OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE SZANSĄ NA EFEKTYWNE UCZENIE SIĘ

Prezentacja na temat: "OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE SZANSĄ NA EFEKTYWNE UCZENIE SIĘ"— Zapis prezentacji:

1 OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE SZANSĄ NA EFEKTYWNE UCZENIE SIĘ
Instytut Kształcenia EKO – TUR Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE SZANSĄ NA EFEKTYWNE UCZENIE SIĘ Julian Ochenduszko

2 ocenianie kształtujące
1/4 O C E N I A N I E K S Z T A Ł T U J Ą C E (FORMATIVE ASSESSMENT, ASSESSMENT FOR LEARNING) Paul Black, Christine Haririson, Clare Lee, Bethan Marshall, Dylan Wiliam (2006) Assessment for Learning. Putting it into practice. Tytuł polski: Jak oceniać, aby uczyć? Dlaczego ocenianie kształtujące trzeba brać na serio? 

3 2/4 Jest wiele dowodów na to ,że w wyniku takich zmian uczniowie osiągają lepsze wyniki na zwykłych sprawdzianach. Zostało udowodnione, że zmiany takie da się przeprowadzić – są nauczyciele, którzy z dużym powodzeniem wprowadzili je w swojej normalnej pracy z uczniami.

4 3/4 Okazuje się, że wymagana praca polega na innym rozłożeniu wysiłku: nie chodzi o to, by pracować ciężej, ale by pracować mądrzej. Zmian można dokonywać krok po kroku - „wielki skok w nieznane” nie jest konieczny.

5 4/4 Nauczyciele zaczynają czerpać coraz więcej przyjemności ze swojej pracy i odczuwają większą satysfakcję , ponieważ ta praca odpowiada ich systemowi wartości zawodowych. Nauczyciele widzą, jak nauka zaczyna sprawiać uczniom przyjemność, jak w wyniku tych innowacji lepiej ją rozumieją i cenią.

6 CZYM JEST OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE?
1/3 CZYM JEST OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE? Ocenianie kształtujące (Formative assessment) zwane w Anglii „Ocenianiem służącym uczeniu się” (Assessment for learning) definiuje się: Definicja .1. (Janet Looney, OECD) OK – to sposób oceniania polegający na aktywnej współpracy ucznia i  nauczyciela, mający na celu ocenianie postępów i poziomu zrozumienia zdobywanej przez uczniów wiedzy oraz dostosowanie nauczania do rozpoznanych potrzeb ucznia. Opracowanie Julian Ochenduszko

7 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/3 Definicja 2. (W. Turewicz,J. Ochenduszko, Eko-Tur) OK – polega na interaktywnej pomocy uczniom w  wyzwalaniu satysfakcji z samodzielnego uczenia się zapewniającego im sukcesy edukacyjne na miarę ich możliwości. Opracowanie Julian Ochenduszko

8 Opracowanie Julian Ochenduszko
3/3 Definicja 3. (J. Ochenduszko) OK – polega na wspieraniu aktywnego i świadomego uczenia się uczniów za pomocą informacji z ciągłego rozpoznawania jego przebiegu i wyników. Ocenianie kształtujące różni się od podsumowującego tym, że informacje zgromadzone w ocenianiu kształtującym mają służyć przede wszystkim poprawie procesu uczenia się, a nie jedynie podsumowaniu pracy ucznia. (OECD, 2005) Opracowanie Julian Ochenduszko

9 PODSTAWOWE OBSZARY ZMIAN DYDAKTYCZNO – WYCHOWAWCZYCH
W OCENIANIU KSZTAŁTUJĄCYM Projekt badawczy King`s College nad ocenianiem kształtującym w Anglii (Black, Wiliam i in.), 1. Uświadomienie uczniom celów lekcji, wymagań i kryteriów oceniania. 2. Zadawanie pytań (zadań) 3. Informacja zwrotna w toku uczenia się - komentarz 4. Ocena koleżeńska i samoocena uczniów 5. Kształtujące wykorzystanie sprawdzania sumującego Opracowanie Julian Ochenduszko

10 Podręcznik skutecznej
„Ocenianie kształtujące, ważniejsze dla ucznia, dostarcza jemu oraz jego nauczycielowi danych do indywidualizacji dalszego uczenia się i kształcenia. Im wcześniej jest rozpoczęte i bardziej systematycznie prowadzone, tym jego rola jest większa. Większość psychologów i pedagogów opowiada się obecnie jednoznacznie za ocenianiem kształtującym, umożliwiającym sprzężenie zwrotne uzyskanej informacji z uczeniem się. Podnosi ono rangę uczenia się, jako procesu podstawowego dla rozwoju ucznia i nie stawia nauczyciela w roli sądu ostatecznego. B. Niemierko (2007) Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki. Opracowanie Julian Ochenduszko

11 ŹRÓDŁA POSZUKIWANIA SKUTECZNEGO OCENIANIA
O K C S E Z N T I A A Ł I U E J Ą C E Poszukiwania efektywnych (jakość) systemów kształcenia Trudności w ocenianiu tradycyjnym Trudności dydaktyczno-wychowawcze w szkole Badania dydaktyczne nad ocenianiem szkolnym Rozwój zawodowy nauczycieli Inicjatywy administracji oświatowej (np. MEN) Rozporządzenie o ocenianiu WSO Wsparcie organizacji społeczno-gospodarczych (np. OECD, 2004) Opracowanie Julian Ochenduszko

