Zarządzanie Produkcją i Usługami wykład nr 8 – Logistyka, Teoria Ograniczeń, ESP Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Zarządzania Dr inż.

Prezentacja na temat: "Zarządzanie Produkcją i Usługami wykład nr 8 – Logistyka, Teoria Ograniczeń, ESP Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Zarządzania Dr inż."— Zapis prezentacji:

1 Zarządzanie Produkcją i Usługami wykład nr 8 – Logistyka, Teoria Ograniczeń, ESP Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Zarządzania Dr inż. Piotr Chwastyk email: piotr.chwastyk@pwsz.nysa.pl www.chwastyk.pwsz.nysa.pl

2 ZPU wyk. VIII / 2 Logistyka Za podstawową definicję uważa się definicję opracowaną przez Radę Zarządzania Logistycznego (Council of Logistics Management) w USA. Logistyka jest terminem opisującym proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta. Działania logistyczne mogą obejmować (choć nie muszą się do nich ograniczać): obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, czynności reparacyjne i zaopatrywanie w części, lokalizację zakładów produkcyjnych i składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, czynności transportowe i składowanie"1. Coyle J. J., i inni. Zarządzanie logistyczne. PWE. Warszawa 2002.

3 ZPU wyk. VIII / 3 Inna definicja mówi: Do logistyki należą wszystkie czynności, poprzez które planowanie, sterowanie, realizacja i kontrola przestrzenno- czasowych transformacji produktów i związane z nimi transformacje w zakresie ilości i rodzajów produktów, podatności tych produktów na procesy manipulacyjne. Poprzez współdziałanie tych czynności następuje uruchomienie przepływu materiałów, łączącego w sposób możliwie najbardziej efektywny miejsca wysyłki i odbioru. Sprawą logistyki jest zapewnienie, by odbiorca otrzymał od dostawcy produkt właściwy pod względem ilości i rodzaju, we właściwym czasie i miejscu oraz by koszt związany z dostawą był minimalny. Pfohl H.Ch., Systemy logistyczne. Podstawy organizacji i zarządzania, MM, Poznań 1998.

4 ZPU wyk. VIII / 4 Na podstawie powyższych definicji można powiedzieć: logistyka jest dyscypliną naukową, która zajmuje się planowaniem i kontrolą kadr, materiałów i energii, potrzebnych do realizacji podstawowych celów organizacji, jak również związanej z tymi czynnościami informacji; logistyka jest teorią i praktyką dotyczącą sfer produkcji, dystrybucji, konserwacji i przechowywania towarów, ich transportu oraz budowy urządzeń do tego celu; logistyka jest dziedziną wiedzy o zarządzaniu łańcuchem dostaw w odniesieniu do sfery produkcji i dystrybucji; logistyka jest zintegrowanym systemem kierowania i kontroli procesów dotyczących fizycznego obrotu materiałów oraz informacji z nimi związanych w aspekcie optymalizacji działań i celów; logistyka jest działaniem mającym na celu stworzenie odpowiednich struktur zajmujących się przepływem materiałów, składowaniem i dystrybucją towarów, przepływem informacji oraz koordynacji wszystkich czynności; logistyka jest zaopatrywaniem firmy w zasoby m.in. produkty, usługi, odpowiednią kadrę, energię, informacje, aby były one dostępne w odpowiednim miejscu, we właściwym czasie, w żądanej ilości i o odpowiedniej jakości.

