PRZESTĘPSTWA GOSPODARCZE A METODY ILOŚCIOWE WYKŁAD 1

Prezentacja na temat: "PRZESTĘPSTWA GOSPODARCZE A METODY ILOŚCIOWE WYKŁAD 1"— Zapis prezentacji:

1 PRZESTĘPSTWA GOSPODARCZE A METODY ILOŚCIOWE WYKŁAD 1

2 OSZUSTWA I NADUŻYCIA ZAWODOWE
Wykorzystanie wykonywanego zawodu w celu osobistego wzbogacenia się poprzez umyślne nadużycie, bądź niewłaściwe zastosowanie środków lub aktywów należących do organizacji, w której jest się zatrudnionym. Oszustwo, czy nadużycie finansowe może przybrać zarówno formę drobnej kradzieży zasobów należących do organizacji, jak i kompleksowego i wyszukanego fałszowania sprawozdań finansowych.

3 OSZUSTWA I NADUŻYCIA ZAWODOWE
CECHY Dokonuje się ich potajemnie Naruszają powiernicze obowiązki przestępcy wobec organizacji Celem jest odniesienia pośrednich lub bezpośrednich korzyści majątkowych Powodują straty w aktywach, zyskach bądź zasobach organizacji

4 RODZAJE OSZUSTW Sprzedaż nieistniejących lub nieodpowiednio zaklasyfikowanych aktywów. Niewłaściwe płatności, np. nielegalne dotacje dla partii politycznych, łapówki dla urzędników, dla klientów lub dostawców. Dokonana umyślnie niewłaściwa klasyfikacja lub wycena transakcji, aktywów, zobowiązań lub dochodów. Transakcja zawarta umyślnie po cenach transferowych. Poprzez celowe zastosowanie niewłaściwych technik wyceny, firma może poprawić wyniki operacyjne, co odbywa się ze szkodą dla drugiej strony transakcji.

5 RODZAJE OSZUSTW Przeprowadzone z rozmysłem niewłaściwe transakcje z podmiotami powiązanymi, w których jedna ze stron uzyskuje pewne korzyści, których nie można uzyskać w transakcjach rynkowych. Świadome niezaksięgowanie lub nieujawnienie istotnej informacji, dokonane w celu poprawienia finansowego obrazu organizacji dla podmiotów zewnętrznych. Zabronione rodzaje działalności gospodarczej, naruszające przepisy prawa, zasady, uregulowania lub umowy.

6 RODZAJE OSZUSTW Oszustwa podatkowe.
Oszustwa popełniane na szkodę organizacji Przyjmowanie łapówek lub tzw. „prowizji” za przysługi. Podanie do wiadomości pracownikowi lub podmiotowi zewnętrznemu informacji na temat potencjalnie zyskownej transakcji, która w normalnych okolicznościach przyniosłaby zyski samej organizacji.

7 RODZAJE OSZUSTW Malwersacja, np. sprzeniewierzenie pieniędzy lub majątku i odpowiednie sfałszowanie danych finansowych w celu ukrycia tego czynu, co sprawia, że jest on trudny do wykrycia. Dokonane celowo, błędne przedstawienie lub zatajenie danych lub wydarzeń. Roszczenia wobec organizacji za usługi i towary, których w rzeczywistości nie dostarczono.

8 ACFE - The Association of Certified Fraud Examiners, założone w 1988 roku ma swoją siedzibę w Stanach Zjednoczonych w Austin (Teksas). Ponad 38 tysięczna zawodowa organizacja jest zaangażowana w nauczaniu przeciwdziałania oszustwom. CFE pochodzą z różnych profesji: audytorzy, księgowi, specjaliści od zapobiegania stratom, prawnicy, nauczyciele akademiccy i kryminolodzy. CFE zbierają dowody, oświadczenia, sporządzają raporty, asystują w prowadzeniu śledztw w różnych postaciach. CFE są zatrudniani w dużych korporacjach, agencjach rządowych i innych firmach świadczących usługi dochodzeniowe. ACFE posiada na całym świecie 116 oddziałów lokalnych. CFE na całym świecie w ponad 100 krajach przeprowadzili ponad milion dochodzeń w podejrzanych sprawach cywilnych i karnych.

