Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty” oraz „Ekonomia stosowana”. Lekcja 20 – Młody rolnik (gospodarstwo rodzinne, gospodarstwo.

Prezentacja na temat: "Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty” oraz „Ekonomia stosowana”. Lekcja 20 – Młody rolnik (gospodarstwo rodzinne, gospodarstwo."— Zapis prezentacji:

1 Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty” oraz „Ekonomia stosowana”. Lekcja 20 – Młody rolnik (gospodarstwo rodzinne, gospodarstwo farmerskie, spółdzielnie produkcyjne, agrobiznes, cykl produkcyjny, urodzaj, subsydia, użytki rolne, rolnictwo ekologiczne, giełda towarowa).

2 Rolnictwo, to trzeci obok gospodarki i usług sektor gospodarki narodowej. Tak, jak w przypadku pozostałych działów gospodarki głównym motorem wzrostu produkcji rolnej w Polsce i na świecie jest są gospodarstwa prywatne. Specyfiką rolnictwa jest: mała zdolność tworzenia kapitału; powolny obrót; sezonowość nakładów na produkcję i i dochodów z jej sprzedaży, co utrudnia zachowanie płynności finansowej gospodarstw rolnych; przewaga majątku trwałego (budynki, maszyny, urządzenia) w majątku ogółem; długie cykle produkcyjne znacznie ograniczające elastyczność gospodarstw; wysoka kapitałochłonność produkcji. Czynnikami, które decydują o sukcesie gospodarstwa rolnego są praca, czyli zasoby ludzkie oraz ziemia. Gospodarstwa rolne w Polsce możemy podzielić na: rodzinne gospodarstwa chłopskie, farmerskie gospodarstwa rodzinne, rolnicze spółdzielnie produkcyjne (jest ich już bardzo mało), przedsiębiorstwa w formie spółki, przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa komunalne.

3 W Polsce ziemie rolnicze stanowią około 60% powierzchni kraju. Są to grunty orne, sady, pastwiska, łąki oraz ziemia przeznaczona na budownictwo wiejskie. Chociaż jakość ziemi jest jeszcze ciągle ważna, to jednak maleje wraz ze wzrostem techniki na świecie. Nie możemy przy tym mylić ziemi z glebą, czyli wierzchnią warstwą ziemi przydatną do celów rolniczych. Stosując odpowiednie zabiegi rolnik może sam poprawić urodzajność gleby, jednak wiemy też, że są to dosyć kosztowne zabiegi i sporej ilości naszych rolników zwyczajnie nie stać na to. Ważnym czynnikiem w tej branży jest ryzyko ekonomiczne, znacznie wyższe niż w innych branżach. Rolnik decydując się na jakąś uprawę analizuje ceny z lat ubiegłych. Nie jest w stanie przewidzieć wielkości popytu, a więc i przyszłych cen, które zależą też od urodzaju (warunki atmosferyczne). Rolnicy mają duże koszty stałe, a więc niezależne od poziomu produkcji (np. kupno ciągnika), co powoduje, że przy nagłym spadku cen nie są w stanie szybko ograniczyć produkcji. Idąc dalej, rolnik przy spadku cen będzie się starał sprzedać jak najwięcej towaru, co jeszcze dodatkowo może wpłynąć na spadek ceny. Natomiast, gdy ceny wzrastają, to niestety rolnik nie może nagle wyprodukować więcej towaru ze względu na długi cykl produkcyjny. Badania wykazują, iż poziom dochodów w naszych gospodarstwach jest bardzo różny. Im gospodarstwo większe, tym wyższa jego dochodowość.

