CYBERPRZEMOC -nowy problem wychowawczy. Wspó ł czesne czasy trudno sobie wyobrazi ć bez mediów elektronicznych, telewizji, komputera, Internetu czy telefonu.

Prezentacja na temat: "CYBERPRZEMOC -nowy problem wychowawczy. Wspó ł czesne czasy trudno sobie wyobrazi ć bez mediów elektronicznych, telewizji, komputera, Internetu czy telefonu."— Zapis prezentacji:

1 CYBERPRZEMOC -nowy problem wychowawczy

2 Wspó ł czesne czasy trudno sobie wyobrazi ć bez mediów elektronicznych, telewizji, komputera, Internetu czy telefonu komórkowego. Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy z istotnych zagro ż e ń, gdy dziecko si ę ga po tre ś ci, do których nie jest przygotowane emocjonalnie, poznawczo i psychicznie. Gdy dziecko pozostaje bez kontroli i nie respektuje ustalonych zasad, wówczas ma nieograniczony dost ę p do ró ż nych informacji. Mog ą one negatywnie wp ł ywa ć na jego system warto ś ci i przekona ń, a tak ż e narazi ć na do ś wiadczanie przemocy psychicznej ze strony rówie ś ników lub osób doros ł ych. Specjali ś ci podaj ą, ż e je ś li rodzice nie dostrzegaj ą sygna ł ów ucieczki swojego dziecka w Internet i na czas nie zareaguj ą, wówczas potrzeba przebywania nastolatka w wirtualnym ś wiecie mo ż e by ć tak silna, ż e doprowadzi go do uzale ż nienia. Dlaczego nastolatki ch ę tnie przebywaj ą w Internecie? Kiedy dzieci dorastaj ą, buntuj ą si ę przeciw ustalonym przez rodziców regu ł om i ch ę tnie wymykaj ą si ę spod kontroli rodzicielskiej.

3 Internet pomaga nastolatkowi oderwa ć si ę od codzienno ś ci i wprowadzi ć w swoje ż ycie inny ś wiat. Mo ż e on nawi ą zywa ć kontakty i decydowa ć o ich formie i czasie trwania, pozyskiwa ć wirtualnych przyjació ł. Mo ż e by ć, kim chce, przedstawiaj ą c si ę jako zupe ł nie inna osoba. Internet staje si ę lepsz ą rzeczywisto ś ci ą, gdzie m ł ody cz ł owiek nie musi podporz ą dkowywa ć si ę i przestrzega ć zasad post ę powania. Jest wolny i anonimowy, nikt mu nie mówi co wolno, a co nie, mo ż e uczestniczy ć w forach i czatach, niezale ż nie od statusu materialnego i miejsca zamieszkania.

4 Z JAKIMI FORMAMI PRZEMOCY MOŻE SPOTKAĆ SIĘ TWOJE DZIECKO W SIECI? 1.N ę kanie, straszenie, szanta ż owanie przy u ż yciu sieci internetowej. 2.Wysy ł anie kompromituj ą cych wiadomo ś ci- w ł amania na konta pocztowe i komunikatorów (GG, Skype). 3.Rejestrowanie niechcianych filmów i zdj ęć. 4.Tworzenie o ś mieszaj ą cych stron www. 5.Publikowanie w Internecie lub rozsy ł anie przy u ż yciu telefonu komórkowego kompromituj ą cych informacji, zdj ęć. 6.Podszywanie si ę w sieci pod kogo ś bez jego zgody.

