Pobierz prezentację
Pobieranie prezentacji. Proszę czekać
OpublikowałUrszula Wróbel Został zmieniony 8 lat temu
1
Anna Łozowska
2
Kategoria „biblioteki naukowe” wynika z aktów prawnych regulujących działalność bibliotek w Polsce. - W ustawie o bibliotekach z dnia 27 czerwca 1997 r. (wraz z późniejszymi zmianami) w rozdz. 6 art. 21 pkt. 2 wymienia się, że do bibliotek naukowych należą: - Biblioteka Narodowa - biblioteki, którymi organizatorami są szkoły wyższe - biblioteki, których organizatorem jest Polska Akademia Nauk - biblioteki, których organizatorami są jednostki badawczo-rozwojowe - inne biblioteki (publiczne i specjalne)
3
Warunki przynależności bibliotek do „innych” naukowych są określone w Rozporządzeniu Min. Kultury i Dziedzictwa Narod. z 2 kwietnia 2012, z którego wynika, że do bibliotek naukowych może być zaliczona taka biblioteka, w której znajdują się: specjalistyczny zasób biblioteczny w zakresie co najmniej jednej dyscypliny naukowej, struktura techniczna i teleinformatyczna umożliwiająca dostęp do elektronicznych baz danych oraz zatrudniony jest co najmniej jeden dyplomowany bibliotekarz lub pracownik ze stopniem naukowym. Wykaz „innych” bibliotek naukowych jest załącznikiem do powyższego rozporządzenia:
5
Według Rocznika Statystycznego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa: GUS 2011, s. 417 w Polsce jest 1056 bibliotek naukowych (dane obejmują biblioteki główne i podległe a ich stan wykazany jest na koniec 2009 roku. Finansowanie bibliotek naukowych pochodzi z wielu źródeł i zależy od ich podległości organizacyjnej a w pierwszym rzędzie od polityki państwa. Nie ma w Polsce jednego organu odpowiedzialnego za politykę biblioteczną, państwo stwarza poprzez podział budżetu i akty prawne jedynie ramy, w których odbywa się przydział środków utrzymania dla różnych typów bibliotek naukowych.
7
W Ustawie z dn. 4 września 1997 o działach administracji rządowej (Dz.U. 1997, nr 141 poz. 943 z późn. zmianami) mówi się, że państwo sprawuje mecenat nad działalnością wydawnictw, księgarstwa, bibliotek i czytelnictwa (art. 14 ust.1). Dotyczy to raczej funkcjonowania bibliotek publicznych (traktowanych jako instytucje kultury), w tym Biblioteki Narodowej i innych naukowych, finansowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, samorządy wojewódzkie i samorządy lokalne a także przez organizacje pozarządowe np. fundacje
8
Biblioteki szkół wyższych są finansowane poprzez macierzyste uczelnie w formie różnych strumieni. Na podstawowe koszty utrzymania( w tym płace) otrzymują wydzieloną część budżetu uczelni; w zakupie czasopism zagranicznych i baz danych partycypują wydziały; dodatkowo uczelnia może przyznać dotację celową na zakup różnych nośników informacji. Samodzielnie aplikować o środki na tzw. działalność statutową do Min. Nauki i Szkolnictwa Wyższego może tylko parę bibliotek(kategoryzacja). Od 2010 roku biblioteki uczelniane mogą ubiegać się o tzw. DUNy (działalność upowszechniająca naukę) na utrzymanie i poszerzanie zasobów bibliotecznych, działalność wydawniczą, opracowywanie zasobów naukowych bibliotek oraz informacji bibliotecznej
9
Najważniejszym źródłem zewnętrznym są dotacje Unii Europejskiej(poprzez programy operacyjne ogłaszane przez MKiDN), skąd pochodzą środki głównie na tworzenie zasobów cyfrowych oraz przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które w latach 2007 – 2013 pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej w trzech programach operacyjnych: Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki oraz Infrastruktura i Środowisko. Aplikowanie o środki unijne jest dla bibliotek uczelnianych dość skomplikowane i jak na razie – mało efektywne.
