Wstęp do psychologii sądowej Wykład 6

Prezentacja na temat: "Wstęp do psychologii sądowej Wykład 6"— Zapis prezentacji:

1 Wstęp do psychologii sądowej Wykład 6
RESOCJALIZACJA Wstęp do psychologii sądowej Wykład 6

2

3

4 Cela w nowym zakładzie karnym w Koszalinie

5 DEFINICJA RESOCJALIZACJA to ogół oddziaływań wychowawczych i psychokorekcyjnych stosowanych wobec osób niedostosowanych społecznie , których celem jest wtórne uspołecznienie. Oddziaływania te zmierzają do umożliwienia tym osobom przyswojenia norm i standardów postępowania przyjętych w danej społeczności, ukształtowania zdolności do podejmowania i pełnienia właściwych i zgodnych z oczekiwaniami społecznymi ról.

6 ROLA PSYCHOLOGA Wskazówki i opinie dotyczące zmiany form odbywania kary , zwolnienie warunkowe, przepustki itp.. Oddziaływanie resocjalizacyjne, reedukacyjne, psychoedukacyjne, różne formy terapii.

7 TEORIE KARY Teorie absolutne (bezwzględne lub sprawiedliwościowe)
KARA JEST ODWETEM, ODPŁATĄ za naruszenie porządku prawnego, jej jedynym celem jest dolegliwość (odpłata równym złem „ oko za oko, ząb za ząb” Niemiecki idealizm Kanta i Hegla- kara urzeczywistnia ideę sprawiedliwości społecznej. Wymiar kary musi być odpowiedni do przewinienia.

8 Teorie kary Teorie relatywne KARA PEŁNI SPOŁECZNIE UŻYTECZNE CELE
PREWENCJA OGÓLNE (GENERALNA) aspekt negatywny – odstraszenie potencjalnych sprawców (czynnikiem powstrzymującym nie tyle jest wysokość kary co ryzyko wykrycia i ujęcia)

9 PREWENCJA OGÓLNA Aspekt pozytywny – umacnianie w społecznej świadomości obowiązywania norm prawnych

10 PREWENCJA SZCZEGÓŁOWA (INDYWIDUALNA)
ODDZIAŁYWANIE ZAPOBIEGAWCZE WOBEC SPRAWCY KONKRETNEGO CZYNU KARALNEGO Unieszkodliwienie (izolacja) Odstraszenie Poprawa ( resocjalizacja)

11 SYSTEM WIĘZIENNY XVI wiek
Anglia – zakład poprawczy dla żebraków i włóczęgów (Bridewell) Amsterdam – „Dom rządności i dyscypliny” początkowo dla mężczyzn, potem też dla kobiet – osoby uchylające się od pracy, włóczęgi itp.. – całodzienna praca, nauka czytania i pisania, zamykanie na noc.

12 SYSTEM WIĘZIENNY XVII wiek
3. Rzym – przytułek św. Michała – starcy, sieroty i młodociani przestępcy. Uczono religii i rzemiosła, cisza podczas pracy a w nocy izolacja w jednoosobowych celach. XVIII wiek 4. Polska – więzienie marszałkowskie ( Stanisław Lubomirski ) – 68 osób

13 SYSTEM WIĘZIENNY 5. Gandawa – system celkowy
Praca więźniów podstawą ich moralnego odrodzenia. Dzienna praca we wspólnych pomieszczeniach z nakazem milczenia, w nocy izolacja w pojedynczych celach Zasada duchowej izolacji więźniów

14 System progresywny 6. Genewa – połowa XIX wieku
Izolacja więźniów poprzez segregację w 4 reżimach : wiek, wysokość wyroku, ilość popełnionych przestępstw, szanse na poprawę KONCEPCJA W.CROFTONA (Irlandia) 3 fazy wykonywania kary pozbawienia wolności

15 Koncepcja Croftona Reżim surowy ( 9 miesięcy lub połowa orzeczonej kary) okres ciężkiej pracy, wspólna praca w dzień, izolacja w nocy Okres izolacji półwolnościowej (6 mies.) nieuzbrojony dozór, wynagradzanie pracy, brak kar dyscyplinarnych 3. Warunkowe zwolnienie

