ŻOŁNIERZE WYKLĘCI DROGA DO WOLNOŚCI WIECZORNICA KOMITETU OBYWATELSKIEGO MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Z OKAZJI ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI 11 LISTOPADA 2011.

Prezentacja na temat: "ŻOŁNIERZE WYKLĘCI DROGA DO WOLNOŚCI WIECZORNICA KOMITETU OBYWATELSKIEGO MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Z OKAZJI ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI 11 LISTOPADA 2011."— Zapis prezentacji:

1 ŻOŁNIERZE WYKLĘCI DROGA DO WOLNOŚCI WIECZORNICA KOMITETU OBYWATELSKIEGO MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Z OKAZJI ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI 11 LISTOPADA 2011

2 ŻOŁNIERZE WYKLĘCI OCALENI OD ZAPOMNIENIA  projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” został złożony w 2010 r. przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego;  był to wyraz hołdu dla bohaterów powstania antykomunistycznego, żołnierzy II konspiracji, walczących do końca i do końca wiernych Polsce;  ustawa została przyjęta w lutym 2011 przez Sejm i Senat i niezwłocznie podpisana przez Prezydenta Bronisława Komorowskiego;

3 ŻOŁNIERZE WYKLĘCI OCALENI OD ZAPOMNIENIA  1 marca to Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, po raz pierwszy obchodzony w 2011 r.;  w tym dniu w 1951 r. komuniści zamordowali siedmiu członków IV Komendy Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”;  władza komunistyczna nazwała walczących „zdrajcami”, „faszystami”, „zaplutymi karłami reakcji”;

4

5 HISTORIA  zakończenie II wojny światowej nie przynosi Polsce upragnionej wolności, okupacja niemiecka zastąpiona zostaje okupacją sowiecką;  Armia Czerwona wypiera Niemców z terenów polskich, jednocześnie posuwające się za frontem oddziały NKWD, zgodnie z poleceniem Stalina, zwalczają w bezwzględny sposób silne oddziały AK z terenów wileńszczyzny, Nowogródka, Wołynia;

6 HISTORIA  dowództwo AK decyduje o wielkiej akcji dyslokacyjnej-przerzutu oddziałów na zachód od Bugu, mimo ich chęci dalszej walki o swoje ziemie ojczyste;  część i to dość liczna oddziałów pozostaje, broniąc swoich wsi i miasteczek przed terrorem NKWD;  początek partyzantki antykomunistycznej ma zatem miejsce w połowie 1944 r. na Kresach;

7 HISTORIA  niemieckie obozy koncentracyjne zapełniają się tysiącami aresztowanych żołnierzy AK;  ok. 30 tys. NKWD-zistów i kilka dywizji wojsk sowieckich tworzą machinę terroru;  NKWD ma za zadanie likwidować nie tylko jakikolwiek opór ale profilaktycznie oczyszczać teren Polski „z elementu niepewnego co do aprobaty nowego systemu”;

8 HISTORIA  działania represyjne nowej władzy przyczyniają się do powstania oporu sporej części społeczeństwa;  następuje początek działań licznych oddziałów partyzanckich składających się z żołnierzy dotychczasowego podziemia antykomunistycznego;  do lasu dezerteruje również wielu żołnierzy LWP;  powszechna jest wiara w wybuch III wojny światowej i wyzwolenie Polski spod jarzma komunistycznego;

9

10 AKCJE ZBROJNE  1944-45 to okres największego nasilenia akcji zbrojnych przeciw komunistom, zwłaszcza grupom operacyjnym NKWD i UB;  powstają dwie organizacje o charakterze ogólnokrajowym: Wolność i Niezawisłość (WiN)-zrzeszenie na bazie AK ; Narodowe Zjednoczenie Wojskowe (NZW) utworzone z połączenia NOW (Narodowej Organizacji Wojskowej) i NSZ (Narodowych Sił Zbrojnych);