5 ZPU wyk. VIII / 5 Integralną częścią logistyki są procesy logistyczne. Proces to sekwencja lub częściowo uporządkowany zbiór powiązanych ze sobą działań zintegrowanych przez czas, koszty i łączną ocenę wykonania, realizowanych aby osiągnąć określony cel organizacji. Krawczyk S., Zarządzanie procesami logistycznymi, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001 Proces nazywa się logistycznym, gdy rozmieszczenie, stan i przepływ jego części składowych, czyli, dóbr materialnych, informacji i środków finansowych, wymagają koordynacji z innymi procesami ze względu na kryteria lokalizacji, czasu i efektywności spełniania pożądanych celów organizacji. Proces staje się procesem logistycznym wtedy, gdy pojawia się potrzeba skoordynowania go z innymi procesami. Podobnie jak indywidualne, cząstkowe optymalizowanie poszczególnych procesów logistycznych - zaopatrywania, produkcji, dystrybucji - nie gwarantuje optymalizacji działalności gospodarczej całego przedsiębiorstwa.

6 ZPU wyk. VIII / 6 Mazur Z., Formowanie przepływów logistycznych w systemach wytwarzania. Scriptorium Textura, Kraków 2003. Procesy są tworzone i sterowane, oczekuje się zatem, iż ich przebieg będzie spełniał określone założenia. W praktyce oznacza to, że powinno się w odpowiedni sposób podejść do myślenia o procesie, czyli należy: wskazać, kto zarządza procesem; określić, co jest niezbędne do jego rozpoczęcia; określić pożądany lub oczekiwany wynik końcowy wskazać jednostki, które mogą być odbiorcami wyników zidentyfikować czynniki mogące stymulować względnie utrudniać realizację przyporządkować niezbędnych wykonawców i środki do realizacji przyporządkować uprawnienia do kontrolowania i sterowania przebiegiem procesu przemyśleć ewentualne działania umożliwiające odpowiednią reakcję na planowane odchylenia.

7 ZPU wyk. VIII / 7 Większość autorów przyjmuje następującą klasyfikację procesów logistycznych: procesy zaopatrzenia (obejmujące dostarczenie materiałów niezbędnych do produkcji przedsiębiorstwa, ich składowanie i przemieszczanie do pierwszego stanowiska linii produkcyjnej w momencie określającym ich wykorzystanie); procesy produkcji (obejmujące zarządzanie przepływem strumieni materiałowych w procesie produkcyjnym. Dotyczą więc projektowania kanałów przepływu w procesie wytwórczym, transportu wewnętrznego i zapasów produkcji w toku); procesy dystrybucji (obejmują przemieszczanie wytworzonych w procesie produkcyjnym materiałów, półproduktów czy wyrobów gotowych do odbiorców lub miejsc finalnej konsumpcji).

8 ZPU wyk. VIII / 8 Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie Logistyka zaopatrzenia Logistyka produkcji Logistyka dystrybucji Logistyka marketingowaLogistyka materiałowa Rysunek: Podział logistyki: Mazur Z., i inni. Procesy logistyczne w systemie wytwarzania. Scriptorium Textura. Kraków 2005 ++

9 ZPU wyk. VIII / 9 PROCESY ZAKUPU Proces zakupu wspiera pozostałe procesy, zwłaszcza produkcji i dystrybucji, a jego prawidłowe funkcjonowanie ma wpływ na jakość produktu, poziom logistycznej obsługi klienta oraz na koszty całego systemu. Racjonalna organizacja wymaga analizy i rzetelnej odpowiedzi na pytania: Co kupić? Ile kupić? Gdzie kupić? Kiedy kupić?

10 ZPU wyk. VIII / 10 Analiza musi dotyczyć w szczególności: określenie asortymentu i ilości zamawianych materiałów, wybór dostawców i źródeł zaopatrzenia określenie terminu i wielkości dostaw, ustalenie warunków składania i realizacji zamówień, negocjowanie warunków finansowych i technicznych zakupu, wybór formy transportu i zasad rozliczania, określenie zasad reklamacji, zwrotów i odsprzedaży, ustalenie warunków funkcjonowania składów zaopatrzeniowych, uwzględnienie fluktuacji i zakłóceń zaopatrzenia.

