Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 1 OGÓLNA.

Prezentacja na temat: "Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 1 OGÓLNA."— Zapis prezentacji:

1 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 1 OGÓLNA PROCEDURA WYKONYWANIA KONTROLI Warsztat II – Procedowanie i przeprowadzanie kontroli z wykorzystaniem ISWK realizowanego w ramach Działania 3 5-8.11.2013 r. Wiesław Steinke Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie

2 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 2 OGÓLNA PROCEDURA WYKONYWANIA KONTROLI przez Inspekcję Ochrony Środowiska podmiotów korzystających ze środowiska (zakładów) w Systemie Kontroli (SK) określa zasady i tryb wykonywania kontroli podmiotów korzystających ze środowiska (zakładów).

3 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 3 Podstawę do wykonywania kontroli stanowią: ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2013 r. poz.686), ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz.672 z późn. zm.), ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.z z 2013 r. poz.267), Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej Nr 2001/331/WE ustalające minimalne kryteria działania inspekcji ochrony środowiska w państwach członkowskich.

4 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 4 Procedura uwzględnia wnioski z realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska na podstawie doświadczeń norweskich” i modyfikuje zasady i tryb wykonywania kontroli, określone w „Instrukcji przeprowadzania kontroli oraz podejmowania działań pokontrolnych przez służby Inspekcji Ochrony Środowiska” zalecanej do stosowania przez GIOŚ, obowiązującej od 2005 r.

5 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 5 Inspekcja Ochrony Środowiska kontroluje podmioty korzystające ze środowiska zdefiniowane w art. 3 pkt. 20 ustawy Prawo ochrony środowiska, realizując zadania kontrolne określone w art. 2 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Zakres uprawnień i obowiązków inspektora podczas wykonywania czynności kontrolnych określa art. 9 ustawy o IOŚ oraz w przypadku kontroli zakładów (przedsiębiorców) ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

6 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 6 Prawidłowe wykonywanie kontroli gwarantuje dotrzymanie przez inspektora odpowiednich standardów, a w szczególności: odpowiednie kwalifikacje i kompetencje, należytą staranność i rzetelność na wszystkich etapach wykonywania kontroli, odpowiednie przygotowanie do kontroli, wystarczająca wiedza o kontrolowanym zakładzie, stosowanej technologii i wynikających z tego zagrożeniach ekologicznych, należyte i terminowe wykonywanie kontroli oraz obiektywne i rzetelne jej dokumentowanie.

7 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 7 Inspektor wykonujący czynności kontrolne działa wyłącznie na podstawie i w granicach prawa, z poszanowaniem uzasadnionych interesów kontrolowanych zakładów. Przeprowadza kontrolę zgodnie z zasadami, trybem postępowania kontrolnego i programem kontroli, efektywnie wykorzystując czas na przeprowadzenie kontroli. Czynności kontrolne wykonuje sprawnie w sposób niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego zakładu. Dokonuje ustaleń kontroli, dokumentując naruszenia i obserwacje, wskazując osoby odpowiedzialne za nieprawidłowości i uchybienia oraz sporządzając protokół kontroli.

8 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 8 Wejście w życie z dniem 7 marca 2009 r. zmian wynikających z nowego brzmienia zapisów w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, spowodowało konieczność dostosowania metodyki przeprowadzania kontroli do ograniczeń, wynikających ze znowelizowanej ustawy. Szczególnej wagi nabiera takie przygotowanie do kontroli w siedzibie inspektoratu, aby bez szkody dla efektywności swojej pracy, inspektor jak najkrócej przebywał w zakładzie.