12 HISTORIA OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO
1990 Program APPLE (Assessment, Progresion and Purposeful Learning in Europe) - opisanie obiecujących inicjatyw w zakresie oceniania. 1998 Raport P. Black`a i D. Wiliama Assessment and Classroom Learning dla Brytyjskiego Towarzystwa Edukacyjnego - szeroki przegląd badań ( ) i dowody na to, że ocenianie kształtujące podnosi jakość nauczania. 1999/ 2000 Projekt badawczy King`s College nad ocenianiem kształtującym w Medway i Oxford (KMOFAP) – potwierdzenie czterech głównych obszarów postępu dzięki wprowadzeniu oceniania kształtującego. 2005 Raport OECD Formative Assessment; improving learning in secondary classrooms (z 8 krajów) - zalecenie wprowadzenia oceniania kształtującego w krajach członkowskich OECD. 2005 Konferencja w MEN nt. „Ocenianie kształtujące – znaczenie dla uczenia i nauczania” - zachęta ministra M. Sawickiego do wprowadzania oceniania kształtującego w naszych szkołach. 2005/6 Pilotaż oceniania kształtującego w Polsce kierowany przez CEO i CODN – potwierdzenie korzyści edukacyjnych z oceniania kształtującego w naszych warunkach. Opracowanie Julian Ochenduszko

13 Opracowanie Julian Ochenduszko
Prace angielskiego Zespołu Reformy Oceniania (2001) pozwoliły ustalić 10 zasad oceniania wspomagającego uczenie się – OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Ocenianie kształtujące powinno być powiązane z  dobrym planowaniem nauczania i uczenia się. Ocenianie kształtujące koncentruje się na tym, w  jaki sposób uczniowie się uczą. Ocenianie kształtujące jest istotne podczas realizacji całego procesu dydaktycznego. Ocenianie kształtujące należy traktować jako kluczową umiejętność dydaktyczną nauczyciela. Ocenianie kształtujące powinno być konstruktywne i  przeprowadzane z dużym wyczuciem, bowiem jak każde ocenianie jest nieobojętne emocjonalnie. Opracowanie Julian Ochenduszko

14 Opracowanie Julian Ochenduszko
Ocenianie kształtujące musi służyć motywowaniu uczniów do nauki. Ocenianie kształtujące kieruje uwagę na kryteria sukcesu („Na co będę zwracał uwagę”) już na etapie planowania. Uczniowie otrzymują konstruktywne wskazówki, jak mogą poprawić swoje wyniki i jak mają się rozwijać. Ocenianie kształtujące powinno rozwijać uczniowską zdolność do samooceny tak, by służyło refleksji i samodzielnemu decydowaniu o własnej nauce. Ocenianie kształtujące odnosi się do wszystkich kategorii osiągnięć uczniów . Opracowanie Julian Ochenduszko

15 KLUCZOWE ELEMENTY OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO z raportu OECD, 2005
Tworzenie kultury klasy szkolnej, zachęcającej do współdziałania i wykorzystywania narzędzi oceniania. Jasne określenie celów uczenia się, śledzenie postępów każdego ucznia w osiąganiu tych celów. Stosowanie zróżnicowanych (zindywidualizowanych) metod nauczania, tak aby spełnić różne potrzeby uczniów. Stosowanie różnych sposobów sprawdzania rozumienia zdobywanej przez uczniów wiedzy. Przekazywanie uczniom informacji zwrotnych i dostosowanie nauczania do zidentyfikowanych potrzeb (np. trudności) uczniów. Aktywny udział uczniów w uczeniu się. Opracowanie Julian Ochenduszko

16 stopień, opis, liczba pkt., …
O C E N A S Z K O L N A 1/2 OCENA SZKOLNA INFORMACJA O WYNIKU UCZENIA SIĘ KOMENTARZ = + stopień, opis, liczba pkt., … słowny, pisemny, pozawerbalny OCENIANIE SZKOLNE USTALANIE I KOMUNIKOWANIE OCENY SZKOLNEJ Opracowanie Julian Ochenduszko

17 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 SYMBOL (SŁOWNY, CYFROWY, LITEROWY, GRAFICZNY) SPEŁNIANIA OKREŚLONYCH WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH STOPIEŃ SZKOLNY UPORZĄDKOWANY ZBIÓR SYMBOLI (STOPNI) STOSOWANYCH W OCENIANIU SKALA STOPNI SZKOLNYCH Stawianie stopni szkolnych jest przeceniane, a udzielanie użytecznych rad i uczenie się są niedoceniane. (P. Black, D. Wiliam, 1998, Inside the black box.) Opracowanie Julian Ochenduszko

18 Opracowanie Julian Ochenduszko
EKSPERYMENTY RUTH BUTLER, (według P. Knighta) Wpływ stopni i komentarzy na osiągnięcia i zachowania uczniów Grupa Stopień Komentarz Przyrost motywacji osiągnięć Zachowanie uczniów A B TAK C TAK D TAK E Pochwała Opracowanie Julian Ochenduszko