9 JOSEPH T. WELLS Kryminolog i były agent FBI Joseph T. Wells. Prezes i założyciel ACFE. Autor książki Nadużycia w firmach – Vademecum Omówione trzy główne kategorie oszustw i nadużyć z wykorzystaniem stanowiska - sprzeniewierzenie majątku, korupcję i fałszowanie informacji Analizy przypadków rzucających światło na sposób myślenia nieuczciwego pracownika

10 JOSEPH T. WELLS Analiza danych statystycznych z Raportów ACFE pokazujących średnie koszty i częstotliwość popełniania różnych nadużyć Wnioski ułatwiające opracowanie strategii zapobiegania nadużyciom i ich wykrywania Klasyfikacja 13 metod popełniania nadużyć popełnianych przez nieuczciwych dyrektorów, właścicieli, kierowników i pracowników Wskazówki i techniki szacowania strat spowodowanych nadużyciami

11 ACFE POLSKA Stowarzyszenie Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyć Gospodarczych ACFE Polska jest organizacją non-profit zrzeszającą osoby zawodowo zajmujące się zapobieganiem i wykrywaniem oszustw oraz nadużyć gospodarczych. Stowarzyszenie jest uznane przez ACFE w Stanach Zjednoczonych za Oddział ACFE nr 114 w Polsce. Członkowie Stowarzyszenia podlegają Statutowi i Kodeksowi Etyki ACFE.

12 ACFE POLSKA CEL - działalność edukacyjna służąca podnoszeniu kwalifikacji członków w zakresie prowadzenia badań oraz świadczenia usług doradczych w dziedzinie zapobiegania i wykrywania przestępstw i nadużyć gospodarczych. HISTORIA - ACFE Polska powstało 9 lipca września akredytowano Poland Chapter nr października 2003 wpis do Krajowego Rejestru Sądowego

13 RAPORT O OSZUSTWACH - USA
Stowarzyszenie Ekspertów ds. Wykrywania Oszustw i Nieprawidłowości (ACFE) za cel obrało sobie uświadomienie o zagrożeniu społeczeństwa oraz osób zawodowo zajmujących się walką z oszustwami i nadużyciami zawodowymi. W 1996 roku opublikowano pierwszy Raport do Narodu na Temat Oszustw i Nadużyć Zawodowych (Report to the Nation on Occupational Fraud and Abuse), Na Raport do Narodu 1996 złożyły się szczegółowe dane na temat przypadków nadużyć, którymi zajmowało się ponad 2500 Ekspertów ds. Wykrywania Oszustw i Nieprawidłowości. Następne raporty opublikowano w latach 2002, 2004, 2006, 2008.

14 CELE RAPORTU ACFE O OSZUSTWACH
Podsumowanie opinii ekspertów na temat udziału procentowego oraz kwotowego strat w dochodach organizacji powstałych w wyniku wszystkich form oszustw i nadużyć zawodowych. Ustalenie charakterystyki pracowników, którzy popełniają oszustwa i nadużycia zawodowe. Określenie, jakie rodzaje organizacji są ofiarami oszustw i nadużyć zawodowych. Klasyfikacja przypadków, w których dochodzi do oszustw i nadużyć zawodowych.

15 UKŁAD RAPORTU ACFE O OSZUSTWACH
1. Wysokość strat spowodowanych nadużyciami, 2. Sposoby dokonywania nadużyć, 3. Sposoby wykrycia nadużyć, 4. Informacje o organizacjach, które padły ofiarą nadużyć, 5. Informacje o sprawcach nadużyć.

16 RAPORTY ACFE Eksperci ds. wykrywania oszustw i nieprawidłowości szacują, że straty poniesione w wyniku nadużyć zawodowych stanowią 6-7 % dochodów. Odnosząc tą wielkość do PKB USA oznacza to straty ok. $ miliardów. W Polsce ok. 80 mld zł. Straty spowodowane przez ponad połowę nadużyć objętych badaniem wynosiły przynajmniej $100,000, zaś w przypadku jednego na sześć analizowanych przypadków, straty przekroczyły $1 milion. Wszystkie przypadki nadużyć zawodowych należały do jednej z trzech kategorii: sprzeniewierzenie majątku (80-90%), korupcja (20-25%), nieuczciwa sprawozdawczość (10%).

17 RAPORTY ACFE Straty spowodowane fałszowaniem informacji finansowych były 13x większe niż przy kradzieżach i 5x większe od korupcji - średnia strata fałszowania informacji finansowych to ok. 4 mln $. Oszustwa trwały przeciętnie miesięcy zanim je wykryto. „Czerwone flagi” – życie ponad stan (40%), problemy finansowe (34%), nadmierna presja na osiąganie dobrych wyników finansowych.