9 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 9 Rozpoczynając przygotowanie do kontroli, inspektor powinien: ustalić typ kontroli (ze względu na związek z planem kontroli): - planowa – ujęta w planie rocznym WIOŚ, albo - pozaplanowa - nie ujęta w planie rocznym,

10 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 10 dla kontroli planowej ustalić charakter kontroli (ze względu na zakres objęty kontrolą): - kompleksowa (obejmuje pełny zakres korzystania zakładu ze środowiska: pierwsza kontrola zakładu lub kontrola po upływie co najmniej 4 lat od poprzedniej kontroli, albo kolejna kontrola w zakładzie, jeśli jej zakres spełnia zasadę 20 - 80 tzn. obejmuje 20% różnych czynników działalności zakładu, które decydują w 80% o jego wpływie na środowisko), albo - problemowa (obejmuje wybrane zagadnienia),

11 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 11 dla kontroli pozaplanowej ustalić rodzaj kontroli (ze względu na przyczynę podjęcia kontroli pozaplanowej): - inwestycyjna (zgłoszony przez inwestora zamiar oddania do eksploatacji), albo - interwencyjna (interwencja skierowana przez obywatela albo jednostkę organizacyjną w postaci skargi lub wniosku albo przez środki masowego przekazu o domniemanym naruszeniu wymagań ochrony środowiska), albo - na wniosek (skierowany przez organ administracji publicznej lub zakład o podjęcie kontroli),

12 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 12 ustalić, czy kontrola dotyczyć będzie zakładu, który znajduje się już w ewidencji wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska; jeżeli tak, to do której z kategorii ryzyka oddziaływania na środowisko został zaklasyfikowany, ustalić, czy kontrola dotyczyć będzie przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, czy innego podmiotu,

13 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 13 ustalić wielkość zakładu oraz roczny limit czasu trwania kontroli w okresie roku kalendarzowego określony w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, ustalić jaki pozostał czas, z limitu ustawowego, jeśli w danym roku była przeprowadzana kontrola przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

14 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 14 Kolejne kroki to: przegląd znajdującej się w wojewódzkim inspektoracie ochrony środowiska dokumentacji zakładu - historia korzystania ze środowiska (skorzystanie z zasobów ISWK), skorzystanie z odpowiednich dla planowanej kontroli procedur SK, ustalenie celów kontroli i przewidywanych do sprawdzenia komponentów, wybór, w zależności od rodzaju działalności, odpowiedniej listy branżowej (w SK Dokumenty 3.2.1.1. do 3.2.1.10.),

15 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 15 wybór, w zależności od przewidywanych do skontrolowania komponentów, odpowiednich list horyzontalnych (w SK Dokumenty 3.2.2.1. do 3.2.2.7.), ustalenie, czy jest uzasadniona potrzeba wykonania pomiarów kontrolnych przez laboratorium wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska, przegląd aktualnych aktów prawnych, dotyczących zagadnień planowanych do kontroli z obszaru ochrony środowiska naturalnego.

16 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 16 Podstawowe zasady, którymi powinien kierować się inspektor na etapie przygotowania do kontroli: – Pierwsza kontrola w zakładzie z zasady jest kontrolą kompleksową (nie dotyczy kontroli z zakresu nadzoru rynku odnośnie do spełniania zasadniczych wymagań przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń). – Inspektor zapoznaje się z celami i obszarami kontroli, zaplanowanymi do zrealizowania w jej trakcie (w przypadku kontroli planowych) lub zawartymi w materiałach inspektoratu problemami, na które należy zwrócić szczególną uwagę podczas kontroli (w przypadku kontroli problemowych).

17 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 17 – Inspektor, wykorzystując ISWK, analizuje problemy dla środowiska, których źródłem jest funkcjonowanie zakładu i związane z tym zagrożenia. – Zagadnienia do kontroli wybierane są w oparciu o zasadę 20/80 (20% wybranych do kontroli problemów decyduje w 80% o ich wpływie na środowisko). – W zakładach z I kategorii ryzyka objętych czteroletnim cyklem kontrolnym należy wybierać zagadnienia w kolejności wg wagi ich wpływu na środowisko.

