Kapitał ludzki a kapitał społeczny.

Prezentacja na temat: "Kapitał ludzki a kapitał społeczny."— Zapis prezentacji:

1 Kapitał ludzki a kapitał społeczny.

2 KAPITAŁ SPOŁECZNY Pojęcie KS pojawia się w naukach społecznych w czasie I wojny światowej, a następnie sporadycznie w latach 60. XX w. W terminologii naukowej przyjęło się za sprawą: P. Bourdieu J. S. Colemana R. Putnama F. Fukuyamy Założenie podstawowe: podobnie jak kapitał ekonomiczny – stosunki społeczne i sieci powiązań między jednostkami to zasób, dzięki któremu można osiągnąć zamierzone korzyści.

3 J. S. Coleman „Kapitał społeczny jest cechą struktury społecznej, która wspiera konkretne działania aktorów, podejmowane w ramach tej struktury.”

4 Składniki kapitału społecznego
J. Coleman, Foundations of Social Theory (1990): Wzajemne zobowiązania i oczekiwania wypływające z ról społecznych Dostęp do informacji Normy i sankcje społeczne Relacje władzy

5 Definicja R. Putnama Kapitał społeczny odnosi się tu do takich cech organizacji społeczeństwa, jak zaufanie, normy i powiązania, które mogą zwiększyć sprawność społeczeństwa ułatwiając skoordynowane działania

6 Składniki kapitału społecznego
R. Putnam, Demokracja w działaniu (1995): (Poziome) Sieci stowarzyszeń Normy społeczne Zgeneralizowane zaufanie

7 F. Fukuyama kapitał społeczny oznacza umiejętność współpracy międzyludzkiej w obrębie grup i organizacji w celu realizacji własnych interesów. F. Fukuyama Zaufanie. Kapitał społeczny... (1997): składnikiem kapitału społecznego jest zaufanie

8 P. Bourdieu zbiór rzeczywistych i potencjalnych zasobów, jakie związane są z posiadaniem trwałej sieci mniej lub bardziej zinstytucjonalizowanych związków wspartych na wzajemnej znajomości i uznaniu – lub inaczej mówiąc z członkostwem w grupie – która dostarcza każdemu ze swych członków wsparcia w postaci kapitału posiadanego przez kolektyw, wiarygodności, która daje im dostęp do kredytu w najszerszym sensie tego słowa.

9 P. Sztompka KAPITAŁ SPOŁECZNY: więzi zaufania, lojalności i solidarności, znajdujące wyraz w samoorganizowaniu się i samorządności, głównie w ramach dobrowolnych stowarzyszeń.

10 Elementy kapitału społecznego
zaufanie społeczne wartości, normy społeczne, solidarność, zwyczaj współpracy sieć kontaktów znajomości powiązania przynależność do organizacji i stowarzyszeń Ułatwiają jednostkom zdobywanie innych społecznie cenionych zasobów: bogactwa, władzy, prestiżu, itp.

11 Jakie zyski przynosi kapitał społeczny?
Ekonomiczne rozwój gospodarczy substytuowanie innych postaci kapitału zabezpieczenie społeczne ograniczanie problemu „free riding” Polityczne sprawne funkcjonowanie lokalnych instytucji rozwój demokracji lokalnej Rozwiązywanie problemów społecznych w sferze edukacji, zdrowia, bezpieczeństwa publicznego i in.

12 Wskaźniki kapitału społecznego
członkostwo w organizacjach społecznych, samorządowych lub politycznych (mierzone deklaracjami przynależności i aktywnego działania w tych organizacjach oraz pełnienia w nich funkcji z wyboru lub nominacji), aktywność polityczna w skali społeczności lokalnej (mierzona deklaracjami udziału w wyborach samorządowych), aktywność polityczna w skali kraju wspieranie organizacji społecznych zaufanie do władz lokalnych.

13 Źródło: CBOS, Stowarzyszeniowo-obywatelski kapitał społeczny, Warszawa, wrzesień 2008

14 Do organizacji społecznych częściej należą mężczyźni (12,4%) niż kobiety (9,7%).
Najbardziej zaangażowani w pracę tych organizacji są badani w wieku od 35 do 44 lat (13,3%) i od 45 do 54 lat (12,5%).

15 Aktywność w organizacjach społecznych wzrasta wraz z dochodami, poziomem wykształcenia i statusem społeczno-ekonomicznym Polaków. Respondenci z gospodarstw domowych o dochodach powyżej 1200 zł per capita zrzeszają się ponad trzykrotnie częściej (15,7%) niż ci, którzy uzyskują dochody poniżej 300 zł na osobę (4,5%). Najwyższy odsetek aktywnego członkostwa w organizacjach społecznych notujemy w takich grupach zawodowych, jak górnicy (31%), nauczyciele (26%) oraz dyrektorzy i prezesi firm (23,5%).

