Doktryny polityczno-prawne Zajęcia nr 13 Wybrane współczesne kierunki rozwoju myśli politycznej i filozofii prawa (cz. I) dr Michał Urbańczyk mur@amu.edu.pl.

Prezentacja na temat: "Doktryny polityczno-prawne Zajęcia nr 13 Wybrane współczesne kierunki rozwoju myśli politycznej i filozofii prawa (cz. I) dr Michał Urbańczyk mur@amu.edu.pl."— Zapis prezentacji:

1 Doktryny polityczno-prawne Zajęcia nr 13 Wybrane współczesne kierunki rozwoju myśli politycznej i filozofii prawa (cz. I) dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii WPiA UAM Poznań

2 Szkoła frankfurcka Sekularyzacja marksizmu - likwidacja związku miedzy teorią marksizmu a ideologią komunizmu, Marksizm intelektualny (gabinetowy), Szkoła frankfurcka – marksistowska krytyka Marksa, Instytut Badań Społecznych Carla Grünberga, „Rękopisy filozoficzno-ekonomiczne” Marksa (problem alienacji), Teoria krytyczna, Max Horkheimer, Erich Fromm, Theodor Wiesengrund Adorno

3 Szkoła frankfurcka Erich Fromm Max Horkheimer
Theodor Wiesengrund Adorno

4 Szkoła frankfurcka punkt wyjścia teorii krytycznej – problem związku bazy i nadbudowy, klasa robotnicza jest podmiotem historii, ale nie spełnia swej roli automatycznie, częstokroć robotnicy popierają idee wbrew ich obiektywnym interesom klasowym – faszyzm, nazizm, amerykański kapitalizm, rozwiązaniem jest związek osobowości i bazy - baza tworzy fałszywe pojmowanie własnych interesów jednostki, teoretyczna charakterystyka funkcjonujących stosunków społecznych jest jednocześnie krytyka istniejącej rzeczywistości i służy emancypacji jednostki.

5 Rewolta studencka 1968 roku i jej znaczenie
zanegowanie istniejącego porządku społecznego, zjawisko kontrkultury, negacja kapitalizmu, konsumpcjonizmu, demokracji, roli elit władzy i kościołów, lewacki terroryzm, ruch hippisowski, rewolucja seksualna, protest przeciwko wojnie w Wietnamie (imperializm amerykański),

6 Rewolta studencka 1968 roku i jej znaczenie
odrzucenie tradycyjnych filozofii i schematów myślowych (etycznych, moralnych, obyczajowych, społecznych), odrzucenie przestarzałego instrumentarium pojęciowego, protest przeciwko zastanym strukturom społeczno-politycznym.

7 Lata 60. w bloku komunistycznym
kryzys kubański, Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, marzec ‘68 w Polsce (protesty studenckie, walk frakcyjne w PZPR i antysyjonizm), masakra na Wybrzeżu – grudzień ‘70,

8 Neomarksizm. Nowa Lewica. Eurokomunizm
Rewolta studencka miała lewicowe oblicze ideologiczne, Wznoszone hasła tworzono bez większego rozeznania politycznego i świadomości rzeczywistości komunizmu: mitologizacja Fidela Castro, Che Guevarry, Mao Zedonga, Marks jest bogiem rewolucji, Marcuse jej prorokiem, a Mao jest mieczem (3 M)

9 Herbert Marcuse ( ) „Rozum i rewolucja”, „Eros i cywilizacja”, człowiek jednowymiarowy”, filozof niemiecki, wykładowca akademicki (Harvard, Columbia), w swych pracach nawiązywał do szkoły frankfurckiej, centralnym punktem jego filozofii był problem alienacji,

10 Herbert Marcuse ( ) Problem alienacji – wyobcowanie prawdziwej natury człowieka, Być człowiekiem oznacza być wolnym, Krytyka cywilizacji społeczeństwa przemysłowego, Cywilizacja sprowadza ludzi do roli automatów: konsumentów i producentów, Totalitaryzm terrorystyczny = totalitaryzm technologii, Wezwanie do rewolucji likwidującej system zniewolenia, która ofiaruje ludziom egzystencje uspokojoną,