18 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 18 Inspektor podczas przygotowania do kontroli korzysta między innymi z: narzędzi wspomagających kontrolę: listy kontrolne (branżowe, horyzontalne, lista weryfikacyjna), które służą do tworzenia programu kontroli, danych zwartych w ISWK, informacji i dokumentów zgromadzonych w aktach wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska, informacji i dokumentów, uzyskanych od innych organów, internetu, a w szczególności strony sejmowej www.isip.sejm.pl, strony Ministerstwa Środowiska www.mos.gov.pl w zakładce „prawo /wyjaśnienia do przepisów”, www.isip.sejm.pl www.mos.gov

19 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 19 W ramach czynności wstępnych, poprzedzających kontrolę inspektor powinien zebrać informacje o kontrolowanym zakładzie i jego otoczeniu, z uwzględnieniem danych identyfikujących zakład oraz cechy przedsiębiorcy: rodzaj przedsiębiorcy zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, posiadane pozwolenia (sektorowe, zintegrowane), informacje o korzystaniu ze środowiska, które kontrolowany podmiot przekazuje do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska lub do innych organów administracji,

20 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 20 dane na temat wyników poprzednich kontroli (w tym: zarządzenia pokontrolne i ich realizacja, sprawdzenie, czy wojewódzki inspektor ochrony środowiska wydawał decyzje wymierzające administracyjne kary pieniężne lub decyzje niepieniężne), dostępne wyniki monitoringu środowiska, w tym badania automonitoringu w otoczeniu zakładu (np. stacje monitoringowe wokół elektrociepłowni, piezometry wokół składowisk odpadów itp.), wyniki pomiarów emisji,

21 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 21 dane na temat wielkości i rodzaju produkcji, zużycia energii, ilości pobieranej wody, ilości ścieków oraz rodzaju i ładunku odprowadzanych w nich zanieczyszczeń, wielkości i charakteru emisji zanieczyszczeń do powietrza (energetyczna, technologiczna), ilości i rodzaju wytworzonych odpadów, dane o ukształtowaniu i sposobie zagospodarowania terenu wokół zakładu (dotyczy zwłaszcza kontroli z zakresu poważnych awarii oraz emisji hałasu), informacje, czy zakład był przyczyną interwencji,

22 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 22 informacje dotyczące systemu zarządzania środowiskowego funkcjonującego w zakładzie, informacje dotyczące ewentualnych ograniczeń, związanych z możliwością wstępu i poruszania się po terenie objętym kontrolą, ustalenie możliwości posiadania przez zakład informacji i dokumentów stanowiących informacje niejawne w rozumieniu ustawy o ochronie informacji niejawnych, których udostępnienie może być wymagane dla potrzeb kontroli, inne, w zależności od sytuacji i dostępnych informacji.

23 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 23 ustalenie branży, do jakiej należy planowany do kontroli zakład, ustalenie, czy zakład jest zaliczany do zakładów dużego lub zwiększonego ryzyka awarii przemysłowej, zebranie informacji na temat specyfiki zakładu i ewentualnych problemów, z jakimi inspektor może się spotkać w trakcie kontroli, Inspektor powinien korzystać z dokumentów referencyjnych (BREF i BAT) dostępnych na stronie www.mos.gov.pl w zakładce „środowisko/pozwolenia zintegrowane/IPPC POLSKA oraz z poradników branżowych. Pomocnymi są również listy branżowe i horyzontalne umieszczone w SK a także „karta charakterystyki zakładu”. www.mos.gov.pl

24 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 24 Sprawdzenie, jakie obowiązują akty prawne i porównać z zamieszczonymi w dokumentach SK: Inspektor, przed rozpoczęciem kontroli, ma obowiązek sprawdzić aktualny stan prawny, związany z tematyką kontroli. Jedynym właściwym źródłem prawa polskiego są publikatory Sejmu RP (patrz również strona internetowa: www.isip.sejm.gov.pl). www.isip.sejm.gov.pl Aktualne decyzje i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w języku polskim są dostępne pod adresem http://publications.europa.eu/PL Urząd Publikacji Unii Europejskiej. Jedynym miarodajnym źródłem prawa unijnego jest Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.http://publications.europa.eu

25 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 25 Zebranie dokumentów wymaganych przed udaniem się na kontrolę. Na etapie przygotowania do kontroli niezwykle istotne jest rozstrzygnięcie, jaki jest status podmiotu (zakładu), który ma zostać skontrolowany. W przypadku kontroli przedsiębiorcy niezbędne jest sporządzenie i dostarczenie z odpowiednim wyprzedzeniem zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, przygotowanego zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