11  na terenie kraju działają również organizacje o charakterze regionalnym;  dla wielu ludzi ściganych przez UB jedynym schronieniem jest las;  Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego oceniało, że w latach 1948-49 działało od 138 do 158 grup partyzanckich w sile od 765 do 1163 ludzi. Charakter tych działań był już inny, nastawiony głównie na przetrwanie i uzyskanie zaopatrzenia;

12

13 AKCJE ZBROJNE  w samym 1949 r. na terenie Polski, nie licząc tych za wschodnią granicą, miało miejsce 829 aktów zbrojnych;  aktywnością bojową wyróżniały się oddziały leśne Warszawskiego Okręgu NZW (300 akcji), oraz dalej działające na Pomorzu oddziały mjr Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, nawet po jego aresztowaniu w lipcu 1948 r.;

14 AKCJE ZBROJNE  do końca 1952 r. większość grup partyzanckich została zlikwidowana. Dogasała też na terenie Kresów walka polskich partyzantów. Po 1952 r. działali już tylko pojedynczy partyzanci chroniący się przed aparatem bezpieczeństwa; „My garstka straceńców stajemy się oazą wiary i woli zwycięstwa na pustyni zwątpienia i beznadziejności.”

15

16 Jako rzecz niezwykłą potwierdzającą niezłomność i ofiarność żołnierza, należy wspomnieć walkę ostatniego partyzanta 45-letniego sierż. Józefa Franczaka byłego AK- owca ps. „Lalek”. We wsi w Lubelskiem zginął 21 października 1963 r (!) podczas obławy SB-ZOMO. Z bronią w ręku działał dokładnie 24 lata !

17 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI mjr Marian Bernaciak ps. „Orlik” mjr Henryk Dekutowski ps. „Zapora”

18 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI mjr Franciszek Jaskulski „Zagończyk” kpt. Kazimierz Kamieński „Huzar”

19 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI  oddziałami podporządkowanymi WiN-owi dowodzili: mjr Marian Bernaciak ps. „Orlik”, mjr Henryk Dekutowski ps. „Zapora”, mjr Franciszek Jaskulski „Zagończyk”, kpt. Kazimierz Kamieński „Huzar”;

20 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI mjr Franciszek Przysiężniak ps. „Ojciec Jan” kpt. Jan Dubaniowski ps. „Salwa”,

21 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI kpt. Henryk Flame ps. „Bartek” st. sierż. Mieczysław Dziemieszkiewicz ps. „Roj”

22 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI  oddziałami drugiej co do wielkości organizacji konspiracyjnej NZW dowodzili: mjr Franciszek Przysiężniak ps. „Ojciec Jan”, kpt. Jan Dubaniowski ps. „Salwa”, kpt. Henryk Flame ps. „Bartek”, st. sierż. Mieczysław Dziemieszkiewicz ps. „Roj”

23 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI  na Śląsku, Wielkopolsce i Radomskiem działało „Konspiracyjne Wojsko Polskie”, choć mało znane, prowadziło walkę z nową okupacją polegającą głównie na samoobronie, uwalnianiu więźniów i likwidowaniu szkodliwych agentów;  twórcą KWP był kpt. Stanisław Sojczyński ps. „Warszyc”. W szczytowym okresie liczyło 6 tys. ludzi. Najsłynniejszą akcją było opanowanie miasta Radomska i uwolnienie 57 osób oraz rozbicie ścigającego ich oddziału KBW.

24 KPT. STANISŁAW SOJCZYŃSKI „WARSZYC” „Do Polski Wolnej, Suwerennej, Sprawiedliwej i Demokratycznej prowadzi droga przez walkę ze znikczemnieniem, zakłamaniem i zdradą.” Z rozkazu nr 2 „Warszyca” do żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego z 8 stycznia 1946 r.

