Władza wykonawcza Prezydent RP.

Prezentacja na temat: "Władza wykonawcza Prezydent RP."— Zapis prezentacji:

1 Władza wykonawcza Prezydent RP

2 Modele egzekutywy egzekutywa monokratyczna egzekutywa dualistyczna

3 Zasady ustrojowe wyznaczające pozycję prezydenta w Konstytucji RP
zasada podziału władzy i zasada dualizmu władzy wykonawczej Zasada arbitrażu politycznego Zasada kadencyjności Zasada niezależności zasada niepołączalności (incompatibilitas)

4 Objęcie i opróżnienie urzędu Prezydenta
objęcie urzędu po złożeniu ślubowania przed Zgromadzeniem Narodowym (art. 130) objęcie urzędu - przekształcenie prezydenta elekta w prezydenta urzędującego, dysponującego pełnią kompetencji

5 Wygaśnięcie kadencji  normalnie - z chwilą upływu kadencji (po 5 latach od objęcia urzędu, licząc od dnia złożenia przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym); w sytuacjach wyjątkowych może dojść do wcześniejszego opróżnienia urzędu (art. 131 ust. 2) w razie: śmierci zrzeczenia się urzędu trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia stwierdzonej przez ZN złożenia Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu stwierdzenie nieważności wyboru prezydenta lub z innych przyczyn nie objęcie urzędu;

6 Marszałek Sejmu zastępujący Prezydenta
w razie opróżnienia urzędu prezydenta – jego funkcje przejmuje Marszałek Sejmu, w razie gdyby nie był w stanie wówczas Marszałek Senatu; obowiązków Prezydenta nie może wykonywać wicemarszałek Sejmu

7 Ad. zastępstwo zastępstwo sede vacate – gdy urząd prezydencki faktycznie wakuje, czyli ma miejsce stan opróżnienia urzędu, gdy zaistnieją tzw. przeszkody trwałe wymienione w Konstytucji wprost zastępstwo sede plena – gdy urząd prezydenta jest faktycznie obsadzony, a tylko tymczasowo prezydent nie może wykonywać funkcji związanych z urzędem, gdy zaistnieją tzw. przeszkody przejściowe niewymienione w przepisach Konstytucji

8 Przejściowa niemożność sprawowania urzędu
Przejściowa niemożność do sprawowania urzędu przez Prezydenta (art. 131 ust. 1) może być spowodowana: niemożnością faktyczną - choroba nie dająca podstaw do stwierdzenia przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności do sprawowania urzędu za względu na stan zdrowia lub wyjazd za granicę niemożnością prawną - zawieszenie prezydenta w urzędowaniu z powodu postawienia w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

9 Obowiązki Marszałka Sejmu wykonującego tymczasowo obowiązki Prezydenta
obowiązek zarządzenia nowych wyborów prezydenckich w ciągu 14 dni od opróżnienia urzędu, wybory muszą się odbyć nie później niż w ciągu 60 dni od zarządzenia wyborów obowiązek tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta do czasu nowych wyborów – z wyjątkiem kompetencji do skrócenia kadencji Sejmu

10 Obowiązki Marszałka wykonującego tymczasowo obowiązki Prezydenta
zakres uprawnień Marszałka zastępującego Prezydenta – dwa stanowiska w doktrynie

11 Obowiązki Marszałka wykonującego tymczasowo obowiązki Prezydenta
casus Marszałka B. Komorowskiego zastępującego Prezydenta z tytułu zastępstwa Marszałek ponosi odpowiedzialność konstytucyjną na zasadach przewidzianych dla Prezydenta (art. 145)

12 Zasady odpowiedzialności konstytucyjnej Prezydenta
Art. 145 ust. 1 „Prezydent za naruszenie Konstytucji, ustaw lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Trybunałem Stanu”. Czynności związane z procedurą pociągania prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej określa ustawa o Trybunale Stanu z 12 XII 1992 z późniejszymi zmianami.

13 Zasady odpowiedzialności konstytucyjnej Prezydenta
Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za: tzw. delikt konstytucyjny przestępstwa

14 Pojęcie deliktu konstytucyjnego
zawinione naruszenie Konstytucji lub ustawy, nie mające charakteru przestępstwa, popełnione w zakresie urzędowania lub w związku z zajmowanym stanowiskiem; czyn stanowiący naruszenie konstytucji lub ustawy może mieć postać działania lub zaniechania wystarczy wina nieumyślna

15 Tryb stawiania Prezydenta przed TS
wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności może złożyć co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego uchwałę o postawieniu w stan oskarżenia podejmuje ZN większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków ZN

16 Role ustrojowe Prezydenta RP
jako głowy państwa jako organu władzy wykonawczej jako organu arbitrażu politycznego i równoważenia władzy wykonawczej i ustawodawczej jako organu zapewniającego ciągłość władzy w sytuacjach szczególnego zagrożenia państwa

17 Funkcje ustrojowe Prezydenta (art. 126)
funkcja najwyższego przedstawiciela państwa funkcję gwaranta ciągłości władzy państwowej funkcję czuwania nad przestrzeganiem konstytucji (strażnika konstytucji) funkcję stania na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium

18 Prerogatywy i kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta
Art. 144 Konstytucji „Prezydent RP korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji wydaje akty urzędowe”. Pojęcie aktu urzędowego - wszelkie uzewnętrznienie konstytucyjnych lub ustawowych kompetencji prezydenta; jest to zbiorcze określenie wszystkich decyzji i działań urzędowych prezydenta

19 Klasyfikacja aktów urzędowych
1 grupa: akty prawne (rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia wykonawcze do ustaw, zarządzenia, postanowienia) – katalog zamknięty pozostałe akty o zróżnicowanej treści, co do których Konstytucja nie określa ich formy