26 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 26 Zawiadomienie nie jest wymagane tylko w przypadkach szczególnych, określonych w art. 79 ust. 2 ustawy, to znaczy wtedy, gdy przeprowadzenie kontroli: nastąpi w związku ze złożeniem wniosku przez przedsiębiorcę we własnej sprawie, odbędzie się na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego lub na podstawie ratyfikowanej umowy albo na podstawie przepisów ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, jest niezbędne w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska, będzie miało miejsce u przedsiębiorcy nie posiadającego adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczenie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

27 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 27 Zawiadomienie należy wysyłać odpowiednio wcześniej, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, lub doręczać osobiście (również za potwierdzeniem odbioru przez pracownika zakładu upoważnionego do takiej czynności), gdyż kontrolę można rozpocząć po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia przez przedsiębiorcę. Możliwe jest rozpoczęcie kontroli przed upływem 7 dni, ale tylko na wniosek kontrolowanego.

28 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 28 Sporządzenie programu kontroli. Opracowanie programu kontroli powinno być traktowane jako obowiązkowe, bez względu na staż pracy inspektora, zwłaszcza w przypadku kontroli: - kompleksowej, - przeprowadzanej w ramach cyklu kontrolnego, - zakładów zaliczanych do I kategorii ryzyka. Inspektor, za zgodą Kierownika komórki organizacyjnej może w wyjątkowych przypadkach odstąpić od sporządzania programu kontroli, np. w sytuacji wymagającej niezwłoczne podjęcie kontroli.

29 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 29 Program kontroli powinien zawierać: cele kontroli, zakres kontroli, określenie priorytetów działań kontrolnych, czas trwania kontroli (uwzględniając ograniczenia wynikające z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), rodzaj kontrolowanego zakładu, miejsca oględzin, przewidywane pomiary kontrolne, imiona i nazwiska oraz stanowiska służbowe inspektorów upoważnionych do kontroli, zestawienie zagadnień objętych zakresem kontroli, dokumenty, z którymi należy się zapoznać.

30 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 30 W uzasadnionych przypadkach należy przygotować zlecenie do laboratorium wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska wykonania pomiarów kontrolnych. W zleceniu, przygotowanym na obowiązującym wzorze zlecenia poboru próbek /wykonania pomiarów i analiz, wynikającym z systemu zarządzania jakością laboratorium, inspektor wskazuje rodzaj, zakres, miejsce i datę ich wykonania.

31 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 31 Zastosowanie odpowiedniego szablonu protokołu kontroli. W SK zamieszczono następujące szablony protokołów kontroli zakładów w terenie: kontroli planowej problemowej – Dokument 1.4.1.1. kontroli planowej auditowej (kompleksowej) – Dokument 1.4.1.2. kontroli interwencyjnej lub na wniosek – Dokument 1.4.1.3. kontroli inwestycyjnej – Dokument 1.4.1.4.

32 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 32 W przypadku kontroli interwencyjnej mają dodatkowo zastosowanie: jeśli jest to pierwsza kontrola - szablon kontroli planowej kompleksowej, jeśli jest to kolejna kontrola - szablon kontroli planowej problemowej. Protokół może być przez inspektora częściowo wypełniony w siedzibie wojewódzkiego inspektoratu w trakcie przygotowania do kontroli w oparciu o ISWK. System daje możliwość wygenerowania protokołu kontroli wraz z informacjami, dotyczącymi zakładu, znajdującymi się w bazie.

33 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 33 Uwaga: Inspektor wiodący powinien korzystać z aplikacji klienckiej ISWK i pobrać z ISWK wszystkie dane wymagane do przeprowadzenia kontroli za pomocą aplikacji klienckiej.