25 NAJSŁYNNIEJSZE ODDZIAŁY II KONSPIRACJI  Na Śląsku organizatorem KWP był syn powstańca śląskiego Stefan Gurtler ps. „Tse”. Liczyło ono ok. 1000 osób. Podstawiony agent UB doprowadził do aresztowania dowództwa KWP na Śląsku i pokazowego procesu w kinie „Zorza” w Katowicach. KWP działało jeszcze kilka lat, do 1954 r. Z większych akcji przeprowadzonych przez KWP było wykonanie wyroku na I sekretarzu PPR w Mikołowie oraz akcja na browar w Tychach. Żyje jeszcze kilku członków skupionych w związku b. żołnierzy KWP.

26 STEFAN GURTLER „TSE” W 1945 r. inicjator powołania Okręgu Śląskiego Konspiracyjnego Wojska Polskiego „Klimczok”, podporządkowanemu komendantowi głównemu kpt. Stanisławowi Sojczyńskiemu „Warszycowi.”

27 UGRUPOWANIE KPT. HENRYKA FLAME „BARTKA” Ugrupowanie kpt. Henryka Flame „Bartka” działało na Podbeskidziu, w rejonie Bielska, Cieszyna i Żywca. Prowadziło m.in. akcje likwidacyjne najbardziej „zasłużonych” UB-owców i ich placówek. Władze były bezradne wobec poczynań „Bartka”, który np. w święto 3 Maja w 1946 r. opanował Wisłę i pod swoim dowództwem urządził defiladę oddziału.

28 UGRUPOWANIE KPT. ANTONIEGO ŻUBRYDA „ZUCHA” Ugrupowanie kpt. Antoniego Żubryda „Zucha” działało w Bieszczadach. Jego oddział, liczący ok. 100 ludzi, w ciągu 2 lat przeprowadził wiele skutecznych akcji i cieszył się niezwykłym poparciem okolicznej ludności, zwłaszcza regionu Sanoka.

29 UGRUPOWANIE MJR ZYGMUNTA SZENDZIELARZA „ŁUPASZKI” Odtworzył swoje oddziały na Pomorzu, gdzie działał do 1947 r. skutecznie paraliżując administrację komunistyczną oraz prowadząc akcje propagandowe. Jedną z jego większych akcji była bitwa 2 szwadronów partyzantów liczących 34 ludzi z 20 tysiącami funkcjonariuszy UB i żołnierzy KBW, których władze wysyłały do ostatecznego zlikwidowania partyzantów. Mimo miażdżącej przewagi komunistów szwadrony uniknęły rozbicia i dalej prowadziły operacje w terenie.

30 OD LEWEJ: PPOR. HENRYK WIELICZKO „LUFA”, POR. MARIAN PLUCIŃSKI „MŚCISŁAW”, MJR ZYGMUNT SZENDZIELARZ „ŁUPASZKA”, WACHM. JERZY LEJKOWSKI „SZPAGAT”, PPOR. ZDZISŁAW BADOCHA „ŻELAZNY”

31 MJR ZYGMUNT SZENDZIELARZ „ŁUPASZKA”

32 UGRUPOWANIE MJR JÓZEFA KURASIA „OGNIA” Ugrupowanie o niezwykle rozbudowanej siatce konspiracji podziemnej. „Ogniowcy” rządzili Podhalem przez 2 lata. Najbardziej spektakularnymi akcjami było dwukrotne rozbicie PUBP w Nowym Targu, mimo ochrony dodatkowej oddziału NKWD oraz opanowanie więzienia św. Michała w samym centrum Krakowa w 1946 r. i uwolnienie więźniów politycznych.

33 Giewoncie, Turbaczu-wy się dobrze znacie, Czasem w dni pogodne na się spozieracie. Wy najlepiej wiecie-jak jeden, tak drugi, Jakie nam wrogowie zostawili długi. Wy najlepiej wiecie, boście to widziały, Jak się na Podhalu straszne rzeczy działy... Janina Kuraś „Watra” Waksmund, sierpień 1980

