EDUKACJA ZDROWOTNA CZ. 2 Marzena Radomska. EDUKAJA ZDROWOTNA to każda planowana działalność ukierunkowana na uczenie się o zdrowiu i chorobie. Tones &

Prezentacja na temat: "EDUKACJA ZDROWOTNA CZ. 2 Marzena Radomska. EDUKAJA ZDROWOTNA to każda planowana działalność ukierunkowana na uczenie się o zdrowiu i chorobie. Tones &"— Zapis prezentacji:

1 EDUKACJA ZDROWOTNA CZ. 2 Marzena Radomska

2 EDUKAJA ZDROWOTNA to każda planowana działalność ukierunkowana na uczenie się o zdrowiu i chorobie. Tones & Green 2004

3 EDUKAJA ZDROWOTNA wiedzę o czynnikach społecznych, politycznych i środowiskowych wpływających na zdrowie, wiedzę o czynnikach społecznych, politycznych i środowiskowych wpływających na zdrowie, wiedzę o zdrowiu związaną z funkcjonowaniem własnego organizmu, wiedzę o zdrowiu związaną z funkcjonowaniem własnego organizmu, umiejętność zapobiegania i radzenia sobie w sytuacjach trudnych, umiejętność zapobiegania i radzenia sobie w sytuacjach trudnych, wiedzę i umiejętności związane z korzystaniem z opieki zdrowotnej. wiedzę i umiejętności związane z korzystaniem z opieki zdrowotnej. Edukacja zdrowotna obejmuje swoim zakresem:

4 EDUKAJA ZDROWOTNA Zorientowany na chorobę – zapobieganie określonym jednostkom chorobowym (np. chorobie wieńcowej, nowotworom, próchnicy zębów). Zorientowany na czynniki ryzyka – eliminowanie tych czynników (np. palenia, hipoaktywności) w celu zapobiegania równocześnie kilku chorobom. Zorientowany na zdrowie, w rozumieniu holistycznym i wzmacnianie jego potencjału. Cechuje go koncentracja na ludziach i środowiskach społecznych (np. szkołach). Jest to model najwłaściwszy z punktu widzenia promocji zdrowia. Tannahil wyróżnił trzy modele edukacji zdrowotnej:

5 EDUKAJA ZDROWOTNA Tradycyjny model nauczania - uczenia się W centrum zainteresowania szkoły: wiedza, realizacja programu nauczania. W centrum zainteresowania szkoły: wiedza, realizacja programu nauczania. Cel podstawowy stosowanego modelu: wyposażenie uczniów w wiedzę. Cel podstawowy stosowanego modelu: wyposażenie uczniów w wiedzę. Efekty modelu encyklopedycznego: uczeń wyposażony w wiedzę, nauczyciel wyposażony w wiedzę i przekazujący jak najwięcej wiedzy głównie metodami podającymi - nauczyciel wykładowca. Efekty modelu encyklopedycznego: uczeń wyposażony w wiedzę, nauczyciel wyposażony w wiedzę i przekazujący jak najwięcej wiedzy głównie metodami podającymi - nauczyciel wykładowca. Podstawą modelu: koncepcja psychologii behawioralnej. Zgodnie z tą koncepcją człowiek jest przedmiotem oddziaływań innych, którzy podejmują działanie w celu wywołania u niego określonych reakcji. Podstawą modelu: koncepcja psychologii behawioralnej. Zgodnie z tą koncepcją człowiek jest przedmiotem oddziaływań innych, którzy podejmują działanie w celu wywołania u niego określonych reakcji.