16 Zaangażowanie wyborcze:
osoby lepiej wykształcone (85% z wyższym wykształceniem) elitarne grupy zawodowe (89% prezesów i dyrektorów) religijni o najwyższych dochodach per capita w średnim wieku i starsi (45-64 lat)

17 Przeznaczanie pieniędzy na cele społeczne i otrzymywanie pomocy od organizacji społecznych
Co czwarty Polak (24,9%) deklaruje, że w 2007 roku wpłacił pieniądze na rzecz jakiejś organizacji opieki społecznej lub na jakiś cel charytatywny.

18 Zaufanie do władz lokalnych
Źródło: CBOS, Stowarzyszeniowo-obywatelski kapitał społeczny, Warszawa, wrzesień 2008

19 Kapitał ludzki wykształcenie i umiejętności jednostki, jego kwalifikacje zawodowe, talenty, zdrowie, mające pewną wymierną wartość ekonomiczną i będące ważniejszymi czynnikami produkcji niż klasyczne środki. Pojęcie kapitału ludzkiego obejmuje kapitał społeczny i kulturowy.

20 Kapitał kulturowy Nawyki, umiejętności i odruchy nabyte przez socjalizację w grupach elitarnych, o wyższej pozycji społecznej i wykształceniu.

21 Kapitał społeczny studentów WSIiZ ;)
Przyjaciele Rodzina partner/ka Źródło: Raport z badań Sylwetka studenta WSIiZ, Rzeszów 2009, Zespół ds. Badania Potrzeb

22

23

24

25

26

27

28

29 Ekonomiczny wymiar struktury społecznej

30 Zróżnicowanie społeczne – rodzaje różnic
różnice biologiczno-fizyczne różnice demograficzne różnice psychiczne różnice społeczne (posiadanie, wykształcenie, zawód) Kategorie społeczne Stanowią podstawy kształtowania się zbiorowości społecznych: klas, warstw, grup zawodowych

31 Mówimy zatem o… strukturze klasowej strukturze warstwowej
strukturze zawodowej jako układach grup i relacji zachodzących między nimi. Są one jednocześnie źródłem nierówności społecznych między ludźmi.

32 Ekonomiczne ujęcia klas społecznych
Stanowisko ogólne Stanowisko marksistowskie M. Webera koncepcja klas społecznych

33 Stanowisko ogólne Klasy społeczne – wytwór stosunków gospodarczych i sposobów produkcji, jakie rozwinęły się w okresie industrializmu w Europie. Dwie klasy: produkcyjna i nieprodukcyjna H. Saint-Simon), klasa decydentów i klasa biernych wykonawców (A. Touraine)

34 Stanowisko marksistowskie
Podział na klasy wytworzył się wraz z rozwojem techniki wytwórczej i podziałem pracy oraz prywatnej własności śrdoków produkcji. Klasy społeczne są to wielkie zbiory ludzi pozostających w jednakowym stosunku do środków produkcji, tzn. zbiory ludzi posiadających środki produkcji lub zbiory ludzi żyjących z pracy najemnej. Klasa posiadająca i klasa robotnicza

35 M. Webera koncepcja klas społecznych
Warunek istnienia klas – nierówny podział własności i wynikające z tego nierówne szanse życiowe „Klasy posiadania” – pozycje wyznacza fakt posiadania lub nieposiadania majątku, pozwalającego uzyskać dochód „Klasy zarobkowe” – osoby czerpiące swój dochód w całości lub w części z własnej pracy (pracownicy najemni, przedsiębiorcy)

36 Typologia klas społecznych Webera
Robotnicy Drobnomieszczaństwo Inteligencja nieposiadająca i fachowcy, pracownicy umysłowi, urzędnicy Klasy posiadające oraz klasy uprzywilejowane za sprawą wykształcenia

37 Stany w ujęciu Webera Wiążą się z pojęciami prestiżu (szacunek jakim społeczeństwo otacza pewną grupę) i etosu (specyficzny styl życia, wykształcenie, pochodzenie, zawód, duma z bycia członkiem danej grupy)