34 JÓZEF KURAŚ „OGIEŃ” I JAN KURAŚ „KANIA” W GORCACH (GRUDZIEŃ 1944)

35 METODY KOMUNISTÓW STOSOWANE W WALCE Z PODZIEMIEM  funkcjonariusze NKWD byli przydzieleni do każdego Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego;  konfidenci „rekrutowani” szantażem (groźba aresztowania rodziny, wyrzucenie z pracy itp.);  prowokacje-podszywanie się pod partyzantów, wysłanników Zachodu;  tortury, morderstwa, grzebanie ciał partyzantów w nieoznaczonych miejscach z obawy przed stworzeniem miejsc patriotycznych manifestacji;

36 METODY KOMUNISTÓW STOSOWANE W WALCE Z PODZIEMIEM  „Zadaniem naszym jest nie tylko zniszczyć was fizycznie ale musimy zniszczyć was moralnie w oczach społeczeństwa.”  mordowali nie tylko UB-owcy, oprawcami byli prokuratorzy, sędziowie, zabijano także słowem. Pisano oszczercze książki, wiersze, kręcono filmy oraz stawiano pomniki zbrodniarzom.

37

38 DANUTA SIEDZIKÓWNA „INKA” Sanitariuszka Danuta Siedzikówna „Inka” została skazana na śmierć za udzielanie pomocy medycznej partyzantom z oddziału mjr Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Poddana torturom nie wydała nikogo z partyzantów. Miała 17 lat.

39 DANUTA SIEDZIKÓWNA „INKA” SANITARIUSZKA W ODDZIALE „ŁUPASZKI”

40 PRÓBA OCENY POWSTANIA ANTYKOMUNISTYCZNEGO  brak koordynacji działań (nie doszło do zjednoczenia ruchu antykomunistycznego);  dysproporcja sił;  zmęczenie społeczeństwa długoletnim terrorem obu okupantów i rodzimej bezpieki;  poczucie beznadziei-młodzi konspiratorzy wobec beznadziejności dalszej walki chcieli ustabilizować życie, podjąć pracę, studia, założyć rodzinę;

41 KOMUNIŚCI 22 tys. zabitych, (w tym 10 tys. z formacji mundurowych); 1000 zabitych funkcjonariuszy NKWD; BILANS POWSTANIA ANTYKOMUNISTYCZNEGO PARTYZANCI 8-8,6 tys. zabitych w walce; 5 tys. skazanych na karę śmierci; 21 tys. zmarłych w więzieniach; nieoszacowana ilość zamordowanych w śledztwie i podczas pacyfikacji poszczególnych miejscowości;

42 1863 Powstanie Styczniowe *czas trwania: 3 lata *siły polskie: ok. 100 tys. powstańców; PORÓWNANIE POWSTANIA STYCZNIOWEGO I POWSTANIA ANTYKOMUNISTYCZNEGO 1944-Powstanie antykomunistyczne polskiego podziemia *czas trwania: ok. 8 lat *siły polskie: ok. 200 tys. łącznie w okresie 1944-56;

43 POMNIK MJR JÓZEFA KURASIA „OGNIA” W ZAKOPANEM

44 „Nie zwyciężyliśmy, lecz walczyliśmy. Nie złamaliśmy tyranii, lecz powstrzymaliśmy jej pochód. Nie obroniliśmy Kraju, lecz broniliśmy Go. I jeżeli kiedyś napisana zostanie nasza historia, będziemy mogli powiedzieć, że stawialiśmy opór.” Lajos Kossuth przywódca powstania węgierskiego z 1848 r.

45 „Trzeba wspomnieć wszystkich zamordowanych rękami także polskich instytucji i służb bezpieczeństwa pozostających na usługach systemu przyniesionego ze Wschodu. Trzeba ich przynajmniej przypomnieć przed Bogiem i historią, aby nie zamazywać prawdy o naszej przeszłości w tym decydującym momencie dziejów.” Jan Paweł II 18 maja 1994 r.

46 ŻOŁNIERZE KPT. KAZIMIERZA KAMIEŃSKIEGO „HUZARA”

47 1 MARCA NARODOWY DZIEŃ PAMIĘCI ŻOŁNIERZY WYKLĘTYCH TY TEŻ ICH NIE ZAWIEDŹ PAMIĘTAJ!