Istota inwentaryzacji Metody inwentaryzacji

Prezentacja na temat: "Istota inwentaryzacji Metody inwentaryzacji"— Zapis prezentacji:

1 Istota inwentaryzacji Metody inwentaryzacji
Inwentaryzacja Istota inwentaryzacji Formy inwentaryzacji Metody inwentaryzacji Niedobory i nadwyżki Kompensata Ewidencja

2 Inwentaryzacja Według ustawy o rachunkowości inwentaryzacja to ogół czynności rachunkowych zmierzających do sporządzenia szczegółowego spisu z natury składników majątkowych danej jednostki (czyli aktywów) oraz źródeł ich pochodzenia (czyli pasywów) na dany moment bilansowy. Inwentaryzacja polega więc na ustaleniu za pomocą spisu faktycznego stanu wszystkich rzeczowych i pieniężnych składników majątkowych, jak też wyjaśnienie różnic między stanem stwierdzonym podczas inwentaryzacji (rzeczywistej) a stanem wynikającym z ewidencji księgowej.

3 Inwentaryzacja Służy do okresowego sprawdzania stanu aktywów i pasywów wykazywanego w księgach rachunkowych lub jego ustalenia, jeżeli nie prowadzi się bieżącej ewidencji stanów (np. produkty w toku, materiały, towary odpisywane w koszty w momencie ich zakupu)

4 Inwentaryzacja Słowo inwentaryzacja pochodzi od łacińskiego słowa inventarium- czyli służący do odnalezienia, zaś spis od słowa invenire- co oznacza znaleźć, odkryć. Remanent z łacińskiego remanere oznacza pozostawać i odnosi się ilości rzeczy będących w danym miejscu i czasie

5 Obowiązki kierownika jednostki

6 Formy inwentaryzacji inwentaryzacja pełna okresowa
inwentaryzacja pełna ciągła inwentaryzacja wyrywkowa okresowa lub ciągła

7 Rodzaje inwentaryzacji

8 Inwentaryzacja pełna okresowa
Polega na ustaleniu rzeczywistego stanu wszystkich składników aktywów i pasywów na określony dzień. Polega ona na inwentaryzacji poszczególnych składników nie w jednym terminie, lecz sukcesywnie, tak aby określić stan inwentaryzowanych aktywów i pasywów w określonym przedziale czasowym (różne grupy w różnych dniach).

9 Inwentaryzacja pełna ciągła
Polega na dokonywaniu systematycznie w ciągu okresu inwentaryzacyjnego w różnych, planowo określonych terminach, spisów z natury poszczególnych składników środków w taki sposób, aby wszystkie środki w ciągu tego okresu zostały objęte inwentaryzacją z wyznaczoną częstotliwością.

10 Inwentaryzacja pełna ciągła
Ustala się tutaj roczny plan inwentaryzacji (daty inwentaryzacji poszczególnych składników są poufne) z zachowaniem terminów określonych w Ustawie o rachunkowości. Plan inwentaryzacji zatwierdza kierownik jednostki.

11 Wyrywkowa inwentaryzacja ciągła lub okresowa
Polega na ustaleniu rzeczywistego stanu części (fragmentu) składników aktywów i pasywów na wybrany dzień lub w określonym terminie.

12 Wyrywkowa inwentaryzacja ciągła lub okresowa
Obejmuje ona tylko objęte ewidencją ilościowo-wartościową: materiały, towary, produkty gotowe, półfabrykaty.

13 Wyrywkowa inwentaryzacja ciągła lub okresowa
Cel: kontrola osób materialnie odpowiedzialnych, zmiana osoby materialnie odpowiedzialnej, określenie strat w przypadku zdarzeń losowych.