10
Biblioteki Polskiej Akademii Nauk(PAN) otrzymują środki na swoje utrzymanie od swoich organizatorów (instytutów), którym podlegają czyli są to środki budżetowe (jednostki PAN mogą też uczestniczyć w programach UE lub zdobywać środki zewnętrzne od innych instytucji Biblioteki jednostek badawczo-rozwojowych (instytutów badawczych) są finansowane przez jednostki macierzyste, a te z kolei – na mocy Ustawy z dn. 30 kwietnia 2010 o zasadach finansowania nauki art.5 pkt.5 - z budżetu państwa w części dysponowanej przez ministra właściwego ds. nauki. Inne biblioteki naukowe, (niektóre publiczne i tzw. specjalne ) utrzymywane są przez jednostki, które obsługują np. Biblioteka Sejmowa - przez Sejm RP- patrz slajd 4
11
Biblioteki towarzystw naukowych mogą otrzymywać dotacje od samorządów, z budżetu MKiDN lub od prywatnych sponsorów. Brak spójnego krajowego programu rozwoju bibliotek i stabilności w ich finansowaniu sprawia, że trudno obliczyć globalnie, ile środków na utrzymanie i rozwój otrzymują biblioteki naukowe w Polsce, co obrazuje statystyka: Wydatki budżetu państwa wg działów: Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: GUS 2011, tablica 7 s. 631
13
Biblioteki naukowe (w szczególności szkół wyższych) podejmują samodzielnie wiele działań, tworząc konsorcja i inne porozumienia, starając się o środki na to, prowadzą też ewaluację własnej działalności (AFBN): katalogi centralne (ogólnokrajowe i lokalne) i bazy danych (BazTech, SYMPONET) licencje na dostęp do światowych baz danych piśmiennictwa naukowego (poprzez ICM UW) biblioteki cyfrowe projekty Biblioteki Narodowej (m. in. Academica, SYNAT, Elektroniczne Archiwum Zabytków Piśmiennictwa Polskiego)
14
NUKAT(scentralizowany) – od 2002 r. współpracują 124 biblioteki (stan na 8 sierpnia 2012) KARO (rozproszony) – od 2001 r., ponad 100 bibliotek Rokabi – katalog centralny bibliotek Szczecina i Pomorza Zachodniego tworzących ZPB Łódź- katalog centralny konsorcjum bibliotek łódzkich FIDES/FIDKAR – multiwyszukiwarka Federacji Bibliotek Kościelnych pozwalająca na prowadzenie wyszukiwań katalogowych i bibliograficznych w wielu komputerowych bazach jednocześnie
25
Projekt AFBN (Analiza Funkcjonowania Bibliotek Naukowych)- zainicjowany w 2001 roku przez Zespół ds. Standardów dla Bibliotek Naukowych a jego prace zostały wpisane do zadań Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich. Celem projektu jest wypracowanie standardów dla polskich bibliotek naukowych i prowadzenie badań porównawczych ze wskaźnikami i standardami funkcjonowania zagranicznych bibliotek naukowych. Uczestnictwo w programie jest dobrowolne; zarejestrowane są obecnie 103 biblioteki akademickie (państwowe i niepaństwowe) ale nie wszystkie wypełniają coroczne ankiety. Wybrane wskaźniki funkcjonalności dla wszystkich badanych bibliotek uczelni publicznych w latach 2002- 2009 przedstawia następna tabela (źródło: http://ssk2.bu.amu.edu.pl/standaryzacja/ dostęp 10.08.2012 http://ssk2.bu.amu.edu.pl/standaryzacja/
26
Wybrane wska ź niki funkcjonalno ś ci (mediany) Uczelnie publiczne 2002200320042005200620072008 2009 Wydatki biblioteki na 1 u ż ytkownika w PLN200,00159,90168,3163,25202,74197,34224,33 249,32 Wydatki na zakup zbior ó w na 1 u ż ytkownika w PLN48,3647,3548,461,1751,2550,4651,98 54,51 Bud ż et biblioteki jako % bud ż etu Uczelni4,232,742,652,482,442,722,81 2,76 Zarejestrowani u ż ytkownicy z uczelni jako % potencjalnych u ż ytkownik ó w84,4071,1774,678,4781,5673,4382,56 80,38 Liczba vol. (jedn. obliczeniowych) na 1 u ż ytkownika35,130,8426,7129,3136,1336,6238,04 35,37 Liczba vol. nowych nabytk ó w (ksi ąż ki - zakup) na 1 u ż ytkownika0,20,190,180,190,210,220,24 0,23 Wydatki na ksi ąż ki drukowane jako procent wydatk ó w na zbiory og ół em------- 23,82 Wydatki na zbiory elektroniczne jako % wydatk ó w na zbiory og ół em---27,8538,6239,6541,16 45,24 Liczba u ż ytkownik ó w na 1 pracownika biblioteki293359,48371369,9324,1307,8298,3 308,9 Powierzchnia biblioteki przypadaj ą ca na 1 u ż ytkownika0,350,150,160,19 0,270,25 0,29 Liczba u ż ytkownik ó w na 1 miejsce pracy w bibliotece78,366,167366,562,753,659,3 