STRATEGIA ROZWOJU POWIATU SUSKIEGO 2016-2022 Monika Karlińska-Nawara Sucha Beskidzka, 9 luty 2016r.

DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA Wybrane elementy

Położenie powiatu suskiego Obszar powiatu suskiego jest położony na południowo- zachodnim krańcu województwa małopolskiego. Obejmuje 9 gmin, w tym 2 miasta (Jordanów, Sucha Beskidzka Beskidzka), gminę miejsko – wiejską (Maków Podhalański) oraz 6 gmin wiejskich (Budzów, Bystra- Sidzina, Jordanów, Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce). W skład powiatu wchodzi 38 miejscowości. Obszar graniczy z powiatami: wadowickim, myślenickim, nowotarskim (woj. małopolskie) i żywieckim (woj. śląskie), oraz z Republiką Słowacką: powiat Námestovo (kraj Żyliński). Stanowi 4,52% powierzchni województwa.

7 miejsce 12 miejsce Zestawienie podstawowych charakterystyk gmin powiatu suskiego – stan na 2014 rok 18 miejsce Nazwa gminy Liczba mieszkań-ców Powierzchnia [km2] Dochody budżetu – 2013 r. Gęstość zaludnienia [os/km2] Dochody na mieszkańca – 2013 r. Typ gminy MAŁOPOLSKIE 3368336 15183 7 158 628 tys. zł 222 2981,02 - Powiat suski 84 140 686 236 394 tys. zł 123 2814,72 Budzów 8770 74 25 347 tys. zł 119 2912,16 wiejska Bystra-Sidzina 6778 81 20 720 tys. zł 84 3060,70 Jordanów – gmina miejska 5305 21 15 137 tys. zł 252 2858,23 miejska Jordanów – gmina wiejska 10987 92 31 689 tys. zł 2912,13 Maków Podhalański 16361 109 40 681 tys. zł 151 2482,70 miejsko -wiejska Stryszawa 11815 114 32 855 tys. zł 104 2796,01 Sucha Beskidzka 9414 28 26 162 tys. zł 340 2755,44 Zawoja 9072 128 28 544 tys. zł 70 3149,95 Zembrzyce 5638 39 15 253 tys. zł 144 2705,08 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 4

DEMOGRAFIA

Zmiany liczby mieszkańców obszaru powiatu suskiego w latach 2009-2014 DEMOGRAFIA Zmiany liczby mieszkańców obszaru powiatu suskiego w latach 2009-2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Liczba mieszkańców gmin powiatu suskiego w latach 2006-2013 DEMOGRAFIA Rok 2009 2010 2011 2012 2013 2014 MAŁOPOLSKIE 3298270 3336699 3346796 3354077 3360581 3368336 Powiat suski 82736 83863 84019 83961 84111 84140 Budzów 8492 8601 8650 8697 8732 8770 Bystra-Sidzina 6554 6692 6746 6768 6759 6778 Jordanów – gmina miejska 5213 5286 5310 5274 5305 Jordanów – gmina wiejska 10632 10784 10836 10870 10932 10987 Maków Podhalański 15977 16345 16374 16355 16403 16361 Stryszawa 11777 11812 11782 11760 11772 11815 Sucha Beskidzka 9533 9573 9536 9499 9485 9414 Zawoja 8983 9122 9116 9085 9089 9072 Zembrzyce 5575 5648 5669 5641 5665 5638 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

DEMOGRAFIA Przebieg procesów demograficznych w powiecie suskim w latach 2009-2014 [wartości uśrednione] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Saldo migracji na pobyt stały w powiecie suskim w latach 2009-2013 DEMOGRAFIA Saldo migracji na pobyt stały w powiecie suskim w latach 2009-2013 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

DEMOGRAFIA Zmiana struktury ludności w powiecie suskim w latach 2009-2014 w podziale na ekonomiczne grupy wieku [wartości uśrednione w %] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

DEMOGRAFIA Przeciętny przyrost naturalny na 1000 mieszkańców oraz przeciętne saldo migracji na 1000 mieszkańców w latach 2009-2014 w powiecie suskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

DEMOGRAFIA - prognoza Prognoza stanu ludności wg funkcjonalnych grup wieku na lata 2020,2025,2030 i 2035 w powiecie suskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

