalnej jest Antoine Henri Becquerel. Odkrywcami promieniotwórczości sztucznej są: Irèna Joliot-Curie (córka Marii Skłodowskiej- Curie) i Frédéric J. Joliot-Curie. pierwiastki promieniotwórcze samoistnie ulegające rozpadowi wywołana jest bombardowanie m jąder danego pierwiastka, np. neutronami, protonami

ZNACZENIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI Miarą ryzyka wystąpienia szkody biologicznej jest dawka promieniowania, którą otrzymują tkanki. Dawkę tę mierzymy w siwertach (Sv). Jedno prześwietlenie klatki piersiowej powoduje otrzymanie dawki promieniowania równej 0,02mSv. Przeciętna dawka napromienienia jaką otrzymuje w ciągu roku statystyczny Polak wynosi około 3,5mSv. Warto wiedzieć, że dodatkowa dawka jaką pochłonął przeciętny Polak w 1991 roku - katastrofa w Czarnobylu - wyniosła około 0,005 mSv. W każdej chwili jesteśmy wystawieni na działanie promieniowania jonizującego tzw. promieniowania tła.

Promieniowanie jonizujące stwarza pewne zagrożenie, ale też przynosi społeczności ludzkiej ogromne korzyści np. : 1. w medycynie do naświetlania komórek nowotworowych złośliwych 2. sterylizacja lekarstw i żywności 3. w geologii i archeologii do oceny wieku skał i wykopalisk 4. w przemyśle- defektoskopia radiograficzna-wykrywanie utajonych skaz i defektów strukturalnych materiału 5. w przemyśle chemicznym- przyśpieszanie procesów chemicznych 6. energetyka jądrowa.

RAD I POLON Kiedy Maria rozmyślała nad tematem swojej pracy doktorskiej, Henry Becquerel badał dziwne właściwości uranu, który emitował samorzutnie, bez wpływu czynników zewnętrznych, nieznane wówczas promieniowanie. Pod wpływem ogromnej ciekawości i ukochania wiedzy Maria obrała – jako temat pracy doktorskiej – studia nad promieniami Becquerela. Chciała się przekonać, czy spośród ciężkich pierwiastków istnieją jeszcze prócz uranu inne, mogące wysyłać naturalne promienie, podobne do promieniowania wysyłanego przez uran. Realność tego spostrzeżenia, a zarazem jego wybitność została całkowicie poparta przez Piotra Curie. Rozpoczęli poszukiwania nowych pierwiastków emitujących promieniowanie.

Jednym z pierwszych wyodrębnionych pierwiastków był bardzo aktywny pierwiastek, zbliżony do bizmutu pod względem własności chemicznych. Nazwali go polonem na cześć ojczyzny Marii Skłodowskiej-Curie – Polski. Jako drugi pierwiastek promieniotwórczy, został odkryty przy współudziale Bémonta - rad. Wykrycie przez Becquerela samorzutnego promieniowania wysyłanego przez uran, a w dalszej kolejności odkrycie przez Marię i Piotra Curie dwóch nieznanych pierwiastków promieniotwórczych (polonu i radu) stanowiły wydarzenia nie mniejszej wagi niż wcześniejsze odkrycie przenikliwego promieniowanie Roentgena. Te dwa wielkie odkrycia rozbudziły wielkie zainteresowanie w świecie naukowym i zadecydowały o dalszym rozwoju i postępie dwóch podstawowych nauk: fizyki i chemii.

NAGRODY NOBLA - w roku 1903 w dziedzinie fizyki za odkrycie polonu i radu, - w roku 1911 w dziedzinie chemii za prace nad chemicznymi i fizycznymi właściwościami tych pierwiastków. Dyplomy Nagrody Nobla Maria Skłodowska-Curie jest jedynym w historii podwójnym laureatem Nagrody Nobla.

INNE NAGRODY 1. Odznaczenie Legią Honorową. 2. Uhonorowanie doktoratami honorowymi: - Politechniki Lwowskiej, - Uniwersytetu Poznańskiego, - Uniwersytetu Jagiellońskiego, - Politechniki Warszawskiej.

INSTYTUT RADOWY Pod koniec 1911 r. Maria otrzymała drugą Nagrodę Nobla, dzięki której przekonała rząd Francji do przeznaczenia środków na budowę prywatnego Instytutu Radowego, który został wzniesiony w 1914 r. i w którym prowadzono badania z zakresu chemii, fizyki i medycyny. Instytut ten stał się kuźnią noblistów – wyszło z niego jeszcze czterech laureatów nagrody Nobla, w tym córka Marii Skłodowskiej-Curie - Irène i zięć Frédéric Joliot - Curie.

Instytut Radowy w Warszawie od 1984 roku nosi nazwę Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej - Curie.

ŚMIERĆ Maria Skłodowska – Curie padła ofiarą własnych wynalazków. Praca nad promieniotwórczym radem wywołała u niej białaczkę. Zmarła 14 lipca 1934 roku mając 67 lat. Za swoje zasługi została pierwszą kobietą pochowaną w paryskim Panteonie.

ZNACZENIE ODKRYĆ - odkrycie promieniotwórczości dokonało przełomu w istniejącym sposobie pojmowania świata; dzięki niemu nauki, medycyna i przemysł nabrały rozmachu, który dotąd nie osłabł, - odkrycie promieniotwórczości dokonało przełomu w istniejącym sposobie pojmowania świata; dzięki niemu nauki, medycyna i przemysł nabrały rozmachu, który dotąd nie osłabł, - odkrycia Marii Skłodowskiej-Curie stały się podwalinami pod rozwój współczesnej fizyki i chemii, - odkrycia Marii Skłodowskiej-Curie stały się podwalinami pod rozwój współczesnej fizyki i chemii, - pierwiastki odkryte przez uczoną służą do leczenia nowotworów złośliwych i niektórych chorób skóry, a także znajdują zastosowanie w analizie aktywacyjnej oraz w badaniach mechanizmów procesów elektronowych. - pierwiastki odkryte przez uczoną służą do leczenia nowotworów złośliwych i niektórych chorób skóry, a także znajdują zastosowanie w analizie aktywacyjnej oraz w badaniach mechanizmów procesów elektronowych. Poza tym Maria Skłodowska-Curie swoim życiem udowodniła, że kobieta może osiągnąć ponadczasowy światowy sukces. Dała tym nadzieję wszystkim dziewczętom i kobietom na przyszłość. Poza tym Maria Skłodowska-Curie swoim życiem udowodniła, że kobieta może osiągnąć ponadczasowy światowy sukces. Dała tym nadzieję wszystkim dziewczętom i kobietom na przyszłość.

UPAMIĘTNIENIE - medal z wizerunkiem Marii Skłodowskiej- Curie wydany przez Skarbnicę Narodową w setną rocznicę otrzymania przez nią Nagrody Nobla, - filmy biograficzne, - liczne pomniki, - wiele miejsc nazwanych imieniem Marii Skłodowskiej-Curie.

BIBLIOGRAFIA Druki zwarte: 1. Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1999; 2. Kaczmarek B., Sławni europejczycy, wyd. EGMONT, Warszawa 2007; 3. Kulawik J., Kulawik T., Litwin M., Chemia Nowej Ery, wyd. Nowa Era, Warszawa Źródła internetowe:

Dziękujemy za uwagę…

ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU W GRZE