18 RAPORTY ACFE Nadużycia wykrywane były najczęściej dzięki informacjom pochodzącym od pracowników, klientów, sprzedawców, bądź ze źródeł anonimowych (40-45%). Drugą, co do częstotliwości metodą ich wykrywania był przypadek (20-25%). Potem kontrola wewnętrzna (23%), audyt wewnętrzny (20%), audyt zewnętrzny (10%). Organizacje, w których funkcjonuje tzw. gorąca linia przeciwko nadużyciom, zminimalizowały starty przypadające na jedno oszustwo o około 50%.

19 RAPORTY ACFE Typowy sprawca przestępstwa to debiutant. Tylko 7% sprawców było już karanych. 12% było zwolnionych z pracy z tego tytułu. Najbardziej narażone na oszustwa i nadużycia zawodowe są małe przedsiębiorstwa. Przeciętne oszustwo powoduje tam straty o 70% większe niż w przypadku dużych organizacji. Branże narażone to sektor finansowy (15%), rządowy (12%), ochrona zdrowia (8%). Sprawcy to księgowi (30%), zarząd (18%).

20 RAPORTY ACFE Nadużyciom sprzyja: - brak czynności kontrolnych (35%) - brak nadzoru kierownictwa i "obchodzenie kontroli” (17%) Wysokość strat spadła o 60-70% gdy: 1. wprowadzono niezapowiedziane audyty, 2. wdrożono zasady okresowej rotacji na stanowiskach pracy, 3. umożliwiono pracownikom (anonimowe) zgłaszanie nieprawidłowości, 4. uruchomiono programy wsparcia dla pracowników, 5. przeprowadzono szkolenia dla kierownictwa, 6. wdrożono komórki audytu wewnętrznego lub specjalne komórki zajmujące się wyłącznie walką z nadużyciami

21 RAPORTY ACFE Sun Tzu - Jeśli znasz swoich wrogów i siebie, rozegrasz sto bitew i wygrasz wszystkie.  Jeśli znasz siebie, lecz nie znasz wroga, jedną bitwę wygrasz, lecz następną przegrasz. Jeśli nie znasz ni siebie, ni wroga, nigdy nie zwyciężysz. Posiadając wiedzę o nadużyciach, jesteśmy w stanie ustanowić taki system kontroli wewnętrznej, dzięki któremu mamy szansę skutecznie walczyć z nadużyciami.

22 Polski Instytut Kontroli Wewnętrznej
W 1998 r. utworzono Polski Instytut Kontroli Wewnętrznej (PIKW) - pierwszą profesjonalną organizację do spraw audytu wewnętrznego, systemów kontroli wewnętrznej, corporate governance, procesów zarządzania ryzykiem oraz kształcenia audytorów wewnętrznych zatrudnionych we wszystkich organizacjach gospodarki i administracji państwowej w Polsce.

23 PIKW Misją PIKW jest utrzymanie wiodącej pozycji autorytetu w sprawach audytu wewnętrznego, w opracowaniu polskich profesjonalnych standardów kwalifikacyjnych w Polsce i w prowadzeniu profesjonalnej działalności szkoleniowej i doradczej.   PIKW adaptuje najlepsze wzory organizacyjne i systemowe polskie i zagraniczne, szczególnie unijne. Współpracuje z organizacjami i poszczególnymi narodowymi instytutami zrzeszonymi w Europejskiej Konfederacji Instytutów Audytorów Wewnętrznych (ECIIA), np.: IIA-UK & Ireland, Czechy itp.

24 PIKW I - MIĘDZYNARODOWY KONGRES KONTROLI i AUDYTU WEWNĘTRZNEGO, 2002, AE Kraków II - KONTROLA I AUDYT WEWNĘTRZNY W PROCESIE INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ, 2003, AE Kraków III - KONTROLA I AUDYT WEWNĘTRZNY W PROCESACH ZAPOBIEGANIA I WYKRYWANIA OSZUSTW W POLSCE PO WEJŚCIU DO UNII EUROPEJSKIEJ, 2004, AE Kraków IV - MIĘDZYNARODOWY KONGRES AUDYTU, KONTROLI WEWNĘTRZNEJ I PROCEDUR WYKRYWANIA ORAZ ZAPOBIEGANIA OSZUSTWOM GOSPODARCZYM, 2005, AE Kraków

