Pojęcie i rodzaje funduszy inwestycyjnych 1. Idea wspólnego inwestowania Wspólne inwestowanie polega na gromadzeniu odrębnych i rozproszonych kapitałów.

Prezentacja na temat: "Pojęcie i rodzaje funduszy inwestycyjnych 1. Idea wspólnego inwestowania Wspólne inwestowanie polega na gromadzeniu odrębnych i rozproszonych kapitałów."— Zapis prezentacji:

1 Pojęcie i rodzaje funduszy inwestycyjnych 1

2 Idea wspólnego inwestowania Wspólne inwestowanie polega na gromadzeniu odrębnych i rozproszonych kapitałów pieniężnych (najczęściej drobnych) inwestorów, które tworzą majątek instytucji zbiorowego inwestowania. Otrzymany w ten sposób portfel, stanowiący aktywa funduszu, jest przez nie inwestowany w różne instrumenty, przede wszystkim na rynku finansowym 2

3 Fundusz inwestycyjny Fundusz inwestycyjny jest formą pośredniego uczestnictwa wielu podmiotów w operacjach na rynku finansowym. 3

4 Cele inwestycji za pośrednictwem funduszy Możliwość czerpania dochodów z lokat, które nie są dostępne dla pojedynczych inwestorów ze względu na brak odpowiednio dużego kapitału Ograniczenie kosztów operacji na rynku finansowym dzięki dużej skali dokonywanych operacji 4

5 Uczestnicy funduszy inwestycyjnych Uczestnikami funduszy mogą być zarówno osoby fizyczne dysponujące niewielkimi oszczędnościami jak i szeroko pojęte podmioty gospodarcze posiadające nadwyżki finansowe. Inwestor nabywający tytuły uczestnictwa w funduszu staję się jego współudziałowcem tj. współwłaścicielem zgromadzonego majątku funduszu, proporcjonalnie do wielkości zainwestowanego kapitału. 5

6 Sposób prowadzenia działalności inwestycyjnej funduszu Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność we własnym imieniu i na własny rachunek. Uczestnicy partycypują w zyskach i stratach proporcjonalnie do wysokości wniesionego wkładu. 6

7 Sposób zarządzania funduszem Cecha wspólną wszystkich funduszy inwestycyjnych jest to, że są one zarządzane przez wyspecjalizowane firmy menedżerskie. 7

8 Podstawowe cele inwestycyjne funduszy Zapewnienie bezpieczeństwa – utrzymanie siły nabywczej zainwestowanego kapitału, czyli zabezpieczenie powierzonego kapitału przed ryzykiem straty Osiągnięcie wzrostu – zwiększenie wartości zainwestowanego kapitału, a co za tym idzie – powiększenie wartości udziałów w funduszu Przynoszenie dochodu – uzyskiwanie stałego dochodu, okresowo wypłacanego przez fundusz, a pochodzącego na przykład z odsetek od obligacji i dywidend z akcji 8

9 Zasady polityki inwestycyjnej Zasady polityki inwestycyjnej to specyficzne metody realizacji podstawowych celów funduszu, które są indywidualnie określane w poszczególnych funduszach. 9

10 Podmioty zaangażowane w funkcjonowanie funduszu inwestycyjnego Manager funduszu Fundusz o profilu X Fundusz o profilu Y Firma zarządzająca Depozytariusz Niezależny audytor Agent transferowy Dystrybutor Fundusz o profilu Z 10