34 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 34 Tabela czynności kontrolnych. Do każdego protokołu, niezależnie od rodzaju kontroli, inspektor ma obowiązek dołączyć w formie załącznika Tabelę czynności kontrolnych, którą generuje się z ISWK (wg zawartego w SK Dokumentu 1.4.2. Tabela czynności kontrolnych. Inspektor wypełnia wyłącznie te wiersze tabeli, które dotyczą działań podejmowanych podczas przeprowadzanej kontroli. Ma to na celu wskazanie tematycznego zakresu czynności kontrolnych, zrealizowanych podczas kontroli w zakładzie, wraz z zapisaniem daty przeprowadzenia tych czynności kontrolnych. Tabela czynności kontrolnych powinna być podpisana przez kontrolującego inspektora oraz kontrolowanego lub osobę przez niego upoważnioną. Tabela czynności kontrolnych stanowi załącznik do protokołu kontroli.

35 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 35 Przejrzenie szablonów innych dokumentów - stanowią one załączniki do protokołu kontroli, np. protokół oględzin, protokół przesłuchania, ustalenia kontroli w zakresie nadzoru rynku. Przygotowanie dokumentów uprawniających inspektora do wstępu na teren kontrolowanej jednostki i przeprowadzenie kontroli: - dwa egzemplarze zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli (jeśli zawiadomienie jest wymagane), a następnie sprawdzić czy jest potwierdzenie doręczenia zawiadomienia, - aktualną legitymację służbową wraz ze stałym upoważnieniem do kontroli wydanym przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w trybie ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, - upoważnienie do kontroli zakładu, stosownie do przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w przypadku kontroli przedsiębiorcy.

36 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 36 W sytuacji, gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, bądź jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska, należy rozpocząć czynności kontrolne u przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, bez zawiadomienia wynikającego z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Inspektor podejmujący kontrolę ma obowiązek poinformować przedsiębiorcę lub osobę upoważnioną, o jego prawach i obowiązkach. Niezbędne jest też dokonanie wpisu do książki kontroli z uzasadnieniem braku zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli.

37 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 37 W przypadku przewidywanej kontroli dokumentów niejawnych, konieczne jest posiadanie przez inspektora imiennego „poświadczenia bezpieczeństwa” – upoważnienia do dostępu do informacji stanowiących tajemnicę państwową lub służbową. W przypadku przewidywanej kontroli zakładu wytwarzającego środki żywności konieczne jest posiadanie przez inspektora aktualnej pracowniczej książeczki zdrowia dla celów sanitarno- epidemiologicznych.

38 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 38 Przygotowanie upoważnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, bloczek mandatowy; sprawdzić czy w pobranych z ISWK dokumentach jest Taryfikator mandatów, zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Sprawdzenie, w przypadkach szczególnych, czy wojewódzki inspektor ochrony środowiska wydał dla inspektora upoważnienie do wydania w trakcie kontroli decyzji w przedmiocie wstrzymania działalności podmiotu lub oddania do użytkowania obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji.

39 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 39 W przygotowaniu do kontroli inspektor wykorzystuje m.in.: – laptop z zainstalowaną aplikacją kliencką ISWK, – drukarkę, – skaner. Zgodnie z Kodeksem Pracy podstawowym obowiązkiem pracownika jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności pracownik jest obowiązany przestrzegać zaleceń i przepisów BHP obowiązujących w kontrolowanym zakładzie, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.

40 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 40 Współdziałanie w wykonywaniu czynności kontrolnych z innymi organami kontroli. Zgodnie z art. 17 ustawy o IOŚ, Inspekcja Ochrony Środowiska współdziała w wykonywaniu czynności kontrolnych z innymi organami kontroli, w tym z Państwową Inspekcją Sanitarną, organami administracji państwowej i rządowej, organami samorządu terytorialnego, organami obrony cywilnej oraz organizacjami społecznymi. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie przewiduje prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli przedsiębiorcy, z wyłączeniem sytuacji zagrożenia życia, zdrowia lub środowiska. Ustawa nie zakazuje natomiast prowadzenia jednej wspólnej kontroli. Jeżeli zatem zainteresowane organy wymienione w art. 17 ustawy o IOŚ przeprowadzą jedną wspólną kontrolę, nie będzie to naruszało ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

41 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 41 W przedsiębiorstwie nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli. Jeżeli w przedsiębiorstwie trwa kontrola, wówczas kolejny kontrolujący ma obowiązek odstąpić od podejmowania czynności kontrolnych oraz ustalić z przedsiębiorcą inny termin przeprowadzenia kontroli.kontrola