5 Model czasowego kontaktu dziecka z Internetem i komputerem wg Mazowieckiego Centrum Profilaktyki i Uzale ż nie ń ETAP I Do 6 roku ż ycia Dziecko nie powinno pracowa ć na komputerze i przebywa ć w sieci internetowej ETAP II 7-8 rok ż ycia Uczymy dziecko kontaktu z komputerem – zawsze pod kontrol ą rodziców. Poza zaj ę ciami edukacyjnymi (np. szko ł a) dziecko bawi si ę na komputerze do 90 minut tygodniowo. ETAP III 9-12 rok ż ycia Stopniowo zezwalamy na cz ę sty kontakt z komputerem i Internetem wg zasady przemienno ś ci: dzie ń z komputerem dzie ń bez. Wdra ż amy dziecko w gry edukacyjne i uczymy samodzielnego poszukiwania informacji w SIECI. Rozmawiamy z dzieckiem o informacjach i zdarzeniach w sieci. Zezwalamy na komunikacj ę z rówie ś nikami –dziecko podpisuje „Kontrakt internetowy z rodzicami”. Dzienny pobyt w SIECI nie powinien przekracza ć 60 minut. Jeden dzie ń w tygodniu bez komputera.

6 ETAP IV 13-14 rok ż ycia Dziecko uczy si ę przebywa ć w sieci codziennie, z jednym dniem w tygodniu bez komputera. Czas dziennego przebywania ograniczony do 90 minut. Na etapach od 6- 14 roku ż ycia nie wyra ż amy zgody na uczestnictwo w grach, gdzie przewa ż a motyw walki i zabijania. ETAP V Okres gimnazjum Jak wy ż ej. Maksymalnie ograniczamy gry tzw. strzelanki. Rozmawiamy z dzie ć mi o ś wiecie cyberprzestrzeni. Nie zezwalamy na przebywanie w sieci po godz. 22. ETAP VI Dzieci starsze Kontynuujemy zasad ę dzie ń w tygodniu bez komputera. Maksymalnie ograniczamy (kontrakt) czas korzystania z sieci w godzinach nocnych.

7 CYBERBULLYING (CYBERPRZEMOC) Agresj ę definiuje si ę jako tak ą form ę zachowania, która ma na celu zranienie lub wyrz ą dzenie krzywdy drugiej osobie. Powszechnie panuje opinia, ż e w sieci poziom agresji jest wy ż szy ni ż poza ni ą, a ludzie bez przerwy wyzywaj ą si ę i k ł óc ą. Istotnie badania na temat komunikacji w Internecie, ujawni ł y, i ż zdumiewaj ą co du ż o w niej wyzwisk, przekle ń stw i obelg- du ż o wi ę cej ni ż w grupach spotykaj ą cych si ę twarz ą w twarz. Agresj ę definiuje si ę jako tak ą form ę zachowania, która ma na celu zranienie lub wyrz ą dzenie krzywdy drugiej osobie. Powszechnie panuje opinia, ż e w sieci poziom agresji jest wy ż szy ni ż poza ni ą, a ludzie bez przerwy wyzywaj ą si ę i k ł óc ą. Istotnie badania na temat komunikacji w Internecie, ujawni ł y, i ż zdumiewaj ą co du ż o w niej wyzwisk, przekle ń stw i obelg- du ż o wi ę cej ni ż w grupach spotykaj ą cych si ę twarz ą w twarz. SIE Ć sprzyja anonimowej agresji, pozwala na ukrycie si ę sprawcy pod innym imieniem, p ł ci ą, miejscem zamieszkania. Do rangi problemu spo ł ecznego wzros ł o uczenie dzieci „nieinwazyjnego” korzystania z SIECI. SIE Ć sprzyja anonimowej agresji, pozwala na ukrycie si ę sprawcy pod innym imieniem, p ł ci ą, miejscem zamieszkania. Do rangi problemu spo ł ecznego wzros ł o uczenie dzieci „nieinwazyjnego” korzystania z SIECI.

8 SYMPTOMY CYBERPRZEMOCY WŚRÓD DZIECI Dziecko wykazuje pewne symptomy, które mog ą wskazywa ć na przemoc jakiej doznaj ą w sieci. Mo ż na do nich zaliczy ć :  poirytowanie, smutek lub zdenerwowanie po zako ń czeniu rozmowy przez telefon lub korzystania z komputera;  izolacj ę od kolegów/kole ż anek;  okazywanie z ł o ś ci albo niezadowolenia ze szko ł y lub konkretnego przedmiotu;  wykazywanie nietypowych oznak przygn ę bienia lub smutku.