14 Sposoby inwentaryzacji
Spis z natury Potwierdzenie salda Porównanie danych ewidencyjnych z dokumentami

15 Spis z natury Spis z natury składników majątkowych, ich wycena, porównanie z danymi z ksiąg rachunkowych oraz wyjaśnienie i rozliczenie ewentualnych różnic

16 Spis z natury Stosowany jest do składników dających się policzyć, zmierzyć, zważyć Dotyczy składników będących własnością jednostki jak i obcych powierzonych w celu sprzedaży, przechowywania, przetwarzania lub używania.

17 Potwierdzenie prawidłowości sald księgowych
To otrzymywanie od banków i kontrahentów potwierdzenia prawidłowości wykazywanego w księgach jednostki stanu aktywów oraz wyjaśnienie i rozliczenie ewentualnych różnic.

18 Potwierdzenie prawidłowości sald księgowych
Tą metodą inwentaryzuje się: środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, należności, pożyczki, zobowiązania, aktywa własne powierzone kontrahentom.

19 Porównanie danych ewidencyjnych z dokumentami
To porównanie danych z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacja realnej wartości tych składników.

20 Porównanie danych ewidencyjnych z dokumentami
Obejmuje ono pozostałe składniki aktywów i pasywów, niezinwentaryzowane na koniec roku obrotowego w inny sposób.

21 Terminy inwentaryzacji
w okresie ostatnich trzech miesięcy roku obrotowego oraz pierwszych 15 dni następnego roku obrotowego – pozostałych aktywów i pasywów oraz innych składników obejmowanych roczną inwentaryzacją, pod warunkiem, że ustalenia ich stanu dokonuje się przez dopisanie lub odpisanie od stanu stwierdzonego drogą spisu z natury lub potwierdzenia salda - przychodów i rozchodów (zwiększeń i zmniejszeń), jakie nastąpiły między datą spisu lub potwierdzenia a dniem ustalenia stanu wynikającego z ksiąg rachunkowych, przy czym stan wynikający z ksiąg rachunkowych nie może być ustalony po dniu bilansowym, raz w roku obrotowym w dowolnym terminie – zapasów towarów i materiałów (opakowań) objętych ewidencją wartościową w punktach obrotu detalicznego jednostki oraz zapasów drewna w jednostkach prowadzących gospodarkę leśną.

22 Terminy inwentaryzacji
w ostatnim dniu roku obrotowego – aktywów pieniężnych, produkcji w toku (w tym środków trwałych w budowie), papierów wartościowych, materiałów, towarów i produktów gotowych, raz na cztery lata drogą spisu z natury, zaś w ciągu pozostałych trzech lat drogą porównania ewidencji z dokumentacją oraz analizy i weryfikacji – środków trwałych oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie- znajdujących się na terenie strzeżonym, raz na dwa lata - zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów znajdujących się w strzeżonych składowiskach i objętych ewidencją ilościowo-wartościową,

23 Różnice inwentaryzacyjne
Niedobory Szkody Nadwyżki

24 Różnice inwentaryzacyjne
Niedobory i nadwyżki ustala się: ilościowo i wartościowo wartościowo.

25 Różnice inwentaryzacyjne
Ilościowo i wartościowo dotyczy rzeczowych składników majątku (środków trwałych, towarów, materiałów i opakowań), jeżeli ich ewidencja w księgach rachunkowych jest prowadzona wartościowo i w jednostkach naturalnych.

26 Różnice inwentaryzacyjne
Wartościowo dotyczy gotówki, papierów wartościowych, towarów i opakowań w placówkach handlu detalicznego, jeżeli ich ewidencja w księgach rachunkowych prowadzona jest wartościowo.

27 Stan rzeczywisty < Stan księgowy
Niedobory Ujemne różnice ilościowe i wartościowe ujawnione w drodze porównywania stanu rzeczywistego ze stanem księgowym. Stan rzeczywisty < Stan księgowy Powstają podczas transportu, magazynowania, użytkowania, produkcji.