11 Podmioty zaangażowane w funkcjonowanie funduszu inwestycyjnego 2 Doradca inwestycyjny / firma zarządzająca – zarządza portfelem funduszu zgodnie z celami opisanymi w prospekcie Depozytariusz – instytucja przechowująca aktywa funduszu (najczęściej bank). Ponadto depozytariusz prowadzi rejestr aktywów funduszu oraz kontroluje i nadzoruje prawidłowość zarządzania funduszem w zakresie jej zgodności z prawem i statutem funduszu. Depozytariusz jest rzecznikiem interesów uczestników funduszu i może występować z powództwem w ich imieniu przeciwko zarządzającemu funduszem, gdy ten nienależycie wykonuje swoje obowiązki Niezależny audytor – weryfikuje sprawozdania finansowe funduszu Agent transferowy – rejestruje transakcje kupna i sprzedaży tytułów uczestnictwa (występuje głównie w funduszach otwartych). Prowadzi rejestr uczestników funduszu i zmiany jego stanu. We współpracy z depozytariuszem obsługuje rachunek nabyć i umorzeń. Oblicza aktualna wartość aktywów netto danego funduszu, zajmuje się dystrybucją dywidend i zysków kapitałowych Dystrybucja – system sprzedaży tytułów uczestnictwa. Manager funduszu może zbudować własną sieć dystrybucji lub zlecać dystrybucję podmiotom zewnętrznym (domy maklerskie, banki itp.). 11

12 Zalety i wady inwestowania w fundusze Zalety Dywersyfikacja portfela Profesjonalne zarządzanie Relatywnie niskie koszty Duża płynność inwestycji Elastyczność wyboru strategii inwestycyjnej Bezpieczeństwo inwestycji Nieograniczony pośredni dostęp do instrumentów rynku finansowego Przewaga konkurencyjna nad innymi formami inwestowania Dodatkowe usługi dla uczestników funduszy Wady Ryzyko poniesienia straty Rozwodnienie zysku Brak bezpośredniego wpływu na politykę inwestycyjną Limity inwestycyjne Koszty inwestycji Opodatkowanie inwestycji 12

13 Koszty związane z inwestowaniem w fundusze Opłaty manipulacyjne ◦ Opłata za dystrybucję ◦ Opłata przy umorzeniu jednostek uczestnictwa ◦ Opłata przy transferze środków do innego funduszu ◦ Opłata za prowadzenie rachunku ◦ Opłata przy składaniu zleceń telefonicznych Opłaty operacyjne ◦ Opłata za zarządzanie ◦ Pozostałe koszty operacyjne 13

14 Opłaty manipulacyjne Opłata za dystrybucję (front-end load) – opłata manipulacyjna od wpłat na dany fundusz, pobierana z góry w momencie inwestowania środków w funduszu. Jej wysokość jest często zależna od wykorzystywanego kanału dystrybucji. Opłata przy umorzeniu jednostek uczestnictwa (back- end load) – prowizja płatna z dołu, wyrażana jako procent od wartości jednostek uczestnictwa w momencie ich wycofania. Może być umorzona w przypadku utrzymania środków w funduszu przez odpowiednio długi czas. Fundusze bezprowizyjne (no-load funds) – fundusze nie pobierające opłat za wystawienie i umorzenie tytułów uczestnictwa. 14

15 Opłaty operacyjne Opłaty operacyjne obciążają uczestników funduszy w sposób ciągły i pośredni – są płacone okresowo z majątku funduszu jako procent wartości jego aktywów. Opłata za zarządzanie – stanowi największy składnik kosztów obciążających uczestników funduszu. Wysokość opłaty odzwierciedla trudność w zarządzaniu danym rodzajem funduszu inwestycyjnego. Pozostałe koszty operacyjne – głównie koszty administracyjne tj. koszty usług depozytariusza, agenta transferowgo, firmy audytorskiej, koszty transakcyjne związane z nabywanie i zbywaniem składników portfela funduszu oraz koszty utrzymania biura, personelu itp. 15

16 Typologia funduszy – kryteria prawne Dopuszczalne formy prawno- organizacyjne Konstrukcja funduszu Forma prawna Typ inwestora Osobowość prawna 16

17 Dopuszczalne formy organizacyjno- prawne Fundusze regulowane – fundusze, których działalność jest oparta na odrębnych przepisach prawa Fundusze nieregulowane – fundusze które funkcjonują na podstawie ogólnych przepisów prawa 17

18 Konstrukcja funduszu Fundusze otwarte (mutual funds, open- end investment funds) – fundusze o zmiennym kapitale, które gromadzą kapitał poprzez sprzedaż jednostek uczestnictwa. Fundusze zamknięte – fundusze o stałym kapitale Fundusze mieszane 18