19 Opracowanie Julian Ochenduszko
EKSPERYMENTY RUTH BUTLER, (według P. Knighta) Wpływ stopni i komentarzy na osiągnięcia i zachowania uczniów Grupa Stopień Komentarz Przyrost motywacji osiągnięć Zachowanie uczniów A Obojętność B TAK TAK Orientacja na zadanie C TAK + / - Orientacja tylko na sukces D TAK + / - Orientacja tylko na sukces E Pochwała TAK Orientacja tylko na sukces Opracowanie Julian Ochenduszko

20 S T O P N I E J A K O N F O R M A C J A Z W R O T N A
1/2 S T O P N I E J A K O N F O R M A C J A Z W R O T N A O C E N I A N I E R Ó Ż N I C U J Ą C E (STOPNIAMI) …ponieważ zwykle ci sami uczniowie odnoszą sukcesy raz za razem, taki system informacji zwrotnej szybko wyłania „zwycięzców”, utwierdzonych w swoich sukcesach i „przegranych”, utwierdzonych w swoich porażkach.” (P. Black) DLA WIĘKSZOŚCI UCZNIÓW WZMACNIANIE POGLĄDU, ŻE ZDOLNOŚCI SĄ TRWAŁE A NIE NARASTAJĄCE WIARA, ŻE NIE MOGĘ ODNIEŚĆ SUKCESU („wyuczona bezradność”) WYŁĄCZENIE SIĘ Z PROCESU UCZENIA Opracowanie Julian Ochenduszko

21 S T O P N I E J A K O I N F O R M A C J A Z W R O T N A
2/2 S T O P N I E J A K O I N F O R M A C J A Z W R O T N A … niebezpieczeństwo grozi również tym, którzy mają WYSOKIE STOPNIE WIARA W SIŁĘ ZDOLNOŚCI PRACA UCZNIÓW ZORIENTOWANA NA UTRZYMANIE POZYCJI W KLASIE UCZENIE SIĘ DLA STOPNI Nauczyciele (OK) starali się zminimalizować rywalizację między uczniami ponieważ prowadzi ona do samozadowolenia uczniów zdolnych oraz zniechęcenia tych, którzy z trudem się uczą. Minimalizację rywalizacji wzmacnia też współpraca między uczniami . (P. Black i in.. s. 111) Opracowanie Julian Ochenduszko

22  czwórka wspaniale! 51% „stać cię na więcej” niedostateczny dobry + 
Stanin 4 czwórka 51% niedostateczny dobry + C WSZYSTKIE TEGO TYPU NAUCZYCIELSKIE REAKCJE NIE MAJĄ WPŁYWU NA ULEPSZANIE UCZNIOWSKIEGO UCZENIA SIĘ prof.. J. Potworowski, 2005, Konferencja w MEN Opracowanie Julian Ochenduszko

23 Opracowanie Julian Ochenduszko
SUKCES 6 5 4 3 2 1 TAK ROZUMIANE SUKCESY (WYSOKIE STOPNIE) SĄ DOBREM RZADKIM, SĄ DEFICYTOWE W NASZYCH SZKOŁACH …., DLA WIĘKSZOŚCI UCZNIÓW SĄ NIEDOSTĘPNE. (J. O.) Opracowanie Julian Ochenduszko

24 Opracowanie Julian Ochenduszko
1/3 S T O P I E Ń W O C E N I E OCENA SZKOLNA = INFORMACJA O WYNIKU UCZENIA SIĘ KOMENTARZ + CZ. KSZTAŁTUJĄCA CZ. SUMUJĄCA Opracowanie Julian Ochenduszko

25 Opracowanie Julian Ochenduszko
Wady stopni szkolnych (M. Covington i in., 2004, Motywacja do nauki) 2/3 Zdobycie dobrych stopni może stać się istotniejsze od samego uczenia się. Stopnie często są przyczyną konfliktów, nieufności i podejrzliwości. Presja w rywalizacji może zachęcać do oszukiwania i pozorowania. Stopnie wystawiane są z dużym subiektywizmem nauczyciela. Motywują tych, którzy najmniej tego potrzebują – uczniów z sukcesami. Odstraszają i przerażają uczniów, którzy najbardziej potrzebują wsparcia. - Opracowanie Julian Ochenduszko

26 Opracowanie Julian Ochenduszko
3/3 Stopnie są faktem – sposobem na życie szkolne. Dyrekcja szkoły wymaga, by je stosować, rodzice ich oczekują, a społeczeństwo na podstawie stopni dzieli uczniów do konkretnych zawodów i wyznacza ścieżki ich kariery (…) Krótko mówiąc stopnie i ocenianie stały się elementem naszego życia instytucjonalnego. (P. Black i in, 2006) … często są celem samym w sobie, mimo iż mało kto wie, co rzeczywiście one znaczą. J. Ochenduszko Opracowanie Julian Ochenduszko

27 KOMENTARZ W OCENIANIU KSZTAŁTUJĄCYM
1/2 KOMENTARZ W OCENIANIU KSZTAŁTUJĄCYM 4 ELEMENTY DOBREJ INFORMACJI DLA UCZNIA: Informacja o walorach pracy (+) 2. Informacja o brakach (-) 3. Wskazówki jak poprawić pracę () 4. Wskazówki jak pracować dalej () KOMENTARZ Opracowanie Julian Ochenduszko