9 ŹRÓDŁO CYBERPRZEMOCY Cyberprzemoc pojawi ł a si ę wraz z gwa ł townym rozwojem mediów elektronicznych i z upowszechnieniem dost ę pu do nich. To media inicjuj ą wej ś cie dzieci w ś wiat kultury. Maj ą one dost ę p do telewizji kablowej satelitarnej, interaktywnej, komputerów, Internetu, rzeczywisto ś ci wirtualnej, dysków, laserów, telefonów komórkowych. Media w znacznym stopniu oddzia ł uj ą na psychik ę dziecka oraz jego zachowania. Najgro ź niejszy okazuje si ę kontakt z agresj ą – ze scenami gwa ł tu, morderstw, walk. Identyfikacja z bohaterami pos ł uguj ą cymi si ę przemoc ą mo ż e prowadzi ć do swoistej fascynacji si łą i bezwzgl ę dno ś ci ą. Media dostarczaj ą dzieciom konkretne wzorce przemocy, które przenoszone s ą np. na grunt szkolny. Ne u ś wiadamiaj ą oni sobie, ż e jest to ś wiat fikcji. Internet i telefon komórkowy to narz ę dzie manipulacji. Zamiast wzbogaca ć zasób wiedzy, rozwija ć zainteresowania, wyobra ź ni ę, czy twórcze my ś lenie, u ż ytkownicy wirtualnego ś wiata „kszta ł c ą ” si ę w metodach psychicznego terroru, zastraszania i o ś mieszania. Cyberprzemoc pojawi ł a si ę wraz z gwa ł townym rozwojem mediów elektronicznych i z upowszechnieniem dost ę pu do nich. To media inicjuj ą wej ś cie dzieci w ś wiat kultury. Maj ą one dost ę p do telewizji kablowej satelitarnej, interaktywnej, komputerów, Internetu, rzeczywisto ś ci wirtualnej, dysków, laserów, telefonów komórkowych. Media w znacznym stopniu oddzia ł uj ą na psychik ę dziecka oraz jego zachowania. Najgro ź niejszy okazuje si ę kontakt z agresj ą – ze scenami gwa ł tu, morderstw, walk. Identyfikacja z bohaterami pos ł uguj ą cymi si ę przemoc ą mo ż e prowadzi ć do swoistej fascynacji si łą i bezwzgl ę dno ś ci ą. Media dostarczaj ą dzieciom konkretne wzorce przemocy, które przenoszone s ą np. na grunt szkolny. Ne u ś wiadamiaj ą oni sobie, ż e jest to ś wiat fikcji. Internet i telefon komórkowy to narz ę dzie manipulacji. Zamiast wzbogaca ć zasób wiedzy, rozwija ć zainteresowania, wyobra ź ni ę, czy twórcze my ś lenie, u ż ytkownicy wirtualnego ś wiata „kszta ł c ą ” si ę w metodach psychicznego terroru, zastraszania i o ś mieszania.

10 CYBERPRZEMOC W SZKOLE Najcz ęś ciej spotykane formy przemocy w szkole to agresja s ł owna, zn ę canie si ę fizyczne i demonstrowanie pogardy wobec m ł odszych czy s ł abszych uczniów. Ź ród ł em negatywnych uczu ć, które wyzwalaj ą agresj ę s ą : zazdro ść o lepsze stopnie, zazdro ść o lepsze stopnie, zazdro ść o wy ż szy status materialny, zazdro ść o wy ż szy status materialny, poczucie wyobcowania lub izolacji od grupy, poczucie wyobcowania lub izolacji od grupy, Agresor swoje odczucia przenosi na pod ł o ż e cyberprzemocy, a przyjemno ść czerpie z poni ż ania innych w sieci.

