POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 „Postępowania odrębne. Część II”. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE CYWILNE r.pr. Marek Niewiadomski.

Prezentacja na temat: "POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 „Postępowania odrębne. Część II”. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE CYWILNE r.pr. Marek Niewiadomski."— Zapis prezentacji:

1 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 „Postępowania odrębne. Część II”. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE CYWILNE r.pr. Marek Niewiadomski Marek.Niewiadomski@prawo.uni.wroc.pl 159639@uwr.edu.pl

2 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Postępowanie upominawcze - w odróżnieniu od postępowania nakazowego - nie ma charakteru fakultatywnego, wydanie nakazu zapłaty nie jest bowiem uzależnione od zgłoszenia w pozwie żądania jego wydania. Wniosek o wydanie nakazu może zostać sformułowany w ramach fakultatywnych elementów pozwu. Nie ma to jednak wpływu na aktywność sądu w zakresie rozpoznania sprawy pod kątem możliwości wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakaz zapłaty może być wydany zarówno przez sąd rejonowy, jak i przez sąd okręgowy - w sprawach dotyczących roszczeń pieniężnych, a w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi (art. 498). Rozpoznanie sprawy następuje na posiedzeniu niejawnym (art. 497 1 § 2). Zgodnie z art. 353 1 § 2 w postępowaniu upominawczym oraz w elektronicznym postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty może wydać także referendarz sądowy.

3 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Przesłanki pozytywne Zgodnie z art. 498 § 1 sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. „Roszczeniem pieniężnym" jest zarówno wierzytelność pieniężna (tj. roszczenie o zapłatę świadczenia pieniężnego), wynikająca ze stosunków obligacyjnych, jak i roszczenie stanowiące emanację praw podmiotowych bezwzględnych (np. wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy). Nie jest możliwe orzeczenie nakazem zapłaty o żądaniu ustalającym istnienie lub nieistnienie stosunku prawnego lub prawa, żądaniu wydania innych rzeczy (oznaczonych in specie lub in genere) niż pieniądze. Nie istnieje przepis szczególny uprawniający do wydania nakazu zapłaty co do innych roszczeń niż pieniężne. Każdy przypadek dochodzenia roszczenia pieniężnego, niezależnie od jego wysokości i rodzaju waluty, na którą opiewa. Nie jest wyłączone rozpoznanie sprawy w postępowaniu upominawczym także w przypadku kumulacji roszczeń w jednym pozwie, jeżeli wszystkie te roszczenia mają charakter pieniężny.

4 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Przesłanki negatywne Przepisy regulujące postępowanie upominawcze nie precyzują przesłanek wydania nakazu zapłaty ani szczególnych reguł dowodowych, tak jak ma to miejsce w postępowaniu nakazowym. Warunki wydania upominawczego nakazu zapłaty zostały sformułowane w postaci przesłanek negatywnych. W sprawach, w których powód dochodzi roszczenia pieniężnego, bez względu na jego wartość, istnieje niejako domniemanie możliwości wydania nakazu zapłaty. Art. 499. § 1. Nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu: 1) roszczenie jest oczywiście bezzasadne; 2) przytoczone okoliczności budzą wątpliwość; 3) zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego; 4) miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju. Przesłanki wyłączające możliwość wydania nakazu zapłaty muszą wynikać już z pozwu i ewentualnie dołączonych do niego dokumentów.

5 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Przesłanki negatywne Oczywista bezzasadność roszczenia zachodzi wówczas, gdy już z twierdzeń pozwu i jego uzasadnienia (bez konieczności przeprowadzania dowodów i wyjaśniania dodatkowych okoliczności) wynika, że żądanie powoda zostałoby oddalone wprost, to jest niezależnie od wyników postępowania dowodowego. Negatywna ocena powództwa musi być przy tym niewątpliwa i niezależna od dalszych ewentualnych ustaleń bądź wyników postępowania dowodowego. Okolicznością wyłączającą wydanie upominawczego nakazu zapłaty na tej podstawie może być np. oczywisty brak legitymacji materialnej biernej lub czynnej albo upływ terminu zawitego przewidzianego dla dochodzenia danego roszczenia. Natomiast w przypadku istnienia przesłanki będącej bezwzględną przeszkodą procesową (np. brak drogi sądowej) pozew podlega odrzuceniu bez konieczności badania okoliczności wykluczających wydanie upominawczego nakazu zapłaty. W sytuacji gdy z samego pozwu bądź dołączonych doń dokumentów nie można wysnuć wniosku o bezzasadności roszczenia, ale materiał dowodowy dołączony do pozwu i jego uzasadnienie są tego rodzaju, że przytoczone przez powoda okoliczności budzą wątpliwość co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy, upominawczy nakaz zapłaty również nie może być wydany. Zachodzi bowiem konieczność weryfikacji twierdzeń powoda w toku postępowania dowodowego. Takie sformułowanie przesłanki wyłączającej wydanie upominawczego nakazu zapłaty wynika z faktu, że przepisy regulujące postępowanie upominawcze nie zawierają wymagania, aby powód przedstawił przy pozwie określone dokumenty w celach dowodowych.