28 Szkody To utrata pierwotnej wartości użytkowej składnika majątku.
Przyczyny powstania: niewłaściwe warunki składowania, warunki atmosferyczne, zaniedbania osób materialnie odpowiedzialnych.

29 Stan rzeczywisty > Stan księgowy
Nadwyżki Dodatnie różnice ilościowe i wartościowe ujawnione w wyniku porównania stanu rzeczywistego ze stanem księgowym. Stan rzeczywisty > Stan księgowy Powstają podczas: - transportu, magazynowania, użytkowania, produkcji.

30 Niedobory ubytki naturalne niedobory i szkody niezawinione
niedobory i szkody zawinione.

31 Ubytki naturalne To nie dające się się uniknąć zmniejszenia ilości składnika mieszczące się w granicach norm ubytków naturalnych, powstałe w wyniku takich procesów fizykochemicznych, takich jak wysychanie, ulatnianie, parowanie.

32 Niedobory i szkody niezawinione
Powstają z przyczyn niezależnych od osób materialnie odpowiedzialnych: ubytki przekraczające normy niezawinione np. powstałe w wyniku złego pakowania, w wyniku niedokładności urządzeń pomiarowych, zdarzenia losowe (pożar, kradzież).

33 Niedobory i szkody zawinione
Powstają z winy osób materialnie odpowiedzialnych lub innych osób, w wyniku: niedbalstwa, nadużyć, naruszenia przepisów.

34 Niedobory i szkody zawinione
Niedobory bezsporne – osoba winna wyraża zgodę na ich pokrycie. Niedobory sporne – osoba winna nie wyraża zgody na ich pokrycie: a) niedobory dochodzone na drodze postępowania sądowego, b) niedobory niedochodzone.

35 Niedobory i nadwyżki W trakcie przemieszczania, magazynowania, przyjmowania oraz wydawania powstają niedobory, szkody, ubytki naturalne czy nadwyżki. Przyczynami tych różnic, są najczęściej: zmiany fizyczne i chemiczne oraz ubytki naturalne, wypadki losowe, w których powstają nieodwracalne szkody w składnikach majątku, spowodowane niezamierzonym działaniem ludzkim, a mianowicie: błędne przyjmowanie i wydawanie towarów przez pracowników (błąd pomiaru w ilości, mierzenia, liczenia), błędne wypełnianie dokumentacji – złe ilość, gatunku, ceny lub rodzaju, błędy w księgach rachunkowych w ewidencji operacji gospodarczych, niedbałym wykonaniem czynności lub celowym działaniem człowieka na przykładzie: fałszowanie dokumentów, kradzież z włamaniem, celowe zniszczenie lub uszkodzenie, pożar spowodowany podpaleniem, brak troski o powierzone mienie.

36 Nadwyżki Powstają w wyniku:
niedokładności urządzeń pomiarowych mieszczące się w granicach dopuszczalnego błędu, błędów w dokumentacji, pomyłkowej zamiany podobnych składników.

37 Klasyfikacja różnic inwentaryzacyjnych

38 Kompensata niedoborów z nadwyżkami
Przyjmuje się tu za prawdopodobne, że w ruchu magazynowym zaistniały pomyłki przy przyjmowaniu bądź wydawaniu składników, powodujące że zamiast materiału „A” można nieumyślnie wydać podobny do niego materiał „B”. Kompensata jest dokonywana przed obliczeniem ubytków naturalnych.

39 Warunki kompensaty nadwyżek i niedoborów
zostały ustalone w ramach tego samego spisu z natury, dotyczą tej samej osoby odpowiedzialnej materialnie lub osób rozliczanych i objętych współodpowiedzialnością majątkową, powstały w pokrewnych asortymentach (dot. kształtu, rozmiaru, koloru ...)

40 Sposoby kompensaty globalnie, indywidualnie

41 Globalnie w ramach z góry ustalonych „grup kompensacyjnych”, obejmujących składniki tego samego lub pokrewnego asortymentu, w podobnych opakowaniach, podobnych kolorystycznie; kompensaty wewnątrz grup przebiegają globalnie według zasady „wszystkie niedobory ze wszystkimi nadwyżkami”.