11 FORMY CYBERPRZEMOCY Do dzia ł a ń okre ś lonych mianem „cyberprzemocy” wykorzystywane s ą miedzy innymi:  poczta elektroniczna,  czat,  komunikatory,  strony internetowe,  blogi,  serwisy spo ł eczno ś ciowe  grupy dyskusyjne,  telefony komórkowe (widomo ś ci, SMS, MMS)

12 NAJPOWSZECHNIEJSZE FORMY CYBERAGRESJI publikacje nieprawdziwych danych, publikacje nieprawdziwych danych, podszywanie si ę pod inne osoby, podszywanie si ę pod inne osoby, umieszczanie w sieci wyzwisk, umieszczanie w sieci wyzwisk, zastraszanie, zastraszanie, formu ł owanie gró ź b, formu ł owanie gró ź b, rejestrowanie niechcianych zdj ęć lub filmów (zazwyczaj filmy te pochodz ą z nagra ń telefonem komórkowym) rejestrowanie niechcianych zdj ęć lub filmów (zazwyczaj filmy te pochodz ą z nagra ń telefonem komórkowym) rozsy ł anie o ś mieszaj ą cych materia ł ów przy u ż yciu telefonów (SMS, MMS), rozsy ł anie o ś mieszaj ą cych materia ł ów przy u ż yciu telefonów (SMS, MMS), w ł amania na konto pocztowe. w ł amania na konto pocztowe.

13 CYBERAGRESJA W PROGRAMACH TELEWIZYJNYCH I FILMIE W przekazie telewizyjnym mamy do czynienia z nadmiern ą prezentacj ą agresji w stosunku do rzeczywisto ś ci. Telewizja chc ą c zwi ę kszy ć sw ą ogl ą dalno ść, koncentruje si ę g ł ównie na przedstawianiu wydarze ń spektakularnych, wstrz ą saj ą cych i niezwyk ł ych, staj ą c si ę jednocze ś nie „reklam ą przemocy”. W przekazie telewizyjnym mamy do czynienia z nadmiern ą prezentacj ą agresji w stosunku do rzeczywisto ś ci. Telewizja chc ą c zwi ę kszy ć sw ą ogl ą dalno ść, koncentruje si ę g ł ównie na przedstawianiu wydarze ń spektakularnych, wstrz ą saj ą cych i niezwyk ł ych, staj ą c si ę jednocze ś nie „reklam ą przemocy”. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku wi ę kszo ś ci filmów, które przepe ł nione s ą eksponowaniem ró ż nego rodzaju przest ę pstw takich jak napady na tle rabunkowym i seksualnym, sceny tortur, gwa ł tów i morderstw. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku wi ę kszo ś ci filmów, które przepe ł nione s ą eksponowaniem ró ż nego rodzaju przest ę pstw takich jak napady na tle rabunkowym i seksualnym, sceny tortur, gwa ł tów i morderstw. Niesko ń czona seria przemocy, wulgarno ś ci, wstrz ą saj ą cych historii, scen w mocnych barwach, to brutalna synteza wspó ł czesnej telewizji. Niesko ń czona seria przemocy, wulgarno ś ci, wstrz ą saj ą cych historii, scen w mocnych barwach, to brutalna synteza wspó ł czesnej telewizji.