16 TYPOLOGIA ZAKŁADÓW KARNYCH
Kodeks karny wykonawczy z 1997 roku Zakłady dla młodocianych do 24 roku życia Zakłady dla pierwszy raz karanych Zakłady dla recydywistów penitencjarnych Kara aresztu wojskowego TYPY: zamknięte, półotwarte, otwarte

17 TYPY ZAKŁADÓW KARNYCH RÓZNICE: stopień zabezpieczenia, stopień izolacji więźniów, zasady poruszania się po zakładzie. ZAMKNIĘTE ( art..90 kkw) : cele otwarte w określonych godzinach, zajęcia tylko w obrębie zakładu, praca poza zakładem w pełni dozorowana PÓŁOTWARTE : cele otwarte w ciągu dnia, czasem także w nocy, skazani zatrudnieni poza zakładem także na pojedynczych stanowiskach pracy, zajęcia też poza zakładem. Swoboda poruszania się po zakładzie w określonych porach. Własna odzież i korzystanie z przepustek (14 dni w roku, raz na 2 mies.)

18 Typ zakładu OTWARTY – zatrudniani poza zakładem bez konwoju, zajęcia poza zakładem, depozyt pieniężny, przepustki raz w miesiącu (28 dni w roku) systemy: Zwykły Programowego oddziaływania (nauka i określona praca) Terapeutyczny (uzależnienia, zaburzenia psychiczne, upośledzenie umysłowe

19 Zakład karny-instytucja totalna
Podział społeczności-personel kontrolujący i pensjonariusze bezwzględnie podporządkowani Grupowy charakter władzy – każdy strażnik może ukarać każdego więźnia Niewielka , ograniczona, przestrzeń Przepełnienie Regulowanie i kontrolowanie całej aktywności człowieka Jednakowe traktowanie więźniów –uniformizacja, także zewnętrzne objawy-strój Regulamin-rozkład dnia, kolejność i czas zajęć Brak intymności Powszechność kar

20 zespół błędnej adaptacji
Wyuczona bezradność Apatia Depresja Skrajna uległość Nasilona agresywność Utrata tożsamości indywidualnej Integracja z podkulturą więzienną

21 PODKULTURA WIĘZIENNA Tzw. „drugie życie” – zbiór niekontrolowanych, sekretnych zasad wyznaczających zachowania określonych grup w zakładzie karnym (Jedlewski) Antonimiczny układ norm, wartości i ról wytworzony przez wychowanków zgodnie z zasadami podkultury przestępczej

22 Podkultura zakładu Całokształt stosunków między skazanymi
Normy sztywne, szczegółowe, rygorystycznie przestrzegane Specyficzny sposób porozumiewania się - grypsera

23 Normy kodeksu więziennego
1. Regulują kontakty więźniów z funkcjonariuszami (ostrożność, nieugiętość, cwaniactwo) 2. Regulują kontakty tzw. „ludzi” z więźniami spoza grupy (brutalność, agresja, dyskryminacja, eksploatacja) 3. Regulują kontakty w obrębie tzw. „ludzi” (lojalność, zakaz donosicielstwa, pomoc)

24 ZASADY FUNKCJONOWANIA PODKULTURY
Zasada przemocy Zasada eksploatacji Zasada ograniczonej solidarności Zasada status quo

25 SYSTEM WARTOŚCI PODKULTUROWYCH
CELE: Walka z prawem i jego instytucjami Solidarności grupowa Godność osobista i grypserski honor (norma podstawowa- nie donoś)

26 FUNKCJE PODKULTURY WIĘZIENNEJ
REDUKCJA, MINIMALIZACJA DOLEGLIWOŚCI WIĘZIENNYCH (niezaspokojenie podstawowych potrzeb) Potrzeba bezpieczeństwa – ochrona przed agresją współwięźniów, przed presja personelu . Przynależność daje gwarancje bezpieczeństwa Potrzeba stymulacji – wzbogaca sytuacje społeczne ( nuda, nicość, pustka)