25 PIKW & ACFE V - Międzynarodowy Kongres Audytu, Kontroli Wewnętrznej oraz Procedur Zwalczania Oszustw i Korupcji, Korupcja, oszustwa i nadużycia nie znają granic, 2006, KSW Kraków VI - Międzynarodowy Kongres Audytu, Kontroli Wewnętrznej i Antykorupcji, Zarządzaj Ryzykiem, Zapobiegaj Oszustwom, Zwalczaj Korupcję, 2007, KSW Kraków VII - Audyt i Kontrola Wewnętrzna a Zarządzanie Ryzykiem, Ład Korporacyjny i Compliance – Delivering the Future, 2008, KSW Kraków VIII - Międzynarodowy Kongres Audytu, Kontroli Wewnętrznej i Antykorupcji, Przeciwdziałanie oszustwom i nadużyciom gospodarczym w dobie kryzysu gospodarczego, 2009, KSW Kraków

26 NAJWIĘKSI OSZUŚCI 1. George C. Parker ( ) - sprzedaż sławnych miejsc w Nowym Jorku (Statua Wolności, Metropolitan Museum of Art). Ulubiony obiekt handlu to most Brooklyn Bridge - okazyjne ceny kilka razy w miesiącu, z dokumentem poświadczającym własność. Wyrok dożywocia w 1928 roku. 2. Gregor MacGregor ( ). Szkot wymyślił bogaty w cenne metale kraj Poyais w Ameryce Centralnej. Jako jego przedstawiciel sprzedaje Brytyjczykom ziemię. Uzyskuje rządowy kredyt w banku 200 tys. funtów. Ucieka do Francji.

27 NAJWIĘKSI OSZUŚCI 3. Victor Lustig ( ). Sprzedaż drukarki banknotów studolarowych za 30 tys. dolarów. Sprzedaż wieży Eiffla amatorowi taniego złomu. 4. Frank Abagnale (1946-) – Jako nastolatek wystawia fałszywe czeki na 2,5 mln dolarów. Wciela się w przedstawiciela różnych zawodów od pilota poprzez lekarza i prawnika. Obecnie pracuje jako ekspert do spraw fałszerstw. Film Spielberga „Złap mnie jeśli potrafisz” z Leonardo Di Caprio.

28 NAJWIĘKSI OSZUŚCI 5. Charles Ponzi ( ). Twórca piramid finansowych (vide ZUS), które opierają się wabieniu kolejnych uczestników piramidy wypłacając rzekome zyski z pieniędzy nowych naiwniaków. Ponziemu udało się oszukać Mussoliniego i potem zbiec do Brazylii. 6. Philip Arnold ( ). Wsadza w ziemię wcześniej zakupione diamenty. Następnie sprzedaje diamentonośne działki, np. Tiffany’iemu czy baronowi Rothschild’owi. Bez wyroku sądowego, aby nie ośmieszyć oszukanych, którzy woleli po cichu odzyskać swoje pieniądze.

29 NAJWIĘKSI OSZUŚCI 7. Howard Welsh (1953-). Za 31 mln dolarów oferowali bogobojnym chrześcijanom "pewną inwestycję wolną od podatku". Pojmany przez FBI w 2004 roku. 8. Gerd Heidemann (1932-). W 1983 roku dziennikarz niemieckiego „Sterna” za 6 mln dolarów sprzedaje swojemu pracodawcy prawa autorskie do rzekomych pamiętników Hitlera. Faktycznie napisał je znajomy Konrad Kujau. Wielu historyków uwierzyło w autentyczność tekstu. Skazany na 3 lata więzienia.

30 NAJWIĘKSI OSZUŚCI 9. Shaun Greenhalgh (1961-). Z sukcesami tworzy falsyfikaty obrazów Gauguina, czy statuetek ze starożytnego Egiptu, które sprzedaje British Museum. W 2007 roku skazany wraz z rodzicami, którzy udawali właścicieli dzieł, przyciśniętych do muru potrzebą zdobycia szybkiej gotówki. 10. Bernard Madoff (1938-). Na liście ofiar jego funduszu są najbardziej znani Amerykanie, renomowane banki inwestycyjne.

31 OSZUSTWA UBEZPIECZENIOWE - I
Lisa Walker, dziewczyna z Manhattanu zatrudniona w banku inwestycyjnym, podała się za wymyśloną przez siebie Antoinette Millard - saudyjską księżniczką, która przeszła na judaizm. Próbowała przekonać swoją firmę ubezpieczeniową, że ukradziono jej biżuterię wartą 262 tys. USD. W 2000 r. John Darwin zaginął podczas spływu kajakowego. Policja uznała go za zmarłego, jego żona odebrała polisę na życie. Pięć lat później na policję w Londynie zgłosił się pewien człowiek. Twierdził, że cierpiał na amnezję i został uznany za zaginionego. Był to J.Darwin, który po upływie kilku lat ukrywania się w Panamie nie mógł opanować tęsknoty za Anglią. J. Darwin wraz z żoną upozorował własną śmierć, by żona mogła podjąć ubezpieczenie na życie. Oszustwo wyszło na jaw dzięki fotografii małżeństwa zrobionego w Panamie po zniknięciu Darwina.

