Rafał Leśniak Całe życie jest szkołą… Jan Amos Komeński.

Prezentacja na temat: "Rafał Leśniak Całe życie jest szkołą… Jan Amos Komeński."— Zapis prezentacji:

1 Rafał Leśniak Całe życie jest szkołą… Jan Amos Komeński

2 KSZTAŁCENIE USTAWICZNE (UOSO): Kształcenie ustawiczne to kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny UOSO: Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku z późn. zmianami Idea edukacji ustawicznej przeczy zamiarowi zamykania kształcenia w jednym tylko lub kilku okresach życia T. Aleksander T. Aleksander

3 KSZTAŁCENIE USTAWICZNE (UOPZ) kształcenie ustawiczne to kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do bezrobotnych, poszukujących pracy, pracowników i pracodawców” (UOPZ) Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku, MPiGS, Art. 4, pkt 1.1b. Kształcenie ustawiczne to nadzieja na wybrniecie z poczucia chaosu współczesnego świata, (…) sposób na odszukanie trwałych wartości i wzorów godnego postępowania … T. Aleksander T. Aleksander

4 sprzeczność definicji Pojęcie kształcenia ustawicznego przedstawione w polskich aktach prawnych, jest sprzeczne ze wszystkimi najnowszymi definicjami edukacji ustawicznej. „Kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny”[1], to jedynie fragment kształcenia ustawicznego – stanowiący jej zinstytucjonalizowaną część.[1] [1] Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku z późn. zmianami, MEN, Art.3, pkt 17.

5 lifelong learning Kształcenie ustawiczne w większości krajów Unii Europejskiej traktowane jest jako uczenie się przez całe życie (ang. lifelong learning). Dotyczy uczenia się od fazy przedszkolnej do późnej emerytalnej, włączając w to całe spektrum uczenia się formalnego (w szkołach i innych placówkach systemu edukacji), nieformalnego (w instytucjach poza systemem edukacji) i incydentalnego (naturalnego). Podziału na edukację formalną, nieformalną i pozaformalną (incydentalną), dokonał w 1973 roku P. Coombs[1].[1] [1] M. Malewski, Teoretyczne problemy edukacji dorosłych i polityki oświatowej, „Edukacja Dorosłych”, 1996, nr 2(11).

6 Robert Kidd przewodniczący II Międzynarodowej Konferencji Oświaty Dorosłych w Montrealu 1960r. Jednym z pierwszych autorów w XX wieku, zajmujących się problemami kształcenia ustawicznego był Robert J. Kidd. Podzielił on i nadał edukacji trzy wymiary: kształcenie w pionie, w poziomie i w głąb. Przez kształcenie w pionie, według Kidda, rozumie się wszelkie stopnie edukacji szkolnej, której dostępność powinna być zapewniona każdemu niezależnie od miejsca zamieszkania i warunków społecznych. Kształcenie w poziomie ma za zadanie poznanie różnych dziedzin życia, nauki i kultury niezależnie od studiów pionowych. Duże znaczenie w rozwijaniu tej formy kształcenia ma aktywność człowieka oraz dostępność pozaszkolnych instytucji oświatowych. Kształcenie w głąb ma związek z jakością edukacji, motywacją do samokształcenia, zainteresowaniami intelektualnymi i stylem życia zgodnym z wykorzystaniem czasu wolnego w sposób twórczy.

7 Paul Lengrand Nowatorską koncepcję kształcenia ustawicznego zaproponował Paul Lengrand, jeden z najwybitniejszych teoretyków oświaty ustawicznej. Według Lengranda należy dążyć do stworzenia nowego systemu edukacyjnego, który potrafiłby zaszczepić umiejętności ustawicznego uczenia się, rozwijania zainteresowań i umotywować dalsze kształcenie. Podstawową cechą kształcenia ustawicznego powinno być zachowanie ciągłości procesu uczenia się celem dalszego rozwoju. Poza systemem szkolnym i uniwersyteckim kształcenie powinno odbywać się w systemie oświaty pozaszkolnej oraz na zasadzie samokształcenia.

8 Paul Lengrand Dawny podział życia ludzkiego na okres nauki oraz okres działalności zawodowej aktywności społecznej przemija i nadchodzi era stałego i możliwie wszechstronnego uczenia się. Pierwszy etap życia - kształcenie w szkołach podstawowych, średnich i wyższych - staje się przygotowaniem do pracy i dalszej edukacji.

9 KSZTAŁCENIE USTAWICZNE (OECD): obejmuje rozwój indywidualny i rozwój cech społecznych we wszystkich formach i wszystkich kontekstach – w systemie formalnym i nieformalnym, tj. w szkołach oraz w placówkach kształcenia zawodowego, w uczelniach i w placówkach kształcenia dorosłych oraz w ramach kształcenia incydentalnego a więc w domu, w pracy i w społeczności. OECD: Lifelong learning for all. Meeting of the Education Committee at Ministerial Level, 16-17 January 1996, OECD, Paryż 1996. Edukacja ma pomagać zrozumieć świat i zrozumieć innego, aby móc zrozumieć lepiej samego siebie… Raport „Edukacja: jest w niej ukryty skarb”

10 Strategia Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do 2010 roku, MENiS, Warszawa 2003, s. 7. Zwraca uwagę na potrzebę przygotowywania oraz zachęcania wszystkich dzieci do nauki przez całe życie, już od wczesnego wieku. Koncepcja ta ukierunkowuje działania w taki sposób, by zapewnić odpowiednie możliwości osobom dorosłym, pracującym i bezrobotnym, wszystkim ludziom którzy muszą przekwalifikować się lub podnieść swoje kwalifikacje

11 Edukacja dorosłych według J. Półturzyckiego, przez edukację dorosłych należy rozumieć system działań edukacyjnych w różnych formach i zakresach wobec osób dorosłych różnego wieku, zawodu i środowiska. Treść edukacji stanowią różne dziedziny wiedzy kultury i aktywności człowieka, w formach szkolnych i akademickich, pozaszkolnych oraz samokształceniowych. Edukacja dorosłych stanowi część edukacji permanentnej (ustawicznej) i realizuje jej cele we właściwych dla dorosłych formach aktywności intelektualnej[1].[1] [1] J. Półturzycki, Przemiany i perspektywy edukacji dorosłych, "Edukacja Dorosłych", 1993, nr 1, s. 19.

