Podstawy przedsiębiorczości

Prezentacja na temat: "Podstawy przedsiębiorczości"— Zapis prezentacji:

1 Podstawy przedsiębiorczości
Temat: Podejmowanie decyzji

2 Podstawowe pojęcia Podejmowanie decyzji występuje we wszystkich dziedzinach życia człowieka. Jego podstawowe składowe to kryteria wyboru i alternatywy. Decyzja jest wynikiem "podjęcia decyzji" lub mówiąc inaczej – procesu decyzyjnego. Różnica między podjęciem decyzji, a procesem decyzyjnym jest tylko taka, że proces decyzyjny nie zawsze doprowadza do decyzji. Decyzją może być: działanie, akt lub opinia, sąd w jakiejś sprawie. Aby proces decyzyjny miał sens, potrzebne są co najmniej dwie różne możliwości wyboru, a więc istnienie alternatywy.

3 Podstawowe pojęcia Na elementy procesu decyzyjnego składają się:
Decyzja jest zawsze wyborem jednego z możliwych w danej sytuacji wariantu działania. Podejmowanie decyzji - (wg A. K. Koźmińskiego) to proces polegający na zbieraniu i przetwarzaniu informacji o przyszłym działaniu. Na elementy procesu decyzyjnego składają się: warunki, decydent, cele, alternatywy, kryterium wyboru, relacje między alternatywami, wybór. Decydent to osoba lub grupa osób, które uczestniczą w procesie podejmowania decyzji, czyli podmiot dokonujący wyboru ostatecznego wariantu decyzji. Decydentem może być na przykład: człowiek - np. my, kiedy zastanawiamy się w sklepie jaki prezent kupić, grupa osób - np. rada miasta.

4 Podstawowe pojęcia Problemy i sytuacje decyzyjne pojawiają się w obszarze: celów, struktur, ludzi, techniki. Problemy decyzyjne związane z formułowaniem celów częściej pojawiają się na poziomie celów niższego rzędu. Wynika to zazwyczaj z wielości tych celów oraz ograniczoności środków na ich realizację (np. nie można jednocześnie zwiększać płac i środków przeznaczonych na badania i inwestycje). Inną sferą decydowania są struktury. Decyzje w tym obszarze mogą mieć charakter rozstrzygnięć kompleksowych (generalna reorganizacja – zaprojektowanie nowej struktury) lub odcinkowych (zmiany fragmentaryczne – np. powołanie nowej komórki organizacyjnej).

5 Podstawowe pojęcia Sytuacje decyzyjne, pojawiające się w obszarze społecznym organizacji, związane są z szeroko pojmowaną gospodarką „zasobem ludzkim” i rozwiązywaniem konfliktów społecznych. W procesach decyzyjnych kształtowane są ogólne zasady selekcji kandydatów do pracy, wynagradzania i awansowania, prowadzenia negocjacji w przypadku sporów zbiorowych, itp. Inną grupę sytuacji decyzyjnych stanowią problemy jednostkowe, np. wyszukanie i wybranie dyrektora handlowego. Decyzje podejmowane są również w obszarze technicznym, gdzie dokonuje się wyboru środków, sposobów i metod realizowania równych funkcji i zadań w danej organizacji. Każda decyzja jest aktem wyboru, ale sam wybór jest najczęściej ostatnim etapem mniej lub bardziej rozbudowanego procesu decyzyjnego, którego początkiem jest uświadomienie sobie istnienia sytuacji decyzyjnej i sformułowanie jej w postaci problemu do rozwiązania

6 Podstawowe pojęcia Dane są symbolami przenoszonymi za pomocą sygnałów, czyli nośników danych. Przykładami danych są: przekazy ustne, pisemne, drukowane, zapisy na taśmach magnetycznych, zapisy lub przekazy za pomocą impulsów elektrycznych. Informacja jest zawarta w danych. Dane przemieniają się w informacje w chwili ich odbioru i interpretacji przez człowieka. Informacje prospektywne dotyczą przyszłości i dominują na poziomie operacyjnym. Informacje retrospektywne dotyczą przeszłości i dominują na poziomie strategicznym.

