Stan środowiska w Polsce i polityka ekologiczna

Prezentacja na temat: "Stan środowiska w Polsce i polityka ekologiczna"— Zapis prezentacji:

1 Stan środowiska w Polsce i polityka ekologiczna
WY – Ekologia i Polityka

2 3 komponenty pojęcia „zagrożenie ekologiczne” wg. A. Delorme
Obiektywny Aksjologiczny Podmiotowy

3 Czynniki wewnętrzne zagrożeń ekologicznych w Polsce
Charakter przemysłu Błędy planowania przestrzennego Niska lub brak świadomości ekologicznej Niskie nakłady inwestycyjne Nastawienie na osiąganie szybkich sukcesów ilościowych bez troski o jakość produktu

4 Czynniki zewnętrzne zagrożeń ekologicznych w Polsce
Położenie geograficzne Zanieczyszczenia rzeczne Odpady toksyczne i promieniotwórcze Elektrownie jądrowe

5 Użytkowanie powierzchni kraju

6 Gospodarstwa ekologiczne

7 Średnia jakość gleb I-III kl. 26%, V-VI kl. 34%

8 Grunty zdegradowane W 2002 roku łączna ilość wynosiła 68 tys. ha, (rejestr ten nie obejmuje nieużytków), zrekultywowano zaledwie 2 tyś. ha gruntów zdegradowanych

9

10

11 Powietrze Emisja pyłów o 88% niższa niż w roku 1990, dwutlenku siarki o 58%, tlenków azotu o 46%, chociaż nadal jest to dużo w porównaniu z innymi państwami europejskimi OECD. Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są energetyka zawodowa i przemysłowa oraz transport

12 Gazy cieplarniane Tendencja zniżkowa, nadal jednak w skali Europy utrzymują się na wysokim poziomie. Wskaźniki emisyjności dola zanieczyszczeń powietrza (kg/jednostkę PKB) są wciąż wysokie w porównaniu ze średnią w krajach OECD, np. dla dwutlenku siarki – 1,3 kg/1 tyś. USD PKB w europejskich krajach OECD wobec 4,3 kg/1 tyś., USD PKB w Polsce.

13

14 Zanieczyszczenia transportowe

15

16 Zanieczyszczenie wód, źródła poboru wody

17 Zużycie wody Pobór wody zmniejszył się o około 24% a ilość nieczyszczonych ścieków o 85 %. W 2002 roku ok. 94% miast było obsługiwanych przez oczyszczalnie ściwków

18

19

20 Ścieki odprowadzane do wód lub ziemi

21

22 Standardy jakości wód rzecznych
I klasa – woda przeznaczona do zaopatrzenie w wodę ludności, niektórych zakładów przemysłowych i hodowli ryb łososiowatych II klasa – przeznaczona do hodowli ryb, hodowli zwierząt gospodarczych i celów rekreacyjnych III klasa – woda do zaopatrzenia przemysłu i nawodnień rolniczych

23 Stan wód wg obligatoryjnych wskaźników (zawartość tlenu, fenole, chlorki, siarczany, zawiesina)

24

25 Stan czystości rzek pod względem sanitarnym (bakteriologicznym)
40,8% - wody pozaklasowe Brak wód o I klasie II kl. 6,3% III kl. 53%

26 Standardy jakości wód jezior
I klasa – odpowiada wodom oligo-mezotroficznym II klasa – odpowiada wodom umiarkowanie eutroficznym III klasa – odpowiada silnie zeurofizowanym

27

28 Morze Bałtyckie Polskę zamieszkuje 50% ludności zlewiska Bałtyku, do którego trafia 100% wód powierzchniowych, odpływających z terenu Polski

29

30

31 Odpady

32 Źródła odpadów Górnictwo węglowe Wydobycie surowców mineralnych
Przemysł energetyczny i hutnictwo Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin

33

34

35

36 Obszary objęte ochroną

37

38 Polityka ekologiczna Polski

39 Przedmiot polityki ekologicznej
Środowisko przyrodnicze Potrzeby społeczne Potrzeby gospodarcze

40 Funkcje polityki ekologicznej
Wskazanie celów działań proekologicznych; Określenie podstawowych warunków osiągnięcia celów, w tym: Zasad funkcjonowania polityki ekolog. Hierarchii celów; Zadań zapewniających realizację celów Wskazanie czynników ułatwiających i utrudniających realizacje celów Wskazanie najkorzystniejszych sposobów (środków, narzędzi, instrumentów) osiągnięcia celów

41 Cele polityki ekologicznej
Cel nadrzędny: perspektywiczna wizja, którą ma osiągnąć polityka ekologiczna, jest nim osiągnięcie i utrzymanie takiego stanu środowiska, który zapewni normalny rozwój ludzi Cele szczegółowe i pośrednie

42 Zasady polityki ekologicznej
Określające charakter polityki ekologicznej; Określające relacje między polityką ekologiczną a polityka gospodarczą, społeczną i międzynarodową; Ukierunkowujące narzędzia realizacji polityki ekologicznej

43 Narzędzia – środki i instrumenty
Środki mają charakter informacyjny,porządkująco-organizacyjny, techniczno-technologiczny Instrumenty dzielimy na: Instrumenty regulacji bezpośredniej Instrumenty regulacji pośredniej

44 Narzędzia polityki ekologicznej
Narzędzia prawne i administracyjne Instrumenty ekonomiczne Mechanizmy finansowania System monitoringu i kontroli Stworzenie ram prawnych dla funkcjonowania kontroli społecznej System zintegrowanego zarządzania środowiskiem System planowania przestrzennego Procedury partycypacji społecznej Narzędzia polityki technicznej i naukowej Konwencje, umowy i porozumienia międzynarodowe

45 Proces wyodrębniania się polityki ekologicznej

46

47 Polityka ekologiczna – definicja
Świadoma i celowa działalność państwa, która polega na racjonalny użytkowaniu zasobów i walorów środowiska przyrodniczego, jego właściwej ochronie i umiejętnym kształtowaniu na podstawie zdobytej przez ludzkość wiedzy teoretycznej i praktycznej.

48 Założenia wyjściowe dokumentu z 2000 roku
Odniesienie do konstytucji RP art. 5 (RP zapewnia ochronę środowiska kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju) i art.74 (ochrona środowiska jest obowiązkiem m.in.władz publicznych, które przez swoją politykę powinny zapewniać bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom) Nadrzędną wartością jest człowiek Człowiek jest sprzężony z systemem przyrodniczym Bezpieczeństwo ekologiczne wymaga zapewnienia odpowiednich zasobów dyspozycyjnych wody, zachowanie rolniczej przestrzeni, zwiększenie lesistości Oparcie się na zrównoważonym rozwoju Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej

49 Zasady: Zasada zrównoważonego rozwoju
Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego Zasada regionalizacji Zasada uspołecznienia polityki ekologicznej

50 Zasada „zanieczyszczający płaci”
Zasada prewencji Zasada przezorności Zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT) Zasada subsydiarności Zasada klauzul zabezpieczających Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej

51 Wskaźniki społeczno-ekonomiczne
Stan zdrowia obywateli; Poziom zużycia energii, surowców i materiałów na jednostkę produkcji; Tempo przyrostu obszarów wyłączonych z rolniczego i leśnego użytkowania dla innych potrzeb; Przyrost lub spadek netto miejsc pracy

52

53

54

55

56 Wskaźniki stanu środowiska
Wielkość ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód lądowych i morskich, jakość wód płynących, stojących i podziemnych; Poziom emisji zanieczyszczeń do atmosfery; Uciążliwość hałasu; Ilość wytwarzanych i składowanych odpadów; Stopień degradacji gleby; Stopień lesistości; Stopień zanikania gatunków roślin i zwierząt; Stopień ingerencji w krajobrazie

57 Wskaźniki aktywności państwa i społeczeństwa
Tempo harmonizacji polskiego prawa z unijnym i międzynarodowym; Spójność i efekty działań w zakresie monitoringu i kontroli Zakres i efekty działań edukacyjnych oraz stopień udziału społeczeństw w procesach decyzyjnych Zakres i skutki projektów realizowanych przez proekologiczne grupy i organizacje pozarządowe

58

59

60 System ochrony środowiska – elementy:
Prawo ochrony środowiska; Wyspecjalizowane agendy administracji państwowej; Produkcja urządzeń służących ochronie; Instrumenty ekonomiczne Placówki badań naukowych; Ruchy ekologiczne.