6 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Przesłanki negatywne Zależność zaspokojenia roszczenia od świadczenia wzajemnego powoda nie może być hipotetyczna i wynikać jedynie z ustawowej konstrukcji zobowiązań wzajemnych. Wspomniana zależność, jako przyczyna wyłączająca możliwość wydania nakazu upominawczego, musi wynikać z opisanego w pozwie stosunku prawnego łączącego strony. Stosunek prawny stron procesu powinien być skonstruowany w taki sposób, że świadczenie pozwanego staje się wymagalne dopiero po spełnieniu świadczenia przez powoda. Okoliczność takiej modyfikacji umowy bądź braku modyfikacji ustawowego obowiązku wcześniejszego spełnienia świadczenia przez powoda musi w każdym razie wynikać już z pozwu. Ostatnia przesłanka dotyczy przeszkód formalnych w postaci braku możliwości doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty w kraju albo nieznajomości miejsca pobytu pozwanego. Wymienione przeszkody mogą zostać ujawnione zarówno przed wydaniem upominawczego nakazu zapłaty, jak i po jego wydaniu - na ogół przy próbie doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty. W pierwszej sytuacji odpowiednie czynności procesowe zostaną podjęte z pominięciem postępowania upominawczego (np. zobowiązanie powoda do wskazania miejsca zamieszkania pozwanego lub ustanowienie na wniosek powoda kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego). W drugiej sytuacji tego typu czynności mogą być podjęte dopiero po uchyleniu nakazu zapłaty, stosownie do art. 502 1 § 1.

7 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Nakaz zapłaty Treść upominawczego nakazu zapłaty w zasadzie jest zbieżna z treścią nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym nie stanowi - w odróżnieniu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym - tytułu zabezpieczenia. Na etapie postępowania upominawczego, ze względu na jego istotę oraz charakter dochodzonych roszczeń, nie jest możliwe nadanie nakazowi rygoru natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 i 2. Sąd może natomiast, na wniosek powoda, nadać nakazowi upominawczemu ten rygor w razie spełnienia przesłanek z art. 333 § 3. Kwestia możliwości wydawania częściowych nakazów zapłaty w postępowaniu upominawczym nie jest w doktrynie jednolicie ujmowana. Nakaz doręcza się obu stronom, przy czym pozwanemu wraz z pozwem oraz pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu oraz o skutkach niezaskarżenia nakazu. Pouczeniem powinna być objęta także treść art. 503 § 1 zd. trzecie. O ile po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym nakaz nadal pozostaje w mocy i sąd w później wydanym orzeczeniu decyduje o jego losie, o tyle nakaz upominawczy w razie jego zaskarżenia sprzeciwem traci moc.

8 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Sprzeciw od nakazu zapłaty Sprzeciw jest szczególnym („innym” w rozumieniu art. 363 - sprzeciw nie jest środkiem odwoławczym, nie zmierza bowiem do wydania orzeczenia przez sąd drugiej instancji) środkiem zaskarżenia. Mając na względzie kryteria, według których dokonywany jest podział środków zaskarżenia, należy sprzeciw od nakazu zapłaty zaliczyć do zwyczajnych środków zaskarżenia, jako że przysługuje od nieprawomocnego orzeczenia, jakim jest nakaz zapłaty wydany przez sąd bądź referendarza sądowego. Sprzeciw rozpoznaje ten sąd, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty lub sąd, w którym wydany został nakaz zapłaty przez referendarza sądowego, nie jest więc środkiem dewolutywnym. Wobec tego, że wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy zaskarżonego nakazu, należy go kwalifikować jako środek anulacyjny. Jest typowym środkiem opozycyjnym o charakterze restytucyjnym, jego celem jest zakwestionowanie zarówno wydanego nakazu zapłaty, jak i żądania powoda. Cel ten jest realizowany przez ponowne przeprowadzenie postępowania w sprawie przez sąd, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty, a w przypadku, gdy wydał go referendarz sądowy - przez sąd, przed którym wytoczono powództwo. Przeprowadzenie takiego postępowania nie różni się od postępowania zwyczajnego, jakie przeprowadza sąd pierwszej instancji.