7 Charakterystyka informacji
Cechy użytecznej informacji Decydent musi się liczyć z odczuwaniem niedosytu informacyjnego. Również nadmiar informacji jest niekorzystny dla decydenta, który nie jest w stanie ich przetworzyć. Cecha informacji Charakterystyka informacji Dokładność w sposób wiarygodny odzwierciedla rzeczywistość Aktualność dostępna w odpowiednim czasie, umożliwiającym właściwe działanie Kompletność dostarczająca wszelkich niezbędnych faktów i szczegółów Przydatność istotna dla decydenta, adekwatna do zgłaszanych potrzeb

8 Typy decyzji Decyzje strategiczne dotyczą zdarzeń w latach przyszłych.
Każdy z nas dokonuje ciągłych wyborów, rozwiązuje problemy o różnym stopniu złożoności. Podejmujemy decyzje o charakterze: strategicznym, taktycznym, operacyjnym, według roli w procesie zarządzania. Decyzje strategiczne dotyczą zdarzeń w latach przyszłych. Decyzje taktyczne dotyczą zdarzeń z najbliższego roku. Decyzje operacyjne dotyczą zdarzeń zachodzących w ciągu dnia, miesiąca lub kwartału.

9 Typy decyzji Decyzje według stopnia innowacyjności:
rutynowe – związane z ponownym dokonaniem zakupu tych samych produktów, adaptacyjne – dostosowanie zachowania do wymogów sytuacji innowacyjne - co zrobić, aby w efekcie doprowadzić do powstania nowatorskiego rozwiązania?, regresywne – związane jest z dokonaniem modyfikacji Kolejna typologia oparta jest na kryterium struktury podmiotu podejmującego decyzję i pozwala wyodrębnić w najprostszym przypadku dwie grupy decyzji:     Decyzje grupowe – chodzi o decyzje podejmowane przez grupę ludzi, powołanych do łącznego rozstrzygania pewnych spraw określoną większością głosów. Do podjęcia decyzji jest upoważniona grupa ludzi i na zewnątrz liczą się decyzje całej grupy, a nie poszczególnych osób wchodzących w jej skład. Decyzje jednoosobowe – w tym przypadku chodzi o decyzje podejmowane przez jedną osobę.

10 Typy decyzji Decyzje według stopnia ryzyka, to:
Decyzje podejmowane w warunkach pewności – do ich podejmowania dochodzi wtedy, gdy znane są zależności przyczynowe, a zatem na podstawie deterministycznego systemu przewidywań znany jest przyszły wynik podjętego działania. Decyzje podejmowane w warunkach ryzyka – to decyzje dotyczące przyszłych działań, których skutki, a także towarzyszące im okoliczności można przewidzieć ze znanym lub dającym się oszacować prawdopodobieństwem. Decyzje podejmowane w warunkach niepewności – dotyczą działań, w odniesieniu do których nie jesteśmy w stanie oszacować prawdopodobieństwa ich skutków, ani okoliczności i warunków, w których te działania będą realizowane.

11 Typy decyzji Stopień niepewności, jakim obciążone są decyzje, prowadzi do podziału na: decyzje programowalne i nieprogramowalne.     Decyzje programowalne są powtarzalne i można dla nich opracować rutynowe procedury ich podejmowania. Jeśli decyzja ma charakter w pełni programowalny można jej podjęcie powierzyć komputerowi.     Decyzje nieprogramowalne dotyczą spraw nowych, w których brak doświadczeń, a także zagadnień, w których nie da się przewidzieć następstw podejmowanych decyzji.     W przypadku tego typu decyzji nie można zastosować żadnej konkretnej procedury zbudowanej dla rozwiązania danego problemu. Należy zastosować ogólną procedurę podejmowania decyzji.