42 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 42 Poinformowanie o przewidywanym czasie trwania kontroli, który w przypadku przedsiębiorcy nie może być dłuższy od określonego ustawą o swobodzie działalności gospodarczej; Przedstawienie programu czynności kontrolnych (jest tu pomocny wcześniej sporządzony program kontroli), w celu wyeliminowania ewentualnych zakłóceń przebiegu kontroli, jak też zakłóceń w pracy kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej. Wyjaśnienie kontrolowanemu jego uprawnień do zapoznania się z ustaleniami kontroli w trakcie i po jej wykonaniu.

43 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 43 Poinformowanie kontrolowanego o możliwości wnioskowania o zastrzeżenie w treści zasadniczego protokołu z kontroli danych technicznych, technologicznych, handlowych lub organizacyjnych, których ujawnienie mogłoby naruszyć przepisy ustawy z dnia 5 sierpnia2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U Nr 182 poz. 1228), lub danych jednostkowych, w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U z 2012 r. poz.591) oraz innych informacji i danych ustawowo chronionych. Wskazane jest, aby informacje niejawne i zastrzeżone stanowiły odrębny załącznik będący integralną częścią protokołu z kontroli. Odnotowanie rozpoczęcia kontroli przedsiębiorcy w książce kontroli - wymóg jej prowadzenia nakłada na przedsiębiorcę ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

44 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 44 Przebieg czynności kontrolnych w fazie wykonywania kontroli jest następujący: Zapoznanie się ze sposobem zarządzania kontrolowaną jednostką organizacyjną, schematem organizacyjnym, regulaminami wewnętrznymi, procedurami technologicznymi, przepisami BHP, zakresami czynności pracowników odpowiedzialnych za objęte kontrolą zadania z zakresu ochrony środowiska. Wstępne oględziny obiektów, instalacji i urządzeń istotnych z punktu widzenia oddziaływania zakładu na środowisko, dokonywane w obecności upoważnionego przedstawiciela kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej; w przypadku stwierdzenia poważnych nieprawidłowości zagrażających środowisku w zakresie nieobjętym celami kontroli – korekta celów kontroli w uzgodnieniu z wioś; w przypadku kontroli przedsiębiorcy – nowe imienne upoważnienie zmieniające zakres kontroli. Wytypowanie pracowników, którzy będą poproszeni o przekazanie dokumentacji dotyczącej kontrolowanego zakresu kontroli oraz o udzielenie wyjaśnień.

45 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 45 Poddanie analizie otrzymanej dokumentacji pod względem jej kompletności, prawidłowości prowadzenia oraz zakresu i rodzaju zawartych w niej obowiązków. Przeprowadzenie rozmów z wytypowanymi pracownikami (wykorzystanie listy pytań kontrolnych), stosując zasadę 3- etapowego sposobu zadawania pytań: - etap 1 - tzw. „mapowanie”, czyli ustalenie, w jaki sposób funkcjonuje zakład (pytania otwarte), - etap 2 - sprawdzanie czy w sposób właściwy został ustalony sposób postępowania zakładu (pytania otwarte lub zamknięte), - etap 3 - wnioskowanie, czyli ostateczne ustalenie stanu faktycznego (pytania zamknięte).

46 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 46 Weryfikacja wyników analizy dokumentacji oraz otrzymanych odpowiedzi m.in. poprzez zastosowanie kontrolnej listy weryfikacyjnej: – dokonanie oględzin wytypowanych obiektów, instalacji lub urządzeń w obecności pracownika odpowiedzialnego za ich utrzymanie i eksploatację, – porównanie danych z dokumentacji zakładu z danymi zawartymi w informatycznym systemie wspomagania kontroli (ISWK), – przeprowadzenie ponownych rozmów z wybranymi pracownikami, odpowiedzialnymi za kontrolowany zakres zagadnień, – wykonanie kontrolnych pomiarów i badań emisji lub imisji, wyłącznie w sytuacji uzasadnionej wynikami oględzin lub automonitoringu, wskazującymi na duże prawdopodobieństwo wystąpienia naruszeń warunków korzystania ze środowiska; zapewnienie przy poborze próbek, pomiarach lub badaniach obecności pracowników odpowiedzialnych za kontrolowane zagadnienia.