28 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 INFORMACJA O WYNIKACH UCZENIA SIĘ (1 + 2) KOMENTARZ = + INSTRUKTAŻ DYDAKTYCZNY (3 + 4) „Stopniowo zarówno nauczyciele, jak i uczniowie oswajali się z ocenianiem za pomocą komentarzy i lepiej sobie z nimi radzili, w wyniku czego zaczęła się zmieniać tzw. kultura szkoły. Wszyscy z czasem zrozumieli, że warto włożyć wysiłek w pracę z wykorzystaniem informacji zwrotnej w postaci komentarzy, bo czuli, że dzięki temu uczniowie lepiej się uczą. (P. Black, 2006, s.60) Opracowanie Julian Ochenduszko

29 Opracowanie Julian Ochenduszko
INFORMACJA OD UCZNIÓW Zrozumienie tego, czego się uczniowie uczą. O wynikach uczenia się. O swojej (uczniów) pracy. O wspólnej (z nauczycielem) pracy na lekcji. Opracowanie Julian Ochenduszko

30 Ocenianie kształtujące
„Korzystam z pomysłu Merrilla Harmina (Duch klasy. Jak motywować uczniów do nauki.) i pytam wprost: Czy ja Wam to dobrze wytłumaczyłam? Czy możemy przejść do …? – dają mi informacje ręką (kciuk w dół – nie rozumiem, ręka w górze dobrze rozumiem, ręka podniesiona oparta łokciem na ławce – tak sobie). A. Staszak, j. niemiecki, Gimnazjum w Ostrowie Wlkp. Danuta Sterna (2006) Ocenianie kształtujące w praktyce. CEO.

31 Ocenianie kształtujące
„Lubię również na koniec lekcji porozmawiać z uczniami o tym, czego się dowiedzieli, co im się podobało, a co nie. Taka rozmowa zajmuje 2 – 3 minuty. B. Październiak , n. informatyki, SP Włodawice. Danuta Sterna (2006) Ocenianie kształtujące w praktyce. CEO.

32 Ocenianie kształtujące
„Na kartkach zamieszczam różne pytania lub niedoko- ńczone zdania …, np. „najciekawszym ćwiczeniem było …”; „zapamiętałam/zapamiętałem …”; „czego dowiedziałeś się na dzisiejszej lekcji?”; „najlepiej czułem się, gdy pani …” Pod koniec lekcji piszą swoje opinie. Poza tym, często na tychże kartkach uczniowie oceniają swoja pracę na lekcji. Wtedy oceniają również moją pracę. Innym sposobem, ale dającym mało informacji, jest termometr albo skala, na której uczniowie tylko kropką lub krzyżykiem zaznaczają swoje zadowolenie z lekcji. E. Borgosz, n. j. niemieckiego, Sp SP nr 11 Warszawa Danuta Sterna (2006) Ocenianie kształtujące w praktyce. CEO.

33 Oceniamy naszą współpracę
1/3 Oceniamy naszą współpracę Wypełnij poniższą ankietę, zaznaczając cyfrę, która według Ciebie najlepiej odzwierciedla to, co się dzisiaj wydarzyło w klasie. +3 - jeżeli zgadzasz się z wypowiedzią po lewej stronie tabeli 3 - jeżeli zgadzasz się z wypowiedzią po prawej stronie tabeli 0 - jeżeli uważasz, że jest trochę tak, a trochę tak wierszami Opracowanie Julian Ochenduszko

34 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/3 Jesteśmy dla siebie uprzejmi, lubimy się w klasie. Jesteśmy dla siebie nieuprzejmi, nie lubimy się w klasie. Pomysły każdego ucznia brane są po uwagę. Liczą się tylko pomysły wybranych osób. Pomagamy sobie wzajemnie. Każdy dba tylko o siebie. Słucham, gdy inni mają coś do powiedzenia. Nie interesuje mnie to, co mówią inni. Opracowanie Julian Ochenduszko

35 Opracowanie Julian Ochenduszko
3/3 Inni słuchają, gdy ja coś mówię. Nikt nie słucha, gdy ja mówię. W klasie nie decyduje o wszystkim jedna osoba. W klasie są przywódcy i to oni zawsze mają ostatnie słowo. Sprawiedliwie dzielimy się obowiązkami. Są tacy, którzy mają dużo pracy i tacy, którzy nic nie robią. Opracowanie Julian Ochenduszko

36 Ocenianie kształtujące
„Metoda kosza i walizki jest świetna na zakończenie zajęć. Polega na tym, że na tablicy rysujesz kształt kosza na śmieci i obok walizkę. Następnie prosisz uczniów, aby na karteczkach samoprzylepnych wypisali: na pierwszej, co ich zdaniem z tych zajęć wynieśli, co im się przyda; na drugiej to, co im się nie podobało. Potem każdy przykleja swoją kartkę odpowiednio na rysunku kosza lub walizki. Jeśli nie widzą wad lub zalet po prostu nie wpisują niczego. Zwykle zostawiam te kartki na tablicy, aby w trakcie wychodzenia z klasy każdy mógł je przeczytać. Potem zbieram kartki i analizuję… M. Motyka, n. j. polskiego, Gimnazjum nr 6 w Rybniku. Danuta Sterna (2006) Ocenianie kształtujące w praktyce. CEO.