14 Omawiaj ą c cyberagresj ę nie mo ż na pomin ąć gier komputerowych, które staj ą si ę coraz bardziej zauwa ż alnym medium informacyjnym wirtualnego ś wiata. Graj ą cy przeznaczaj ą setki, a nawet tysi ą ce godzin na t ę form ę aktywno ś ci, która staje si ę nast ę pnie ich stylem ż ycia i wielu przypadkach prowadzi do uzale ż nienia. Gracz zarówno we w ł asnej postaci b ą d ź te ż jako wirtualna to ż samo ść, staje si ę w pewnym stopniu marionetk ą twórców tego rodzaju zabawy i jest podatny na wszelkie formy manipulacji zgodnej z za ł o ż onym przes ł aniem gry. M ł ody gracz nie tylko obserwuje brutalne i wr ę cz wyrafinowane akty agresji i przemocy, lecz tak ż e ich osobi ś cie dokonuje. Niezale ż nie od faktu, ż e jest to agresja symulowana, nie dokonywana w rzeczywisto ś ci, osoba graj ą ca oswaja si ę z ni ą i nabiera sprawno ś ci. Ponadto, ż eby gra ć i wygrywa ć musi identyfikowa ć si ę z bohaterem – agresorem, który zarówno zabija jak i dokonuje wielu innych szokuj ą cych aktów przemocy. Agresja i przemoc obecna w grach komputerowych wbudowana jest w ich regu ł y oraz ka ż dorazowo nagradzana poczuciem sukcesu. Zabijanie, niszczenie, dzia ł ania destrukcyjne to klasyczny sposób osi ą gania sukcesu. Bez zachowa ń ostrych, nierzadko barbarzy ń skich niemo ż liwy jest awans na kolejny poziom lub osi ą gni ę cie celu gry. Agresywne gry buduj ą zwrotn ą reakcj ę : im jeste ś bardziej bezwzgl ę dny, szybszy, zdecydowany, tym szansa na sukces jest wi ę ksza.

15 Agresja wyst ę puje w grach komputerowych w ró ż nych postaciach, poprzez:  wieszanie, duszenie r ę czne,  strzelanie, uderzanie, kopanie, ł amanie, zn ę canie si ę  podpalanie i palenie,  topienie,  d ź ganie, szarpanie, rozrywanie,  uk ą szenie  wysadzanie w powietrze  ś cinanie, mielenie

16 W kontek ś cie przedstawionej analizy agresywnych gier, niepokojem napawa fakt, ż e w grach m ł ody u ż ytkownik spotyka nieporównywalnie wi ę cej ś rodków i technik zabijania ni ż w przeci ę tnym filmie akcji, a wzorzec bohatera gry dzia ł a na niego od kilkunastu do kilkudziesi ę ciu razy w miesi ą cu, czyli o wiele cz ęś ciej i d ł u ż ej ni ż wzorzec rodzica. Nale ż y zaznaczy ć, i ż agresja ta jest tam nagradzana, a wr ę cz prowadzi ona gracza do sukcesu. Gry komputerowe i stosowane w nich technologie, maja w wielu przypadkach bardzo destruktywny wp ł yw na m ł odych graczy, zw ł aszcza je ż eli s ą nimi dzieci. Ś wiadczy o tym wiele tragedii, których sprawcami by ł y dzieci morduj ą ce swoich rówie ś ników. Wydawa ł oby si ę, ż e od rozrywki nie mo ż na si ę uzale ż ni ć. Jednak, gdy dziecko sp ę dza w wirtualnym ś wiecie wi ę kszo ść czasu wolnego, wówczas jest na drodze do psychicznego uzale ż nienia si ę od gier. Wszelkie próby oderwania takiego dziecka od komputera ko ń cz ą si ę awanturami, agresj ą dziecka, p ł aczem i krzykiem. Zaczyna si ę opuszczanie lekcji, zaniedbywanie obowi ą zków, potrzeby snu i jedzenia.