4 Jednym z najważniejszych problemów rolnictwa w Polsce od 1989 roku jest dostosowywanie rolnictwa do wymogów gospodarki rynkowej, a co za tym idzie do wymogów Unii Europejskiej. Od tego, czy problem ten zostanie rozwiązany zależeć będzie nie tylko położenie ludności wiejskiej, ale pomyślność całej naszej gospodarki. Rolnictwo polskie zatrudnia bardzo dużą część siły roboczej, przy jednocześnie bardzo niskiej wydajności. Wynika to przede wszystkim z rozdrobnienia prywatnych gospodarstw, które nie są w stanie zapewnić racjonalnego wykorzystania zasobu pracy rodziny, ani przynosić oczekiwanych dochodów. Około 20% mieszkańców wsi żyje poniżej minimum socjalnego. Jednostkowa opłacalność produkcji rolnej jest niewielka, a szanse na wysokie dochody mają jedynie gospodarstwa duże, wytwarzające produkty o najwyższej jakości. Większość ekonomistów uważa, że w naszym kraju konieczna jest większa koncentracja ziemi i produkcji rolnej, przy równoległym wzroście specjalizacji gospodarstw rolnych. Gospodarstwa muszą zapewnić sobie płynny zbyt produktów rolnych np. poprzez kontrakty z przedsiębiorstwami zajmującymi się przetwórstwem i handlem. Wejście Polski do Unii Europejskiej niesie istotne zmiany dla naszego rolnictwa i budżetu. Słabe strony polskiego rolnictwa to przeludnienie, co nie przekłada się na udział w tworzeniu dochodu narodowego (niska wydajność). Mamy jednak też atuty, jak niskie zużycie nawozów mineralnych i pestycydów co współgra z rosnącym popytem na zdrową żywność. Umożliwia to mniej intensywną, a więc bardziej ekologiczną produkcję. Ponad to polska wieś jest znacznie młodsza, niż w innych krajach Unii Europejskiej.

5 DOPŁATY DO ROLNIKÓW. ARiMR informuje o stawkach dopłat obszarowych obowiązujących w 2009 roku. Polscy rolnicy mogą otrzymać ponad 12,6 mld zł z tytułu tych płatności. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Marek Sawicki podpisał rozporządzenie w sprawie stawek płatności bezpośrednich, które za 2009 r. otrzymają polscy rolnicy. Koperta finansowa przeznaczona na te dopłaty wynosi ponad 12,6 mld zł i będzie o ponad 3 mld zł wyższa niż w 2008 roku. Wynika to m.in. z bardzo korzystnego kursu wymiany euro na złotówki, który w tym roku wyniósł 4,2295 zł/euro. Kurs ten został ustalony zgodnie z obowiązującym prawem przez Europejski Bank Centralny na 30 września br. i obowiązuje we wszystkich krajach, które nie mają wspólnej waluty euro. Na wysoki poziom dopłat bezpośrednich wpływ ma również to, że polscy rolnicy otrzymają za 2009 r. 90% płatności jakie dostają ich koledzy w Państwach „starej” Unii, podczas gdy dopłaty za 2008 rok stanowiły 80% takich dopłat. ARiMR rozpocznie wypłacanie pieniędzy z dopłat bezpośrednich, zgodnie z prawem od 1 grudnia br. i planuje, że do końca 2009 roku pieniądze z tego tytułu otrzyma około 1 mln. rolników.

6 Stawki dopłat do rolników dla rolników obowiązujące od 2009 roku. Rodzaje płatności bezpośrednich przyznawane rolnikom oraz stawki dopłat obowiązujące w 2009 roku: jednolita płatność obszarowa (JPO) – 506,98 zł/ha krajowe uzupełniające płatności obszarowe, w tym: płatność do grupy upraw podstawowych (UPO) – 356,47 zł/ha płatność do powierzchni uprawy chmielu (płatność związana z produkcją) – 507,54 zł/ha płatność do powierzchni uprawy chmielu (płatność niezwiązana z produkcją) – 861,32 zł/ha płatność do powierzchni roślin przeznaczonych na paszę, uprawianych na trwałych użytkach zielonych (płatności zwierzęce) – 502,62 zł/ha płatność do upraw roślin energetycznych – 190,33 zł/ha płatność cukrowa – 53,47 zł/tonę pomoc do rzepaku – 176 zł/ha oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (płatność do pomidorów) – 166,82 zł/tonę przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich – 1691,80 zł/ha (z czego 972,78 zł z budżetu UE, 719,02 zł z budżetu krajowego).