38 Inspiracje weberowskie – W. L. Warner (Yankee City)
Klasa wyższa-wyższa („arystokracja pochodzenia i bogactwa”: wielcy finansiści, kupcy, wysocy urzędnicy) Klasa niższa-wyższa (bogaci ale bez znajomości kodów kulturowych) Klasa wyższa-średnia (dyrektorzy i kierownicy firm, wolne zawody) Klasa niższa-średnia (urzędnicy, drobni kupcy, niektórzy bogatsi robotnicy) Klasa wyższa-niższa (półwykwalifikowani i niewykwalifikowani robotnicy, „biedni ale uczciwi”) Klasa niższa-niższa (ludzie „ze złą reputacją moralną, niechętni do pracy, mieszkający w slumsach)

39 Indeks cech charakterystycznych statusu społecznego
zawód źródło dochodu typ domu dzielnica zamieszkania

40 System stratyfikacyjny EGP
R. Erikson, J. H. Goldthrope, L. Protocarero (1979) Standardowe narzędzie do porównań struktury społeczeństw wysoko rozwiniętych krajów demokracji rynkowej i do badania tamtejszej ruchliwości społecznej.

41 EGP – wersja jedenastoklasowa
Wyższa klasa służby (inteligencja, wyższe kadry kierownicze, urzędnicy państwowi, przedstawiciele wielkiego biznesu) Niższa klasa służby (technicy, pielęgniarki, księgowi, kierownicy wydziałów) Pracownicy umysłowi wykonujące rutynowe prace biurowe Pozostali pracownicy umysłowi w handlu i usługach Właściciele firm poza rolnictwem, zatrudniający pracowników Właściciele firm poza rolnictwem, niezatrudniajacy pracowników Fizyczni pracownicy nadzoru (brygadziści, mistrzowie) Robotnicy niewykwalifikowani Robotnicy rolni Właściciele gospodarstw rolnych.

42 Funkcjonalne ujęcie klas społecznych (K. Davis, W. E. Moore)
Każde społeczeństwo, aby mogło funkcjonować, tzn. realizować swe zadania, rozwijać się, zaspokajać potrzeby ludności, itd., musi być ustrukturalizowane, czyli tworzyć różne rodzaje pozycji i rozdzielać je między ludzi. Uwarstwienie jest koniecznością funkcjonalną społeczeństwa

43 Teza o zaniku klas Zanikają wielkie klasy społeczne (robotnicza, burżuazja, klasy służby) Powstawanie „społeczeństwa klasy średniej” Wzrastająca rola innych podziałów: etnicznych, religijnych, społeczno-demograficznych Eliminowanie z rynku pracy dużych zbiorowości, powstawanie „podklas” społecznych

44 Klasyfikacje i skale zawodów

45 Definicja Zawód - zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów.

46 Polska nomenklatura zawodów
"[ ... ] pod zawodem lub specjalnością rozumie się oparte na kwalifikacjach (wiadomościach, umiejętnościach) wyko­nywanie w celach zarobkowych wynikającego z podziału pracy zespołu czyn­ności (robót) społecznie użytecznych [...]" Instrukcja Komitetu Pracy i Płacy z dn. 30 X 1961 r

47 Z socjologicznego punktu widzenia
zbiorowość ludzi wykonujących określone rodzaje czynności, ukształtowane w ramach społecznego podziału pracy według kwalifikacji przypisanych do ich wykonywania, ludzi mających świadomość pewnej wspólności spraw i poczucie własnej odrębności. Grupa zawodowa Zbiorowość społeczna

48 ISCO (International Standard Classification od Occupations) 1958
Międzynarodowa klasyfikacja zawodów (MOP): Wojskowi Wysocy urzędnicy państwowi, członkowie organów przedstawicielskich, kadra kierownicza przedsiębiorstw i organizacji Specjaliści, wolne zawody Technicy i specjaliści średniego szczebla Urzędnicy Pracownicy usług osobistych i placówek handlowych Rolnicy i robotnicy rolni Brygadziści i robotnicy wykwalifikowani Robotnicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn, robotnicy taśmowi, kierowcy Pracownicy fizyczni wykonujące prace proste w produkcji i usługach.

49 Socjologiczne klasyfikacje
Typy skal: odwołujący się do społecznego prestiżu o wielowymiarowym charakterze – budowanie indeksów łączących kilka kryteriów (skale społeczno-ekonomicznego statusu zawodów)

50 Elementy oceny prestiżu zawodowego
wymagany poziom kwalifikacji i wykształcenia, zajmowane stanowisko, ponoszona odpowiedzialność, zakres podejmowanych decyzji, uciążliwość pracy, społeczne znaczenie zawodu, stałość i pewność pracy, możliwość uzyskania dodatkowego wykształcenia.

51

52

53

54 Polska Społeczna Klasyfikacja Zawodów PSKZ (H. Domański, Z. Sawiński)