DEMOGRAFIA - prognoza Prognoza stanu ludności wg funkcjonalnych grup wieku na lata 2020,2025,2030 i 2035 w powiecie suskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Zmiana ogólna w stosunku do roku bazowego (2009) DEMOGRAFIA (edukacja) Zmiana liczby uczniów szkół podstawowych w powiecie suskim w latach 2009- 2013 Zmiana ogólna w stosunku do roku bazowego (2009) -9,0% (537 osób) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

Zmiana ogólna w stosunku do roku bazowego (2009) DEMOGRAFIA (edukacja) Zmiana liczby uczniów szkół gimnazjalnych w powiecie suskim w latach 2009 - 2013 Zmiana ogólna w stosunku do roku bazowego (2009) -13,4% (469 osób) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

RYNEK PRACY

Rynek pracy Największa liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych (1821) jest w gminie Maków Podhalański, Największa koncentracja firm w Suchej Beskidzkiej (47 j. gosp./1 km2) W powiecie suskim są bardzo bogate tradycje przetwórstwa i obróbki drewna oraz produkcji mebli. Przeważają mikro (do 9 pracowników) i małe przedsiębiorstwa (10-49 pracowników). Przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 50 pracowników stanowią 0,7% ogółu zarejestrowanych podmiotów. Na obszarze LGD działają dwie spółdzielnie socjalne, które utrzymały się na rynku – po zakończonym okresie dofinansowania. Spółdzielnia „Grosik” (m. Jordanów) świadczy usługi w wykonywaniu prac porządkowych, a w Stryszawie - cateringowych.

RYNEK PRACY Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w REGON na terenie powiatu suskiego w latach 2009-2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

RYNEK PRACY Liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców w latach 2013-2014 w gminach powiatu suskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

RYNEK PRACY Struktura podmiotów gospodarki narodowej (publicznych i prywatnych) wg sekcji PKD na terenie powiatu suskiego w 2013 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

BEZROBOCIE

BEZROBOCIE W latach 2011-2014 powiat suski zaliczał się do grupy powiatów o najniższym poziomie stopy bezrobocia. Na 22 powiaty w województwie małopolskim powiat suski w rankingu zajmował 6 miejsce, a wśród 19-tu powiatów ziemskich miejsce trzecie. W kraju plasował się na 87 miejscu wśród wszystkich 380 powiatów a 54 wśród 314 powiatów ziemskich. Stopa bezrobocia liczona jako iloraz bezrobotnych do czynnych zawodowo na koniec 2014 roku wyniosła 10,2% i była większa od średniej wojewódzkiej o 0,3% (9,9%) oraz niższa o 1,3% od średniej krajowej (11,5%). W okresie 2011-2014 (31.08.2014r.) zarejestrowanych zostało 17 612 bezrobotnych a wyrejestrowanych 17 763 osoby. W ramach tzw. aktywnych form pomocy bezrobotnym skorzystało łącznie 3472 osoby.

BEZROBOCIE Liczba osób zarejestrowanych jako bezrobotne w gminach powiatu suskiego w 2009 i 2014 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

BEZROBOCIE 14% 32% -15% 4% 23% -7% 7% 24% Liczba osób zarejestrowanych jako bezrobotne w liczbie osób w wieku produkcyjnym w gminach powiatu suskiego w 2013 i 2014 roku Budzów 14% Bystra-Sidzina 32% Jordanów – gmina miejska -15% Jordanów – gmina wiejska 4% Maków Podhalański 23% Stryszawa Sucha Beskidzka -7% Zawoja 7% Zembrzyce 24% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

BEZROBOCIE Struktura bezrobotnych zarejestrowanych według wieku w gminach powiatu suskiego w 2014 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

BEZROBOCIE Struktura bezrobotnych zarejestrowanych według wykształcenia w gminach powiatu suskiego w 2014 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

ROLNICTWO

Rolnictwo w powiecie suskim Obszar powiatu suskiego zajmuje ok. 68 600 ha powierzchni ogółem, z czego użytki rolne zajmują 26.252 ha, co stanowi 41,2% powierzchni ogółem, Jest to trochę mniej niż średnio w polskich wsiach gdzie zajmują one średnio 51% powierzchni. Lasy stanowią 48,2% obszaru (2013), świadczy to o stosunkowo dużym stopniu zalesienia tego terenu. Średnio w kraju lasy porastają ok. 29,55% powierzchni obszarów wiejskich. Wszystkie gminy (bez miast) zaliczone są do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, kategoria „ONW ze specyficznymi utrudnieniami”.