9 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Sprzeciw od nakazu zapłaty Podmiotem legitymowanym do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty jest pozwany. W przypadku, gdy stronę pozwaną tworzy grupa podmiotów (współuczestnictwo procesowe), rozważenia wymaga kwestia skutków, jakie wywołuje sprzeciw wniesiony tylko przez jednego z pozwanych. Z zasady samodzielności działania współuczestników, wyrażonej w art. 73 § 1, wynika, że wniesienie (zaniechanie wniesienia) sprzeciwu przez poszczególnych współuczestników wywiera skutek tylko w stosunku do tych, którzy zaskarżyli nakaz zapłaty. Współuczestnicy mogą zaskarżyć nakaz zapłaty razem lub osobno, a treść sprzeciwu może być taka sama lub różna. Zasada samodzielności działania współuczestników nie działa w stosunku do współuczestników jednolitych, konieczność jednolitego rozstrzygnięcia ogranicza bowiem ich samodzielność. Oznacza to, że sprzeciw wniesiony przez współuczestnika jednolitego odnosi skutek w stosunku do pozostałych współuczestników i stają się oni uczestnikami drugiej fazy postępowania wywołanej wniesionym sprzeciwem.

10 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Sprzeciw od nakazu zapłaty Termin do wniesienia sprzeciwu wynosi dwa tygodnie od doręczenia pozwanemu odpisu nakazu zapłaty (art. 502 § 1). Jest to termin ustawowy, a zatem nie podlega skróceniu ani przedłużeniu, może być natomiast przywrócony (art. 168). Pismo zawierające sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty, a w przypadku nakazu wydanego przez ref. sądowego - do sądu, przed którym wytoczono powództwo, i sąd ten jest właściwy do rozpoznania sprawy. Sprzeciw powinien spełniać warunki zwykłego pisma procesowego (art. 126) oraz warunki szczególne tzn. konstrukcyjne (art. 503 § 1). W sprawach, w których pozew został wniesiony na urzędowym formularzu, sprzeciw musi być wniesiony również na urzędowym formularzu (art. 503 § 2). W sprawach z zakresu pr. pracy pracownik może zgłosić sprzeciw do protokołu (art. 466). Co do zwykłych wymagań formalnych sprzeciwu - art. 126-128. Do wymagań konstrukcyjnych sprzeciwu od nakazu zapłaty, mających charakter obligatoryjny zaliczyć należy: oznaczenie nakazu zapłaty, od którego sprzeciw został złożony oraz określenie zakresu zaskarżenia przez wskazanie, czy nakaz zapłaty zaskarżony został w całości, czy w części.

11 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Sprzeciw od nakazu zapłaty Składnikami konstrukcyjnymi sprzeciwu o charakterze fakultatywnym są natomiast „przedstawienie zarzutów, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy” oraz „przedstawienie okoliczności faktycznych i dowodów”. Do zarzutów, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, zaliczyć należy zarzuty: niewłaściwego określenia przez powoda wartości przedmiotu sporu (art. 25 § 2), niewłaściwości sądu, która mogłaby być usunięta w drodze umowy stron (art. 202), zawarcia umowy o mediację (art. 202 1 ), istnienia zapisu na sąd polubowny (art. 1165 § 1), istnienia umowy o jurysdykcji państwa obcego (art. 1105 § 6 w zw. z art. 1104 § 2). Niepowołanie tych zarzutów w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie wywołuje - zważywszy na okoliczność, że stanowią jedynie fakultatywny składnik sprzeciwu - potrzeby wszczęcia postępowania w celu usunięcia braków formalnych sprzeciwu. Ich niepowołanie wywołuje skutek prekluzyjny, uniemożliwiający pozwanemu podnoszenie tych zarzutów w toku dalszego postępowania.

