Początki Polski Małopolska.

Prezentacja na temat: "Początki Polski Małopolska."— Zapis prezentacji:

1 Początki Polski Małopolska

2 Nazwa Małopolska (łac. Polonia Minor) została po raz pierwszy użyta w źródłach pisanych w r., a potwierdzona została dopiero w roku 1493 w Statucie Piotrkowskim króla Jana Olbrachta (podczas obrad dwuizbowego sejmu walnego w Piotrkowie w latach 1493– 1496)celu odróżnienia tej części państwa od Wielkopolski (łac. Polonia Maior). Pierwotne znaczenie tej nazwy nie jest pewne – słowa maior i minor można odczytywać tu w kilku kontekstach (nie tylko najbardziej oczywiste większa – mniejsza, ale też np. starsza – młodsza, rozszerzona – właściwa). Obszar Małopolski do XVIII wieku na tle współczesnego podziału administracyjnego Polski

3 Małopolska w okresie panowania Piastów i Przemyślidów

4 Pod koniec X wieku Małopolskę Polanie wcielili do swego państwa (według jednej z teorii, w wyniku wojny polsko–czeskiej w 989) Utworzono wtedy dwie prowincje: krakowską oraz sandomierską. Co najmniej od 1000 roku w Krakowie znajdowała się siedziba biskupstwa, która obejmowała znaczną część regionu, natomiast za panowania Kazimierza I Odnowiciela miasto stało się główną siedzibą książęcą. W roku Kraków stał się stolicą Polski.

5 W 1138 na mocy ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego kraj został podzielony na dzielnice, a seniorem z władzą zwierzchnią został najstarszy syn, Władysław II Wygnaniec. Ziemia krakowska i ziemia sandomierska stały się główną częścią dzielnicy senioralnej. Kraków stał się siedzibą seniora. W 1177 w Małopolsce wybuchł bunt możnowładztwa przeciwko Mieszkowi III Staremu. Mieszko Stary został wygnany z kraju. W okresie rozbicia dzielnicowego Kraków był siedzibą księcia seniora, z czasem jednak książęta krakowscy stracili faktyczne zwierzchnictwo nad innymi władcami piastowskimi. W 1241 region został zniszczony podczas najazdu tatarskiego. Powołanie na tron krakowski Kazimierza II Sprawiedliwego, najmłodszego syna Bolesława III Krzywoustego, który łamiąc postanowienia senioratu zalegalizował swe rządy na zjeździe w Łęczycy. 25 maja roku Małopolanie pobili pod Suchodołem upominającego się o Kraków Konrada mazowieckiego. Władzę nad Małopolską objął syn Leszka Białego, Bolesław Wstydliwy. W 1259 roku miał miejsce drugi najazd tatarski, pod wodzą chana Burondy, na Polskę. Książę Bolesław V Wstydliwy schronił się na Węgrzech przed najeźdźcami. Walki trwały do 1260 roku. W 1279 roku po śmierci Bolesława Wstydliwego rządy w Krakowie objął Leszek Czarny. Książę prowadził wojny z książętami ruskimi, Jaćwingami, Litwinami, Tatarami. Od 1291 roku władcą ziemi krakowskiej został król czeski Wacław II, a w 1305 roku Wacław III z rodu Przemyślidów. W 1320 w katedrze wawelskiej miała miejsce koronacja Władysława Łokietka, kończąca symbolicznie okres rozbicia dzielnicowego. Odtąd aż do 1734 Kraków był miejscem koronacji królów Polski. W 1333 zmarł Władysław Łokietek. Pogrzeb króla w Krakowie umocnił rolę miasta jako metropolii monarszej.

6 Polska podczas rozbicia dzielnicowego.

7 Za panowania Kazimierza Wielkiego…
Za panowania Kazimierza Wielkiego powstał wielki system obronny warowni królewskich zabezpieczających zachodnią granicę państwa od strony Śląska. W 1364 roku z inicjatywy Kazimierza III Wielkiego powstała Akademia Krakowska. Uniwersytet został odnowiony i unowocześniony przez Jadwigę Andegaweńską i Władysława II Jagiełłę. W 1474 roku ziemia lubelska i ziemia łukowska zostały wydzielone z województwa sandomierskiego jako województwo lubelskie.

8 Małopolska (niem. Kleinpolen, napisana małymi literami) przed rokiem 1660, fragment mapy austriackiego towarzystwa bibliograficznego z 1892 r.