37 Ankieta Merrilla Harmina Duch klasy. Jak motywować uczniów do nauki.
Ankieta dla ucznia (fragment). Jak Ci się podobały dzisiejsze zajęcia? W każdym punkcie zaznacz jedno z wymienionych zdań. Zaangażowanie Cały czas czułem się pełen energii i zajęty. Przez większość czasu czułem się pełen energii i zajęty. Nie potrafię tego ocenić. Nie wkładałem zbyt wiele energii w pracę. Czułem się bezsilny i ospały albo niespokojny i napięty. Ankieta Merrilla Harmina Duch klasy. Jak motywować uczniów do nauki.

38 Diagnoza wstępna („wejście”) Diagnoza końcowa („wyjście”)
NASZA BIOLOGIA JEST … Zbędna Przydatna Daleka Bliska Nudna Zajmująca Pamięciowa Twórcza Zimna Ciepła Wroga Przyjazna Trudna Łatwa -1 1 2 3 1 Diagnoza wstępna („wejście”) Diagnoza końcowa („wyjście”)

39 Nim wejdziesz na drogę, powinieneś ją zobaczyć.
1/2 ŚWIADOMOŚĆ CELÓW LEKCJI I ŚWIADOMOŚĆ WYMAGAŃ - KRYTERIÓW OCENIANIA Nim wejdziesz na drogę, powinieneś ją zobaczyć. przysłowie chińskie „Uczniom bardzo trudno jest osiągnąć cel uczenia się dopóki nie zrozumieją tego celu oraz nie ocenią, czego potrzebują, by ten cel osiągnąć. R. Adler 1989 Opracowanie Julian Ochenduszko

40 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 Ukierunkowuje uczenie się. Pomaga w doborze środków i sposobów uczenia się. Motywuje do pracy. Upewnia w osiągnięciu celu – świadomość sukcesu. Uświadamia braki („odległość od celu”). Umożliwia dobór zadań „na miarę możliwości” ucznia. Daje poczucie obiektywizmu i sprawiedliwości w ocenianiu. Nadaje treść ocenom szkolnym. Opracowanie Julian Ochenduszko

41 JAWNOŚĆ KRYTERIÓW OCENIANIA - WYMAGAŃ
1/2 JAWNOŚĆ KRYTERIÓW OCENIANIA - WYMAGAŃ („Na co będę zwracał uwagę – „nacobezu”, ang. „wilf” –what I am looking for) UCZEŃ: czuje się bezpiecznie (nie jest zaskakiwany). koncentruje uwagę na wymaganiach. wie, co powinien wykonać. jest zainteresowany komentarzem w ocenie. umacnia wiarę w siebie. Opracowanie Julian Ochenduszko

42 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 NAUCZYCIEL: analizuje zadania zadawane uczniom. dostosowuje zadania sprawdzające do wymagań lekcyjnych. ocenia prace ucznia (np. klucz punktowania) do podanych wymagań. ma mniej skarg uczniów dotyczących oceny. ułatwia współpracę z uczniami. Podstawowym kryterium nauczania-uczenia się i oceniania są jasno i realistycznie określone wymagania programowe (J. Ochenduszko) Opracowanie Julian Ochenduszko

43 ZADAWANIE PYTAŃ (ZADAŃ) UCZNIOM – CZAS
1/2 ZADAWANIE PYTAŃ (ZADAŃ) UCZNIOM – CZAS M. B. Rowe (1974) Wait time and rewards as instructional variables, their influence on language, logic And fate control. wyniki badań stwierdzają bardzo krótki czas oczekiwania na odpowiedź (0,9 sekundy- od pytania do interwencji nauczyciela, gdy nie padła odpowiedź ucznia) uniemożliwia większości uczniów uczestniczenie w dyskusji (brak czasu na zebranie myśli i sformułowanie odpowiedzi) nauczyciel często zadaje pamięciowe pytania „ratunkowe” spłycony dialog. Opracowanie Julian Ochenduszko

44 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 Skutki wydłużenia czasu oczekiwania według M. Rowe (1974): odpowiedzi były dłuższe, mniej przypadków braku odpowiedzi, większa pewność odpowiadających uczniów, uczniowie korygowali lub uzupełniali odpowiedzi kolegów, większe zróżnicowanie wyjaśnień. „W trakcie wszystkich lekcji stosuję teraz wydłużenie czasu oczekiwania (liczę w myśli do 5). Czasami ta cisza w dalszym ciągu mi przeszkadza, ale wiem jak bardzo jest potrzebna. Jeśli po odliczeniu do 5 nie słyszę odpowiedzi, proponuję uczniom rozmowę w parach albo zmieniam pytania. (A. Arkusińska, WOS, historia, Zgierz) Opracowanie Julian Ochenduszko

45 ZADAWANIE PYTAŃ – TREŚCI
1/2 ZADAWANIE PYTAŃ – TREŚCI Pytania mogą mieć różne poziomy złożoności: (taksonomia B. Niemierki, 1975) WIADO- MOŚCI A –dotyczące zapamiętania wiadomości B –sprawdzające zrozumienie , wyjaśnianie UMIE-JĘTNOŚCI POZNAWCZE C –wymagające stosowania wiadomości w sytuacjach typowych D –wymagające stosowania wiadomości w sytuacjach problemowych Opracowanie Julian Ochenduszko

46 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 Stosowanie zadań pamięciowych w nadmiarze (encyklopedyzm) ma poważne skutki w kształceniu: ogranicza rozwój myślenia uczniów, powoduje sztywność i małą elastyczność myślenia uczniów, hamuje aktywność i zainteresowanie uczniów w uczeniu się – bierność, utrudnia wykorzystanie wiedzy w praktyce, zniewala emocjonalnie (moralnie), ………………………………………… Opracowanie Julian Ochenduszko

47 Opracowanie Julian Ochenduszko
1/3 O C E N A K O L E Ż E Ń S K A Ocenianie koleżeńskie wspomaga uczniów w uczeniu się i przygotowuje do obiektywnej samooceny. naturalność rówieśnicza (bez bariery, np. pokoleniowej) motywuje do lepszej pracy uczy uczciwości i odpowiedzialności za słowo zmniejsza lęk przed błędami + Opracowanie Julian Ochenduszko

48 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/3 pewniejsze przyjmowanie uwag krytycznych od kolegów (niż nauczyciela) natychmiastowa informacja zwrotna i poprawa wzmacnia głos uczniów i poprawia komunikacje między U a N forma uczenia się oraz rozumienia jak się uczyć uczy słuchania się wzajemnie i prowadzenia dialogu uczy współpracy (!) oszczędność czasu w sprawdzaniu zmniejszenie rywalizacji o stopnie + Opracowanie Julian Ochenduszko

49 Opracowanie Julian Ochenduszko
3/3 „Informacja zwrotna od kolegów jest mniej „naładowana emocjonalnie” niż informacja zwrotna od osób mających władzę, jest też łatwiejszą do zaakceptowania.” P. Black 2006, s.92 Opracowanie Julian Ochenduszko

50 Opracowanie Julian Ochenduszko
OCENA KOLEŻEŃSKA WYPOWIEDZI Opracowanie Julian Ochenduszko

51 Anny Staszak, nauczycielki w Publicznym Gimnazjum
Podoba mi się ocenianie innych, bo wiem, że muszę to zrobić porządnie i bardzo się koncentruję. Wolę, gdy ocenia mnie kolega, bo mam odwagę z nim porozmawiać. - Nie do końca wierzę w to, że kolega mnie sprawiedliwie oceni. Wypowiedzi uczniów Anny Staszak, nauczycielki języka niemieckiego w Publicznym Gimnazjum w Ostrowie Wlkp. Opracowanie Julian Ochenduszko

52 nauczyciela matematyki,
Nie lubię oceniać swojego najlepszego kolegi, bo on później się gniewa, jak go źle ocenię. Wolę, jak pan ocenia. Żeby oceniać kogoś, to trzeba dużo umieć i się uczyć. Mogę sprawdzić, czy dobrze umiem robić to, co sprawdzam. Wypowiedzi uczniów Mirosława Jadrycha, nauczyciela matematyki, informatyki w Gimnazjum w Drążnej. Opracowanie Julian Ochenduszko

53 nauczycielki matematyki
Nie sądziłem, że Hubert zmobilizuje mnie do wysiłku, a stało się zupełnie inaczej. Świetnie wytłumaczył mi moje błędy. Sądzę, że dzięki pracy z nim dużo się nauczyłem. Ocena przez kolegę z ławki bardzo mi się podobała. Czułam się mniej zestresowana i miałam możliwość naprawienia swoich błędów. Ćwiczyliśmy aż do skutku i teraz mogę powiedzieć, że dobrze umiem rozwiązywać równania. Przy okazji poprawiania pracy mojego kolegi sam się „podszkoliłem”. Wystąpienie w roli nauczyciela sprawiło, że musiałem lepiej przygotować się do tematu. Po prostu musiałem sam stać się „fachowcem”. Nie mogłem „dać plamy” i nie mogłem zawieść kolegi. Wypowiedzi uczniów Joanny Klupsch, nauczycielki matematyki w ZS nr 3 w Kościanie.

54 Opracowanie Julian Ochenduszko
1/2 O C E N A K O L E Ż E Ń S K A Uczniowie od początku lekcji pisali sprawdzian z budowy zdania, a następnie wymienili się kartkami i sprawdzali go. Kryteria oceniania przedstawiłam uczniom po wymienieniu się przez nich pracami i wyjaśniłam , że nie będziemy ustalać liczby punktów za poszczególne zadania, tylko uczniowie napiszą krótki komentarz do pracy sąsiada z ławki, posługując się kryteriami, np. „Umiesz wskazać podmiot i orzeczenie” lub „Masz problemy ze wskazaniem orzeczenia”. Opracowanie Julian Ochenduszko

55 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 Kryteria oceniania Wskazanie podmiotu i orzeczenia. Poprawność wykresu (dopuszczalny jeden błąd). Zaznaczenie grupy podmiotu i orzeczenia. Wypisywanie związków wyrazów. Zaznaczenie wyrazów nadrzędnych. Barbara Andrzejczyk, nauczycielka języka polskiego w Gminnym Zespole Szkół w Piszu Opracowanie Julian Ochenduszko