12 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Sprzeciw od nakazu zapłaty Drugi ze składników konstrukcyjnych sprzeciwu o charakterze fakultatywnym w postaci „przedstawienia okoliczności faktycznych i dowodów” uległ zmianie (art. 503 § 1), dokonanej ustawą nowelizującą z 16 września 2011 r., która weszła w życie 3 maja 2012 r. Przed zmianą przepis ten stanowił, że pozwany w piśmie zawierającym sprzeciw powinien przedstawić m.in. zarzuty przeciwko żądaniu pozwu, a także wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich poparcie. „Zarzuty przeciwko żądaniu pozwu” stanowiły obligatoryjny składnik sprzeciwu. Ich brak w sprzeciwie podlegał uzupełnieniu w trybie przewidzianym do usuwania braków formalnych środków zaskarżenia. Obecnie składnik sprzeciwu w postaci „przedstawienia okoliczności faktycznych i dowodów”, zważywszy na jego fakultatywny charakter, takiemu postępowaniu podlegać nie może. Sprzeciw od nakazu zapłaty niespełniający zwykłych warunków formalnych lub wymagań konstrukcyjnych o charakterze obligatoryjnym, podlega uzupełnieniu w postępowaniu wszczętym na podstawie art. 130 pod rygorem jego odrzucenia na podstawie art. 504 § 1 Na postanowienie sądu o odrzuceniu sprzeciwu, na podstawie art. 504 § 1 lub art. 130 1 § 2, przysługuje zażalenie, jest ono bowiem postanowieniem kończącym sprawę (art. 394 § 1). Sprzeciw jest jedynym środkiem zaskarżenia, od którego nie pobiera się opłaty sądowej.

13 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Postępowanie po wniesieniu sprzeciwu W razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu (sprzeciw jest dopuszczalny i został wniesiony w terminie) nakaz zapłaty traci moc w części zaskarżonej. Sprawa podlega w tym zakresie ponownemu rozpoznaniu, w którym sąd nie bada ani zasadności wydania nakazu zapłaty, ani zawartego w nim rozstrzygnięcia. Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd - przeciwnie niż po wniesieniu sprzeciwu od wyroku zaocznego lub zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym - nie ustosunkowuje się do nakazu zapłaty, lecz rozstrzyga, jak w zwykłym postępowaniu, o żądaniu powoda zgłoszonym w pozwie. W razie częściowego zaskarżenia nakazu część niezaskarżona uprawomocnia się i ma skutki prawomocnego wyroku (art. 505 § 2).

14 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii EUROPEJSKIE POSTĘPOWANIA W/S TRANSGRANICZNYCH Europejskie postępowanie w sprawach transgranicznych, w ramach którego sąd rozpoznaje sprawy w europejskim postępowaniu nakazowym (art. 505 15 -505 20 ) lub europejskim postępowaniu w sprawach drobnych roszczeń (art. 505 21 -505 27a ), zostało wprowadzone w następstwie uchwalenia: 1) rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty 2) rozporządzenia (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lipca 2007 r. ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń Rozporządzenia organów Unii Europejskiej są aktami prawnymi mającymi bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich bez potrzeby implementacji. W kwestiach w nich nieuregulowanych mają zastosowanie przepisy państw członkowskich (por. art. 26 rozporządzenia nr 1896/2006 i art. 19 rozporządzenia nr 861/2007). Z tych względów zaszła potrzeba wprowadzenia do polskiego prawa unormowań umożliwiających sprawne funkcjonowanie w kraju obu europejskich postępowań. Dotyczy to w szczególności takich kwestii, jak np. właściwość sądu. W przepisach art. 505 15 -505 27a zostały uregulowane wyłącznie zagadnienia pozostające poza zakresem unormowania rozporządzeń nr 1896/2006 i 861/2007. Konieczne zatem jest równoległe stosowanie regulacji wspólnotowej i krajowej. Z tych względów w niektórych przepisach Kodeksu postępowania cywilnego zawarte jest odesłanie do „przepisów odrębnych” (np. w art. 505 15 i 505 19 ).

15 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii EUROPEJSKIE POSTĘPOWANIE NAKAZOWE Celem rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 jest uproszczenie, przyspieszenie i zmniejszenie kosztów postępowania sądowego w sprawach transgranicznych oraz umożliwienie swobodnego przepływu europejskich nakazów zapłaty przez ustanowienie minimalnych standardów, których zachowanie w państwie pochodzenia pociąga za sobą brak potrzeby prowadzenia w pozostałych państwach członkowskich postępowań pośrednich, koniecznych do uznania i stwierdzenia wykonalności zagranicznego orzeczenia w obecnym stanie prawnym. Postępowanie ustanowione rozporządzeniem nr 1896/2006 nie wyklucza jednak funkcjonujących dotychczas w krajowych przepisach państw członkowskich postępowań o podobnym charakterze. Stanowi ono jedynie dodatkową alternatywę pozostawioną do dyspozycji powoda, której zastosowanie jest ograniczone do spraw o charakterze transgranicznym. W Polsce europejskie postępowanie nakazowe funkcjonuje zatem równolegle z postępowaniem nakazowym i upominawczym, jednak możliwość wyboru postępowania ustanowionego rozporządzeniem zaktualizuje się tylko wówczas, gdy sprawa zawiera pożądany element transgraniczny (art. 3 rozporządzenia nr 1896/2006 - element ten zachodzi wtedy, gdy przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo forum).