19 Konstrukcja funduszu – szczególne typy funduszy Fundusze parasolowe – fundusze z wydzielonymi subfunduszami Fundusze funduszy – fundusze inwestujące w tytuły uczestnictwa innych funduszy inwestycyjnych Fundusze ETF (Exchange Traded Funds) 19

20 Fundusz otwarty Fundusz otwarty (mutual fund, open-end investment fund) – fundusz o zmiennym kapitale, który gromadzi kapitał poprzez sprzedaż jednostek uczestnictwa. Fundusz taki ma obowiązek przyjmować na bieżąco nowych członków sprzedając im jednostki uczestnictwa, w wymaganej przez nich ilości. Równocześnie, fundusz musi w każdej chwili umożliwiać wycofanie się inwestora z funduszu, poprzez odkpienie i umorzenie posiadanych przez niego jednostek uczestnictwa. 20

21 Jednostka uczestnictwa Jednostka uczestnictwa – tytuł uczestnictwa w funduszu otwartym. Instrument finansowy (najczęściej nie mający charakteru papieru wartościowego) niezbywalny i nie mogący być przedmiotem obrotu wtórnego. Cena po jakiej są sprzedawane i odkupywane jednostki uczestnictwa jest obliczana poprzez ustalenie całkowitej rynkowej wartości aktywów, które fundusz posiada w danym momencie, pomniejszenie jej o wielkość zobowiązań funduszu i podzielenie otrzymanej wartości przez liczbę jednostek uczestnictwa znajdujących się w obiegu. Otrzymana wartość to wartość aktywów netto na jednostkę uczestnictwa (WANJU). Wartość ta jest następnie powiększana lub zmniejszana o wartość opłaty za dystrybucję (przy sprzedaży jednostek) lub opłaty za umorzenie jednostek (przy odkupie jednostek). 21

22 Przykład obliczania WANJU Aktywa funduszu: Akcje XYZ – 1000 szt cena rynkowa = 40,50 Akcje ABC – 2000 szt cena rynkowa = 86,50 Akcje FGH – 4500 szt cena rynkowa = 42,25 Zobowiązania funduszu: Opłata za zarządzanie = 12.000 Koszty administracyjne = 3000 Liczba jednostek w obrocie = 15.000 22

23 Fundusz zamknięty Fundusz zamknięty (closed-end investment fund) – fundusz o stałym kapitale, który gromadzi kapitał poprzez emisję (publiczną lub niepubliczną) certyfikatów inwestycyjnych lub akcji. Kapitał funduszu może być zmieniony jedynie w wyniku nowej emisji certyfikatów, co jednak zdarza się stosunkowo rzadko. 23

24 Certyfikat inwestycyjny Certyfikat inwestycyjny – instrument finansowy o charakterze papieru wartościowego, stanowiący tytuł udziału w zamkniętym funduszu inwestycyjnym. Certyfikat jest niepodzielny i zbywalny. Może być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym. Cena certyfikatu – fundusz zamknięty, podobnie jak fundusz otwarty oblicza wartość aktywów netto. Początkowa wartość aktywów netto funduszu zamkniętego jest równa iloczynowi ceny emisyjnej certyfikatu i liczby wyemitowanych certyfikatów. Cena certyfikatów na rynku wtórnym może różnić się od wartości aktywów netto przypadających na jeden certyfikat. Jeśli cena rynkowa certyfikatu jest wyższa niż WAN to mówimy, że certyfikat jest notowany z premią, a jeśli jest niższa niż WAN to certyfikat jest notowany z dyskontem. 24

25 Fundusz mieszany Fundusz mieszany (mixed fund) – stanowi rozwiązanie pośrednie pomiędzy funduszem otwartym a zamkniętym. Fundusz mieszany gromadzi kapitał poprzez emisje certyfikatów inwestycyjnych w stałej liczbie, lecz po spełnieniu określonych warunków jest zobowiązany do ich wykupu i umorzenia na żądanie uczestnika funduszu. 25