9 POCZĄTKI CHRZEŚCIJAŃSTWA NA TERENIE MAŁOPOLSKI.
Początki chrystianizacji Małopolski należy łączyć z Czechami, pod których polityczną zwierzchnością tereny te znajdowały się w 2 poł. X wieku. Materialnym tego śladem jest seria przedromańskich budowli sakralnych na Wawelu, najstarszych w Polsce. Na wystawie zobaczyć można makiety niektórych z nich. Około roku 990 Mieszko I włączył te ziemie do swego księstwa. Aktem wielkiej mądrości pierwszych Piastów było wprowadzenie Polski w krąg kościelny i cywilizacyjny zachodniej Europy, zaś rodzima słowiańska kultura wchłonęła nowe elementy, nie tracąc przy tym swego charakteru. Chrystianizacja była procesem złożonym i długotrwałym, początkowo dotyczącym warstw wyższych a pełna recepcja chrześcijaństwa nastąpiła w Polsce dopiero w XIII wieku. Dowodami na utrwalanie się nowej religii była rozpoczynająca się w XI wieku na szerszą skalę budowa kościołów (Kraków, Sandomierz, Wiślica, Przemyśl), sieci parafialnej, założenie klasztoru tynieckiego oraz dominacja chrześcijańskiego modelu obrządku pogrzebowego. Płyta Wiślicka

10 KALENDARIUM HISTORII MAŁOPOLSKI.

11 IX wiek – państwo Wiślan i innych mniejszych plemion słowiańskich – Lędzianie (w składzie państwa wielkomorawskiego). Koniec X wieku – włączenie do państwa Polan: prowincja krakowska i sandomierska. Około 1040 – Kraków stolicą Polski piastowskiej. 1138 – rozbicie dzielnicowe – księstwa krakowskie i sandomierskie – dzielnica senioralna. 1257, 5 czerwca – lokacja Krakowa na prawie magdeburskim. XV w. – sejmik generalny w Nowym Korczynie. 1340 – przyłączenie ziemi sanockiej i lwowskiej do Polski. 1382 – założenie klasztoru paulinów na Jasnej Górze. XVI w. – włączenie ziem ruskich (aż po Kijów) pod administrację małopolską. 1474 – wydzielenie województwa lubelskiego z województwa sandomierskiego. XVI–XVII w. – Małopolska głównym ośrodkiem kultury polskiej. 1545 – sejmik generalny woj. ruskiego w Sądowej Wiszni. 1564 – księstwo oświęcimskie i zatorskie wcielono od Korony Królestwa Polskiego, równocześnie przyłączono je do województwa krakowskiego, jako powiat śląski. 1651, 14 czerwca – na Podhalu wybuchło powstanie chłopskie pod wodzą Kostki-Napierskiego. 1655–1657 – potop szwedzki – skuteczna obrona Jasnej Góry; zdobycie Krakowa i znacznej części Małopolski przez wojska szwedzkie. 1661 – w Krakowie ukazał się pierwszy numer najstarszej polskiej gazety Merkuriusz Polski. 1769 – podczas konfederacji barskiej, cesarzowa austriacka Maria Teresa zagarnęła starostwo spiskie, a później także czorsztyńskie, nowotarskie i sądeckie. 1772 – w wyniku I rozbioru Małopolska zostaje podzielona na dwie części: południe zostaje zajęte przez Austrię, część północna z Krakowem pozostaje w Koronie. 1790 – Sejm Czteroletni zlikwidował księstwo siewierskie oficjalnie inkorporując je do Rzeczypospolitej. 1793 – w wyniku II rozbioru Małopolska zostaje podzielona na trzy części: południe zostaje zajęte przez Austrię, część północna z Krakowem pozostaje w Koronie, część zachodnią zajmują Prusy. Okres rozbiorów – Galicja, Wolne Miasto Kraków. 1918 – powrót do Polski II wojna światowa – Generalne Gubernatorstwo. 1945 – część Małopolski tzw. Małopolski Wschodniej na mocy konferencji teherańskiej została przyłączona do USRR, obecnie Ukraina Obecnie – województwa: małopolskie, lubelskie, podkarpackie i świętokrzyskie oraz część mazowieckiego, łódzkiego, i śląskiego.

12 Źródła: Średniowiecze znało dwa style: styl prosty, przewidziany dla prostaczków i drugi, ozdobny i wytworny da odbiorców o dojrzałym smaku. Takie właśnie cechy dzieła wytwornego ma nasza pierwsza księga, pisana w Polsce. Nie wiadomo, kto jest autorem księgi, choć cztery wieki później, historyk Kramer nazwał autora Gallem. Na pewno wiemy, że Gall był cudzoziemcem, zakonnikiem benedyktyńskim. Pisał kronikę na zlecenie ludzi związanych z Krzywoustym. Kronika powstała w latach 1112 – Nowy dziejopis Polski „narodził się” w latach 1150 – Niewiele wiadomo o jego rodowodzie. Kolejną była „Kronika Wielkopolska” we wszystkich jej kopiach stanowi początek cennej komplikacji historiograficznej. Komplikacja ta obejmuje roczniki wielkopolskie, nieco wyciągów z historii małopolski, omawianą kronikę, luźne zapiski kalendarzowe, a ponadto jeszcze jedno dzieło wielkiej wagi dla naszej historiografii, tzw. „Kronikę Janka z Czernkowa”. Lata po napisaniu kroniki Janka nie owocowały żadnym wybitnym dziełem. Nie były to jednak lata jałowe. Pisano wiele, choć nie była to twórczość zbyt oryginalna, przepisywano i powielano istniejące materiały. Jednak powstało jedno wspaniałe dzieło, tzw. „Roczniki” napisane przez Długosza. Zaczęły powstawać w 1455 roku. Praca nad tą kroniką trwała dwadzieścia pięć lat, niemal do śmierci autora, który jednak zdołał ją dokończyć.

13 KONIEC !!! 