17 Objawy uzale ż nienia do gier komputerowych - granie w gry komputerowe staje si ę najwa ż niejsz ą aktywno ś ci ą w ż yciu dziecka; - dziecko coraz wi ę cej czasu sp ę dza przy grach komputerowych, rezygnuje z dotychczasowych aktywno ś ci( np. spotka ń z rówie ś nikami); - zaprzestanie grania w gry komputerowe powoduje pojawienie si ę nieprzyjemnego samopoczucia, rozdra ż nienia, a nawet niekontrolowanej agresji; - osoba z powodu zaanga ż owania w gry komputerowe wchodzi w konflikt ze swoim najbli ż szym otoczeniem, najcz ęś ciej rodzicami;

18 ROLA RODZICA Zasady, które pozwol ą unikn ąć niebezpiecze ń stwa uzale ż nienia od gier komputerowych:  Instalacja programu kontroli rodzicielskiej na komputerze (Beniamin,- blokuje np. strony erotyczne, przy jego pomocy mo ż na stworzy ć bia łą i czarn ą list ę stron, które dziecko b ę dzie mog ł o przegl ą da ć oraz takie, do których nie b ę dzie mia ł o dost ę pu; Ochraniacz- blokuje nieodpowiednie czaty i inne aplikacje, Amadeusz- wyposa ż ony jest w system czasowych ogranicze ń dost ę pu do komputera, Internetu, Gadu-Gadu stosownie do wieku dziecka; Alladyn- bezpieczna przegl ą darka dla dzieci, która zawiera przeznaczone dla nich domeny.  Monitoring zachowa ń i czynno ś ci dziecka w Internecie;  Zapoznanie dziecka z netykiet ą ;  Kupowanie dziecku sprawdzonych gier (o tre ś ci gier mo ż emy dowiedzie ć si ę wpisuj ą c nazw ę gry w wyszukiwark ę, warto równie ż sprawdzi ć, jakie ma oznaczenia PEGI jest to ogólnoeuropejski system klasyfikacji gier opracowany, by chroni ć dzieci i m ł odzie ż przed dost ę pem do tre ś ci nieodpowiednich dla ich wieku; Je ś li na grze jest znaczek PEGI OK, to jest ona bezpieczna dla dziecka. Je ś li gra otrzymuje dodatkow ą klasyfikacj ę, np. PEGI 12- w grze wyst ę puj ą elementy przemocy, dopuszczalna jest tak ż e nago ść i nieliczne wulgaryzmy, PEGI 16- gry zawieraj ą tre ś ci, w których wyst ę puje przemoc lub aktywno ść, seksualna taka jak w rzeczywisto ś ci, PEGI 18- gry przeznaczone s ą tylko i wy łą cznie dla osób doros ł ych;  Sprawdzanie zasobów komputera dziecka;  Ustalenie zasad dotycz ą cych korzystania z komputera i czasu sp ę dzanego na graniu;  Nauczenie dziecka alternatywnych dla komputera sposobów sp ę dzania wolego czasu.

19 INTERNETOWE STRONY DLA RODZICÓW 1.Przegl ą dajmy strony internetowe, które przegl ą da ł y ostatnio nasze dzieci. W przegl ą darce Internet Explorer/Firefox –klikamy na pasek „Historia”-tam wy ś wietl ą si ę wszystkie ostatnio przegl ą dane strony. W przegl ą darce Internet Explorer/Firefox –klikamy na pasek „Historia”-tam wy ś wietl ą si ę wszystkie ostatnio przegl ą dane strony. Przegl ą darka Firefox ma dodatek WOT- który ma opcj ę rodzicielskiego blokowania stron o niepo żą danych tre ś ciach. Przegl ą darka Firefox ma dodatek WOT- który ma opcj ę rodzicielskiego blokowania stron o niepo żą danych tre ś ciach. 2. Warto odwiedza ć strony, które stworzono z my ś l ą o rodzicach, które informuj ą o gro żą cych dziecku niebezpiecze ń stwach p ł yn ą cych z Internetu: www.bezpiecznyinternet.pl www.bezpiecznyinternet.pl www.bezpiecznyinternet.pl www.dzieckowsieci.pl www.dzieckowsieci.pl www.dzieckowsieci.pl www.kidportect.pl www.kidportect.pl www.kidportect.pl www.saferinternet.pl www.saferinternet.pl www.saferinternet.pl www.dyzurnet.pl www.dyzurnet.pl www.dyzurnet.pl