47 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 47 Porównanie stwierdzonego stanu faktycznego z wymaganiami określonymi w decyzjach reglamentujących korzystanie ze środowiska, zezwoleniach, zgłoszeniach, informacjach lub przepisach prawa. Określenie zakresu i rodzaju stwierdzonych naruszeń wymagań ochrony środowiska oraz ich udokumentowanie w rozumieniu przepisów kpa z uwzględnieniem nw. zasad: dowody nie mogą zawierać elementów ocennych i powinny opierać się jedynie na stwierdzonym stanie faktycznym; powinna być przeprowadzona ocena wiarygodności dowodów, z uwzględnieniem ich źródła i rodzaju. W przypadku występowania sprzeczności, za bardziej wiarygodne uznaje się dowody pisemne lub rzeczowe, uzyskane na podstawie materiałów źródłowych bezpośrednio przez inspektora lub dowody pochodzące spoza kontrolowanego zakładu;

48 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 48 należy dążyć do wyjaśnienia sprzeczności, poprzez uzyskanie dalszych dowodów. Jeżeli uzyskane wyjaśnienia lub oświadczenia są sprzeczne z innymi dowodami kontroli, inspektor powinien zbadać okoliczności danej sprawy, w tym wiarygodność źródeł z jakich pochodzą. W przypadku zaistnienia podejrzenia, co do prawdziwości wyjaśnień lub oświadczeń składanych w danej sprawie, rozważa również wiarygodność wyjaśnień lub oświadczeń składanych przez te same osoby w innych sprawach. Każdy z dowodów powinien mieć nadany numer i adnotację, że stanowi integralną część zasadniczego protokołu z kontroli.

49 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 49 Dowodami mogą być w szczególności: protokół z oględzin, dokumentacja fotograficzna załączona do protokołu z oględzin, protokół z przyjęcia ustnych wyjaśnień od pracownika kontrolowanego zakładu, protokół ze złożenia pisemnej informacji przez pracownika kontrolowanego zakładu, protokół przesłuchania pracownika kontrolowanego zakładu występującego w charakterze świadka, protokół z kontrolnego poboru próbek lub kontrolnego pomiaru emisji lub imisji, sporządzony według wzoru określonego w systemie akredytacji laboratorium wioś, raport wraz z wynikami pomiarów lub badań, potwierdzających naruszenie wymagań ochrony środowiska; opinia rzeczoznawcy.

50 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 50 Protokoły odrębne stanowiące dowód naruszenia są podpisywane przez inspektora oraz biorącego udział w tych czynnościach kontrolnych pracownika kontrolowanego zakładu, składającego oświadczenie lub przesłuchiwanego w charakterze świadka. Zapoznanie kierownictwa kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej z dowodami wskazującymi na naruszenia, wskazanie lub ustalenie pracowników odpowiedzialnych za wystąpienie nieprawidłowości. Poinformowanie kontrolowanego o dokonanych obserwacjach, niebędących naruszeniami, wskazujących na możliwość ograniczenia oddziaływania zakładu na środowisko.

51 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 51 Przyjęcie od kierownictwa kontrolowanego zakładu informacji odnośnie do przyczyn powstania zaniedbań, przewidywanych w tym zakresie działań (np. deklaracja przeprowadzenia w strukturze organizacyjnej zmian, usprawniających zakładowy system zarządzania środowiskowego) ograniczających ryzyko ponownego wystąpienia nieprawidłowości, a także informacji o sposobie i terminach usunięcia naruszeń oraz o zakresie działań porządkujących przewidzianych do wykonania w trakcie czynności kontrolnych. Przyjęcie od kontrolowanego podmiotu informacji odnośnie do działań ekologicznych już wykonanych, wykonywanych lub przewidywanych.