6 EDUKAJA ZDROWOTNA Nowoczesny model nauczania i uczenia się Zwany też generatywnym ze względu na wytwarzanie, pobudzanie aktywności własnej uczniów, którzy czują się w tym procesie podmiotami. Zwany też generatywnym ze względu na wytwarzanie, pobudzanie aktywności własnej uczniów, którzy czują się w tym procesie podmiotami. W centrum zainteresowania szkoły: uczeń, jego zróżnicowane potrzeby, możliwości, preferencje, uzdolnienia i zainteresowania (podstawą działania szkoły staje się rzetelna diagnoza pedagogiczna). W centrum zainteresowania szkoły: uczeń, jego zróżnicowane potrzeby, możliwości, preferencje, uzdolnienia i zainteresowania (podstawą działania szkoły staje się rzetelna diagnoza pedagogiczna). Cele stosowanego modelu: wszechstronny rozwój uczniów (na miarę ich rozpoznanych przez szkołę możliwości i wrodzonych predyspozycji), wyposażenie uczniów w umiejętności kluczowe (kompetencje wymienione w podstawie programowej), wiedza jako środek do celu - nie cel sam w sobie. Cele stosowanego modelu: wszechstronny rozwój uczniów (na miarę ich rozpoznanych przez szkołę możliwości i wrodzonych predyspozycji), wyposażenie uczniów w umiejętności kluczowe (kompetencje wymienione w podstawie programowej), wiedza jako środek do celu - nie cel sam w sobie.

7 EDUKAJA ZDROWOTNA Efekty modelu generatywnego: Efekty modelu generatywnego: - uczeń rozwijający wrodzone predyspozycje na miarę swoich możliwości, uczeń opanowujący umiejętności kluczowe (kompetencje), - uczeń rozwijający wrodzone predyspozycje na miarę swoich możliwości, uczeń opanowujący umiejętności kluczowe (kompetencje), - nauczyciel to dydaktyk stwarzający zróżnicowane sytuacje dydaktyczne i stosujący metody aktywizujące ucznia do uczenia się, instruktor i trener, opiekun, wychowawca, doradca, przewodnik. - nauczyciel to dydaktyk stwarzający zróżnicowane sytuacje dydaktyczne i stosujący metody aktywizujące ucznia do uczenia się, instruktor i trener, opiekun, wychowawca, doradca, przewodnik. Podstawa modelu: koncepcja psychologii humanistycznej. Zgodnie z tą koncepcją człowiek to podmiot samodzielny, stawiający sobie cele, przezwyciężający trudności w ich osiąganiu, jeżeli stworzy mu się warunki do rozpoznania jego mocnych stron i osiągania najlepszych wyników. Podstawa modelu: koncepcja psychologii humanistycznej. Zgodnie z tą koncepcją człowiek to podmiot samodzielny, stawiający sobie cele, przezwyciężający trudności w ich osiąganiu, jeżeli stworzy mu się warunki do rozpoznania jego mocnych stron i osiągania najlepszych wyników.

8 EDUKAJA ZDROWOTNA Stadia w procesie uczenia się:  Nieświadoma niekompetencja -„Nie wiem, czego nie potrafię".  Świadoma niekompetencja -„Wiem, czego nie potrafię i chcę się tego nauczyć".  Świadoma kompetencja -„Wiem, w jaki sposób coś robię, świadomie kontroluję proces".  Nieświadoma kompetencja- „Robię to automatycznie".

9 EDUKAJA ZDROWOTNA Metodyka edukacji zdrowotnej w zależności od celu edukacji (przykłady):  Przekazanie informacji (faktów) - wykład, prelekcja, wykorzystanie sprzętu audiowizualnego, dyskusja, wykorzystanie tekstów, plakatów plansz.  Kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji, np. zademonstrowanie, umiejętności podejmowania decyzji (odgrywanie ról).  Kształtowanie umiejętności komunikowania się przykłady dobrego komunikowania się, ćwiczenia, analiza zachowań  Kształtowanie postaw wobec innych ludzi (tolerancji) np. modelowanie właściwych postaw, praca w małych grupach.

10 EDUKAJA ZDROWOTNA Istotą edukacji zdrowotnej jest proces uczenia się - nauczania o zdrowiu i chorobach. Jego skuteczność zależy od wielu czynników w tym szczególnie od:  Umiejętności komunikowania,  Kompetencji prowadzącego zajęcia,  Warunków i klimatu w jakich odbywa się uczenie.