32 OSZUSTWA UBEZPIECZENIOWE - II
Ronald Evano z Bostonu zjadł szkło, żeby przekonać swoją firmę ubezpieczeniową do wypłacenia odszkodowania. Twierdził, że szkło było w potrawach i napojach, które spożywał. Firma ubezpieczeniowa nie dała się nabrać i Evano dostał 62 miesiące więzienia. Do sieci restauracji Cracker Barrel trafiła skarga od klientki Carli Patterson, która znalazła w zupie zdechłą mysz i oskarżyła restaurację o złamanie przepisów higieny. Zażądała 500 tys. USD odszkodowania. Okazało się, że mysz nie miała w płucach zupy i nie była ugotowana, Patterson wycofała się z żądań i trafiła na rok do więzienia.

33 OSZUSTWA UBEZPIECZENIOWE - III
John Stonehouse, polityk z Partii Pracy, upozorował samobójstwo i uciekł do Australii, by rozpocząć nowe życie z kochanką. Samobójstwo było dramatyczne, nie zostało nic oprócz ubrań na plaży, żeby wyglądało na utonięcie. Stonehouse został potem aresztowany i skazany za oszustwo ubezpieczeniowe Curtis Donald Keene, farmer ze stanu Georgia zakopał swój kombajn do zbioru bawełny, ważący 8 ton, po to, żeby wyłudzić odszkodowanie. Charles Gavett po atakach na World Trade Centerzgłosił, że jego żona była jedną z ofiar 11 września 2001 r. Tak naprawdę była cała i zdrowa. Polisa opiewała na 200 tys. $, sąsiedzi donieśli, że widzieli kobietę na mieście.

34 Polityczna poprawność, 1993, Univ. of Wisconsin

35 National Geographic – format piramid

36 Kent State – usunięte ogrodzenie

37 Józef Stalin i Nikołaj Jeżow

38 Abraham Lincoln (głowa) + J. Calhoun (ciało)

39 Trocki, Kamieniew, Kalatow (7.11.1919)

40 Katie Couric - CBS

41 Kerry (1971) i Jane Fonda (1972)

42 George Bush

43 Wieloryb i helikopter (2001)

44 To samo zdjęcie O.J. Simpsona (1994)

45 Nowy Jork

46 Nowy Jork Pogoda na zdjęciu jest inna, niż ta 11 września 2001 Człowiek ze zdjęcia stoi na południowej wieży, choć pierwszy samolot uderzył w północną Podczas ataku na WTC taras widokowy był zamknięty Samoloty leciały z tak wielką prędkością, że prawie niemożliwe było zrobienie zdjęcia, na którym było by tak dokładnie widać każdy detal samolotu W WTC uderzył Boeing 757, a na zdjęciu widać Boeinga 767

47 Nieważne kto głosuje, ważne kto liczy głosy
OSZUSTWA WYBORCZE "Those who cast the votes decide nothing. Those who count the votes decide everything.„ Nieważne kto głosuje, ważne kto liczy głosy

48 SFAŁSZOWANE WYBORY 19.I.1947 Pierwsze powojenne wybory do Sejmu Ustawodawczego Do wyborów tych stanęły partie jednoznacznie popierające nową władzę (tzw. Blok Demokratyczny: PPR, PPS, SD, SL) oraz partie satelickie bloku: Stronnictwo Pracy i Polskie Stronnictwo Ludowe "Nowe Wyzwolenie", naprzeciwko których stanęło opozycyjne Polskie Stronnictwo Ludowe, jako jedyna platforma opozycji w ograniczonym stopniu tolerowana przez władze komunistyczne.

49 SFAŁSZOWANE WYBORY 19.I.1947 Ostateczne wyniki wyborów zostały sfałszowane przez ówczesne władze Polski. 4 XII 1946 Bolesław Bierut poprosił o pomoc radzieckich funkcjonariuszy, którzy wcześniej sfałszowali wyniki referendum ludowego. 10 I.1947 do Warszawy przybyła ekipa płk Arona Pałkina naczelnika wydziału D Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR, specjalizująca się w fałszowaniu i preparowaniu dokumentów pisanych.