11 ZPU wyk. VIII / 11 Wybór źródeł zakupu Typowe kryteria wyboru źródła dostawy (dostawcy): cena; lokalizacja potencjalnego dostawcy (jego oddalenie od magazynów zaopatrzenia); niezawodność dostaw: czasowa, asortymentowa i ilościowa; możliwość negocjowania cen, terminów i wielkość zamówień; sposób dostarczania materiałów do odbiorcy; potencjał dostawcy, jego kondycja finansowa oraz wizerunek. Problem oceny trudno mierzalnych kryteriów!

12 ZPU wyk. VIII / 12 Planowanie potrzeb materiałowych Potrzeby materiałowe to bezpośrednie zapotrzebowanie na materiały podstawowe, wynikające z zaplanowanej do wykonania produkcji, a także zapotrzebowanie na materiały pomocnicze, służące normalnemu funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Zapotrzebowanie na materiały podstawowe bierze początek w planach produkcyjnych, a te z kolei powstają na podstawie prognoz popytu na wytwarzane wyroby lub bezpośrednich zleceń. Dlatego potrzeby materiałowe są zmienne w czasie!! Jednostki odpowiedzialne za proces zamawiania powinny być wyposażone w informacje na temat planów sprzedaży oraz planów produkcyjnych. Planowanie jest kilkustopniowe: długo-, średnio, i krótkookresowe. Niezależne od długości okresu realizacji powinno być elastyczne i uwzględniać zmiany popytu, harmonogramu produkcji oraz zakłócenia w funkcjonowaniu sfery zaopatrzenia na rynku dostaw (np. opóźnienia dostaw, nieprawidłowo zrealizowane zamówienie).

13 ZPU wyk. VIII / 13 Organizacja dostaw Do podstawowych czynności związanych z organizacją dostaw należą: opracowanie zamówienia i złożenie go u dostawcy — zamówienie powinno obejmować wszystkie informacje niezbędne do jednoznacznej realizacji przez dostawcę (m.in. szczegóły techniczne dostaw, np. rodzaj opakowania); po przyjęciu i potwierdzeniu zamówienia staje się ono umową zobowiązującą do dostarczenia dostawy, a odbiorcę do jej przyjęcia i zapłaty; ewidencja złożonych zamówień i śledzenie ich realizacji - w dobie powszechnego już korzystania z komputerowych baz danych jest to zadanie niemal w pełni zautomatyzowane, zapewniające okresowe (lub na żądanie) emitowanie informacji o stopniu realizacji zamówień, opóźnieniach itp.; monitorowanie nadchodzących dostaw oraz zapewnienie niezwłocznego właściwego odbioru ilościowo-jakościowego - w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek odstępstw od warunków przewidzianych umową (mniejsza ilość nieodpowiednia jakość, brak niezbędnych dokumentów itp.) służba zaopatrzenia powinna natychmiast wszcząć postępowanie reklamacyjne; zapłata za dostawę - oprócz podstawowego zadania, którym jest akceptacja odpowiednich dokumentów, na służbie zaopatrzenia ciąży obowiązek ewentualnego naliczania kar umownych z tytułu niedotrzymania przez dostawcę warunków umowy.

14 ZPU wyk. VIII / 14 Magazyny Magazyn jest jednostką organizacyjno-funkcjonalną zajmującą się przechowywaniem dóbr materialnych czasowo wyłączonych z ruchu w kanałach logistycznych. Mimo tendencji do unikania magazynowania, często jest to niemożliwe. Główne przyczyny (więcej w: Coyle J. J., i inni. Zarządzanie logistyczne. PWE, Warszawa 2002) : dzięki magazynowaniu można uniknąć negatywnych skutków wahań w produkcji i konsumpcji; towary produkowane są zazwyczaj w dłuższych seriach, na skutek czego ich podaż bywa większa niż popyt, jednak czasem zapotrzebowanie na nie gwałtownie rośnie a wówczas zapasy są niezbędne; dzięki magazynowaniu można zmniejszyć skutki zakłóceń w produkcji i dostawach jak również reagować na nieoczekiwane zmiany w sprzedaży; musi istnieć mniej lub bardziej obszerny asortyment, aby pobudzać zakup, (po stronie dystrybucji).