11 EDUKAJA ZDROWOTNA  Umiejętności komunikowania

12 EDUKAJA ZDROWOTNA Rodzaje komunikatów:  Oddziałujące na emocje, wyobrażenia z podkreśleniem pozytywnych efektów działań,  Nastawione na wzbudzenie strachu w celu kształtowania pozytywnych zachowań,  Humorystyczne - zwiększa zainteresowanie i atrakcyjność przekazu,  Ukazywanie korzyści i strat wynikających z podejmowanych działań,  Wykorzystujące fakty- np. dane  statystyczne,  Pozytywne zalecenia - co należy robić dla swojego zdrowia, zdrowia,  Negatywne zalecenia - czego nie należy robić, aby zachować zdrowie (Hubley, 2004). aby zachować zdrowie (Hubley, 2004).

13 EDUKAJA ZDROWOTNA Bariery w komunikowaniu: Dystans kulturowy i społeczny między prowadzącym zajęcia a uczącymi się; Dystans kulturowy i społeczny między prowadzącym zajęcia a uczącymi się; Ograniczenia w odbiorze informacji np. niepełnosprawność umysłowa, stan emocjonalny, zaabsorbowanie innymi czynnościami, niepostrzeganie zdrowia jako wartości; Ograniczenia w odbiorze informacji np. niepełnosprawność umysłowa, stan emocjonalny, zaabsorbowanie innymi czynnościami, niepostrzeganie zdrowia jako wartości; Negatywny stosunek do prowadzących zajęcia; Negatywny stosunek do prowadzących zajęcia; Trudności w zrozumieniu i zapamiętaniu informacji np. niski poziom wykształcenia, używanie terminologii medycznej; Trudności w zrozumieniu i zapamiętaniu informacji np. niski poziom wykształcenia, używanie terminologii medycznej; Niedocenianie przez prowadzących edukację znaczenia komunikowania; Niedocenianie przez prowadzących edukację znaczenia komunikowania; Sprzeczność informacji np. opinie różnych specjalistów są odmienne. Sprzeczność informacji np. opinie różnych specjalistów są odmienne.

14 EDUKAJA ZDROWOTNA  Kompetencji prowadzącego zajęcia

15 EDUKAJA ZDROWOTNA Organizując proces nauczania – uczenia się określa: tematykę, tematykę, cele, cele, przewidywane efekty, przewidywane efekty, sposoby sprawdzania sposoby sprawdzania oceny osiągnięć uczniów. oceny osiągnięć uczniów. Do realizacji określonych celów dobiera odpowiednie metody.

16 EDUKAJA ZDROWOTNA Metoda nauczania jest sposobem kierowania przez nauczyciela procesem uczenia się dla osiągnięcia podstawowych celów w zakresie wiadomości, umiejętności, postaw. W. Skawiński 1980 Wielostronne uczenie się oparte na przyswajaniu informacji z różnych źródeł, odkrywaniu, przeżywaniu i działaniu wymaga doboru zróżnicowanych metod nauczania.

17 Piramida zapamiętywania

18 EDUKAJA ZDROWOTNA Według W. Okonia do niedawna preferowane były cztery grupy metod nauczania: Podające – uczenie się przez przyswajanie, Podające – uczenie się przez przyswajanie, Problemowe – uczenie przez odkrywanie, Problemowe – uczenie przez odkrywanie, Waloryzacyjne – uczenie się przez przeżywanie, Waloryzacyjne – uczenie się przez przeżywanie, Praktyczne – uczenie się przez działanie. Praktyczne – uczenie się przez działanie.

19 Metody podające -polega na przekazywaniu (podawaniu) przez nauczyciela gotowej wiedzy w celu przyswojenia jej przez uczniów i zapamiętania. Kształci zdolność rozumienia dłuższej wypowiedzi nadawcy i podążania za tokiem jego rozumowania, doskonali przez to myślenie produktywne; ćwiczy pamięć, rozwija umiejętność dłuższej koncentracji uwagi oraz ewentualnie notowania słuchanego bądź czytanego tekstu. Metody aktywizujące -to taki sposób nauczania, w którym nauczyciel nie przekazuje dzieciom gotowej wiedzy, lecz stwarza warunki do samodzielnego uczenia się. Metody uczenia się - nauczania EDUKAJA ZDROWOTNA

