Pobierz prezentację
1
Rewitalizacja Problemy rozwojowe obszarów zurbanizowanych
dr Małgorzata Zięba
2
Literatura – wybór D. Szymańska: Urbanizacja na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008; Sassen, S.: The global city. New York-London-Tokyo-Princeton- New Jersey: Princeton University Pres, 1991; Hamnett, Ch.: Social Polarisation in Global Cities: Theory and Evidence, Urban Studies, 1994 Vol. 31, No. 3;
3
Cele rewitalizacji Urbanistyczno – architektoniczne: poprzez remonty, modernizacje, rewaloryzacje, kształtowanie krajobrazu kulturowego Techniczne: infrastruktura Społeczne: zatrzymanie negatywnych tendencji społecznych, przeciwdziałanie patologiom i wykluczeniu Ekonomiczne: ożywienie gospodarcze Środowiskowe: polepszanie stanu środowiska naturalnego, likwidacja zanieczyszczeń i emisji
4
"The world's economic system is increasingly an urban one„*
World Comission on Environment and Development. Our Common Future, Oxford: Oxford University Press, 1987, p. 235
5
Funkcje miasta mieszkaniowe gospodarcze polityczno-administracyjne
handlowe komunikacyjne kulturalne, edukacyjne turystyczne
6
Miasto jest: intensywne intensywność społecznych,
gospodarczych, kulturowych procesów - zagęszczenie ludności, aktywności społecznej, intensywność zabudowy, transportu na małym obszarze geograficznym dynamiczne dynamika społecznych i gospodarczych procesów, konkurencyjność środowiska miejskiego; pochodna intensywności i innowacyjności miast i synergicznego oddziaływania dużej koncentracji ludzi, aktywności gospodarczej, instytucji (politycznych, administracyjnych, badawczych, naukowych, edukacyjnych, kulturalnych, itd.)
7
Miasto jest, cd.: innowacyjne
stymulująca gęstość zaludnienia, mobilność, intensywność społecznych i gospodarczych działań, mix społeczny mieszkańców poddane wzajemnym zależnościom pomiędzy społecznymi, gospodarczymi i przestrzennymi uwarunkowaniami Podejście „poverty could be built out” straciło ważność – remont budynków bez rozwiązania problemów społecznych obszarów nie wywołuje trwałej zmiany
8
Miasto jako przestrzeń społeczno-ekonomiczna
procesy: urbanizacja, industrializacja; zmiany: społeczne, demograficzne; składowe: transport, przemysł, handel, mieszkalnictwo, itp.
9
Miasto jako zjawisko społeczno – przestrzenne
w sensie społecznym: ludzie, grupy społeczne, instytucje, relacje, systemy; w sensie fizycznym: przestrzeń-obszar, budynki, budowle, infrastruktura i inne składniki fizyczne konieczne dla mieszkańców.
10
Relacje społeczno-przestrzenne
„...social relations are frequently and inevitably correlated with spatial relations; because physical distances so frequently are, or seem to be the indexes of social distances...” [R. E. Park]
11
Przestrzeń - społeczeństwo
„Struktury przestrzenne miast nie tylko odzwierciedlają struktury społeczne ale także je kreują”* * Häußermann, H.: Soziale Stadt im Umbruch, in: W. Hanesch, K. Krueger-Conrad (Hrsg.): Lokale Beschäftigung und Ökonomie. Herausforderung für die „Soziale Stadt“, VS Verlag für Sozialwissenschaften, 2004;
12
Problemy współczesnych miast
Społeczne Gospodarcze Ekologiczne Przestrzenne
13
Urbanizacja Proces Stan demograficzna przestrzenna gospodarcza
społeczna
14
Fazy urbanizacji Urbanizacja
Suburbanizacja - rozwój miast i przedmieść Dezurbanizacja - opuszczanie centrów miast i miast Reurbanizacja – procesy odnowy miast
15
Problemy przestrzenne i techniczne miast
Niska jakość zabudowy Zły stan techniczny zabudowy i infrastruktury technicznej Chaos przestrzenny, niska estetyka przestrzeni i zabudowy Niska jakość przestrzeni publicznych Zła struktura wykorzystania przestrzeni (brak zieleni, terenów rekreacyjnych)
16
Problemy ekologiczne miast
Gospodarka odpadami Zanieczyszczenia Hałas Szkodliwe emisje Braki terenów zielonych
17
Problemy gospodarcze miast
Bezrobocie – brak miejsc pracy Niski poziom dochodów Małe zróżnicowanie gospodarcze (dominacja jednego sektora gospodarki, jednej branży) Niski poziom przedsiębiorczości Brak inwestycji
18
Rozmiary, jakość i lokalizacja obszarów mieszkaniowych