15 ZPU wyk. VIII / 15 PROCESY DYSTRYBUCJI Na proces dystrybucji można patrzeć z punktu widzenia producenta lub klienta. Procesy te obejmują: skierowanie oferty rynkowej do anonimowych klientów oraz znanych potencjalnych odbiorców; gromadzenie informacji rynkowych - prognozy; akwizycja zamówień; wewnętrzna obsługa zamówień; dostawa produktu do klienta; przemieszczanie produktu na drodze do użytkownika; obsługa posprzedażowa; utylizacja opakowań i odpadów.

16 ZPU wyk. VIII / 16 Wyróżnia się trzy formy realizacji procesów dystrybucji fizycznej towarów: Przedsiębiorstwo w całości realizuje wszystkie procesy logistyczne fizycznej dystrybucji towarów za pomocą własnych magazynów, opakowań i środków transportowo - manipulacyjnych. Wszelkie czynności związane z fizycznym przepływem towarów do końcowego klienta realizują specjalistyczne przedsiębiorstwa logistyczne (dystrybucyjne) na zasadzie zlecania określonej usługi. Część przedsięwzięć realizują własne służby dystrybucyjne, a część jest zlecana specjalistycznym przedsiębiorstwom. To, który wariant realizuje dane przedsiębiorstwo wynika z wewnętrznych analiz kosztów logistycznych i zewnętrznych uwarunkowań rynkowych, a ostateczna decyzja jest kompromisem wielu czynników.

17 ZPU wyk. VIII / 17 Klasyczne metody sterowania nie uwzględniają powiązań logistycznych pomiędzy procesem produkcji i zaopatrzenie oraz produkcji i dystrybucji. Skupiają się przede wszystkim na kwestii przepływu produkcji i na zapasach produkcji w toku (cyklicznych i pozacyklicznych). To zbyt mało dla współczesnego rynku!! Dlatego niezbędne jest wykorzystywanie nowoczesnych metod sterowania produkcją, uwzględniających powiązania logistyczne.

18 ZPU wyk. VIII / 18 Teoria ograniczeń (ang. Theory of Constraints - TOC) Eliyahu Goldratt 1984 „Cel" {ang. The Goal) IDENTYFIKACJA OGRANICZEŃ ZE WZGLĘDU NA OSIĄGNIECIE ZAMIERZONEGO CELU 1. Każdy system musi mieć przynajmniej jedno ograniczenie. W przeciwnym wypadku dawałby nieograniczone zyski. Brak nielimitowanych zysków jest najlepszym dowodem, że pewne ograniczenia zawsze istnieją. 2. Istniejące ograniczenia reprezentują możliwości dla rozwoju. W przeciwieństwie do tradycyjnego myślenia, TOC postrzega ograniczenia jako pozytyw. Ponieważ ograniczenia determinują wydajność systemu, pozwalają na stopniowy jego rozwój. Zasoby krytyczne {ang.: bottelneck) są punktem, wokół którego koncentruje się cała działalność i rozwój organizacji.

19 ZPU wyk. VIII / 19 5 kroków TOC 1. Określ cel i zidentyfikuj ograniczenia systemu ze względu na przyjęty cel. Mogą być one fizyczne (na przykład materiał, maszyny, ludzie, poziom popytu) lub niefizyczne (kierownicze). Generalnie organizacja ma kilka fizycznych ograniczeń, ale też wiele ograniczeń niefizycznych w postaci polityki, procedur, zasad i metod. 2.Decyduj jak wykorzystywać ograniczenia systemu. Jeżeli ograniczenie jest fizyczne, celem jest uzyskanie możliwie największej efektywności ograniczenia. Niefizyczne ograniczenia powinny być eliminowane, bo tylko to będzie popierać wzrost wydajności produkcyjnej. 3. Podporządkuj wszystko inne powyższym decyzjom. Oznacza to, że każdy inny składnik systemu (nie będący ograniczeniem) musi być regulowany do wspomagania osiągnięcia maksymalnej efektywności ograniczeń. Ponieważ ograniczenia dyktują wydajność produkcyjną firmy. Zsynchronizowanie pracy zasobów z ograniczeniami jest sposobem na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów.