20 EDUKAJA ZDROWOTNA Cechą współczesnej edukacji zdrowotnej jest dominacja metod aktywizujących stopień zapamiętywania jest największy, uczący wykorzystuje wiedzę i umiejętności w sytuacjach rzeczywistych lub zbliżonych z jakimi spotka się w życiu; stopień zapamiętywania jest największy, uczący wykorzystuje wiedzę i umiejętności w sytuacjach rzeczywistych lub zbliżonych z jakimi spotka się w życiu; przeniesienie akcentu z procesu nauczania na uczenie się; przeniesienie akcentu z procesu nauczania na uczenie się; uwzględnienie emocjonalnego aspektu tego procesu; uwzględnienie emocjonalnego aspektu tego procesu; stworzenie warunków uczącym do samodzielnego myślenia i działania. stworzenie warunków uczącym do samodzielnego myślenia i działania.

21 EDUKAJA ZDROWOTNA Klasyfikacja metod aktywizujących według Klimowicza: Dyskusja – kształtowanie umiejętności wzajemnego słuchania, formułowania argumentów, stawiania tezy, prezentowania swojego stanowiska, wyciągania wniosków. Dyskusja – kształtowanie umiejętności wzajemnego słuchania, formułowania argumentów, stawiania tezy, prezentowania swojego stanowiska, wyciągania wniosków. Wchodzenie w rolę - uczenie się empatii (rozumienia motywów różnych zachowań, wyrażania myśli i uczuć, rozumienia różnych postaw i zachowań), doskonalenie umiejętności komunikowania się i prezentacji swojego stanowiska. Wchodzenie w rolę - uczenie się empatii (rozumienia motywów różnych zachowań, wyrażania myśli i uczuć, rozumienia różnych postaw i zachowań), doskonalenie umiejętności komunikowania się i prezentacji swojego stanowiska. Analizowanie i rozwiązywanie problemów - kształtowanie umiejętności wnikliwej analizy sytuacji problemowej, ustalania priorytetów, poszukiwania rozwiązań. Analizowanie i rozwiązywanie problemów - kształtowanie umiejętności wnikliwej analizy sytuacji problemowej, ustalania priorytetów, poszukiwania rozwiązań. Uczenie się w małych zespołach - uczenie się współpracy, odpowiedzialności; doskonalenie umiejętności komunikowania się. Uczenie się w małych zespołach - uczenie się współpracy, odpowiedzialności; doskonalenie umiejętności komunikowania się.

22 EDUKAJA ZDROWOTNA Stacje zadaniowe – w zależności od przygotowanych zadań: kształtowanie umiejętności: wyszukiwanie informacji, ich analizowania, planowania pracy Stacje zadaniowe – w zależności od przygotowanych zadań: kształtowanie umiejętności: wyszukiwanie informacji, ich analizowania, planowania pracy Projekt – praktyczne wykorzystanie wiedzy i umiejętności, kształtowanie umiejętności: twórczego myślenia, podejmowania samodzielnych decyzji, planowania samodzielnej i grupowej pracy, rozwiązywania problemów, odpowiedzialności, samooceny, prezentacji wyników pracy itd. Projekt – praktyczne wykorzystanie wiedzy i umiejętności, kształtowanie umiejętności: twórczego myślenia, podejmowania samodzielnych decyzji, planowania samodzielnej i grupowej pracy, rozwiązywania problemów, odpowiedzialności, samooceny, prezentacji wyników pracy itd. Portfolio (teczka) – kształtowanie umiejętności wyszukiwania i gromadzenia odpowiednich informacji, selekcji materiałów, systematyczności, samooceny. Portfolio (teczka) – kształtowanie umiejętności wyszukiwania i gromadzenia odpowiednich informacji, selekcji materiałów, systematyczności, samooceny. Wizualizacja - kształtowanie umiejętności wydobywania kwintesencji z tekstu, doskonalenie umiejętności zapamiętywania, kojarzenia: uczenie właściwego rozumienia i interpretacji terminów i symboli. Wizualizacja - kształtowanie umiejętności wydobywania kwintesencji z tekstu, doskonalenie umiejętności zapamiętywania, kojarzenia: uczenie właściwego rozumienia i interpretacji terminów i symboli.