50,8 Liczba wypo ż ycze ń na 1 zarejestrowanego czytelnika6,87,317,77,027,17,46,9 7,25 Liczba odwiedzin w czytelniach na 1 u ż ytkownika---44,144,754,77 5,03 Aktywno ść wykorzystania zbior ó w0,90,850,720,630,60,620,59 0,64 Liczba zrealizowanych zam ó wie ń na wypo ż yczenia mi ę dzybiblioteczne jako % wszystkich zam ó wie ń 84,1880,9081,4779,6579,0183,7381,96 85,93 Liczba godzin przysposobienia bibliotecznego na 1 pracownika biblioteki2,72,702,242,842,11,991,97 1,89 Liczba godzin innych szkole ń u ż ytkownik ó w i zaj ęć dydaktycznych na 1 pracownika biblioteki 1,65,712,864,263,913,815,12 7,57 Pracownicy z wy ż szym wykszta ł ceniem bibliotekarskim (w tym podyplomowe) jako % og ó lnej liczby pracownik ó w DzP 42,547,205049,2746,7549,5351,68 56,06 Pracownicy obs ł ugi u ż ytkownik ó w (udost ę pnianie, magazyny, informacja naukowa) jako % og ó lnej liczby pracownik ó w DzP ---55,1458,0459,9556,28 59,82 Przyrost zbior ó w (ksi ąż ki)-821852443628370946026323 4601 Liczba u ż ytkownik ó w na 1 stacj ę robocz ą z dost ę pem do Internetu--1074957,4601,8576,2522,7 466,5 Liczba vol. ksi ąż ek w wolnym dost ę pie jako % og ó lnej liczby vol. ksi ąż ek9,336,374,434,037,488,5710,68 13,14 Czas przysposobienia ksi ąż ki14 12 Godziny otwarcia (czytelnie) - liczba w tygodniu65606261,561-- - Liczba godzin (w tygodniu), w kt ó rych dost ę pne s ą us ł ugi biblioteczne-----61,961,4 61
27
Zmiany technologiczne są czynnikiem wspólnym, jednakowo oddziałującym na wszystkie biblioteki w Polsce ale ich tempo jest zależne od polityki państwa ustalającej- poprzez akty prawne– pozycję i znaczenie bibliotek oraz na niższych szczeblach zarządzania – od podmiotów (organizatorów), którym biblioteki podlegają.
28
1. Analiza funkcjonowania bibliotek naukowych w Polsce [online]. Copyright by Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu-2003 – oraz Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy 2002-2003.- [dostęp 10.08.2012]. Dostępny w World Wide Web http://ssk2.bu.amu.edu.pl/standaryzacja/ http://ssk2.bu.amu.edu.pl/standaryzacja/ 2. Budyńska B., Jezierska J. Polityka biblioteczna i finansowanie bibliotek publicznych w Polsce. W: Biuletyn EBIB [online] 2011, nr 8(126), Finanse w kulturze [dostęp: 15.12.2011]. Dostępny w World Wide Web http://www.nowyebib.info/images/stories/numery/126/126_budynska_jezierska.pdf http://www.nowyebib.info/images/stories/numery/126/126_budynska_jezierska.pdf 3. Chachlikowska A., Jazdon K., Wieland H., Szulc A. Badania wykorzystania przez polskie biblioteki naukowe środków europejskich, grantów ministerialnych i samorządowych oraz dotacji sponsorów w latach 2000-2008. W: Biblioteka[online] 2009, nr 13(22) [dostęp: 7.08.2012]. Dostępny w World Wide Web: http://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/637/108.pdfhttp://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/637/108.pdf 4. Derfert-Wolf L., Górski M., Jazdon A. Finansowanie bibliotek uczelni publicznych. Analiza wybranych wskaźników z lat 2002- 2007. W: Biuletyn EBIB [online] 2009, nr 8(108), Finanse w bibliotece [dostęp: 7.08.2012]. Dostępny w World Wide Web http://www.ebib.info/2009/108/a.php?derfert_gorski_jazdon http://www.ebib.info/2009/108/a.php?derfert_gorski_jazdon 5. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2011. Warszawa: GUS, 2011
29
1. Ustawa o bibliotekach z dn. 27 czerwca 1997. Dz. Ustaw 1997, nr 85 poz. 539 2. Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 o zasadach finansowania nauki. Dz. Ustaw 2010, nr 96 poz. 615 3. Rozporządzenie Min. Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dn. 2 kwietnia 2012 w sprawie sposobu i trybu zaliczania bibliotek do niektórych bibliotek naukowych oraz ustalenia ich wykazu. Dz. Ustaw 2012, nr 0 poz. 390 4. Rozporządzenie Min. Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 23 września 2010 w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na działalność upowszechniającą naukę. Dz. Ustaw 2010 nr 179 poz.1206 5. Ustawa z dn. 4 września 1997 o działach administracji rządowej. Dz. Ustaw 1997, nr 141 poz. 943
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.