26 Kryterium formy prawnej funduszu Fundusze statutowe – fundusze, w których brak jest rozdziału pomiędzy majątkiem funduszu zebranym z wpłat inwestorów a majątkiem spółki inwestycyjnej, która nimi zarządza. Uczestnicy funduszu są zarówno inwestorami jak i akcjonariuszami funduszu, nabywając prawa korporacyjne i majątkowe typowe dla udziałowców spółek prawa handlowego Fundusze umowne – fundusze, w których majątek inwestorów jest oddzielony od majątku firmy zarządzającej. Fundusz ma charakter wydzielonej masy majątkowej zebranej z lokat inwestorów i przeznaczonej wyłącznie na inwestycje w instrumenty finansowe i/lub inne aktywa zgodnie z celem i polityka inwestycyjna funduszu. 26

27 Kryterium typu inwestora Fundusze publiczne (powszechne) – fundusze, których członkami mogą być zarówno osoby fizyczne jak osoby prawne dysponujące nawet niewielkim kapitałem. Najbardziej typowym przykładem są fundusze otwarte o charakterze umownym Fundusze specjalne – fundusze przeznaczone dla ograniczonego kręgu inwestorów (najczęściej instytucjonalnych) Fundusze prywatne – fundusze kierujące swoją ofertę wyłącznie do wybranych przez siebie inwestorów lub nawet tworzone na zlecenie konkretnego inwestora. 27

28 Kryterium osobowości prawnej Fundusze posiadające osobowość prawną Fundusze nie posiadające osobowości prawnej 28

29 Typologia funduszy – kryteria ekonomiczne Polityka inwestycyjna Zasięg geograficzny Sposób zarządzania Wysokość opłat i prowizji Forma uczestnictwa w dochodach 29

30 Kryterium polityki inwestycyjnej Fundusze akcyjne Fundusze hybrydowe Fundusze obligacyjne Fundusze rynku pieniężnego Fundusze wyspecjalizowane 30

31 Fundusze akcyjne Fundusze akcyjne to fundusze, które lokują największą część swojego portfela. W zależności od przyjętego celu inwestycyjnego i akceptowanego poziomu ryzyka dzielimy je na: Fundusze wzrostu Fundusze dochodu z kapitału Fundusze wzrostu i dochodu z kapitału Fundusze indeksowe 31

32 Fundusz wzrostu Fundusz wzrostu (growth fund) – fundusz stosujący agresywna politykę inwestycyjną nabywający akcje głównie w celu osiągnięcia zysku z tytułu wzrostu ich wartości rynkowej. Charakteryzuje się dużą zmiennością polityki inwestycyjnej i wysoką rotacją składu portfela. 32

33 Fundusz dochodu z kapitału Fundusz dochodu z kapitału (value fund, income fund) – fundusz stosujący bardziej konserwatywną politykę inwestycyjną, dokonujący wyboru spółek w oparciu o analizę bieżących dochodów spółki, polityki dywidend, analizy przepływów pieniężnych i wartości aktywów i poszukujący spółek fundamentalnie niedoszacowanych. Fundusz taki w większym stopniu zwraca uwagę na dochody z tytułu dywidend wypłacanych przez spółki. 33

34 Fundusz wzrostu i dochodu z kapitału Fundusz wzrostu i dochodu z kapitału (growth and value fund, blend fund) – stanowi próbę pogodzenia dwóch opisanych powyżej koncepcji inwestowania na rynku akcji 34

35 Fundusz indeksowy Fundusz indeksowy (index fund) – fundusz stosujący pasywna strategię inwestycyjną polegającą na budowie portfela inwestycyjnego naśladującego skład indeksu giełdowego i oferowanie stopy zwrotu odpowiadającej zmianom poziomu tego indeksu. 35