12 Zewnętrzne i wewnętrzne
Typy decyzji Kryteria Decyzje Strategiczne Taktyczne Operacyjne Horyzont czasu Odległe Mniej odległe Bliski Niepewność Duża Malejąca Niewielka Struktura Znana w małym stopniu Znana częściowo Znana całkowicie Typ decyzji Nieprogramowalne Mieszane Programowalne Źródła informacji Zewnętrzne Zewnętrzne i wewnętrzne

13 Proces podejmowania decyzji
Proces decyzyjny to określony proces myślowy lub sztuczny, który realizuje funkcje podejmowania decyzji. Ta sama decyzja w tej samej sytuacji może być produktem innych procesów decyzyjnych. Proces podejmowania decyzji składa się z następujących etapów: identyfikacji sytuacji decyzyjnej, identyfikacji i zaprojektowania wariantów decyzji, oceny zaprojektowanych wariantów i wyboru wariantu racjonalnego, stworzenia warunków realizacji decyzji, kontroli efektów podjętej decyzji. Każdy z tych etapów wymaga zaspokojenia specyficznych potrzeb informacyjnych, a ciągły dopływ odpowiedniej informacji jest możliwy jedynie przy sprawnie działającym systemie informacyjnym.

14 Ogólny schemat procesu podejmowania decyzji I N F O R M A C J E Z W Ą
Ustalanie celów Określenie aktualnego i (lub) potencjalnego stanu rzeczy Wybór problemów lub okoliczności do dalszego rozpatrzenia Wybór najlepszej alternatywy Podjęcie decyzji i jej realizacja Kontrola rezultatów podjęcia decyzji i jej realizacji Możliwa modyfikacja I N F O R M A C J E Z W Ą T

15 Modele podejmowania decyzji Problem
Faza przygotowawcza (rozpoznanie) Ustalenie kryterium decyzyjnego i uporządkowanie wariantów decyzyjnych (projektowanie) Faza podjęcia decyzji (wybór) Faza realizacji i kontroli Modele podejmowania decyzji Formalny model racjonalny – poszukiwanie decyzji optymalnej lub najlepszej. Racjonalność decyzji czyli racjonalność formalna, jest to podjęcie decyzji zgodnie z procedurą Decyzja podejmowana jest fazowo:

16 Racjonalność decyzji Decyzja może być uznana za racjonalną metodologicznie, jeżeli została podjęta w dobrej wierze, zgodnie z przyjętymi zasadami postępowania oraz przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych informacji. Racjonalność metodologiczną wyznaczają: ilość i jakość informacji, znajomość zasad rozwiązywania problemów, motywacja do podjęcia decyzji, stan, w jakim znajduje się podejmujący decyzję. Decyzja może być uznana za racjonalną rzeczowo jedynie w wypadku, gdy jej realizacja doprowadza do osiągnięcia wybranego celu (np. łut szczęścia).

17 Modele podejmowania decyzji
Model ograniczonej racjonalności – poszukiwanie pierwszej zadowalającej decyzji. Decyzja zadowalająca – gdy istnieje kryterium określające minimum warunków zadowalających dla decydentów oraz gdy któryś z uznanych wariantów decyzji odpowiada przyjętemu kryterium lub jest od niego lepszy. Ograniczenia racjonalności: subiektywne, obiektywne, strukturalne, poznawcze, motywacyjne, kompetencyjne.

18 Bariery podejmowania decyzji
Bariera zasobowa związana jest z dysponowaniem ograniczonymi środkami ludzkimi i rzeczowymi. Bariery osobowościowa i kompetencyjna wynikają z cech osobowościowych i kompetencji decydenta. Bariera społeczna wynika z powstawania konfliktów społecznych. Bariera organizacyjna wynika z niedostosowania struktury organizacyjnej firmy do warunków jej działania. Bariera motywacyjna wynika z braku motywacji do pracy. Bariera biurokratyczna wynika ze zbyt dużej liczby przepisów. Bariera konkurencyjna związana jest z konkurencją na rynku, na działalność których nie mamy wpływu.

19 Literatura: Targalski J.:Podejmowanie decyzji. Organizacja i zarządzanie, pod red. A. Stabryły, J. Trzcienieckiego, Warszawa 1986, Wawrzyniak B.:Decyzje kierownicze w teorii i praktyce zarządzania, PWE, Warszawa 1980, R.W.Griffin: Podstawy zarządzania organizacjami, PWN Warszawa 2002, A.Stabryła,J.Trzcieniecki: Organizacja i zarządzanie, AE Kraków 1982. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009 Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania podstaw przedsiębiorczości dla liceum i technikum. WSiP