50 SFAŁSZOWANE WYBORY 19.I.1947 Państwowa Komisja Bezpieczeństwa przeprowadziła skoordynowaną akcję LWP, KBW, MO, UB i ORMO przeciwko działaczom i politykom PSL. Aresztowano ok tysięcy lokalnych działaczy i sympatyków PSL. Wielu zatrzymanym nie przedstawiono żadnych oficjalnych zarzutów lub nakazu aresztowania. Tajne bojówki PPR i UB terroryzowały wsie, dokonując skrytobójczych mordów na ok. 200 członkach PSL.

51 SFAŁSZOWANE WYBORY 19.I.1947 Zmobilizowano agenturę UB do penetracji ludowców. LWP, UB i Grupy Ochronno-Propagandowe KBW rozpoczęły akcję propagandowo-dezinformacyjną mającą na celu skompromitowanie PSL w oczach społeczeństwa. W ramach represji rozwiązano struktury powiatowe PSL, co uniemożliwiło im wystawienie własnych kandydatów.

52 SFAŁSZOWANE WYBORY 19.I.1947 Podjęto dodatkowe kroki, a mianowicie: - zamiana urn wyborczych w niektórych obwodach, - podrzucanie do urn kart do głosowania, - tam gdzie nie było mężów zaufania z partii Mikołajczyka, przygotowano 2 egzemplarze protokołów; w jednym z nich miało nie być danych liczbowych. Protokół bez liczb miała następnie otrzymać trójka z PPR w celu wpisania odpowiednich danych. Na ok. 5,5 tys. komisji obwodowych komunistom udało się utworzyć aż 3515 komisji złożonych tylko i wyłącznie z członków PPR. PSL wprowadziło swoich mężów zaufania tylko do 1,3 tys. komisji.

53 SFAŁSZOWANE WYBORY 19.I.1947 Tam gdzie nie było obserwatorów PSL, "trójki" PPR sporządzały po głosowaniu zupełnie nowe, fałszywe protokoły wyborów. Dochodziło też do unieważniania list wyborczych PSL. Władze komunistyczne pozbawiły praw wyborczych osób. Zwerbowano agentów UB wśród członków komisji wyborczych (ogółem 47,2 % składu wszystkich komisji obwodowych i 43,3 % składu komisji okręgowych) .

54 SFAŁSZOWANE WYBORY 19.I.1947 Komitet Wyborczy Mandaty % Skład Sejmu
 % Skład Sejmu Blok Demokratyczny (PPR, PPS, SD, SL) 394 80,1% PPS – 116, PPR-114, SL - 109, SD - 41 Polskie Stronnictwo Ludowe 28 10,3% PSL – 27 Stronnictwo Pracy 12 4,7% Stronnictwo Pracy – 15 PSL "Nowe Wyzwolenie" 7 3,5% PSL "N.Wyzw." - 7 Bezpartyjni 3 1,4% niezależni – 10 pozostali - 5

55 OSZUSTWO DEMOKRATYCZNE
FPTP (FPP) - first past the post, tzn. pierwszy przekroczył linię mety (inaczej winner-takes-all, czyli zwycięzca-bierze-wszystko). Wyborca wybiera jednego kandydata spośród zgłoszonych. Stosowana w okręgach jednomandatowych lub przy wyborze na pojedyncze stanowisko. Np. UK, Kanada, USA, Indie. Block List - wyborca wskazuje n kandydatów i n z największą ilością głosów zostanie wybranych. Stosowane w okręgach wielomandatowych (np. polski Senat).

56 OSZUSTWO DEMOKRATYCZNE
Wg FPP zwycięska partia na ogół rządzi samodzielnie. W Polsce zwycięska partia ma 155 głosów tj. 1/3 Sejmu. W Polsce głosowało 12 mln osób, tj. 43% uprawnionych. Wybrani posłowie uzyskali poparcie 5,2 mln osób tj. 17% populacji. W Sejmie nie ma swoich przedstawicieli 83% społeczeństwa oraz 57% głosujących wyborców.

57 OSZUSTWO DEMOKRATYCZNE
W Polsce na 1 posła przypada 65 tys. uprawnionych. Tylko 6 posłów ma lepsze wyniki: J. Kaczyński (171 tys.), H. Gronkiewicz-Waltz (137 tys.), Z. Ziobro (120 tys.), D. Tusk (79 tys.), B. Zdrojewski (74 tys.), J. Rokita (72 tys.). Na 1 posła średnio głosowało 26,6 tys. wyborców. Tylko 26 posłów przekroczyło tę normę.