ROLNICTWO Udział powierzchni gospodarstw rolnych w powierzchni gminy ogółem w roku 2010 w gminach powiatu suskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL GUS

ROLNICTWO Udział powierzchni rolnej w powierzchni gminy ogółem oraz średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego, prowadzącego działalność rolniczą w 2010 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL GUS

POMOC SPOŁECZNA

POMOC SPOŁECZNA Udział osób objętych pomocą społeczną w liczbie ludności ogółem w latach 2009 – 2014 w powiecie suskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Internetowego Obserwatora Statystyk Społecznych

Beneficjenci pomocy społecznej w powiecie suskim w latach 2009-2014 POMOC SPOŁECZNA Beneficjenci pomocy społecznej w powiecie suskim w latach 2009-2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Internetowego Obserwatora Statystyk Społecznych

POWODY UDZIELANIA POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba osób objętych pomocą społeczną Zmiana ogólna w stosunku do roku bazowego (2009) Zmiana procentowa w stosunku 2009 2014 Ubóstwo 7261 5657 -1604 -22,1% Bezrobocie 3661 3350 -311 -8,5% Wielodzietność 2192 2963 771 35,2% Bezdomność 22 15 -7 -31,8% Sieroctwo 18 3 -15 -83,3% Przemoc 114 161 47 41,2% Niepełnosprawność 2913 2507 -406 -13,9% Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gosp. dom. 2586 1946 -640 -24,7% Długotrwała lub ciężka choroba 2296 2361 65 2,8% Alkoholizm 556 502 -54 -9,7% Narkomania 6 - Sytuacja kryzysowa 143 42 -101 -70,6% Zdarzenie losowe 73 177 104 142,5% Potrzeba ochrony macierzyństwa 2248 3111 863 38,4% Liczba osób, objętych pomocą społeczną na terenie powiatu suskiego w 2009 r. i 2014 r. (jedna osoba mogła korzystać z pomocy z kilku powodów) 34

Liczba osób, objętych pomocą społeczną na terenie powiatu suskiego w 2009 r. i 2014 r. (jedna osoba mogła korzystać z pomocy z kilku powodów) Powody udzielania pomocy społecznej Powiat suski Internetowy Obserwator Statystyk Społecznych 2009 2014   (ogół beneficjentów = ….osób) Ubóstwo 80,49% 66,98% Bezrobocie 40,58% 39,66% Wielodzietność 24,30% 35,08% Bezdomność 0,24% 0,28% Sieroctwo 0,20% 0,04% Przemoc 1,26% 1,91% Niepełnosprawność 32,29% 29,68% Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gosp. dom. 28,67% 23,04% Długotrwała lub ciężka choroba 25,45% 27,95% Alkoholizm 6,16% 5,94% Narkomania 0,00% 0,07% Sytuacja kryzysowa 1,59% 0,50% Zdarzenie losowe 0,81% 2,10% Potrzeba ochrony macierzyństwa 24,92% 36,83%

KULTURA

KULTURA Ludność na 1 placówkę biblioteczną oraz księgozbiór bibliotek na 1000 ludności w powiecie suskim w 2013 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS

KULTURA Czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 mieszkańców w powiecie suskim w 2013 roku

KULTURA Liczba mieszkańców na 1 instytucję kultury (domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice) w powiecie suskim w 2013 roku

KULTURA Liczba imprez organizowanych przez instytucje kultury (po lewej) oraz liczba uczestników imprez (po prawej) w powiecie suskim w 2014 roku

KULTURA Liczba imprez oraz liczba uczestników imprez na 1000 mieszkańców w powiecie suskim w 2014 roku

INFRASTRUKTURA KOMUNALNA I TECHNICZNA

INFRASTRUKTURA Odsetek ludności korzystający z instalacji wodociągowej w gminach powiatu suskiego w 2013 roku [wartości w %] Długość sieci wodociągowej w powiecie suskim (wg informacji z Urzędów Gmin) wynosi blisko 200 km. 22 miejsce w Małopolsce!!!!