20 10 RAD DLA RODZICÓW JAK ZAPEWNIĆ DZIECKU BEZPIECZNE KORZYSTANIE Z KOMPUTERA I INTERNETU ? 1.Przyjrzyj si ę, w jaki sposób Twoje dziecko korzysta z sieci- jakie lubi ogl ą da ć strony, jakie wybiera gry, ile czasu po ś wi ę ca na przebywanie z komputerem, jakie ujawnia emocje, jak si ę zachowuje, kiedy musi zako ń czy ć swój pobyt w Internecie. 2.Zapoznaj si ę z tre ś ci ą gier, w jakie gra Twoje dziecko. 3.Zainstaluj w komputerze dziecka programy kontroli rodzicielskiej. 4.Ustal zasady, z jakich gier mo ż e korzysta ć Twoje dziecko, z których nie- uzasadnij to racjonalnie. 5.Naucz dziecko podstawowych zasad bezpiecze ń stwa w Internecie- porozmawiaj z nim na temat zagro ż e ń, z jakimi mo ż e si ę spotka ć w sieci i sposobów ich unikania (www. dzieckowsieci.pl). 6.Naucz dziecko krytycznego podej ś cia do informacji czytanych w sieci. 7.Zapoznaj dziecko z netykiet ą - kodeksem dobrego zachowania w Internecie (www.sieciaki.pl). www.sieciaki.pl 8.Ustal ramy czasowe sp ę dzania dziecka przy komputerze (1 godzina dziennie), nie przed ł u ż aj wyznaczonego czasu.

21 RADY DLA RODZICÓW C.D. 9. B ą d ź konsekwentny i stosuj zasad ę najpierw obowi ą zki, potem komputer. 10. Poka ż dziecku inne formy sp ę dzania wolnego czasu- porozmawiaj o korzy ś ciach, zach ęć do kontaktu z rówie ś nikami i bli ż szego kontaktu z rodzin ą. Pami ę taj! Zg ł o ś na www.helpline.org.pl wszystkie podejrzane sytuacje, z którymi w Internecie zetkn ęł o si ę Twoje dziecko. www.helpline.org.pl

22 GDZIE SZUKAĆ POMOCY ? Je ś li niepokoj ą Ci ę zachowania Twojego dziecka, podobne do przedstawionych symptomów uzale ż nienia- zg ł o ś si ę do poradni uzale ż nie ń. Terapeuta pomo ż e Ci rozpozna ć problem i powie, co robi ć w takiej sytuacji. Je ś li niepokoj ą Ci ę zachowania Twojego dziecka, podobne do przedstawionych symptomów uzale ż nienia- zg ł o ś si ę do poradni uzale ż nie ń. Terapeuta pomo ż e Ci rozpozna ć problem i powie, co robi ć w takiej sytuacji. Warto przeczyta ć : Warto przeczyta ć : Bednarek j. (red. Nauk.), Andrzejewska A., Cyber ś wiat: mo ż liwo ś ci i zagro ż enia, wyd. Akademickie Ż ak, Warszawa 2009, Bednarek j. (red. Nauk.), Andrzejewska A., Cyber ś wiat: mo ż liwo ś ci i zagro ż enia, wyd. Akademickie Ż ak, Warszawa 2009, Kaliszewska K., Zagubieni w sieci- czyli o nadmiernym u ż ywaniu zasobów i mo ż liwo ś ci Internetu, Wyd. Nauk. UAM, Pozna ń 2006, Kaliszewska K., Zagubieni w sieci- czyli o nadmiernym u ż ywaniu zasobów i mo ż liwo ś ci Internetu, Wyd. Nauk. UAM, Pozna ń 2006,

23 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ MA Ł GORZATA Ś RODKOWSKA