58 OSZUSTWO DEMOKRATYCZNE
153 posłów uzyskało po tys. głosów 240 posłów uzyskało po 5-10 tys. głosów 57 posłów nie przekroczyło progu 5 tys. głosów 2/3 Sejmu reprezentuje niecały 1% wyborców W systemie FPP każdy poseł musi zdobyć ok. połowy głosów w swoim okręgu. W Polsce taką legitymację ma tylko 23 posłów. Pozostali posłowie w systemie FPP nie mieliby szans.

59 AFGANISTAN – WYBORY 2009 Wybory prezydenckie w Afganistanie odbyły się 20 VIII Zgłosiło się 44 kandydatów (w tym dwie kobiety, urzędujący prezydent – Hamid Karzai, b. minister spraw zagranicznych - Abdullah Abdullah i b. minister finansów - Ashraf Ghani). Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska przewagi 50% głosów powinna być druga tura wyborów, w której udział biorą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów. Do uczestniczenia w wyborach zarejestrowało się 15.6 mln osób. Z tego 4,3 mln to nowo zarejestrowani, zaś 35 % to kobiety. Wpłynęło 25 skarg, dotyczących nieprawidłowości w głosowaniu.

60 AFGANISTAN – WYBORY 2009 Niezależna grupa afgańska nadzorująca przebieg głosowania wskazała na liczne nieprawidłowościach w toku głosowania. Kilkakrotne składanie głosu, zastraszanie, głosowanie nieletnich, komisje w których głosy oddała większość uprawnionych, chociaż frekwencja podczas głosowania była niska. 5-osobowa komisja ONZ ogłosiła, że ma dowody masowych fałszerstw. Wstępne wyniki wskazują, że obecny prezydent Karzai uzyskał 54 % głosów, co dałoby mu zwycięstwo już w pierwszej turze. Jego główny rywal - Abdullah twierdzi, że gdyby nie fałszerstwa to Karzai mógłby liczyć najwyżej na 30 % głosów.

61 IRAN – WYBORY 2009 Wybory prezydenckie w Iranie odbyły się 12 VI Start w wyborach zapowiedzieli m.in. reprezentujący opcję reformatorską, były prezydent Mohammad Chatami (wycofał się) , Mir-Hossein Mousavi, Mehdi Karroubi, Mohsen Rezaee oraz urzędujący prezydent Iranu Mahmud Ahmadineżad. Jednym z narzędzi kampanii wyborczej kandydata sił reformatorskich Mousaviego stał się Internet. Było to ograniczone w związku z zastosowaną przez władze blokadą Facebooka. 5-6 VI w Teheranie doszło do starć pomiędzy zwolennikami Ahmadineżada i Karroubiego.

62 IRAN – WYBORY 2009 Z powodu wysokiej frekwencji głosowanie, które miało zakończyć się o godz. 18:00 przedłużono do godz. 21:30. Po zamknięciu lokali wyborczych Ahmadineżad i Mousavi ogłosili swoje wyborcze zwycięstwo powołując się na szczątkowe rezultaty 1/5 zliczonych głosów podanych przez IRNA. Mousavi twierdził, że zdobył 58-60% głosów, mimo że Komisja Wyborcza oświadczyła, że zdobył tylko 28% głosów. Wieczorem Mousavi ostrzegł Irańczyków przed możliwością masowych oszustw wyborczych i zwrócił się do swoich zwolenników o czujność przez całą noc do momentu zliczenia wszystkich głosów.

63 IRAN – WYBORY 2009 Po ogłoszeniu oficjalnych wyników wyborów w Iranie doszło zamieszek. Po czterech dniach od wyborów pod wpływem masowych protestów Rada Strażników zapowiedziała ponowne przeliczenie głosów. Uprawnionych do głosowania było ok. 46 mln osób. Wg Komisji Wyborczej frekwencja wyniosła 82%. W wystąpieniu telewizyjnym Rezaee przedstawił listę 170 okręgów wyborczych, w których frekwencja miała wynieść od 95 do 140%.