27 DEPRYWOWANE POTRZEBY 3. Potrzeba seksualna – zaspokojenie potrzeb i moralne usprawiedliwienie dla wyzysku seksualnego „frajerów” 4. Potrzeba przynależności do grupy (przyjaźnie, związki zerwane poprzez uwięzienie) – integracja wewnętrzna 5. Potrzeba odrębności – zachowanie tożsamości indywidualnej i społecznej. Zróżnicowanie społeczne- władza, role

28 DEPRYWACJA POTRZEB 6. POTRZEBA UZNANIA
7. Potrzeba potwierdzania własnej wartości – pozycja w grupie nieformalnej, aprobata i akceptacja współwięźniów 8. Potrzeba posiadania – ułatwienia przemytu pożądanych przedmiotów, dóbr 9. Potrzeba porządkowania rzeczywistości przystosowanie do istniejących warunków –wiedza i zrozumienie

29 Formy przystosowania do warunków więziennych
Goffman wyróżnia następujące techniki adaptacyjne: WYCOFANIE - koncentracja wyłącznie na sobie i swoich sprawach. Zobojętnienie na problemy innych ludzi, rozluźnienie kontaktów społecznych, ucieczka w świat marzeń, fantazji, myślenie magiczne, życzeniowe-osoby niedojrzałe emocjonalnie

30 Opinie skazanych Kara pozbawienia wolności :
94 % Prowadzi do zaburzeń emocjonalnych 86 % jest to szkoła wypaczania zachowań 83 % kształtuje negatywne postawy wobec ludzi 71% obniża poczucie własnej wartości 69 % doprowadza do obcości bliskich osób 66% doprowadza do naznaczenia przestępcy 57% odbiera wiarę 57%skazany jest niezdolny do życia na wolności

31 BUNT jawny opór i wrogość (typowe dla 1 fazy uwięzienia) lub wewnętrzna cicha niechęć i opór. Silna integracja z podkultura przestępczą. Opinie skazanych - kara więzienia: 80% doprowadza do kontaktu z ludźmi, którzy uczą wiele złego 54% daje możliwość nawiązania przyjaźni

32 przystosowanie ZADOMOWIENIE – typowe dla recydywistów, stworzenie możliwej swobody działania (osoby odporne na sytuacje trudne) – fasada serdeczności, usłużności, akceptacji regulaminów Opinie więźniów- kara więzienia: 37% uczy samodzielności 26% uczy jak sobie dawać radę w życiu

33 konwersja KONWERSJA – pozorna uległość i podporządkowanie, więzień perfekcyjny, najczęściej funkcyjny, dba tylko o własne interesy ZIMNA KALKULACJA – wykorzystywanie słabostek i tajemnic więźniów i personelu

34 Opinie więźniów Kara pozbawienia wolności:
71% doprowadza do refleksji nad sobą 69% jest okazją do zdobycia zawodu lub wykształcenia 51% chroni społeczeństwo przed przestępcami 46% Stanowi zapłatę za krzywdę 40% uczy porządku 31% daje możliwość moralnego odrodzenia 31% odstrasza przed kolejnymi przestępstwami 23% zerwanie z negatywnym środowiskiem 20% oczyszcza z poczucia winy

35 PROCES PRIZONIZACJI (Clemmer 1940)
Asymilacja kultury więziennej, norm nieformalnego kodeksu postępowania. Specyficzne dla więzienia postawy i sposób zachowania, rytuały i zwyczaje dotyczące jedzenia, ubierania się , pracy, język więzienny, sposób organizacji czasu. Prizonizacja służy łagodzeniu dolegliwości więzienia ale też i integracji z grupami przestępczymi i stylem życia

36 PSYCHOLOGICZNE SKUTKI IZOLACJI WIĘZIENNEJ
STYGMATYZACJA STANDARYZACJA(UNIFORMIZACJA) DEGRADACJA SPOŁECZNA DEPERSONALIZACJA