Ilość, jakość i lokalizacja miejsc pracy Dojazd do miejsc rekreacji Rozmiary, jakość i lokalizacja obszarów mieszkaniowych Dojazd, czas trwania podróży ‘socjalnych/społecznych’ Jakość infrastruktury Dostępność miejsc pracy Dostępność miejsc rekreacji i rozrywki Dostępność udogodnień poziom dobrobytu jakość życia Podstawowe zależności w systemie miejskim Źródło: Van den Berg, L., Drewett, R., Klaassen, L.H., Rossi, A., Vijverberg, C. H.: Urban Europe. A Study of Growth and Decline, Pergamon Press, 1982; s. 108;
19
Model upadku miasta (gospodarczego)
niekorzystne trendy demograficzne większa wrażliwość na cykl życia produktów małe zróżnicowanie gospodarcze upadek gospodarczy spadek wpływów podatkowych gmin dominacja jednej branży, gałęzi przemysłu / firmy negatywne oddziaływanie na elity polityczne / decydentów poziom inwestycji w nowe gałęzie przemysłu wzrasta zasięg i czas trwania upadku wzrasta Source: Friedrichs, J.: Eine Typologie westdeutscher Großstädte und Muster ihrer Entwicklungen 1970 bis 1990, in: Friedrichs, J.(Hrsg.): Die Städte in den 90er Jahren. Demographische, ökonomische und soziale Entwicklungen. Opladen/Wiesbaden: Westdeutscher Verlag 1997
20
Wskaźnik rozwoju miasta City Development Index CDI
Składowe: 1) Wielkość miejskiego produktu brutto na mieszkańca miasta 2) Infrastruktura (elektryfikacja, wodociągi, kanalizacja, telekomunikacja) 3) Odpady (gospodarka odpadami, ich obróbka, oczyszczanie ścieków) 4) Zdrowie ludności miasta (długość życia i śmiertelność niemowląt) 5) Wykształcenie (poziom alfabetyzacji, udział osób z wyższym i specjalistycznym wykształceniem)
21
Polaryzacja społeczna
„stara” struktura społeczna, zatrudnienia i dochodów w kształcie jajka „nowa” struktura społeczna, zatrudnienia i dochodów w kształcie klepsydry Peter Marcuse: Dual city: a muddy metaphor for a quartered city, International Journal of Urban and regional Studies, Vol. 13 (4), 1989
22
Zróżnicowanie a segregacja
zróżnicowanie społeczno-przestrzenne segregacja społeczno-przestrzenna
23
Wykluczenie społeczne
wykluczenie z rynku pracy; wykluczenie ekonomiczne,; wykluczenie kulturowe, wykluczenie z powodu społecznej izolacji i osłabienie lub zanik społecznych więzi i sieci kontaktów; wykluczenie przestrzenne; wykluczenie instytucjonalne. Źródło: Kronauer, M. „Soziale Ausgrenzung” und „Underclass”: Über neue Formen der gesellschaftlichen Spaltung, in: Leviathan, Jg. 25, H. 1, 1997, pp ;
24
Disadvantaged /deprived/ neighbourhoods (kwartały ‘zdegradowane’)
Cechy charakterystyczne: 44% mieszkańców uzależnionych od pomocy społecznej (krajowa średnia 22%) 60% dzieci żyje w rodzinach uzależnionych od pomocy społecznej poziom zatrudnienia w Tower Hamlets to 55% w stosunku do 74% w kraju Wskaźnik włamań do domów w North Manchester: 24,8 na 1000 osób w porównaniu do 8,7 (średnia krajowa) Przemoc w stosunku do ludzi 37,8/1000 osób (11,4 śr. krajowa) 43% zasobów mieszkaniowych w złym stanie technicznym i standardzie w porównaniu do 29% w „normalnych” dzielnicach 19% zasobów mieszkaniowych w dzielnicach zdegradowanych znajduje się na obszarach cechujących się wysokim poziomem pustostanów, fatalnym stanem technicznym i wysokimi potrzebami remontowymi oraz wandalizmem w porównaniu do 5% zasobów w innych dzielnicach. wyższy niż przeciętnie odsetek osób należących do mniejszości etnicznych * Social Exclusion Unit, A New Commitment to Neighbourhood Renewal (Cabinet Office, 2000);
25
Dzielnice zdegradowane i degradujące – „spirala w dół”
nieatrakcyjne osiedla/kwartały rodziny mobilne, zamożniejsze wyprowadzają się spadek wpływów czynszowych pustostany stygmatyzacja obszaru i jego mieszkańców spadek reputacji napływ uboższych, niemobilnych rodzin zaległości remontowe; zły stan techniczny i standard rosnąca przestępczość wskutek osłabienia społecznej kontroli i nieformalnego nadzoru ubożenie społeczności, narastające problemy mniejsze zasoby społeczności niestabilność słabsza identyfikacja z dzielnicą słabsze więzi w obrębie społeczności osłabienie kontroli społecznej zachowania aspołeczne wandalizm Anne Power: Area-based Poverty and Resident Empowerment, Urban Studies, Vol. 33, No. 9, 1996, pp ;
26
Współczesne koncepcje rewitalizacji - cechy
działania w obszarze społecznym, gospodarczym, przestrzennym i ekologicznym podejście holistyczne bottom up integracja zasobów i uczestników aktywizacja społeczności lokalnej partycypacja społeczna fokus na wybrane obszary problematyczne, kryzysowe, zdegradowane zrównoważony rozwój trwałość rezultatów