23 EDUKAJA ZDROWOTNA Uczenie się przez doświadczenie. Zakłada ona, że to czego i w jaki sposób człowiek uczy się, powinno być oparte na jego doświadczeniach, potrzebach i motywacjach. Istotne jest aby, uczący się był w pełni gotowy do uczenia się, otwarty na nowe doświadczenia oraz miał świadomość własnego, aktywnego udziału w całym procesie uczenia się, a nie tylko był biernym słuchaczem.

24 EDUKAJA ZDROWOTNA Cykl uczenia się przez doświadczenie składa się z czterech etapów: 1.Doświadczanie - ćwiczenia, w których uczący jest aktywny, wykonuje zadania sam lub w małej grupie, odwołując się jednocześnie do własnych zasobów wiedzy, doświadczeń i przeżyć; 2.Refleksja i dyskusja - autorefleksja i dyskusja w grupie na temat wyników ćwiczenia, uczenie się przez słuchanie innych oraz obserwacje; 3.Pogłębienie, porządkowanie lub korekta wiedzy - wykład, przeczytanie tekstu lub fragmentu podręcznika, uczenie się przez analizowanie, myślenie; 4.Własne eksperymentowanie - uczący planuje, jak wykorzysta zdobytą wiedze oraz próbuje zastosować je w życiu codziennym.

25 EDUKAJA ZDROWOTNA Metody interaktywne polegają na inicjowaniu procesu interakcji, czyli wymiany myśli, dyskusji, zbierania informacji i doświadczeń w małej grupie lub interakcji uczących się z innymi osobami spoza grupy (np. rodzicami, specjalistami, przedstawicielami społeczności lokalnej).

26 EDUKAJA ZDROWOTNA W czasie zajęć prowadzonych metodami interaktywnymi: uczący uczą się od siebie nawzajem, stwarzając razem z prowadzącym zajęcia sytuacje edukacyjne; uczący uczą się od siebie nawzajem, stwarzając razem z prowadzącym zajęcia sytuacje edukacyjne; prowadzący zajęcia pełni głównie rolę organizatora procesu uczenia się (facilitatora); prowadzący zajęcia pełni głównie rolę organizatora procesu uczenia się (facilitatora); uczącym stwarza się możliwości stosowania strategii słownych zwanych mową eksploracyjną; termin ten odnosi się do tzw. „głośnego myślenia", w którym występują częste wahania, błędne początki i zmiany kierunku, stawianie hipotez i ich weryfikowanie (najlepiej w grupie rówieśników); uczącym stwarza się możliwości stosowania strategii słownych zwanych mową eksploracyjną; termin ten odnosi się do tzw. „głośnego myślenia", w którym występują częste wahania, błędne początki i zmiany kierunku, stawianie hipotez i ich weryfikowanie (najlepiej w grupie rówieśników); obowiązuje otwarty styl porozumiewania się, uczący czują się swobodnie, mają do siebie zaufanie. obowiązuje otwarty styl porozumiewania się, uczący czują się swobodnie, mają do siebie zaufanie. Przykładem metod interaktywnych jest praca zadaniowa w małych grupach, metoda projektu, drania i techniki teatralne. Przykładem metod interaktywnych jest praca zadaniowa w małych grupach, metoda projektu, drania i techniki teatralne.

27 EDUKAJA ZDROWOTNA Zastosowanie „techniki straszenia" w edukacji zdrowotnej:  Ludzie są zagrożeni poważnymi chorobami,  Uczący się mają wysokie poczucie własnej wartości oraz wewnętrzną lokalizację kontroli tzn. uważają, że „panują nad sytuacją" i od nich wiele zależy,  Działania, których oczekuje się od ludzi są skuteczne,  Najprostsze i niezbędne aby reakcja ludzi była natychmiastowa,  Dostępne są konkretne możliwości dokonania zmiany.