11 Herbert Marcuse (1898-1979) Robotnicy są zniewoleni przez system,
Rewolucji dokona „nowa lewica” – studenci i elita intelektualna, Krytyka myśli oświeceniowej, gdyż doprowadziła do triumfu represyjnej racjonalności, oświecenie, marksizm i pozytywizm to korzenie współczesnego społeczeństwa masowego, która nadzoruje jednostki, Liberalne wolności i tolerancja to pozory osłabiające krytykę, które uniemożliwiają jednostkom swobodną samorealizację

12 Herbert Marcuse ( ) Oskarżenie współczesnej cywilizacji – człowiek jednowymiarowy i społeczeństwo represyjne, Tolerancja i pluralizm to narzędzia manipulacji, Dziś nie ma miejsca na spontaniczność, nastąpił zanik więzi międzyludzkich, Człowiek żyje wyłącznie dla pracy, zaś jego agresja jest użyteczna dla zwiększenia konkurencji, Możliwe jest jednak odwrócenie wpływów cywilizacji.

13 Nowa lewica Radykalne oblicze nowej lewicy,
Krytyka współczesnego elitaryzmu władzy, Walka z kompleksem militarno-przemysłowym, Odwołania do egzystencjonalizmu Jean-Paula Sartra, Brak jednolitej doktryny – wspólnym mianownikiem było uznanie konieczności walki z politycznym establishmentem. Rudi Dutschke Cecil Wright Mills i „List do nowej lewicy”:

14 Nowa lewica Cecil Wright Mills Rudi Dutschke

15 Jürgen Habermas (ur. 1929) Kontynuacja i odejście od szkoły frankfurckiej, Idea filozofii jako krytyki społecznej sytuacji dominacji, Teoria działania komunikacyjnego, Dominacja a idealna sytuacja porozumiewania się wybrane dzieła: „Po Marksie”, „ Teoria działania komunikacyjnego”, „Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej”, „Przyszłość natury ludzkiej: czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?

16 Jürgen Habermas (ur. 1929) niewystarczający charakter kategorii pojęciowych marksizmu, marksizm nie jest w stanie sformułować rozwiązania problemu dominacji – staje się rewolucyjna utopią, głównym zadaniem filozofii jest stwarzanie (opisanie) idealnych warunków komunikowania się, demokracja to polityczny dialog, konieczne jest wyznaczenie jej warunków, próba racjonalnej rekonstrukcji idealnego ładu komunikacyjnego, etyka dialogu i consensus.

17 Eurokomunizm efekt ewolucji zachodnioeuropejskiego ruchu komunistycznego, po wojnie przez długi czas był ściśle podporządkowany komunistycznej partii ZSRR, Komunistyczna Partia Hiszpanii (PCE) Francuska Partia Komunistyczna (PCF) Włoska Partia Komunistyczna (PCI)

18 Eurokomunizm zachodnioeuropejskie partie komunistyczne wiernie trzymały się zasad marksizmu- leninizmu, poparcie dla radzieckiej propagandy, upowszechnianie mitu ZSRR jako państwa sprawiedliwości społecznej, Poparcie dla doktryny Breżniewa i interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji,

19 Eurokomunizm 1974 (5) rok – 19 partii komunistycznych uznaje prawo każdej partii do samodzielności i odrzuca doktrynę marksizmu-leninizmu, Dopiero w 1976 roku [sic!] PCF wykreśla ze swojego statutu uwagi o dyktaturze proletariatu, Celem staje się „wprowadzenie socjalizmu niezależnego od nikogo, samodzielnie i własnymi metodami”,

20 Eurokomunizm Santiago Carrillo (PCE) Georges Marchais (PCF)
Enrico Berlinguer (PCI)

21 Koniec cz. I