42 Indywidualanie w ramach wytypowanej jednej nadwyżki i jednego niedoboru; stosowany w odniesieniu do składników zaliczonych do różnych grup kompensacyjnych oraz tam gdzie nie ustala się grup kompensacyjnych, gdy spełnione są warunki umożliwiające kompensatę.

43 Podstawowa zasada kompensaty
„Zasada mniejszej ilości i niższej ceny”

44 Różnice pozostające po kompensacie (do dalszego rozliczenia):
ilościowe – gdy ceny kompensowanych składników są równe, ale ilości są różne, wartościowe – gdy ilości kompensowanych składników są równe, ale ceny są różne, zarówno ilościowe, jak i wartościowe – gdy różne są ilości oraz ceny kompensowanych składników.

45 Przykład 1 Niedobór 800 szt. * 5 zł = Nadwyżka 500 szt. * 3 zł = Kompensata Niedobór

46 Przykład 2 Niedobór 10.000 szt. * 8 zł = 80.000
Nadwyżka szt. * 6 zł = Kompensata Niedobór

47 Przykład 3 Niedobór szt. * 8 zł = Nadwyżka szt. *10 zł = Kompensata N

48 Przykład 4 Niedobór szt. * 8 zł = Nadwyżka szt. *10 zł = Kompensata N

49 Księgowe ujęcie różnic

50 Księgowe ujęcie różnic
PK - PK – a) b) c) 5. PK –

51 Konto „Rozliczenie niedoborów i nadwyżek”
Na koncie 24 „Rozliczenie niedoborów, szkód oraz nadwyżek” ujmuje się: po stronie Winien: niedobory i szkody składników majątku obrotowego według ich wartości ewidencyjnej skorygowanej o ewentualne odchylenia od cen ewidencyjnych, księgowane w korespondencji z kontami odpowiednich składników majątkowych, tj. na kontach na których stwierdzono niedobór lub szkodę, niedobory i szkody w środkach trwałych według ich wartości netto w korespondencji z kontami środków trwałych i ich umorzenia, niedobory środków pieniężnych według wartości nominalnej, księgowane w korespondencji z odpowiednimi kontami aktywów pieniężnych, podwyższenie wartości niedoboru lub szkody - tzw. „doksięgowanie różnicy” księgowane w korespondencji z pozostałymi przychodami operacyjnymi.

52 Konto „Rozliczenie niedoborów i nadwyżek”
po stronie Ma: nadwyżki składników majątku obrotowego według ich wartości ewidencyjnej skorygowanej o ewentualne odchylenia od cen ewidencyjnych, księgowane w korespondencji z kontami odpowiednimi składników majątkowych, w których stwierdzono nadwyżkę, nadwyżki środków trwałych według ich wartości netto w korespondencji z kontami środków trwałych i ich umorzenia, nadwyżki środków pieniężnych według wartości nominalnej, księgowane w korespondencji z odpowiednim kontem aktywów pieniężnych, obniżenie wartości niedoboru i szkody, zgodnie z decyzją komisji, księgowanie w korespondencji z pozostałymi kosztami operacyjnymi.

53 Ujęcie ewidencji rozliczeń niedoborów i szkód
„ Rozliczenie niedoborów, szkód” Ma Konto korespondujące Winien Dokonanie kompensaty niedoboru z nadwyżką Niedobory zakwalifikowane, jako ubytki naturalne w granicy norm Niedobory niezawinione, wynikające z niedokładności urządzeń w granicach tolerancji „Koszty działalności operacyjnej” konta zespołów 4 i 5 Ubytki przekraczające normy oraz niedobory niezawinione Niedobory i szkody spowodowane zdarzeniami losowymi Niedobory zawinione, zaakceptowane przez osobę materialnie odpowiedzialną- niedobory bezsporne Niedobory zawinione skierowane na drogę sądową