28 EDUKAJA ZDROWOTNA Osoba prowadząca edukację zdrowotną powinna mieć poczucie kompetencji do podjęcia danego tematu tzn: posiadać wiedzę, posiadać wiedzę, znajomość metod aktywizujących, znajomość metod aktywizujących, „swobodę psychologiczną". „swobodę psychologiczną".

29 EDUKAJA ZDROWOTNA Rola nauczającego:  Jest przewodnikiem, doradcą, liderem, animatorem uczących się;  Nie wchodzi w rolę eksperta, który musi wszystko wiedzieć, ogranicza narzucanie własnego zdania;  Organizuje uczenie się: stawia zadania, pytania, motywuje do pracy;  Posiada i doskonali umiejętność komunikowania się z ludźmi, tworzy atmosferę bezpieczeństwa i zaufania;  Umie zachować równowagę między ustalonym programem a potrzebami uczących się.

30 EDUKAJA ZDROWOTNA Pożądane kompetencje nauczycieli do realizacji edukacji zdrowotnej: Wiedza o: zdrowiu i czynnikach je warunkujących; zdrowiu i czynnikach je warunkujących; profilaktyce najczęstszych problemów zdrowotnych i społecznych dzieci i młodzieży; profilaktyce najczęstszych problemów zdrowotnych i społecznych dzieci i młodzieży; procesie edukacji zdrowotnej w szkole; procesie edukacji zdrowotnej w szkole; promocji zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem szkoły promującej zdrowie. promocji zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem szkoły promującej zdrowie.

31 EDUKAJA ZDROWOTNA Umiejętności: diagnozowania potrzeb uczniów w zakresie edukacji zdrowotnej; diagnozowania potrzeb uczniów w zakresie edukacji zdrowotnej; współdziałania w realizacji szkolnego programu edukacji zdrowotnej i programu profilaktyki; współdziałania w realizacji szkolnego programu edukacji zdrowotnej i programu profilaktyki; stosowania metod wspierających aktywność i uczestnictwo uczniów oraz tworzenie atmosfery sprzyjającej uczeniu się i dobremu samopoczuciu; stosowania metod wspierających aktywność i uczestnictwo uczniów oraz tworzenie atmosfery sprzyjającej uczeniu się i dobremu samopoczuciu; motywowania uczniów do dbałości o zdrowie i wspierania ich; motywowania uczniów do dbałości o zdrowie i wspierania ich; ewaluacji procesu i wyników prowadzonej przez siebie edukacji zdrowotnej. ewaluacji procesu i wyników prowadzonej przez siebie edukacji zdrowotnej.

32 EDUKAJA ZDROWOTNA Postawa, którą charakteryzuje:  Przekonanie, że zdrowie jest wartością dla człowieka i zasobem dla społeczeństwa;  Gotowość do tworzenia wzorców zachowań zdrowotnych dla uczniów;  Otwartość na potrzeby innych, empatia, autentyczność;  Gotowość do doskonalenia własnego zdrowia oraz umiejętności życiowych;  Gotowość do działań na rzecz tworzenia zdrowego środowiska pracy i nauki.

33 EDUKAJA ZDROWOTNA  Warunków i klimatu w jakich odbywa się uczenie

34 EDUKAJA ZDROWOTNA Czynniki determinujące dobry klimat uczenia się: Czynniki fizyczne: Pomieszczenie estetyczne, dobre oświetlenie; Sposób siedzenia umożliwiający kontakt wzrokowy ze wszystkimi uczestnikami; Czas zajęć nie powinien przekraczać 1,5 godziny- niezbędna przerwa. Czynniki psychospołeczne: Odpowiedni styl liderowania od autorytarnego do uczestniczącego; Umiejętność kierowania pracą grupy, rozwiązywanie konfliktów pojawiających się w grupie; Odpowiednia liczba uczestników (nie powinna przekraczać 20 osób ale też nie powinna być zbyt mała); Jasne określenie celów i oczekiwań uczenia się; Ustalenie reguł pracy w grupie; Konstruktywne przekazywanie informacji zwrotnych.

35 DZIĘKUJE ZA UWGĘ