12 „Każdy ma prawo do nauki”. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Art. 70, ust 1. Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

13 „Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych”. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Art. 65, ust 5. Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

14 Uczenie się dorosłych. Przegląd tematyczny. Raport źródłowy: Polska. Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa, 2005, s. 23. Zatem osobom dorosłym, które wcześnie opuściły system szkolny, stwarza się możliwość nieodpłatnego kształcenia w szkołach publicznych

15 System oświaty zapewnia w szczególności (…) możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku, MEN, Art..3, pkt.17. Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 roku

16 Kształcenie ustawiczne jest organizowanie i prowadzone przez: Szkoły dla dorosłych; Placówki kształcenia ustawicznego; Placówki kształcenia praktycznego; Ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego. Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 roku

17 Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Kształcenie ustawiczne może być prowadzone z pominięciem przepisów Ustawy o systemie oświaty, funkcjonując w oparciu o inne podstawy prawne, takie jak: Ustawa z dnia 27 lipca 2005 roku, Prawo o szkolnictwie wyższym, Ustawa z dnia 25 lipca 1985 roku, O jednostkach badawczo - rozwojowych, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku, Kodeks pracy, Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 roku, Prawo o stowarzyszeniach, Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 roku, O fundacjach, Ustawa z dnia 15 września 2000 roku, Kodeks spółek handlowych, i inne.

18 Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Kształcenie ustawiczne prowadzone z pominięciem Ustawy o systemie oświaty, przede wszystkim przybiera formę: szkoleń, kursów, seminariów, odczytów, staży, działalności wydawniczej itp. czyli kształcenia nieformalnego i incydentalnego.

19 Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Szacuje się, że liczba instytucji, na terenie kraju, które prowadzą szkolenia w formie kursowej wynosi ok. 12 tysięcy. W tej liczbie ok. 5 tysięcy stanowią szkoły, ponad 2 tysiące - niepubliczne placówki prowadzące działalność oświatową w formach pozaszkolnych zarejestrowanych w jednostkach samorządu terytorialnego i podlegających formalnie nadzorowi pedagogicznemu ze strony kuratora (czyli działających na podstawie Ustawy o systemie oświaty). Pozostała grupa dostawców szkoleń kursowych to instytucje działające na podstawie innych ustaw, przede wszystkim ustawy o działalności gospodarczej - pozostaje praktycznie poza ewidencją i kontrolą. Modernizacja kształcenia ustawicznego i kształcenia dorosłych w Polsce, jako integralnych części uczenia się przez całe życie, Raport, MENiS.

20 POZIOM CENTRALNY Ministerstwo Edukacji Narodowej Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Ministerstwo Finansów Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego POZIOM WOJEWÓDZKI Urząd Marszałkowski Wojewódzki Urząd Pracy Kuratorium Oświaty POZIOM POWIATU/GMINY Urząd Miasta Starostwo Powiatowe Powiatowe Urzędy Pracy Instytucje zaangażowane w proces kształcenia ustawicznego Źródło: opracowanie własne

21 Poziom centralny Na szczeblu krajowym za kreowanie polityki w sferze kształcenia ustawicznego odpowiedzialni są: minister edukacji narodowej – który ustala ogólne rozwiązania dotyczące edukacji, minister gospodarki i pracy – który określa możliwości i warunki korzystania ze szkoleń przez osoby bezrobotne i poszukujące pracy, wspiera restrukturyzację i przedsiębiorczość oraz rozwój regionalny, minister finansów – który ustala ulgi podatkowe oraz inni ministrowie ustalający warunki wykonywania zawodów regulowanych (branżowych).

22 Poziom wojewódzki Na szczeblu wojewódzkim, politykę oświatową państwa kieruje kurator oświaty, powołany przez wojewodę. Kurator oświaty zobowiązany jest do współdziałania z jednostkami samorządu terytorialnego w tworzeniu i realizowaniu odpowiedniej polityki oświatowej. Kurator oświaty sprawuje nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami i placówkami. Politykę oświatową realizują również Wojewódzki Urząd Pracy i Urząd Marszałkowski.

23 Poziom powiatu Na szczeblu powiatowym samorządy odpowiadają za prowadzenie szkół ponadgimnazjalnych oraz placówek kształcenia ustawicznego i praktycznego, a Powiatowe Urzędy Pracy m. in. za inicjowanie i organizowanie szkoleń dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy.

24 Poziom gminy Gminy zajmują się prowadzeniem przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów.

25 Osoby prawne i fizyczne mogące stanowić instytucje zajmujące się kształceniem ustawicznym Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kształcenie ustawiczne w Małopolsce. Analiza danych zastanych o INSTYTUCJE KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO Stowarzyszenia edukacyjne, społeczne, branżowe Fundacje Uniwersytety społeczne, wszechnice Związki zawodowe i inne Instytuty badawczo-rozwojowe Prywatne firmy edukacyjne

26 Podstawy prawne i organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce Każda z w/w instytucji może prowadzić kształcenie ustawiczne na podstawie postanowień Ustawy o systemie oświaty lub innych przepisów prawnych.

27