61 Prawo ochrony środowiska
Konstytucja z 1997 roku Art. 5 RP zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju Art. 31, ust. 3 ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia, moralności....

62 Art. 68 powołuje się na przysługujące prawo do ochrony zdrowia, w związku z tym władze publiczne są zobowiązane do zapobiegania negatywnym skutkom degradacji środowiska

63 Art. 74 Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych Każdy ma prawo do informacji o stanie środowiska Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy środowiska

64 Art. 86 Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

65 Art. 232 W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas określony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie może nastąpić za zgodą Sejmu.

66 Zasady ogólne Prawo ochrony środowiska (2001)
Sposoby korzystania Przezorność Ochrona zintegrowana Zanieczyszczający płaci Polityki, strategie, plany lub programy Prawo do informacji Prawo do uczestniczenia w postępowaniach Nieważność decyzji wydanych z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska Obowiązek stosowania metodyk referencyjnych

67 Ustawa o ochronie przyrody 2004
Określa cele, zasady i formy ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej oraz krajobrazu

68 Ponadto Ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju – 2001 Ustawa o odpadach 2001 Polityka energetyczna Polski do 2025 roku

69 Funkcje prawa ochrony środowiska
Funkcja organizacyjna Funkcja reglamentacyjno-kontrolna Funkcja ochrony praw podmiotowych Funkcja stymulatora procesów gospodarczych Funkcja wdrażania postępu technicznego Funkcja represyjna Funkcja ochrony walorów lub zasobów środowiska

70 Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska
Administracyjna Cywilna Pracownicza Karna Odpowiedzialność konstytucyjna przed Trybunałem Stanu

71 Struktura odpowiedzialności
Podmiot ponoszący odpowiedzialność Zdarzenie lub stan rzeczy podlegające ujemnej kwalifikacji normatywnej Zasada według której przypisuje się to zdarzenie lub stan rzeczy odpowiedzialnemu podmiotowi Ujemne konsekwencje dotyczące podmiotu ponoszącego odpowiedzialność

72 Odpowiedzialność subiektywna
Odpowiedzialność obiektywna

73 Odpowiedzialność administracyjna
Odpowiedzialność administracyjna – formy - kary pieniężne, zadośćuczynienie, wstrzymanie działalności Funkcja kar pieniężnych: Prewencyjna Represyjna Kompensacyjna informacyjna

74 Wstrzymanie działalności
Stosowane przez Inspekcję Ochrony Środowiska Traktujemy to jako realizację odpowiedzialności prawnej gdyż mamy: zdarzenie lub stan rzeczy, przypisujemy to określonemu podmiotowi i ponoszenie ujemnych konsekwencji

75 Odpowiedzialność cywilna
Wyraża się w odszykowaniu za powstałą szkodę albo obowiązek podjęcia lub zaniechania określonego działania aby do szkody nie dopuścić. Odpowiedzialność odszkodowawcza i prewencyjna

76 Odpowiedzialność prewencyjna
Modelową formą jest odpowiedzialność z tytułu skargi negatoryjnej Roszczenie negatoryjne – celem jest zmuszenie do zaprzestania naruszeń i przywrócenie stanu zgodnego z prawem Roszczenie o zapobieżenie szkodzie

77 Odpowiedzialność pracownicza
Odpowiedzialność porządkowa Odpowiedzialność służbowa Odpowiedzialność materialna

78 Odpowiedzialność karna
Odpowiedzialność za przestępstwo i za wykroczenie Odpowiedzialność indywidualna ponosi ją tylko osoba fizyczna (prawo polskie nie zna odpowiedzialności karnej osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych)