MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE

Prezentacja na temat: "MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE"— Zapis prezentacji:

1 MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE

2 Międzynarodowe Prawo Humanitarne są to normy prawne przyjęte wspólnie przez państwa jako normy zwyczajowe oraz jako normy ujęte w formie umów międzynarodowych, są to reguły postępowania służące człowiekowi, zachowaniu jego godności, zdrowia i życia; mają one zastosowanie na całym świecie w czasie pokoju, podczas wojny a także w innych okolicznościach; zawarte są przede wszystkim w konwencjach genewskich (I - IV) z 12 sierpnia roku o ochronie ofiar wojny oraz w protokołach dodatkowych (I i II) z 1977 roku do tych konwencji.

3

4 Nie ocenia przyczyn, skutków ani charakteru wojen.
Prawo humanitarne: Nie ocenia przyczyn, skutków ani charakteru wojen. Niesie pomoc i chroni wszystkich ludzi.

5 Podstawowe reguły międzynarodowego prawa humanitarnego stosowane w konfliktach zbrojnych:
1) Strony w konflikcie oraz członkowie sił zbrojnych (kombatanci) mają ograniczone prawo w doborze, stosowaniu metod i środków walki zbrojnej. Zabronione jest stosowanie zwłaszcza takich rodzajów broni oraz metod walki zbrojnej, które powodują zbędne cierpienia lub nadmierne straty w środowisku naturalnym. 2) Mając na uwadze ochronę ludności cywilnej i dóbr o charakterze cywilnym przed skutkami działań wojennych, strony konfliktu powinny zawsze odróżniać kombatantów od ludności cywilnej. Zarówno ludność cywilna, jak też poszczególne osoby cywilne nie powinny być przedmiotem ataków wojskowych; ataki mogą być skierowane wyłącznie na cele wojskowe. 3) Zabronione jest zabijanie lub ranienie przeciwnika poddającego się lub niezdolnego do walki.

6 4) Osoby wyłączone z walki oraz osoby, które nie uczestniczą bezpośrednio w działaniach zbrojnych, mają prawo do poszanowania ich życia i integralności fizycznej i psychicznej. Osoby te, we wszelkich okolicznościach i bez żadnych uprzedzeń powinny być chronione i traktowane humanitarnie. 5) Pojmani kombatanci (uczestnicy walki zbrojnej) oraz osoby cywilne, które są we władzy strony przeciwnej, mają prawo do poszanowania ich życia, godności, praw osobistych i przekonań. Należy ich chronić przed wszelkimi atakami gwałtu i represjami. Mają oni także prawo do wymiany korespondencji ze swoimi rodzinami oraz mogą korzystać z wszelkiej pomocy z zewnątrz.

7 6). Ranni i chorzy powinni być zbierani z pola walki i leczeni
6) Ranni i chorzy powinni być zbierani z pola walki i leczeni. Należną im ochronę i poszanowanie powinna zapewnić ta strona konfliktu, w której władzy się znajdują. Ochrona obejmuje także: personel medyczny i duchowny, zakłady lecznicze, środki transportu medycznego oraz sprzęt i materiały przeznaczone do użytku medycznego. Znakiem tej ochrony są czerwony krzyż i czerwony półksiężyc na białym tle, które także podlegają ochronie. 7) Każdej osobie przysługują podstawowe gwarancje sądowe. Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za czyn, którego nie popełnił. Niedozwolone są tortury fizyczne lub psychiczne, kary cielesne oraz traktowanie w sposób okrutny lub poniżający.

8 Konwencje genewskie z 1949 roku.
Obowiązują: w każdym przypadku, gdy toczą się działania wojenne – niezależnie od tego czy wojna została wypowiedziana czy nie, przewidują również konieczność stosowania pewnych podstawowych reguł humanitarnych w konfliktach wewnętrznych - zasada “minimum humanitaryzmu” została zawarta w art. 3 wspólnym dla wszystkich czterech konwencji genewskich; we wszelkich okolicznościach, bez względu na sposób określenia konfliktu zbrojnego przez jego uczestników (wojna obronna, napastnicza, sprawiedliwa bądź niesprawiedliwa itp.); wszystkie państwa, także wtedy, gdy jedno z państw zaangażowanych w konflikcie nie jest stroną konwencji; w przypadku okupacji, nawet gdy nie napotyka ona zbrojnego oporu.

9 I konwencja genewska “O polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych”.

10 II konwencja genewska “O polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu”. Zasada: Uczestnicy działań zbrojnych wyłączeni z walki wskutek zranień lub choroby oraz rozbitkowie na morzu, jeżeli nie podejmują wrogich działań, powinni być szanowani i traktowani w sposób humanitarny.

11 Postanowienia ogólne:
ranni, chorzy i rozbitkowie korzystają z ochrony przewidzianej w prawie międzynarodowym, powinni być szanowani we wszelkich okolicznościach, leczeni oraz traktowani w sposób humanitarny, w przypadku dostania się w ręce nieprzyjaciela korzystają z ochrony należnej jeńcom, ludność cywilna oraz statki cywilne mają prawo nieść pomoc rannym, chorym i rozbitkom, formacje sanitarne oraz statki szpitalne podlegają ochronie i w żadnych okolicznościach nie mogą być atakowane, personel sanitarny i duchowny powinien być szanowany i chroniony; w razie wzięcia do niewoli korzysta co najmniej z ochrony przysługującej jeńcom, znak rozpoznawczy Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca może być używany jedynie przez osoby upoważnione do niesienia pomocy rannym, chorym i rozbitkom (personel sanitarny i duchowny) oraz umieszczany na obiektach i sprzęcie przeznaczonym do tego celu. Jest to znak konwencyjny i podlega ochronie.

12 III konwencja genewska “O traktowaniu jeńców wojennych”.
Zasada: Wzięcie do niewoli jest formą wyłączenia z walki zbrojnej jej uczestników. Jeniec jest we władzy państwa nieprzyjacielskiego (zatrzymującego), a nie osób lub oddziałów, które go pojmały. Z chwilą ustania powodów zatrzymania w niewoli oraz po faktycznym ustaniu działań zbrojnych jeńcy powinni być zwolnieni.

13 Status jeńca - uprawnienia i obowiązki:
w razie wzięcia do niewoli jeniec zobowiązany jest jedynie podać swoje nazwisko i imiona, datę urodzenia, stopień wojskowy oraz numer posiadanej legitymacji; jeniec nie ma obowiązku wierności wobec mocarstwa zatrzymującego, za próbę ucieczki z niewoli może być karany tylko dyscyplinarnie; jeńcy mają prawo do poszanowania ich czci, godności osobistej i wyznania, do warunków bytowania i wyżywienia zapewniających im zachowanie zdrowia i dobrej kondycji psychicznej, do wymiany korespondencji z najbliższymi i do praktyk religijnych; nie mogą być karani za czyny nie zabronione; jeńcy nie mogą być wykorzystywani do działań zbrojnych ani zatrudniani do prac niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, obozy jenieckie powinny być zlokalizowane w bezpiecznej odległości od strefy walki; jeniec nie może zrzec się samodzielnie uprawnień przysługujących mu z mocy konwencji, w tym statusu jeńca.

14 IV konwencja genewska “O ochronie osób cywilnych podczas wojny”. Zapewnia ochronę ludności cywilnej w czasie działań zbrojnych oraz podczas okupacji wojennej (wojskowej). Otacza szczególną ochroną dzieci, kobiety, osoby starsze i upośledzone. Zasada: Osoby cywilne będące we władzy strony przeciwnej, mają we wszelkich okolicznościach prawo do poszanowania ich osoby, honoru, praw rodzinnych i praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów. Żadne zarządzenie władz okupacyjnych nie może pozbawić ludności terytorium okupowanego praw zagwarantowanych przez konwencję.

15 Konwencja zabrania: zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika; przymusowego przesiedlania ludności cywilnej z terytoriów okupowanych; deportacji lub przesiedlania własnej ludności cywilnej na terytorium okupowane. Konwencja zobowiązuje: do zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia); do traktowania jej w sposób humanitarny; do otoczenia szczególną opieką osób potrzebujących pomocy; do poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych ludności cywilnej do przetrwania.

16 Zasady ogólne, wspólne dla czterech konwencji:
Konwencje mają zastosowanie we wszelkich okolicznościach, gdy tylko istnieje konflikt zbrojny. W przypadku wojny domowej należy co najmniej zachować podstawowe zasady humanitarne. Zakazuje się w każdym czasie i w każdym miejscu brania zakładników, egzekucji bez legalnego wyroku, tortur, podobnie jak wszelkiego traktowania okrutnego lub poniżającego. Zakazane jest stosowanie aktów zemsty w stosunku do osób chronionych konwencjami. Nikt nie może być zmuszany do rezygnacji ani nie może dobrowolnie zrezygnować z ochrony przyznanej przez konwencje. Osoby chronione powinny zawsze móc korzystać z opieki mocarstwa opiekuńczego (państwo neutralne obowiązane do ochrony ich interesów) oraz opieki Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.

17 Protokoły dodatkowe z 1977 roku do konwencji genewskich.
Protokół dodatkowy I dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych: zabrania atakowania ludności cywilnej, zabrania atakowania szpitali i innych urządzeń służących opiece nad rannymi i chorymi, zabrania dokonywania ataków, które nie są skierowane przeciwko określonym celom wojskowym oraz niszczenia dóbr niezbędnych do przetrwania ludności, zabrania stosowania w walce metod i środków powodujących długotrwałe i poważne szkody w środowisku naturalnym, określa sytuację prawną organizacji i instytucji obrony cywilnej podczas konfliktów zbrojnych, stanowi uzupełnienie postanowień czterech konwencji genewskich z 1949 roku.

18 Protokół dodatkowy II dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych: obowiązuje strony konfliktu toczącego się wewnątrz jednego państwa, upoważnia do niesienia pomocy osobom poszkodowanym, zapewnia im prawa humanitarne i jest uzupełnieniem zasady “minimum humanitaryzmu” zawartej w art. 3 wspólnym dla czterech konwencji genewskich z 1949 roku.

19 Zasady ogólne, wspólne dla protokołów dodatkowych I i II z 1977 r
Zasady ogólne, wspólne dla protokołów dodatkowych I i II z 1977 r. do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r.: stanowią rozwinięcie postanowień konwencji genewskich (I – IV); zapewniają w większym niż dotychczas stopniu ochronę ofiarom międzynarodowych konfliktów zbrojnych; zapewniają ochronę ofiarom konfliktów zbrojnych niemiędzynarodowych (wewnętrznych), jednak zakres tej ochrony jest nadal mniejszy, niż w konfliktach międzynarodowych; wraz z konwencjami genewskimi tworzą system prawny międzynarodowej ochrony ofiar konfliktów zbrojnych.

20 Inne dokumenty międzynarodowe współtworzące współczesne prawo humanitarne.
Konwencje Haskie o ochronie dóbr kultury 1972 r. – Konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania i przechowywania broni bakteriologicznych (biologicznych) i toksycznych oraz o ich zniszczeniu. 1980 r. – Konwencja o zakazie lub ograniczeniu używania pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub za posiadające niekontrolowane skutki. Obejmuje ona: I Protokół - o niewykrywalnych odłamkach. II Protokół - o zakazie lub ograniczeniu używania min - pułapek i innych podobnych urządzeń III Protokół - o zakazie lub ograniczeniu używania broni zapalających.

21 1993 r. – Konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania, przechowywania i używania broni chemicznych oraz ich zniszczeniu. 1995 r. – Protokół dotyczący oślepiających broni laserowych (protokół IV [nowy] do konwencji z 1980 r.). 1996 r. – Wprowadzenie zmian do protokołu o zakazie lub ograniczeniu używania min, min-pułapek i innych podobnych urządzeń (protokół II [zmieniony] do konwencji z 1980 r.). 1997 r. – Konwencja o zakazie używania, przechowywania, produkowania i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz ich zniszczeniu.

22 Wielokulturowy wymiar prawa humanitarnego.
Wielokulturowość – to często dziś spotykane pojęcie używane jest dla określenia oczywistego faktu: oto istnieją na świecie różne kultury, języki i obyczaje, a szybko rozwijający się system komunikowania ułatwia nawiązywanie kontaktów między ludźmi oddalonymi nieraz od siebie o tysiące kilometrów.

23 Warto zatem pamiętać, że międzynarodowe prawo humanitarne opiera się na uniwersalnych normach i wartościach, które znaleźć można we wszystkich religiach i wszystkich kulturach wywodzących się z głębi dziejów ludzkości. Trzeba te korzenie odnaleźć i pokazać, że owe wartości trwają nadal.

24 Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie międzynarodowego prawa humanitarnego.
Wkrótce po II wojnie światowej podjęte zostały zarówno prawne jak i polityczne środki, mające na celu określenie odpowiedzialności za przestępstwa wojenne. W rezultacie rządy Wielkiej Czwórki: Francji, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego podpisały 8 sierpnia 1945 roku w Londynie porozumienie w przedmiocie ścigania i karania głównych przestępców wojennych Osi Europejskiej. Do porozumienia dołączono Kartę Międzynarodowego Trybunału Wojskowego. Dokumenty te stały się podstawą, przeprowadzonych w Norymberdze, procesów głównych zbrodniarzy wojennych, które odbyły się pomiędzy 20 listopada a 1 października 1946 roku. 24 przywódców hitlerowskich zostało postawionych w stan oskarżenia na pierwszej sesji Trybunału, która miała miejsce w Berlinie 18 października 1945 roku.

25 W tym samym okresie utworzono Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu. Zadaniem tego trybunału było osądzenie japońskich zbrodniarzy wojennych, których proces trwał od 29 kwietnia 1946 roku do 12 listopada 1948 roku. Aktami oskarżenia objęto 28 osób.

26 Oba międzynarodowe trybunały wojskowe sądziły tylko głównych zbrodniarzy wojennych. Wielu podejrzanych o zbrodnie wojenne stanęło przed sądami krajowymi państw, w których zbrodnie te zostały popełnione lub przed sądami niemieckimi.

27 “ Zasady Norymberskie” stwierdzały co następuje:
Każdy, kto dopuszcza się zbrodni międzynarodowej, ponosi za to odpowiedzialność i karę. Jeżeli prawo krajowe nie przewiduje kary za popełnienie zbrodni międzynarodowych, to ta okoliczność nie zwalnia od poniesienia odpowiedzialności osoby, która takiej zbrodni się dopuściła. Jeżeli zbrodnię międzynarodową popełniła osoba działająca jako głowa państwa lub funkcjonariusz publiczny, to ta okoliczność nie zwalnia jej od odpowiedzialności międzynarodowej i nie zmniejsza wymiaru kary.

28 Działanie na rozkaz rządu lub przełożonego nie zwalnia od odpowiedzialności w płaszczyźnie prawa międzynarodowego, lecz ta okoliczność może wpłynąć na złagodzenie kary, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. Oskarżony, który popełnił zbrodnię międzynarodową, ma prawo do bezstronnego i rzetelnego procesu.

29 Zbrodniami międzynarodowymi są: zbrodnie przeciwko pokojowi, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, zdefiniowane w Karcie Trybunału Norymberskiego. Zbrodnię międzynarodową stanowi uczestnictwo w dokonaniu każdej z wymienionych w punkcie 6 zbrodni.

30 Zbrodnie przeciwko pokojowi to: planowanie, przygotowanie, rozpoczęcie lub prowadzenia wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów, porozumień lub gwarancji międzynarodowych, albo współudział w planie lub zmowie w celu dokonania jednego z czynów, o których mowa;

31 Zbrodnie wojenne będące pogwałceniem praw i zwyczajów wojennych, czyli: morderstwa, złe obchodzenie się z ludnością cywilną, deportacja na roboty przymusowe albo w innym celu ludności cywilnej na okupowanym obszarze lub z tego obszaru, mordowanie i złe obchodzenie się z jeńcami wojennymi lub osobami na morzu, zabijanie zakładników, rabunek własności publicznej lub prywatnej, bezmyślne burzenie osiedli, miast lub wsi albo spustoszenie nie usprawiedliwione koniecznością wojenną.

32 Zbrodnie przeciw ludności to mianowicie: morderstwa, wytępienie, obracanie ludzi w niewolników, deportacja i inne czyny nie ludzkie, których dopuszczano się przeciwko ludności cywilnej przed wojną lub podczas niej, albo prześladowania ze względów politycznych, rasowych lub religijnych.

33 Cele i zadania Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca oddany jest ochronie życia i godności ludzkiej na całym świecie, szerząc w ten sposób ideę pokoju.

34 Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża powstał w Genewie w 1863 roku z inicjatywy Henry Dunanta, świadka dramatycznej bitwy pod Solferino w roku.

35 Obecnie MKCK działa na podstawie własnego statutu oraz przepisów prawa międzynarodowego zawartych przede wszystkim w konwencjach genewskich z roku i ich protokołach dodatkowych. Komitet składa się wyłącznie z obywateli szwajcarskich. Pełni rolę neutralnego pośrednika w międzynarodowych i wewnętrznych konfliktach zbrojnych oraz prowadzi akcje humanitarne niosąc pomoc ofiarom tych konfliktów.

36 Delegaci MKCK odwiedzają jeńców wojennych i więźniów politycznych, sprawdzają warunki przetrzymywania osób internowanych. Pomagają w łączeniu rozdzielonych przez wojnę rodzin i pośredniczą w wymianie wiadomości rodzinnych. Organizują konwoje z pomocą humanitarną i przywracają zaopatrzenie ludności w wodę. Prowadzą szpitale i wytwórnie protez. Są wszędzie tam, gdzie toczą się konflikty zbrojne.

37 Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (do 1991 roku zwana Ligą) została powołana do życia w 1919 roku. Zrzesza wszystkie stowarzyszenia krajowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Jest ich obecnie na świecie Federacja zachęca do tworzenia nowych stowarzyszeń, a wszystkie już istniejące wspiera i koordynuje ich działalność, zwłaszcza w przypadku klęsk żywiołowych. Pomaga też uchodźcom i osobom wysiedlonym.

38 PODSTAWOWE ZASADY CZERWONEGO KRZYŻA I CZERWONEGO PÓŁKSIĘŻYCA
Ruch Czerwonego Krzyża nie ma charakteru politycznego ani religijnego, a jego idea zawarta jest w siedmiu podstawowych zasadach: humanitaryzmu – celem jest ochrona życia i zdrowia oraz godności każdego człowieka; bezstronności – kieruje się rzeczywistymi potrzebami cierpiącego człowieka bez względu na rasę, narodowość, wyznawaną wiarę czy poglądy polityczne;

39 neutralności – nigdy nie jest stroną w konfliktach politycznych, rasowych, religijnych czy ideologicznych; niezależności – zachowuje niezależność od rządu swojego kraju, choć oczywiście podporządkowuje się obowiązującemu w nim prawu; dobrowolności – członkowie Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca działają z własnej i nieprzymuszonej woli; jedności – w każdym kraju istnieje tylko jedno, otwarte dla wszystkich stowarzyszenie Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca; powszechności – wszystkie stowarzyszenia krajowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca są równe i wzajemnie się wspierają.

40 Godło Czerwonego Krzyża pełni podwójną funkcję:
CHRONI ofiary wojny oraz tych, którzy niosą im pomoc. Prawo używania tego znaku – zarówno w czasie pokoju jak i w czasie konfliktu zbrojnego – przysługuje przede wszystkim służbom medycznym sił zbrojnych. Stanowią o tym przepisy konwencji genewskich z 1949 roku o ochronie ofiar wojny. MA ZNACZENIE ROZPOZNAWCZE, gdyż wskazuje, że osoby i wyposażenie tak oznakowane są związane z Ruchem Czerwonego Krzyża.

41 Używanie znaku czerwonego krzyża lub czerwonego półksiężyca:
jako logo służby zdrowia, dla oznaczania szpitali, przychodni, gabinetów lekarskich czy aptek, dla oznaczania środków transportu, w celach handlowych lub reklamowych stanowi nadużycie, jest niedozwolone i podlega karze z mocy prawa.

42 Polski Czerwony Krzyż (PCK) jest jednym ze 175 uznanych stowarzyszeń krajowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca działających na całym świecie Powstał 27 kwietnia 1919 roku, kilka miesięcy po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i od tego czasu działa nieprzerwanie niosąc pomoc ludziom potrzebującym. Nawet w czasie okupacji hitlerowskiej pełnił swoje funkcje będąc jedyną organizacją działającą pod swą tradycyjną nazwą.

43 Do najważniejszych zadań realizowanych przez Polski Czerwony Krzyż należą:
działalność opiekuńcza i pomoc potrzebującym, pomoc ofiarom klęsk i katastrof, propagowanie honorowego krwiodawstwa i pozyskiwanie krwiodawców, szerzenie oświaty zdrowotnej, szkolenie ludności w zakresie udzielania pierwszej pomocy, organizowanie działalności wśród dzieci, młodzieży szkolnej i akademickiej,

44 prowadzenie Biura Informacji i Poszukiwań, które ewidencjonuje straty wojenne w ludziach i zajmuje się poszukiwaniem zaginionych, upowszechnianie ideałów Czerwonego Krzyża, jego podstawowych zasad i międzynarodowego prawa humanitarnego, współpraca zagraniczna i udział w międzynarodowych akcjach pomocy humanitarnej.

45 OCHRONA DÓBR KULTURY   Objęcie dóbr kultury międzynarodową ochroną prawną nastąpiło jednak dopiero w XX wieku. Podczas  konferencji w Hadze w 1907 r. zostały podpisane dwie konwencje dotyczące dóbr kultury. Były to: konwencja dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej; konwencja dotycząca bombardowania przez siły morskie.

46 Ogromne znaczenie dla integracji narodowej posiadają dobra kultury
Ogromne znaczenie dla integracji narodowej posiadają dobra kultury. W rozumieniu konwencji haskiej dobra kultury to przede wszystkim: dobra ruchome lub nieruchome, które mają wielką wagę dla dziedzictwa kulturalnego narodu, np. zabytki architektury, sztuki lub historii, stanowiska archeologiczne, zespoły budowlane mające znaczenie historyczne lub artystyczne, dzieła sztuki, rękopisy, książki i inne przedmioty o znaczeniu artystycznym, historycznym lub archeologicznym, a także zbiory naukowe i poważne zbiory książek, archiwaliów lub reprodukcji wyżej wymienionych dóbr kultury;

47 gmachy, których zasadniczym przeznaczeniem jest przechowywanie lub wystawianie dóbr kulturalnych ruchomych, np. muzea, wielkie biblioteki, składnice archiwalne, jak również schrony mające na celu przechowywanie na wypadek wojny  dóbr kulturalnych ruchomych; ośrodki obejmujące znaczną liczbę dóbr kultury, zwane są „ośrodkami zabytkowymi”.

48 Kolejnym dokumentem prawa międzynarodowego w zakresie ochrony dóbr kultury stała się Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego podpisana w Paryżu 16 listopada 1972 r. Wprowadziła ona do prawa międzynarodowego określenia: dziedzictwo kulturalne i dziedzictwo naturalne. W myśl konwencji definicja dziedzictwa kulturowego stwierdza, iż w jego skład wchodzą:

49 zabytki, dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, groty i zgrupowania tych elementów, mające wyjątkową powszechną w świadomości wartość z punktu widzenia historii, sztuki oraz nauki danego narodu (kraju) lub z punktu widzenia międzynarodowego;

50 zespoły budowli oddzielnych lub tworzących pewną całość, które ze względu na swą architekturę, jednolitość lub zespolenie z krajobrazem mają wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki;

51 miejsca zabytkowe: dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody, jak również strefy, a także stanowiska archeologiczne, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historycznego, estetycznego, etnologicznego lub antropologicznego.

52 Ochronie na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa i konfliktu zbrojnego podlegają dobra kultury objęte konwencją haską oraz podstawowa dokumentacja tychże dóbr kultury: a)     dokumentacja zabytków; b)    dokumentacja muzealiów; c)     dokumentacja bibliotek.

53 POLSKIE ZABYTKI NA LIŚCIE UNESCO
Białowieski Park Narodowy : rezerwat biosfery o powierzchni ponad 100 km kw, utworzony w 1947 r. jako rozległa część Puszczy Białowieskiej, która jest ostatnim zachowanym lasem pierwotnym na niżu europejskim. Na florę puszczy składa się ponad tysiąc gatunków roślin, ok. 3,5 tysiąca gatunków grzybów i porostów oraz ponad 14 tys. gatunków zwierząt (BPN jest najważniejszym w świecie centrum hodowli żubrów). Poza unikalną florą i fauną na ok. 25 km szlakach turystycznych można natknąć się na ślady kurhanów i cmentarzysk sięgających okresu neolitu.

54 Stare Miasto w Krakowie : Stołeczne Królewskie Miasto Kraków (tak brzmi pełna nazwa), odbudowane w stylu gotyckim po najazdach tatarskich w latach , może stanowić jednocześnie pełny przegląd stylów: od pozostałości romańskich, przez renesans, barok, po klasycyzm i secesję, gdyż zawsze chętnie adaptowało zachodnioeuropejskie trendy architektoniczne.

55 Kopalnia soli w Wieliczce : jedyny obiekt górniczy na świecie, czynny bez przerwy od średniowiecza do dziś. Turystom udostępnia się 3,5 km korytarzy na a głębokości od 64 m do 135 m . Trasa prowadzi przez podziemne jeziora, komory, sztolnie, kaplice z dziesiątkami rzeźb i płaskorzeźb solnych.

56 Obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau : największy hitlerowski obóz zagłady, gdzie zamordowano 2,8 mln ludzi. Zachowały się tu liczne materialne świadectwa zorganizowanego ludobójstwa: ogrodzenia, druty kolczaste, wieże strażnicze, baraki, szubienice, komory gazowe, krematoria. Najbardziej wstrząsające wrażenie robią stosy ubrań, okularów, protez, sztucznych szczęk i włosów należących do ofiar. Zarządzające obiektem Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau łączy w sobie funkcje miejsca pamięci i centrum badawczego nad ludobójstwem hitlerowskim.

57 Stare Miasto w Warszawie: trafiło na listę UNESCO nie z powodu historycznej autentyczności, ale dlatego, że stanowi jedyny na świecie przykład planowej i kompletnej odbudowy zabytkowego miasta na tak dużą skalę. Zniszczona w 100 proc. w czasie wojny Starówka jest pieczołowitą rekonstrukcją XVII i XVIII-wiecznej zabudowy na jeszcze starszym średniowiecznym układzie urbanistycznym., dokonaną zgodnie z zachowaną dokumentacją historyczną, w tym obrazów i rysunków Canalletta.

58 Stare Miasto w Zamościu : jest przykładem budowy doskonałej - od zera, zgodnie z urbanistyczną i architektoniczną wizją projektanta - Bernardo Morandiego z Padwy, któremu w 1580 r. magnat kanclerz i hetman Jan Zamoyski zlecił wybudowanie miasta w stylu późnego włoskiego renesansu w... szczerym polu. Najlepiej rozpoznawalnym zabytkiem, wizytówką Zamościa jest ratusz ukoronowany attyką, z wysoką na 52 m wieżą zegarową i bardzo reprezentacyjnymi, szerokimi wachlarzowymi schodami od frontu

59 Stare Miasto w Toruniu : zachowało bez zmian średniowieczny układ urbanistyczny. Stąd wszechobecność gotyku (ratusz, liczne kościoły, kamienice, nadwiślańskie spichrze, ruiny zamku krzyżackiego, mury obronne, baszty - z tych ostatnich najbardziej znana jest Krzywa Wieża 15-metrowej wysokości, odchylona od pionu o 1,4 m ). Atrakcją turystyczną jest najnowocześniejsze w Polsce planetarium.

60 Zamek krzyżacki w Malborku : wybudowany na przełomie XIII i XIV, rozbudowany do niebywałych rozmiarów, stał się najpotężniejszą twierdzą Europy epoki gotyku. Kompleks składa się z trzech zamków: Wysokiego, najsilniej umocnionego; Średniego, stanowiącego rezydencję wielkiego mistrza, i Niskiego, zwanego także Przedzamczem, gdzie mieściły się zabudowania gospodarcze, magazyny, spichlerze. W 1961 r. utworzono Muzeum Zamkowe ze zbiorami militariów, numizmatów, rzeźb gotyckich i dokumentów.

61 Kalwaria Zebrzydowska : ( kalwaria oznacza wzgórze nad Jerozolimą, gdzie został ukrzyżowany Chrystus - naturalne wzniesienia obrazują stacje Męki Pańskiej) ufundowana około 1604 r. przez wojewodę krakowskiego, Mikołaja Zebrzydowskiego, usytuowana u podnóża góry Żar w Beskidzie Makowskim, była pierwszym w Polsce tego rodzaju miejscem. Papież Jan Paweł II odwiedził ją czterokrotnie.

62 Kościoły pokoju w Jaworze i Świdnicy : powstały z drewna, piasku, gliny, słomy i kurzych jaj (służących za lepiszcze) jako dzieło przegranych w wojnie trzydziestoletniej luteranów - w traktacie westfalskim w 1648 r. zwycięski cesarz Ferdynand III zgodził się na wybudowanie na Dolnym Śląsku trzech kościołów (kościół w Głogowie nie dochował się do naszych czasów), zgodnie z warunkami: musiały być usytuowane za miastem na odległość strzału armatniego, nie mogły posiadać wież i dzwonów, a do ich konstrukcji nie wolno było użyć ani cegły, ani kamienia, ani gwoździ; powinny zostać ukończone w ciągu roku od chwili rozpoczęcia budowy. Protestanci dotrzymali warunków. Nazwane kościołami pokoju są największymi drewnianymi świątyniami w Europie.

63 Drewniane kościoły południowej Małopolski : Binarowa (ok. 1500 r
Drewniane kościoły południowej Małopolski : Binarowa (ok r.), Blizne (poł. XV wieku), Dębno (oficjalnie r., ale prawdopodobnie wcześniej), Haczów (XIV/XV wiek), Lipnica Murowana (koniec XV wieku), Sękowa (1520 r.). Pieczołowicie odrestaurowane świątynie są skarbnicami dawnych malowideł i gotyckich rzeźb (w niektórych przypadkach - zastąpionych kopiami).

64 Park Mużakowski: zajmujący powierzchnię prawie 1000 ha (z czego 800 ha znajduje się po polskiej, a reszta po niemieckiej stronie Nysy Łużyckiej) jest jednym z najznakomitszych przykładów europejskich sztuki ogrodowej XIX wieku. Zgodnie z panującymi wówczas romantycznymi poglądami na miejsce człowieka w przyrodzie, park miał stanowić "idealny związek wszystkich przejawów współżycia natury i kultury". . Podczas radzieckiej ofensywy większość obiektów parkowych (mostki, pawilony, arkady itp.) została zniszczona. W r. podpisano polsko-niemieckie porozumienie o współpracy w dziele restauracji i konserwacji Parku Mużakowskiego.

65 ZNAKI OCHRONNE