20 Klasyfikacja aktów urzędowych
2 grupa: akty normatywne (rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia wykonawcze do ustaw, zarządzenia) inne akty prawne, a w ich ramach: akty prawne wywołujące skutki materialno- prawne po stronie ich adresatów akty prawne nie wywołujące skutków materialno-prawnych po stronie ich adresatów

21 Klasyfikacja aktów urzędowych
3 grupa: akty mające formę pisemną akty mające postać czynności faktycznych

22 Klasyfikacja aktów urzędowych
4 grupa (ze względu na charakter ustrojowy): akty urzędowe wymagające kontrasygnaty akty urzędowe nie wymagające kontrasygnaty czyli tzw. prerogatywy

23 Kontrasygnata aktów urzędowych prezydenta
Kontrasygnata - współpodpis złożony pod aktem urzędowym prezydenta (głowy państwa) przez premiera lub/i właściwego ministra W świetle Konstytucji z 1997 r. akty urzędowe prezydenta kontrasygnuje wyłącznie Prezes Rady Ministrów.

24 Funkcje kontrasygnaty
przejęcie przez premiera lub i właściwego ministra (w zależności od rozwiązań) odpowiedzialności politycznej (parlamentarnej) z tytułu kontrasygnowanego aktu; służy ograniczeniu niezależności prezydenta i jest formą uzależniania w pewnym stopniu głowy państwa od rządu;

25 Prerogatywy Akty urzędowe podejmowane osobiście przez prezydenta, bez obowiązku ich kontrasygnowania przez premiera Art. 144 ust. 3 Konstytucji wymienia aż 30 prerogatywy Odpowiedzialność za akty należące do prerogatyw ograniczona jest tylko do odpowiedzialności konstytucyjnej.

26 - Zakres kontrasygnaty w świetle art. 144 ust. 2
Koncepcja tzw. kontrasygnaty negatywnej – wymóg ten dotyczy wszystkich aktów, z wyjątkiem wymienionych prerogatyw W Małej Konstytucji – kontrasygnata pozytywna, czyli wyczerpujące wyliczenie aktów wymagających kontrasygnaty

27 Skutki prawne braku kontrasygnaty
Art akty urzędowe prezydenta dla swojej ważności wymagają kontrasygnaty premiera Akt urzędowy nie opatrzony kontrasygnatą premiera nie wywołuje skutków prawnych i nie może być stosowany, jest aktem nieważnym

28 Kompetencje Prezydenta RP
Kompetencje wyznaczające prezydentowi pozycję głowy państwa w stosunkach zagranicznych i wewnętrznych: kompetencje w zakresie polityki zagranicznej kompetencje w zakresie zwierzchnictwa sił zbrojnych, obronności i bezpieczeństwa państwa klasyczne (tradycyjne) kompetencje prezydenta

29 Kompetencje Prezydenta RP
Kompetencje realizujące arbitraż polityczny i kompetencje równoważące władze w systemie podziału władz: kompetencje w stosunku do parlamentu kompetencje w stosunku do rządu kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej, tj. do sądów i Trybunałów (TK i TS)

30 Kompetencje Prezydenta RP
Inne kompetencje: kompetencje ustrojowe kompetencje kreacyjne kompetencje organizacyjne kompetencje w zakresie stanowienia prawa pozostałe kompetencje określone w ustawach

31 Kompetencje w sprawach polityki zagranicznej
Zgodnie z art. 133 ust. 3 Konstytucji - Prezydent RP w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem, a więc ministrem spraw zagranicznych – wymóg współdziałania w sferze polityki zagranicznej obu członków władzy wykonawczej.

32 Klasyczne, tradycyjne kompetencje prezydenta
prawo łaski nadawanie orderów i odznaczeń nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na jego zrzeczenie prawo powoływania i nominacji na najwyższe stanowiska państwowe określone ustawowo przewodnictwo kapitułom Orderu Orła Białego oraz Orderu Odrodzenia Polski prawo do określania warunków umieszczania godła, flagi i wykonywania hymnu narodowego, prawo do nadawania obiektom statusu zabytku, prawo do nadawania tytułu naukowego profesora prawo do zwracania się z orędziem do Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego

33 Kompetencje z zakresu arbitrażu politycznego
Arbitraż polityczny – podejmowanie działań w celu zachowania ładu konstytucyjnego w państwie w sytuacjach konfliktów politycznych lub zagrożenia podstawowych wartości konstytucyjnych bytu państwowego

34 Kompetencje z zakresu arbitrażu politycznego
Kompetencje w stosunku do władzy wykonawczej Kompetencje w stosunku do władzy ustawodawczej Kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej

35 Ad. kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej
wobec sądów wobec Krajowej Rady Sądownictwa wobec Trybunałów (TK i TS)

36 Kompetencje ustrojowe
Uprawnienie w zakresie dokonywania zmian Konstytucji – zgodnie z art Konstytucji Prezydent jest podmiotem mającym prawo inicjatywy ustawodawczej

37 Kompetencje kreacyjne
uczestniczy w powołaniu obok Sejmu i Senatu członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wnioskuje do Sejmu o powołanie Prezesa NBP, powołuje też w równej liczbie z Sejmem i Senatem członków Rady Polityki Pieniężnej; może zarządzić za zgodą Senatu referendum ogólnokrajowe powołuje i odwołuje szefa Kancelarii Prezydenta

38 Kompetencje w zakresie stanowienia prawa
 wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy w czasie stanu wojennego (por. art Konstytucji); wydawanie rozporządzeń wykonawczych do ustaw wydawanie zarządzeń jako aktów wewnętrznie obowiązujących;  w sprawach indywidualnych wydaje natomiast postanowienia