7 ROLNICTWO EKOLOGICZNE Rolnictwo ekologiczne oznacza system gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej. W obrębie gospodarstwa oparty na środkach pochodzenia biologicznego i mineralnego nieprzetworzonych technologicznie substancjach. Podstawową zasadą jest odrzucenie w procesie produkcji żywności środków chemii rolnej ( np. syntetycznych pestycydów), weterynaryjnej (np. hormonów) i spożywczej oraz bez wprowadzania organizmów transgenicznych (modyfikowanych genetycznie). Jest to system trwały, samowystarczalny i ekonomicznie bezpieczny. Zasadą rolnictwa ekologicznego jest produkować możliwie najwięcej, ale w zgodzie z przyrodą, respektując jej prawa i zależności. Profil gospodarstwa dobiera się w zgodzie z warunkami naturalnymi - typem gleby, lokalnym mikroklimatem, warunkami wodnymi.

8 Rolnictwo ekologiczne w Polsce. W Polsce rolnictwo ekologiczne jest słabo rozwinięte. W roku 2000 liczba gospodarstw tego typu wynosiła 1419 i w porównaniu z Europą zachodnia była znikoma, np. Francja 9260, Niemcy- 12732 a Włochy- 51 120. Chociaż w ostatnich latach nastąpił wzrost liczby gospodarstw ekologicznych przede wszystkim na terenach Polski południowo- wschodniej i środkowej. Wzrost ten jest związany z wprowadzeniem od 1999 roku dotacji do hektara upraw ekologicznych.. W 2001 roku liczba ta wyniosła 1787, o łącznej powierzchni ok. 38 000 ha, w 2002 r. blisko 2000 o powierzchni około 44 tys. ha. DLACZEGO ROLNICTWO EKOLOGICZNE ? Kryzys ekologiczny we współczesnym świecie jest faktem powszechnie znanym i w związku z tym w wielu krajach poszukuje się sposobów zapobiegania skażeniu środowiska i żywności. W skażeniu tym udział ma nie tylko przemysł, ale i rolnictwo, w którym stosuje się nawozy sztuczne i toksyczne środki ochrony roślin. Dlatego też zmierza się do eliminowania szkodliwych środków chemicznych i zastępowania ich organicznymi metodami uprawy.

9 ROLNICTWO WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE Na poniższej mapie kolorem zielonym oznaczono większe kompleksy terenów rolniczych na świecie:

10 Społeczno-gospodarcze warunki rozwoju rolnictwa Społeczno-gospodarcze warunki rozwoju rolnictwa są najlepsze w państwach rozwiniętych. Potwierdzają to m. in. wskaźniki dotyczące zużycia nawozów sztucznych i mechanizacji rolnictwa. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że w ostatnich latach zużywa się coraz mniej nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Przyczyną tego jest wzrastające zapotrzebowanie na tzw. zdrową żywność (nie ulepszaną chemicznie). W jej produkcji specjalizują się głównie gospodarstwa Niemiec, Szwajcarii Skandynawii. Najkorzystniejsza sytuacja występuje w Europie Zachodniej, USA i Japonii. Stosowany jest tam intensywny typ gospodarki rolnej, na co mogą sobie pozwolić jedynie kraje bogate – do osiągania dobrych wyników produkcji rolnej potrzebne są wysokie nakłady. W państwach tych wytwarzane są nadwyżki żywności, które przeznacza się na eksport. Wyjątek stanowi Japonia, która – pomimo prowadzenia bardzo zintensyfikowanej gospodarki rolnej – jest największym na świecie importerem żywności. Wynika to stąd, że na tamtejszych górzystych wyspach nie ma zbyt wielu terenów rolniczych, a potrzeby żywieniowe 120-milionowej społeczności japońskiej są znaczne.

11 Nieco inna sytuacja rolnictwa… Nieco inaczej sytuacja wygląda w sąsiednich Chinach, gdzie wyżywić trzeba 10-krotnie więcej ludności. Stosowany tam jest tzw. ogrodowy system upraw, będący szczególnym rodzajem rolnictwa intensywnego. Polega on na tym, że z jednej strony pod uprawy wykorzystuje się niemal każdy skrawek ziemi – poprzez np. tarasowanie stoków górskich, sztuczne nawadnianie – a z drugiej zaś strony zdecydowana większość prac polowych wykonywana jest ręcznie. W sumie daje to pożądany efekt, bo w ostatnich latach Chiny osiągnęły nawet niewielkie nadwyżki w produkcji żywności. Natomiast największe nadwyżki w produkcji żywności, poza państwami Europy Zachodniej i USA, mają Kanada, Australia i Argentyna. Wysoki odsetek ludności pracującej w rolnictwie wskazuje na ekstensywny typ gospodarki rolnej (wyjątkiem są tu w/w Chiny). Potwierdza to poniższa mapa, na której wyraźnie widać największe zatrudnienie w rolnictwie w biednych państwach Afryki i Azji Południowej (im więcej maszyn w rolnictwie tym mniej ludności rolniczej i na odwrót).