56 Opracowanie Julian Ochenduszko
1/2 UCZNIOWSKA SAMOOCENA Ocena koleżeńska i samoocena uczniowska pozwala uczniom odczuć jak bardzo oni sami są odpowiedzialni za proces uczenia się. (A. Majewska, j. niem.,Zsz. Nr 3 Kościan kształtowanie samodzielności ucznia poczucie odpowiedzialności za swoją naukę poczucie własnej wartości chętniej poszukują pomocy i poprawiają swoje prace rozumienie tego czego się uczą i po co oraz czego trzeba się uczyć + Opracowanie Julian Ochenduszko

57 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 trwalsze zrozumienie braków (bardziej tkwią w pamięci) uczenie staje się bardziej interesujące nauczyciel otrzymuje rzetelną informacje o brakach, postępach i zamiarach ucznia oszczędzanie czasu w ocenianiu trafne wyjaśnienie sobie przyczyn sukcesów i braków ogranicza oszukiwanie – nauka sprawiedliwego oceniania + Podstawą samooceny uczniowskiej powinny być podane uczniom wymagania programowe lub inne kryteria oceniania. (J. O) Opracowanie Julian Ochenduszko

58 Opracowanie Julian Ochenduszko
UCZNIOWSKA S A M O O C E N A WYPOWIEDZI Opracowanie Julian Ochenduszko

59 Opracowanie Julian Ochenduszko
Umiem już bardzo dobrze stosować rzeczowniki w zdaniach , potrafię określić większość form części mowy, niestety, nie pamiętam wszystkich zasad stosowania zaimków osobowych w zdaniu (zwłaszcza na początku zdania). Muszę popracować nad określaniem formy czasownika w zdaniu, mylę rodzaje, mam kłopoty z zamianą zdań ze strony czynnej na bierną. Wiem, że nie ćwiczyłam w domu zbyt dużo, myślałam, że zapamiętam przykłady z lekcji. Następnym razem włożę więcej wysiłku w powtórzenie. Wypowiedzi uczennicy Ewy z SP nr 4 w Andrychowie Opracowanie Julian Ochenduszko

60 nauczycielki matematyki
Jak sam musiałem poszukać swoich błędów, to bardziej utkwiły mi one w pamięci i może dzięki temu nie będę już takich samych popełniał. Jak pani sprawdzała, to patrzyłem, co zrobiłem źle, ale szybko o tym zapomniałem i wiele się nad tym nie zastanawiałem. Błędy wyszukane samodzielnie będę pamiętał dłużej. Wypowiedzi uczniów Beaty Woźniak, nauczycielki matematyki w Gimnazjum w Drążnej. Opracowanie Julian Ochenduszko

61 Opracowanie Julian Ochenduszko
Bardzo podoba mi się taki sposób poprawy, bo można się nawzajem uczyć. Chociaż nie otrzymujemy ocen, ale staramy się wypaść jak najlepiej. Dodatkowo ważne jest, że uczymy się rozmawiać ze sobą. Podoba mi się taki sposób oceny. Na pewno teraz lekcja jest ciekawsza, a my zdobywamy nowe doświadczenia i … zaczynamy doceniać pracę nauczyciela. Jednak żeby samoocena coś dawała , przede wszystkim musimy się nauczyć uczciwości i wyrobić sobie przekonanie, że nie wszystko umiemy. Myślę, że taki sposób oceniania (…) ma dużą zaletę – nie uczy ściągania , bo chyba nikt nie chciałby oszukiwać samego siebie. Opinia Marty z ZS Ponadgimn. w Krośnie. Opracowanie Julian Ochenduszko

62 + + + - + - - - KSZTAŁTUJĄCE WYKORZYSTANIE OCENIANIA SUMUJĄCEGO 9 7 6
WYMAGANIA PROGRAMOWE ZAL. WYM. PROGRAM X pkt. P PP Zad. 1 2 4 6 7 3 5 8 9 ANALIZY INDYWIDUALNE - U U1 1 + 9 STAN OSIĄGNIĘĆ SUKCESY BRAKI WNIOSKI DO UCZENIA SIĘ U2 1 + 7 U3 1 + - 6 U4 1 + - 4 U5 1 - 3 U6 1 - 1 Z % 100 83 33 50 67 17 67 % 33 % Me=5 X=5 δx=2,6 W % 42 % KONTEKST STAN POCZĄTKOWY ANALIZA WYNIKÓW ZADAŃ/UMIEJĘTNOŚCI ANALIZA SPEŁNIANIA WYMAGAŃ ANALIZA WYNIKÓW TESTU A n a l i z a z b i o r o w a N STAN OSIĄGNIĘĆ KLASY SUKCESY BRAKI WNIOSKI ULEPSZAJĄCE KSZTAŁCENIE