64 IRAN – WYBORY 2009 Mahmud Ahmadineżad Mir-Hossein Mousavi
Kandydat (13.VI.2009) Głosy (tys.) % głosów Mahmud Ahmadineżad 24 527 63,3% Mir-Hossein Mousavi 13 216 34,1% Mohsen Rezaee 678 1,8% Mehdi Karroubi 333 0,9% Frekw. = 82% 38 755 100,0%

65 IRAN – WYBORY 2009 5-ty Prezydent Iranu Mohammad Chatami
Mahmud Ahmadineżad

66 IRAN – WYBORY 2009 16 VI 2009 Rada Strażników ogłosiła, że gotowa jest przeliczyć powtórnie głosy, w tych obszarach, w których przegrani kandydaci kwestionują wyniki wyborów, a ona dopatrzy się uchybień proceduralnych. Sprzeciwiła się anulowaniu całego głosowania. 20 VI 2009 Rada Strażników zaproponowała trzem przegranym kandydatom – Mousaviemu, Rezaeemu oraz Karroubiemu – przeliczenie w ich obecności, 10% losowo wybranych głosów. Na posiedzeniu pojawił się jedynie Rezaee. 24 VI 2009 swój wniosek w sprawie nieprawidłowości podczas wyborów wycofał Rezaee z powodu trudnej sytuacji politycznej.

67 IRAN – WYBORY 2009 Po przeliczeniu 10% losowo wybranych głosów Rada Strażnków potwierdziła zwycięstwo dotychczasowego prezydenta Iranu - Ahmadineżada i odrzuciła wszelkie oskarżenia o nieprawidłowości. Ponowny wybór prezydenta Ahmadineżada poparło również Stowarzyszenie Naukowców z Kum, nie popierające początkowo jego kandydatury. Odmienne zdanie prezentują naukowcy ze Zgromadzenia Nauczycieli i Naukowców, które skrytykowało nie tylko wynik wyborów, ale także Radę Strażników – jej niezależność i bezstronność.

68 IRAN – WYBORY 2009 Boudewijn F. Roukema (UMK Toruń) zastosował do wyników wyborów prawo Benforda, stosowane np. do wykrywania oszustw podatkowych. Roukema zaobserwował, iż rozkład pierwszych cyfr liczby głosów oddanych w wyborach w poszczególnych okręgach na Karroubiego nie zgadza się z rozkładem Benforda (poziom istotności 0,007). Wśród pierwszych cyfr dwukrotnie częściej niż powinna pojawia się siódemka. Anomalie występują w trzech z sześciu największych okręgów i są to właśnie okręgi w których prezydent Ahmadineżad miał proporcjonalnie wyższe poparcie niż w reszcie kraju.

69 PRAWO BENFORDA Rozkład Benforda to rozkład prawdopodobieństwa występowania określonej pierwszej cyfry w wielu rzeczywistych danych statystycznych, np. danych z rocznika statystycznego. Fakt częstego występowania tego rozkładu w obserwowanych danych zwany jest prawem Benforda.

70 PRAWO BENFORDA Prawdopodobieństwo wystąpienia cyfry k to
Rozkład ten został po raz pierwszy zaobserwowany przez amerykańskiego astronoma Simona Newcomba w 1881 roku, a ponownie odkryty przez Franka Benforda w Dowód twierdzenia podał w 1995 roku Theodore Hill.

71 PRAWO BENFORDA Rozkład Benforda jest stosowany do sprawdzania poprawności zeznań podatkowych bądź defraudacji, gdyż ludzie wpisując liczby tak, żeby wydawały się przypadkowe, nie są świadomi, że pewne cyfry występują częściej na pierwszej pozycji.

72 ROZKŁAD BENFORDA Pierwsza cyfra Częstość 1 30,1% 2 17,6% 3 12,5% 4
9,7% 5 7,9% 6 6,7% 7 5,8% 8 5,1% 9 4,6%

73 ROZKŁAD BENFORDA

74 ROZKŁAD BENFORDA Prawdopodobieństwo wystąpienia cyfry jako drugiej cyfry znaczącej w liczbie można zapisać wzorem: gdzie: n – pozycja cyfry w liczbie

75 ROZKŁAD BENFORDA

76 Defraudacja Jamesa Nelsona
Zastosowanie rozkładu Benforda pomogło w wykryciu fałszerstw dokonanych przez Jamesa Nelsona, głównego księgowego i zarządzającego Arizona State Treasurer. W 1992 roku w miasteczku Wayne (Arizona, USA) został uznany za winnego zdefraudowania ,58 dolarów. Dokonał tego wystawiając 23 fałszywe czeki.

77 Defraudacja Jamesa Nelsona
Oszustwo rozpoczęło się małą kwotą (najmniejszą w całej procedurze), przy czym kolejne kwoty fałszywych czeków stopniowo rosły. Większość czeków wystawiono na kwotę poniżej dolarów. Wykrycie przestępstwa umożliwił rozkład pierwszych cyfr poszczególnych kwot.

78 Dziękuję Państwu za uwagę!!!