20 ZPU wyk. VIII / 20 4. Podnoś ograniczenia systemu. Jeżeli istniejące ograniczenia są ciągle najbardziej krytycznymi w systemie, i ograniczają poprawę wyników działalności przedsiębiorstwa należy lepiej wykorzystywać zasoby niekrytyczne. Może też nastąpić sytuacja, gdy inny zasób stanie się nowym ograniczeniem systemu. 5. Jeżeli poprzednie kroki wyeliminowały ograniczenie z systemu wróć do kroku pierwszego, i postępuj według zasad z kolejnym ograniczeniem. Pierwsza część tych zasad czyni TOC procesem ciągłym. Druga część jest przypomnieniem, że nie można skupiać się na jednym ograniczeniu. W zależności od sytuacji będą ujawniać się inne ograniczenia. Likwidując jedno, napotyka się na kolejne.

21 ZPU wyk. VIII / 21 Ograniczenia silne {ang.: hard constraints), - muszą być spełnione, aby zapewnić dopuszczalną realizację zadań. Ograniczenia silne Typ ograniczeniaDziałanie ograniczenia Ograniczenia technologiczne Przyporządkowanie operacji do zasobów, rezerwacja stanowisk roboczych Ograniczenia kolejnościowe Kolejność wykonywania operacji danego procesu Ograniczenia dla operacji zagregowanych Definicja hierarchicznych relacji między operacjami Ograniczenia terminowe Określenie terminów rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych operacji lub terminów dyrektywnych realizacji zleceń Ograniczenia czasów trwania operacji Uzależnienie od rodzaju wykonania operacji, typu stanowiska, przedmiotu obrabianego, zlecenia produkcyjnego Ograniczenia kontekstowe Wynikają z podjętych wcześniej decyzji, ograniczają zbiór rozwiązań dopuszczalnych w kolejnych etapach decyzyjnych. Ograniczenia zgodności zasobów, ograniczenia związane z transportem

22 ZPU wyk. VIII / 22 Ograniczenia słabe (ang.: soft constraints), których przekroczenie jest możliwe, choć niekorzystne. Mogą one być brane pod uwagę przy wyborze najkorzystniejszych rozwiązań spośród zbioru dopuszczalnych. Ograniczeniami tymi mogą być: preferowanie produkcji pewnych wyrobów na określonych maszynach, równomierne wykorzystanie zasobów, utrzymanie pewnej wielkości zapasu określonych wyrobów.

23 ZPU wyk. VIII / 23 Ograniczenia producenta RodzajPrzykładKomentarz Ograniczenia wynikające z polityki państwa - przepisy dotyczące ochrony środowiska, - koncesje, limity wprowadzane drogą ustawową, - cła, limity importowe, - kontyngenty bezcłowe. Są to ograniczenia zewnętrzne, na które producent w zasadzie nie ma wpływu. Może wywierać wpływ poprzez lobbing, ale wymaga to bardzo silnej pozycji rynkowej Ograniczenia wynikające z rynku - popyt na produkowane wyroby, - kanały dystrybucji wyrobów gotowych. Na ten rodzaj ograniczeń producent może mieć wpływ. Może stosować działania marketingowe zmierzające do pozyskiwania nowych klientów poprzez promocje. Może tworzyć własne kanały dystrybucyjne. Ograniczenia zasobowe - maszyny i urządzenia produkcyjne, - pracownicy, - surowce i materiały, - powierzchnia produkcyjna, - powierzchnia magazynowa, - zasoby finansowe. Są to ograniczenia wewnętrzne przedsiębiorstwa. Wynikają z liczby zasobów jakimi dysponuje producent. Limitują wielkość produkcji w danym okresie.

24 ZPU wyk. VIII / 24 RodzajPrzykładKomentarz Ograniczenia organizacji produkcji - wielkość partii produkcyjnej, - dysponowana technologia, - dielkość partii transportowej. Ograniczenia te wynikają bezpośrednio z organizacji procesu produkcyjnego i związane są z warunkami istniejącymi w danym zakładzie. Wielkości partii ustalane są na podstawie rachunku ekonomicznego dążącego do kompromisu między wielkością kosztów związanych z magazynowaniem zapasów produkcji w toku oraz każdorazowym przygotowaniem maszyn do produkcji nowej partii. Z technologii wynika sposób wytwarzania, a co za tym idzie jakość wyrobu, a także czas potrzebny na jego wytworzenie.

25 ZPU wyk. VIII / 25 Rodzaj ograniczenia Komentarz Termin realizacji zamówienia Klient najczęściej narzuca producentowi termin wykonania zlecenia i producent rozważając możliwość jego przyjęcia musi stwierdzić, czy jest w stanie zakończyć produkcję zlecenia przed upływem tego terminu. Sposób odbioru wyrobów Klient może odebrać zamówione wyroby jednorazowo, bądź partiami. W drugim przypadku określana jest wielkość partii i częstotliwość jej odbioru. Różnorodność asortymentowa Klient oczekuje możliwości zamówienia odpowiadającego mu wyrobu. Producenci, aby zaspokoić różne gusty różnicują wyroby ze względu na typy i odmiany. Wymagania jakościowe odnośnie wyrobu Zamawiany przez klienta wyrób musi spełniać wymagania odnośnie jakości. Określa on najczęściej pewne pole tolerancji wykonania, w związku z czym producent musi wziąć pod uwagę, czy posiadana przez niego technologia i maszyny pozwalają na wykonanie wyrobu o określonej jakości i użyteczności. Cena wyrobu Najczęściej istnieje pewna granica ceny, którą klient jest w stanie zapłacić za dany rodzaj wyrobu. Może ona być powiązana z szybkością wykonania zlecenia, bądź jego jakością. Producent musi dokonać kalkulacji, czy koszt związany z wyprodukowaniem wyrobu pozwala przy założonej cenie na osiągnięcie oczekiwanego zysku. Ograniczenia klienta

26 ZPU wyk. VIII / 26 Zsynchronizowane wytwarzanie Zastosowanie TOC do środowiska produkcyjnego jest znane jako zsynchronizowane wytwarzanie. Koncepcja ta prowadzi do zastosowania techniki optymalnej produkcji - OPT ukierunkowanej na maksymalizację przepływów produkcyjnych poprzez podporządkowanie produkcji wszystkich zasobów „bębnowi" - zasobowi krytycznemu danego systemu.

27 ZPU wyk. VIII / 27 Elementy systemu zsynchronizowanego wytwarzania: 1. „bęben", czyli zasób krytyczny, dyktujący tempo pracy pozostałym, niekrytycznym zasobom systemu, 2. „bufor czasowy" - umieszczony przed zasobem krytycznym, który pozwala na zachowanie ciągłości produkcji w przypadku zakłóceń w jej przepływie, 3. „lina" - pozwalająca na unikniecie nadprodukcji na zasobach niekrytycznych oraz na synchronizację dopływu materiałów do produkcji zgodnie z tempem wybijanym przez „bęben" zasobu krytycznego.

28 ZPU wyk. VIII / 28 Zasady OPT: 1. System charakteryzuje bilansowanie przepływu, a nie zwiększanie wydajności. 2. Poziom wykorzystania zasobów niekrytycznych jest zależny od zasobów krytycznych. 3. Zwiększenie wydajności przed wąskim gardłem nie zwiększa wydajności systemu. 4. Godzina stracona na zasobie krytycznym jest godzina stracona dla całego systemu. 5. Godzina zaoszczędzona na zasobie niekrytycznym jest tylko złudzeniem. 6. Tworzenie kolejki przed zasobem krytycznym nie zwiększa wydajności systemu. 7. Partia transferowa nie zawsze musi odpowiadać partii produkcyjnej. 8. Partie produkcyjne muszą być zmienne, nie stałe. 9. Harmonogram musi być ustalany przy uwzględnieniu wszystkich jednocześnie występujących ograniczeń.

29 ZPU wyk. VIII / 29 Schemat zmian trendów decyzyjnych w zarządzaniu

30 ZPU wyk. VIII / 30 Elastyczne systemy produkcyjne (ESP) Automatyzacja wytwarzania szerokiego asortymentu wyrobów o zmiennym programie produkcyjnym w warunkach organizacyjnych zbliżonych do tradycyjnej produkcji masowej. Drogi osiągania elastyczności: 1. Elastyczność maszyn - podatność maszyn systemu na przeprowadzenie niezbędnych zmian podczas produkcji rożnych typów części dla których system był oryginalnie zaprojektowany. 2. Elastyczność asortymentu produkcji - zdolność szybkiego i ekonomicznego przejścia do produkcji nowych wyrobów. 3. Elastyczność wielkości produkcji - umiejętność efektywnej zmiany wielkości produkcji. 4. Elastyczność procesu technologicznego - zdolność procesu technologicznego do szybkiego dostosowania się do zachodzących w nim zmian.

31 ZPU wyk. VIII / 31 5. Elastyczność marszrut technologicznych - umiejętność dostosowania się procesu technologicznego do różnego rodzaju zdarzeń losowych zakłócających jego przebieg. 6. Elastyczność rozwoju systemu - zdolność systemu do łatwej i modularnej rozbudowy i rozwoju w miarę potrzeb. 7. Elastyczność ograniczeń kolejnościowych - zdolność do zmiany kolejności wykonywania pewnych operacji dla każdego rodzaju części. 8. Elastyczność wielkości personelu - możliwość wykonywania procesu produkcyjnego ze zmienną liczbą operatorów. 9. Elastyczność produkcji - pozwala określić ogół typów części, które system elastyczny może produkować.

32 ZPU wyk. VIII / 32 ERA TAYLORYZMUERA ELASTYCZNOŚCI Specjalizacja pracownikówWielostronność pracowników Ustalone metody pracySamodzielny dobór metod pracy Zarządzanie dyrektywneZarządzanie partycypacyjne Struktury linioweStruktury zadaniowe Ścisły nadzór centralizm decyzyjnySamokontrola, autonomia Motywacje materialne negatywneMotywacje intelektualne, pozytywne Orientacja na procesyOrientacja na wyniki Orientacja na cele cząstkoweOrientacja na cele ogólne Dominacja wysiłku fizycznegoDominacja intelektu Ekonomia skaliEkonomia różnorodności Duże korporacjeSieci samodzielnych jednostek Potokowe linie produkcyjneLinie i gniazda elastyczne Produkcja na zapasProdukcja na zamówienie

33 ZPU wyk. VIII / 33 ERA TAYLORYZMUERA ELASTYCZNOŚCI Przebieg szeregowy pracPrzebieg szeregowo - równoległy Rozdzielenie przepływów materiałowych i informacyjnych Integracja przepływów materiałowych i informacyjnych Minimalizacja cykli operacjiMinimalizacja cykli zamówień Maksymalizacja wydajnościMaksymalizacja produktywności Produkcja w partiachProdukcja jednostkowa Proste zadania i operacjeZadania i operacje złożone Niskie znaczenie pracyDominujące znaczenie pracy Typowe wyrobyRóżnorodne wyroby Orientacja na koszty cząstkoweOrientacja na koszty łączne Wysoka powtarzalnośćNiska powtarzalność Zmiany kosztowneZmiany bez dodatkowych nakładów Długie cykleKrótkie cykle Odwrócenie podstawowych tendencji w organizacji produkcji (Brzeziński M: Organizacja i sterowanie produkcją)