36 Fundusze hybrydowe Fundusze hybrydowe – to fundusze budujące portfel inwestycyjny złożony zarówno z akcji jak i instrumentów dłużnych. W tej grupie wyróżniamy: Fundusze stabilnego wzrostu (stable growth funds) – o bardziej konserwatywnej polityce i niższym udziale akcji w łącznej wartości portfela (max 30-40%) Fundusze zrównoważone – o większym udziale akcji w wartości portfela (50-60%) i bardziej aktywnej polityce inwestycyjnej. Fundusze tej grupy często stosują strategię market timing zmieniając poziom alokacji funduszu w rynek akcji i obligacji w zależności od oczekiwań co do koniunktury rynkowej. 36

37 Fundusze obligacyjne Fundusze obligacyjne (bond funds, fixed- income funds) – lokujące niemal wszystkie aktywa w instrumenty dłużne, głownie o stałym oprocentowaniu. Strategia fundusz może przewidywać koncentrację na inwestycjach w jeden rodzaj obligacji (np. tylko obligacje skarbowe, tylko komunalne) lub dywersyfikacje portfela na różne tytpy instrumentów dłużnych. 37

38 Fundusze rynku pieniężnego Fundusze rynku pieniężnego (money market funds) – inwestują niemal wyłącznie w instrumenty finansowe rynku pieniężnego tj. o terminie zapadalności poniżej 1 roku. Ich podstawową cechą jest wysoka płynność portfela i niskie ryzyko inwestycyjne. Są często traktowane przez inwestorów jako najbliższy substytut depozytu bankowego. 38

39 Fundusze wyspecjalizowane Fundusze wyspecjalizowane (alternative funds): Fundusze branżowe – lokujące w papiery emitowane przez emitentów z określonej branży gospodarki Fundusze nieruchomości – dokonujące inwestycji na rynku nieruchomości Fundusze private equity / venture capital – inwestujące w przedsięwzięcia o podwyższonym ryzyku inwestycyjnym, w tym dostarczające kapitału rozwojowego (seed capital) dla nowych projektów gospodarczych Fundusze hedgingowe – fundusze stosujące wysoce spekulacyjne strategie inwestycyjne z wykorzystaniem alternatywnych instrumentów finansowych, w celu osiągnięcia bezwzględnego wzrostu wartości aktywów niezależnie od bieżącej koniunktury rynkowej 39

40 Kryterium zasięgu geograficznego Fundusze inwestycyjne o zasięgu krajowym Fundusze inwestujące za granicą Fundusze bez określonego zasięgu geograficznego 40

41 Kryterium sposobu zarządzania Fundusze o aktywnej strategii zarządzania – fundusze, które w oparciu o analizę techniczna, fundamentalną itp. Starają się zbudować portfel dający stopę zwrotu wyższą niż tzw. benchmark czyli stopa referencyjna dla rynku, na którym działa fundusz. Fundusze te cechuje względnie częsta zmiana składu posiadanego funduszu. Fundusze o pasywnej strategii zarządzania – fundusze stosujące strategię buy and hold lub replikacji indeksu. Charakteryzujące się dużą stabilnością składu posiadanych portfeli inwestycyjnych. 41

42 Kryterium wysokości opłat i prowizji Fundusze prowizyjne (load funds) – fundusze pobierające opłaty za nabywanie lub umarzanie tytułów udziału Fundusze bezprowizyjne (no-load funds) – fundusze pobierające wyłącznie opłaty za zarządzanie aktywami. 42

43 Kryterium formy uczestnictwa inwestora w dochodach Fundusze tezauryzujące (akumulacyjne) – fundusze nie wypłacające swoim uczestnikom żadnych dochodów. Jedyną formą realizacji zysku przez inwestora jest sprzedaż posiadanego tytułu uczestnictwa. Fundusze dystrybucyjne (wypłacające) – fundusze wypłacające inwestorom całość lub część wypracowanych dochodów. Zwykle wypłacane są przede wszystkim zyski z dywidend lub procentowania. Wartość takich funduszy oscyluje wokół pewnego stałego poziomu. 43