63 KORZYŚCI ZE STOSOWANIA OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO
1/2 KORZYŚCI ZE STOSOWANIA OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Poprawa wyników nauczania. Zapewnia aktywne i świadome uczenie się. Zwiększa motywację i inicjatywę w uczeniu się. Zwiększa świadomość uczniów o ich wiedzy, sukcesach i brakach. Przygotowuje uczniów do kształcenia ustawicznego. Kształtuje samodzielność, odpowiedzialność i uczciwość uczniów. Sprzyja pełniejszemu poznawaniu i wykorzystaniu możliwości i potrzeb uczniów. Wzbogaca relacje nauczyciel - uczeń. Opracowanie Julian Ochenduszko

64 KORZYŚCI ZE STOSOWANIA OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO
2/2 KORZYŚCI ZE STOSOWANIA OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Wyzwala wzajemny szacunek i zaufanie (N - U) – partnerstwo. Sprzyja demokratyzacji życia szkolnego i kształtowaniu postaw społecznych. Sprzyja rozwojowi nauczyciela jako refleksyjnego praktyka. Indywidualizuje nauczanie-uczenie się. Wzmacnia kulturę oceniania w szkole. Pogłębia rozumienie procesów nauczania-uczenia się. Promuje w szkole kulturę sukcesu i wiary w siebie. Stymuluje reformę edukacji „od dołu”. Opracowanie Julian Ochenduszko

65 BARIERY UTRUDNIAJACE STOSOWANIE OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO
1/2 BARIERY UTRUDNIAJACE STOSOWANIE OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Brak zrozumienia i wsparcia ze strony dyrekcji szkoły. Brak zainteresowania rodziców osiągnięciami swoich dzieci. Autokratyczny styl nauczania i wychowania. Komunikacja obronna w klasie i szkole – niskie zaufanie i niski poziom współpracy uczniów z nauczycielem. Małe ambicje uczniów i brak wiary w siebie. Opracowanie Julian Ochenduszko

66 BARIERY UTRUDNIAJACE STOSOWANIE OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO
2/2 BARIERY UTRUDNIAJACE STOSOWANIE OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Złe relacje społeczne w klasie, brak współpracy między uczniami. Słabe umiejętności diagnostyczne nauczycieli (obserwowania pracy uczniów). Przeładowane programy nauczania. „Uzależnienie” od stopni szkolnych. Niechęć nauczycieli do zmian. Opracowanie Julian Ochenduszko

67 Opracowanie Julian Ochenduszko
SPOSOBY ROZPOCZĘCIA OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO W SZKOLE według P. Black`a i in., 2006 1/2 0. Sesja doskonalenia zawodowego dla całej szkoły o ocenianiu kształtującym. Wybór dwóch przedmiotów w szkole i roczne wprowadzenie projektu w szkole. Po okresie rozwijania oceniania kształtującego w przedmiocie sprawozdanie realizacja zaproponowanego oceniania kształtującego w przedmiocie + wprowadzenie nowych przedmiotów w nowym roku szkolnym. 1. Opracowanie Julian Ochenduszko

68 Opracowanie Julian Ochenduszko
2/2 Mała grupa nauczycieli z różnych przedmiotów okres próbny (roczny) w nowym roku: okres zaawansowanego oceniania kształtującego w tych przedmiotach + poszerzenie próby w nowych przedmiotach. 2. Zmiany dla wszystkich uczniów i nauczycieli jednego rocznika (klasy), rok próbny + okres zaawansowanego oceniania kształtującego. 3. 4. Posiadanie własnych lub zewnętrznych osób wspierających, np. „krytyczny przyjaciel”. Opracowanie Julian Ochenduszko

69 OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE SZANSĄ NA AKTYWNE I SKUTECZNE UCZENIE SIĘ
„Ocenianie kształtujące, to część szerszych starań, by skłonić zarówno uczniów jak nauczycieli do pogłębienia refleksji nad nauką: uczniów nad uczeniem się, nauczycieli nad nauczaniem. Czy stanie się to elementem szkolnej codzienności w Polsce? Nie mam wątpliwości, że tak się stanie i to nie dlatego przede wszystkim, że o rywalizację ekonomiczną idzie, ale że jako naród dobrze rozumiemy konieczność myślenia.” Prof. Jan Potworowski, 2005, na Konferencji w MEN Opracowanie Julian Ochenduszko

70 UCZENIE SIĘ ŚWIADOME WYBORY ROZWÓJ WIARA EMOCJONALNY W SIEBIE
ROZWÓJ UCZNIA ROZWÓJ INTELEKTUALNY ROZWÓJ SPOŁECZNY CIEKAWOŚĆ ŚWIATA INFORMACJA ZWROTNA N-U ŚWIADOMOŚĆ CELÓW I WYMAGAŃ WSPÓŁPRACA KOLEŻEŃSKA WSPÓŁPRACA Z NAUCZYCIELEM SAMOOCENA OCENA NAUCZYCIELSKA UCZENIE SIĘ Opracowanie Julian Ochenduszko

71 Opracowanie Julian Ochenduszko
Wprowadzając zmiany w rutynę życia, pozwalasz by narodził się w tobie nowy człowiek. Paulo Coelho Życie. Myśli zebrane. Opracowanie Julian Ochenduszko

72 Opracowanie Julian Ochenduszko
Wprowadzając zmiany w ocenianiu, pozwalasz by narodził się w tobie nowy nauczyciel. Opracowanie Julian Ochenduszko