54 Ujęcie ewidencji rozliczeń nadwyżek
Konto korespondujące Ma „Rozliczenie nadwyżek” Winien Dokonanie kompensaty niedoboru z nadwyżką Nadwyżki wynikające z niedokładności urządzeń pomiarowych Inne nadwyżki, których przyczyny nie ustalono

55 Zadanie 1 Spółka „Piotruś” w dniu przeprowadzenia spisu z natury posiadała w magazynie zapas materiałów, który zgodnie z prowadzoną ewidencją wyniósł: 2.000 szt. opakowań zielonych po 4,20 zł za sztukę, 2.400 szt. Opakowań czerwonych po 5 zł za sztukę. W wyniku przeprowadzonego spisu z natury ustalono, że rzeczywisty stan zapasu opakowań zielonych wynosi szt., a zakrętek czerwonych szt. Na wniosek komisji inwentaryzacyjnej, zatwierdzony przez kierownika jednostki, postanowiono ujawniony niedobór skompensować z nadwyżką, a różnice nieskompensowane uznać za niezawinione. Polecenia: Wycenić spisane z natury zapasy i ustalić różnice inwentaryzacyjne. Zaksięgować ujawnione różnice i ich rozliczenie. Zamknąć konta.

56 Zadanie 2 Spółka „Piotruś” w dniu przeprowadzenia spisu z natury posiadała w magazynie zapas materiałów, który zgodnie z prowadzoną ewidencją wyniósł: 360 l soku truskawkowego po 5 zł zł za litr, 320 l soku wiśniowego po 4,5 zł za litr. W wyniku przeprowadzonego spisu z natury ustalono, że rzeczywisty stan zapasu soków wynosi 200 l soku truskawkowego i 400 l soku wiśniowego. Na wniosek komisji inwentaryzacyjnej, zatwierdzony przez kierownika jednostki, postanowiono ujawniony niedobór skompensować z nadwyżką, a różnice nieskompensowane uznać za niezawinione. Polecenia: Wycenić spisane z natury zapasy i ustalić różnice inwentaryzacyjne. Zaksięgować ujawnione różnice i ich rozliczenie. Zamknąć konta.

57 Zadanie 3 Stan zapasu czekolad na dzień XX r. w hurtowni „Piotruś” wynikający z ksiąg rachunkowych wyniósł: czekolady z orzechami sztuk po 5,60 zł/szt. czekolady z bakaliami sztuk po 5,20 zł/szt. czekolady miętowe sztuk po 2,20 zł/szt. czekolady truskawkowe sztuk po 2,80 zł/szt. czekolady białe sztuk po 6,60 zł/szt. czekolady gorzkie sztuk po 7,40 zł/szt. W Wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji na podstawie spisu z natury stwierdzono, że rzeczywisty stan zapasów wyniósł: czekolady z orzechami sztuk czekolady z bakaliami sztuk czekolady miętowe sztuk czekolady truskawkowe sztuk czekolady białe sztuk czekolady gorzkie sztuk Polecenia: Na wniosek komisji inwentaryzacyjnej kierownik jednostki podjął decyzje o dokonaniu kompensaty niedoborów z nadwyżkami osobno dla następujących asortymentów czekolad:

58 Zadanie 3 Polecenia: Na wniosek komisji inwentaryzacyjnej kierownik jednostki podjął decyzje o dokonaniu kompensaty niedoborów z nadwyżkami osobno dla następujących asortymentów czekolad: kompensata czekolad z orzechami z czekoladami z bakaliami kompensata czekolad truskawkowych z miętowymi kompensata czekolad białych z gorzkimi. Różnice nieskompensowane uznano za niezawinione i powstałe z przyczyn, których nie udało się ustalić. Zaksięgować powstałe różnice inwentaryzacyjne i ich rozliczenie.