INFRASTRUKTURA Odsetek ludności korzystający z instalacji kanalizacyjnej w gminach powiatu suskiego w 2013 roku [wartości w %] Długość sieci kanalizacyjnej (wg informacji z Urzędów Gmin) wynosi blisko 125 km. Co daje wskaźnik 19,3% na 100 km2 (w Polsce 15). 21 miejsce w Małopolsce!!!!

INFRASTRUKTURA Odsetek ludności korzystający z instalacji gazowej w gminach powiatu suskiego w 2013 roku [wartości w %] 22 miejsce w Małopolsce!!!!

INFRASTRUKTURA Korzystający z instalacji wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej w ludności ogółem w gminach powiatu suskiego w 2013 roku [wartości w %] 22 miejsce w Małopolsce!!!!

INFRASTRUKTURA DROGOWA

INFRASTRUKTURA KOLEJOWA Dwie linie kolejowe, zelektryfikowane relacji Żywiec – Lachowice – Żywiec oraz Kraków – Kalwaria Zebrzydowska – Zakopane - Kraków. Ze stacji Maków Podhalański i Suchej Beskidzkiej można bezpośrednio dotrzeć do następujących stacji: Zakopane, Warszawa, Kraków, Częstochowa, Katowice, Poznań, Gdynia, Szczecin, Bydgoszcz

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców w powiecie suskim w 2014 roku 134 organizacji, co daje wskaźnik w wysokości 1,52 organizacji na 1000 mieszkańców. Jest to wartość słabsza niż średnia dla kraju, która wynosi 2,03 na 1000 mieszkańców, a także wyraźnie mniejsza niż w województwie małopolskim (3,3).

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE Frekwencja w wyborach parlamentarnych w 2011 roku oraz w wyborach samorządowych w 2014 roku w powiecie suskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej

TURYSTYKA

Korzystający z noclegów TURYSTYKA Miejsca noclegowe i ich wykorzystanie w turystycznych obiektach noclegowych w woj. małopolskim i w powiecie suskim w 2014 r.   Miejsca noclegowe Korzystający z noclegów Udzielone noclegi w tysiącach 2013 = 100 na 1 km² na 1000 ludności Woj. Małopol-skie 87,2 104,1 5,7 3748,4 105,1 1114 10166,2 105,0 3022 Powiat suski 1,6 96,2 2,4 34,3 101,3 408 101,9 96,9 1212 Wskaźnik Schneidera, wyrażony liczbą turystów korzystających z noclegów, przypadającą na 100 mieszkańców stałych w 2013 r. wyniósł dla Polski: 60,8, dla Małopolski: 106,3, a dla powiatu suskiego 125,1 Na obszarze jest 89 gospodarstw agroturystycznych

STRATEGIA ROZWOJU POWIATU SUSKIEGO 2016-2022 Obszary priorytetowe

1. Obszar: gospodarka, rynek pracy, edukacja zawodowa 1.1 Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka powiązana z efektywnym systemem edukacji zawodowej 1.2 Skuteczny System Wspierania Gospodarki 1.3 Efektywny, powiązany z lokalnym rynkiem pracy system szkolnictwa ponadgimnazjalnego i edukacji zawodowej 1.4 Wsparcie przedsiębiorczości mieszkańców 1.5 Tworzenie stref aktywności gospodarczej 1.6. Współpraca i wsparcie samorządów gminnych w realizacji ich zadań własnych

2. Obszar: dziedzictwo kulturowe i przemysł czasu wolnego 2.1 Rozbudowa infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej 2.2 Rozbudowa infrastruktury z zakresu dziedzictwa kulturowego 2.3 Wzmacnianie spójnej oferty turystycznej powiatu i jej promocja 2.4 Promocja produktów lokalnych 2.5 Kształcenie kadr dla przemysłu czasu wolnego 2.6 Ochrona dziedzictwa krajobrazu i przestrzeni kulturowej 2.7 Współpraca i wsparcie samorządów gminnych w realizacji ich zadań własnych