34 ZPU wyk. VIII / 34 Wyposażenie elastycznego gniazda wytwórczego: urządzenia podające materiały i odbierające z gniazd części lub półfabrykaty; obrabiarki sterowane numerycznie lub centra obróbkowe; roboty przemysłowe i manipulatory do podawania materiałów lub półwyrobów do uchwytów obrabiarek oraz do odbierania ich po wykonaniu operacji obróbkowych; manipulatory do automatycznej kontroli stanu technicznego i wymiany narzędzi; magazyny buforowe na krótkotrwałe składowanie obrabianych części między kolejnymi operacjami obróbki lub przed kontrolą między operacyjna lub odbiorczą; automatyczne urządzenia pomiarowo - kontrolne i diagnostyczne. Elastyczna linia produkcyjna - zbiór modułów wytwórczych, usytuowanych w kolejności operacji obróbkowych, montażowych, przemieszczania elementów itp. (automatycznie przezbrajana za pomocą oprogramowania komputera sterującego). Elastyczne oddziały, wydziały, zakłady stanowią połączenie kilku elastycznych linii wytwórczych (Hitachi).

35 ZPU wyk. VIII / 35

36 ZPU wyk. VIII / 36 Organizacja produkcji według kryterium zaawansowanej techniki wytwarzania (AMT) i wysokiej techniki (HT). Charakterystyka przepływów w systemach wytwórczych przy organizacji produkcji w zależności od stopnia automatyzacji. Forma organizacji produkcjiCharakterystyczne cechy urządzeń i przepływów w danej formie organizacji produkcji Komputerowo Sterowane Stanowiska Obróbkowe (Computer Modules - CM) Maszyny z automatycznymi zasobnikami materiałów i automatyczną wymianą obrabianych przedmiotów wyposażone w układy numerycznego sterowania komputerowego według programu. Elastyczne Systemy Wytwórcze (Flexible Manufacturing Systems - FMS) Maszyny z automatycznymi zasobnikami materiałów i automatyczną wymianą obrabianych przedmiotów wyposażone w układy numerycznego sterowania komputerowego zgodnie z elastycznym programem produkcji od jednostkowej do małoseryjnej. Komputerowo Wspomagane Wytwarzanie (Computer Aided Manufacturing -CAM) Maszyny z automatycznymi zasobnikami materiałów i automatyczna wymianą obrabianych przedmiotów, z zasobnikami narzędzi, układami automatycznego diagnozowania maszyn i narzędzi oraz automatyczną wymianą narzędzi, wyposażone w układy numerycznego sterowania komputerowego zgodnie z elastycznym programem produkcji oraz zapewniania jakości, odbiór wyrobów przez kontrolę techniczną. Komputerowo Zintegrowane Wytwarzanie (Computer Integrated Manufacturing -CIM) Maszyny z automatycznymi zasobnikami materiałów oraz z układami automatycznej wymiany obrabianych przedmiotów, zasobnikami narzędzi, układami automatycznego diagnozowania oraz automatycznej wymiany narzędzi, a ponadto wyposażone w układy numerycznego sterowania komputerowego zgodnie z elastycznym programem produkcji oraz z programem zapewniania jakości przy komputerowym testowaniu jakości wyrobów; system produkcyjny funkcjonuje bezzałogowo lub przy obecności operatorów tylko na jednej zmianie, przygotowanie produkcji, zaopatrywanie, gospodarka materiałowa, dystrybucja i serwis wyrobów sterowane komputerowo przy wykorzystaniu systemów MRP i/lub MRP II,.