12 WSPÓLNA POLITYKA ROLNA UNII EUROPEJSKIEJ. Wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego, podejmowane przez Wspólnotę Europejską w celu wypełnienia postanowień zapisanych w traktatach rzymskich. Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo, uprawę winorośli oraz ogrodnictwo. Jest to pierwsza wspólna polityka WE. Cele WPR zostały określone w art. 33 TWE. Wspólny rynek oznacza, że zostają zniesione ograniczenia w handlu produktami gleby, lasu i morza wewnątrz WE. Obowiązuje zakaz stosowania barier taryfowych, ceł i parataryfowych (np. subwencje) utrudniających swobodny przepływ towarów rolnych pomiędzy krajami członkowskimi, przy zachowaniu obowiązku spełnienia wybranych norm w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego (bariery pozataryfowe). Funkcjonują wspólne ceny, stałe kursy walutowe w obrotach towarami rolnymi, nastąpiła harmonizacja przepisów administracyjnych, fitosanitarnych, weterynaryjnych i ochrony zdrowia. Częścią składową WPR jest Polityka Strukturalna. Równocześnie WPR realizuje silną politykę protekcjonistyczną w stosunku do towarów rolnych spoza Wspólnoty.

13 Podstawowe założenia i zasady polityki rolnej Podstawowe założenie polityki rolnej podstawową jednostką produkcyjną w rolnictwie jest gospodarstwo rodzinne, rolnictwo jest szczególnym sektorem gospodarki unijnej, które ma zapewnić samowystarczalności WE w zakresie produktów rolnych, polityka rolna wymaga osobnych regulacji prawnych Podstawowe zasady WPR zasada jednolitego rynku (swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi). zasada preferencji WE (preferencja towarów wspólnoty). zasada finansowej solidarności (finansowanie kosztów ponoszą wszystkie państwa członkowskie). Zasada ta jest realizowana za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (poprzednio: Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych).

14 Osiągnięciu celów WPR i mechanizmy stabilizacji Osiągnięciu celów WPR mają służyć regulacja poszczególnych rynków rolnych wsparcie finansowe dochodów rolników współfinansowanie projektów inwestycyjnych i modernizacyjnych w rolnictwie i na obszarach wiejskich system składowania i sprzedaży towarów rolnych wspólne techniki stabilizacji wywozu lub przywozu towarów Mechanizmy stabilizacji interwencja na rynku wewnętrznym i ochrona zewnętrzna obejmująca: zboża, cukier, oliwę, masło, mleko w proszku, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa. ochrona zewnętrzna bez interwencji, obejmująca: rzepak, jaja, drób, wino, chmiel, kwiaty. refundacje wywozowe (eksportowe) w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi na rynkach światowych), obejmują: zboża, cukier, produkty mleczne, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa refundacje produkcyjne w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi cenami surowców importowanych), obejmują: zboża i cukier

15 AGROBIZNES Agrobiznes – zespolone ze sobą działania człowieka mające na celu wytwarzanie finalnych produktów żywnościowych, począwszy od pozyskania surowców pierwotnych, a na gotowej żywności na stole konsumenta skończywszy. Agrobiznes obejmuje: przemysł wytwarzający środki produkcji dla rolnictwa i przemysłu spożywczego, rolnictwo, pojmowane jako wytwórczość surowców żywnościowych i gotowej żywności, skup surowców rolnych, ich przechowywanie i transport, rybołówstwo, leśnictwo, przemysł spożywczy - hurtowy i detaliczny, handel żywnością usługi związane z funkcjonowaniem tych zagadnień. Zadaniem dystrybutorów, usługodawców i agentów jest ułatwienie dostępności do towarów na rynkach docelowych. Pośrednicy prowadzą następujące działania: zbieranie informacji, promowanie, wyszukiwanie klientów, dostosowanie podaży do wymagań nabywców, negocjowanie, dystrybucję fizyczną towarów. http://www.agrobiznesmen.pl/