52 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 52 Po zgłoszeniu przez kontrolowany podmiot faktu usunięcia naruszeń w trakcie kontroli, weryfikacja zgłoszenia połączona z analizą dokumentacji lub ewentualnymi oględzinami. Sporządzenie protokołu kontroli na miejscu w zakładzie lub w siedzibie wioś, wyszczególniającego stwierdzone naruszenia i/lub obserwacje, zawierającego w załączeniu dowody potwierdzające ww. ustalenia; protokół jest sporządzany w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach (wydruk z zapisu komputerowego), w formie papierowej.

53 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 53 Przekazanie jednego egzemplarza protokołu kontroli przed jego podpisaniem kierownikowi kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowanej osobie fizycznej, w celu zapoznania się z jego treścią. Ustalenie terminu podpisania protokołu kontroli oraz poinformowanie kontrolowanego, że niezgłoszenie się w uzgodnionym terminie kontrolowanego podmiotu, lub osoby upoważnionej do jego reprezentowania, w celu podpisania protokołu kontroli, zostanie uznane za odmowę jego podpisania, bez podania uzasadnienia.

54 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 54 Zakończenie kontroli Poinformowanie kontrolowanego o przysługujących mu uprawnieniach: o możliwości wniesienia do protokołu kontroli umotywowanych zastrzeżeń lub uwag, poprzez: zgłoszenie ustne – zastrzeżenia lub uwagi kontrolowanego są protokołowane pod złożonymi w protokole podpisami inspektorów; kontrolowany potwierdza podpisem zgodność zapisu z jego wypowiedzią, zgłoszenie na piśmie – wówczas pismo dołączane jest do protokołu z kontroli, jako jego integralna część, w protokole zamieszczana jest odpowiednia adnotacja o zgłoszeniu uwag na piśmie.

55 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 55 Zakończenie kontroli c.d. o prawie do odmowy podpisania protokołu kontroli (w przypadku odmowy, inspektor czyni o tym wzmiankę w protokole) i o możliwości przedstawienia przez odmawiającego podpisania swojego stanowiska na piśmie do wioś w terminie 7 dni. odmowa podpisania protokołu nie wstrzymuje podejmowania działań pokontrolnych, jeżeli kontrolowany nie stawił się na zakończenie kontroli, protokół kontroli jest doręczany zgodnie z zasadami doręczania decyzji administracyjnej, wraz z informacją o możliwości zgłoszenia w ciągu 7 dni od daty otrzymania protokołu, pisemnych umotywowanych zastrzeżeń lub uwag bezpośrednio do wioś.

56 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 56 Zakończenie kontroli c.d. Datą zakończenia kontroli jest data podpisania protokołu kontroli przez inspektora i przedstawiciela kontrolowanego zakładu, lub data wyznaczonego terminu do podpisania, jeśli nastąpiła odmowa podpisania protokołu. Wpisanie zakończenia kontroli do książki kontroli prowadzonej przez przedsiębiorcę. Data wpisu do ksiązki kontroli powinna być taka sama jak data podpisania protokołu. Fakt ten powinien zostać odnotowany w protokole kontroli.

57 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 57 Zakończenie kontroli c.d. Na wniosek kontrolowanego – odnotowanie w protokole kontroli, że dowody znajdujące się na nośnikach magnetycznych mogą być skopiowane, jeżeli dysponuje on odpowiednimi środkami wykluczającymi ryzyko uszkodzenia lub zniszczenia dowodu. Protokół kontroli sporządzany w 2 jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden egzemplarz, który pozostaje w dyspozycji wioś, jest parafowany na każdej stronie protokołu przez kontrolującego oraz przez kontrolowany podmiot, lub osobę upoważnioną do jego reprezentowania.

58 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 58 Zakończenie kontroli c.d. Protokół kontroli podpisują obecni na zakończeniu kontroli: kierujący zespołem kontrolnym, pozostali inspektorzy i kontrolowany podmiot (jeżeli nie odmówił podpisania), lub osoba upoważniona do jego reprezentowania.

59 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 59 W niniejszej prezentacji wykorzystano informacje zawarte w „Poradniku dla inspektorów w zakresie przygotowania do kontroli, ze wskazówkami wykorzystania zakupionego sprzętu”, opracowanego w ramach realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska na podstawie doświadczeń norweskich”

60 Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 60 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