44 Koszty funkcjonowania funduszu Koszty tworzenia funduszu – opłaty za usługi prawne, rejestracyjne, księgowe itp. W przypadku funduszy zamkniętych koszty organizacji pierwszej emisji certyfikatów Koszty bieżącego funkcjonowania funduszu ◦ Usługi banku depozytariusza, agenta transferowego itp ◦ Weryfikacja sprawozdań finansowych ◦ Opracowanie i dystrybucja sprawozdań finansowych i raportów okresowych ◦ Utrzymanie biura, personelu i wyposażenia ◦ Obsługa prawna 44

45 Dochody funduszu Przyrost wartości instrumentów finansowych i/lub innych aktywów wchodzących w skład portfela funduszu Strumienie pieniężne generowane przez aktywa znajdujące się w portfelu funduszu (dywidendy, odsetki) 45

46 Rola funduszy inwestycyjnych na rynku finansowym Fundusze inwestycyjne pełnią na rynku finansowym potrójną rolę: Pośrednika finansowego – fundusze kojarzą uczestników rynku finansowego, pośrednicząc pomiędzy podmiotami poszukującymi kapitału na sfinansowanie swoich przedsięwzięć inwestycyjnych lub konsumpcyjnych a podmiotami dysponującymi nadwyżkami kapitału Emitenta – fundusze występują w roli kapitałobiorców pozyskując środki na budowę swoich portfeli inwestycyjnych poprzez zbywanie tytułów uczestnictwa lub emisję certyfikatów Inwestora instytucjonalnego – fundusze występują w roli kapitałodawców alokując zgromadzone fundusze w instrumenty dostępne na rynku finansowym. Realizując swoją strategię inwestycyjną dokonują oceny i selekcji dostępnych projektów inwestycyjnych ze względu na ich atrakcyjność przyczyniając się do poprawy efektywności wykorzystania kapitałów dostępnych na rynku finansowym. Należy także pamiętać, że jako inwestorzy instytucjonalni fundusze zwiększają stabilność rynku finansowego, zwłaszcza rynku giełdowego, ze względu na długoterminowy charakter inwestycji funduszy. 46

47 Historia rozwoju rynku funduszy inwestycyjnych II połowa XIX wieku – Wielka Brytania – trusty inwestycyjne (investment trusts) – pierwsze fundusze akcyjne typu zamkniętego finansujące przedsięwzięcia związane z przemysłem i wymianą międzynarodową ◦ Burzliwy rozwój w latach 80-ch ◦ Krach w latach 90-ch (główna przyczyna: podejmowanie nadmiernego ryzyka inwestycyjnego) Rok 1893 – The Boston Personal Property Trust – pierwszy fundusz akcyjny typu zamkniętego w USA ◦ Rozkwit rynku funduszy – po I wojnie światowej (zwłaszcza lata 1927 – 1929) ◦ 29.10.1929 – „czarny wtorek” – krach giełdowy – upadek wielu funduszy Lata 1929 – 1932 – konsolidacja na rynku funduszy zamkniętych, upowszechnienie inwestycji w fundusze otwarte (unit investment trusts, fixed trusts) Lata 30-te i 40-te – okres tworzenia ustawowych regulacji prawnych rynku funduszy inwestycyjnych 47

48 Historia rozwoju rynku funduszy inwestycyjnych - 2 Początek kat 70-ch XX wieku – pojawienie się funduszy rynku pieniężnego (powody: I kryzys naftowy, bessa na rynku akcji, skandale na rynku funduszy akcyjnych, regulacje ograniczające wysokość oprocentowania depozytów bankowych, zwłaszcza w USA) Przełom lat 70-ch i 80-ch – niezwykle dynamiczny wzrost wartości aktywów funduszy Początek lat 90-ch XX wieku – gwałtowny wzrost zainteresowania lokatami w funduszach na rynkach państw nieanglosaskich 48

49 Skala rynku funduszy inwestycyjnych 49 Źródło: CityUK Fund Management Reports

50 Struktura geograficzna rynku funduszy inwestycyjnych 50 Źródło: Investment Company Institute Worldwide Mutual Fund Market Data 2012

51 Struktura rynku funduszy inwestycyjnych według typu strategii 51 Źródło: Investment Company Institute Worldwide Mutual Fund Market Data 2012