3. Obszar: dostępność komunikacyjna i ochrona środowiska naturalnego 3.1 Wsparcie dostępności komunikacyjnej drogowej i kolejowej 3.2 Budowa komunikacyjnej spójności Powiatu suskiego 3.3 Sprawny system transportu zbiorowego 3.4 Budowa sieci szerokopasmowej szkieletowo – dystrybucyjnej, do poziomu użytkownika końcowego 3.5 Wsparcie budowy społeczeństwa informacyjnego, przede wszystkim sferze edukacji 3.6. Budowa otwartego i funkcjonalnego systemu zarządzania przestrzenią, współgrającego z środowiskiem naturalnym 3.7 Ochrona środowiska naturalnego i działania na rzecz rozbudowy infrastruktury komunalnej przyjaznej środowisku 3.8. Współpraca i wsparcie samorządów gminnych w realizacji ich zadań własnych

4. Obszar: porządek publiczny, bezpieczeństwo społeczne i zdrowotne 4.1 Wsparcie instytucji odpowiedzialnych w powiecie za bezpieczeństwo i porządek publiczny 4.2 Umacnianie wysokiej, jakości usług zdrowotnych oferowanych przez podmioty lecznicze z obszaru Powiatu suskiego 4.3 Promocja zdrowia, jako instrument lokalnej marki Powiatu suskiego 4.4 Poprawa bezpieczeństwa społecznego opartego głównie o środowiskowe formy wsparcia 4.5 Wsparcie kształcenia i wchodzenia na rynek pracy osób niepełnosprawnych 4.6 Budowa sprawnego systemu zarządzania kryzysowego 4.7. Współpraca i wsparcie samorządów gminnych w realizacji ich zadań własnych

5. Obszar: : zarządzanie rozwojem i budowa społeczeństwa obywatelskiego 5.1 Razem dla rozwoju - budowa instytucjonalnych form współpracy samorządów terytorialnych z partnerami gospodarczymi i społecznymi 5.2. W ramach obszaru funkcjonalnego, współpraca lokalnych samorządów terytorialnych w świadczeniu usług technicznych, społecznych i administracyjnych 5.3 Poprawa efektywności i sprawności działania administracji publicznej poprzez tworzenie punktów obsługi mieszkańca oraz centrów usług wspólnych 5.4 Włączanie obywateli w zarządzanie wspólnotami mieszkańców i budowa systemu wsparcia dla aktywności obywatelskiej 5.5 Partnerstwo ponad granicami – współpraca z samorządami spoza Województwa małopolskiego oraz samorządami ze Słowacji, w realizacji wspólnych celów rozwojowych 5.6 Tworzenie sieci współpracy w budowie e-Administracji 5.7 Profesjonalny urzędnik – nowoczesna administracja. System doskonalenia zawodowego pracowników samorządowych

STRATEGIA ROZWOJU POWIATU SUSKIEGO 2016-2022 WIZJA

WIZJA „PODBABIOGÓRZE 2022” WIZJA „MAŁOPOLSKA 2020” Chcemy, aby Małopolska była atrakcyjnym miejscem życia, pracy i spędzania czasu wolnego, europejskim regionem wiedzy i aktywności, silnym wartościami uniwersalnymi, tożsamością i aspiracjami swoich mieszkańców, świadomie czerpiącym z dziedzictwa i przestrzeni regionalnej, tworzącym szanse na rozwój ludzi i nowoczesnej gospodarki. WIZJA „PODBABIOGÓRZE 2022” Powiat suski - Podbabiogórze - rozpoznawalne i atrakcyjne miejsce życia, pracy i spędzania czasu wolnego; miejsce tworzące szanse na rozwój ludzi i nowoczesnej przedsiębiorczości; miejsce silne tradycyjnymi wartościami i aspiracjami swoich mieszkańców, świadomie czerpiące z dziedzictwa kulturowego, walorów przyrodniczo-krajobrazowych, a także położenia na granicy Małopolski i Śląska.

Strategia 2007-2015 i Strategia 2016-2022 Obszary strategiczne Strategia 2016-2022 Infrastruktura i Środowisko Infrastruktura, Środowisko, Internet Gospodarka i Rynek Pracy Bezpieczeństwo, Zdrowie i Polityka Społeczna Bezpieczeństwo, Zdrowie i Polityka Społeczna Edukacja i Współpraca Edukacja, Współpraca i Społeczeństwo Obywatelskie Kultura, Promocja i Wypoczynek