16 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii EUROPEJSKIE POSTĘPOWANIE NAKAZOWE Zakres zastosowania Artykuł 2 1. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do transgranicznych spraw cywilnych i handlowych, bez względu na rodzaj sądu lub trybunału. Nie ma ono zastosowania w szczególności do spraw skarbowych, celnych lub administracyjnych, ani dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej (acta iure imperii). 2. Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do spraw dotyczących: a) praw majątkowych wynikających ze stosunków małżeńskich, testamentów i dziedziczenia; b) upadłości, postępowania związanego z likwidacją niewypłacalnych spółek lub innych osób prawnych, postępowań pojednawczych, układów oraz innych analogicznych postępowań; c) zabezpieczenia społecznego; d) roszczeń wynikających z zobowiązań pozaumownych, chyba że: (i) są one przedmiotem umowy między stronami lub nastąpiło uznanie długu, lub (ii)dotyczą długów oznaczonych wynikających ze współwłasności mienia. Artykuł 4 Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty ustanawia się w celu dochodzenia roszczeń pieniężnych o oznaczonej wysokości, które są wymagalne w chwili wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty.

17 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii EUROPEJSKIE POSTĘPOWANIE NAKAZOWE Odrębności proceduralne Postępowanie jest wszczynane wniesieniem pozwu sporządzanego z wykorzystaniem formularza stanowiącego załącznik do rozporządzenia. Badanie pozwu jest ograniczone i może następować w drodze zautomatyzowanej procedury (art. 8). ENZ jest wydawany przez sąd na formularzu i doręczany pozwanemu, przy czym doręczenie następujące według prawa krajowego musi czynić zadość minimalnym standardom określonym w art. 13-15 rozporządzenia. Środkiem obrony pozwanego w postępowaniu ustanowionym rozporządzeniem nr 1896/2006 jest sprzeciw, który musi zostać złożony w terminie 30 dni od dnia doręczenia pozwanemu ENZ. Bezskuteczny upływ terminu do wniesienia sprzeciwu pociąga za sobą stwierdzenie wykonalności ENZ w państwie pochodzenia. Nakaz, którego wykonalność została stwierdzona, może być wykonywany bez potrzeby uzyskiwania zezwolenia na jego wykonanie (tzw. exequatur) w państwie wykonania. ENZ wydane w państwach członkowskich, których wykonalność zostanie stwierdzona w państwie wydania, będą zatem wykonywane w Polsce w sposób automatyczny, na tych samych warunkach jak wykonalne orzeczenia pochodzące od sądów polskich. Nie ma więc potrzeby stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Zastąpiło ono rozporządzenie 44/2001 (Bruksela I). Dla odróżnienia od „starego” rozporządzenia nowe określa się jako „Bruksela I bis”.

18 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii EUROPEJSKIE POSTĘPOWANIE NAKAZOWE Odrębności proceduralne Wyłączenie stosowania przepisów o innych postępowaniach odrębnych (505 15 § 2). Według art. 505 16 § 1 europejskie postępowanie nakazowe należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. ENZ może być wydany także przez referendarza sądowego (art. 505 16 § 2). Rozpoznanie sprawy w europejskim postępowaniu nakazowym następuje na posiedzeniu niejawnym (art. 505 17 ). Art. 505 18 § 1 przewiduje, że w razie gdy ENZ zgodnie z przepisami odrębnymi może być wydany tylko co do części roszczenia i powód wyraża na to zgodę, sprawę co do pozostałej części roszczenia sąd rozpoznaje we właściwym trybie, a w przypadkach wskazanych w ustawie - według przepisów o postępowaniach odrębnych. W świetle przepisów rozporządzenia wniesienie sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty powoduje rozpoznanie sprawy w postępowaniu według prawa krajowego, chyba że powód w zaistniałej sytuacji procesowej zażądał zakończenia postępowania. Sąd, który wydał europejski nakaz zapłaty, stwierdza jego wykonalność w razie niewniesienia przez pozwanego sprzeciwu w przewidzianym do tego terminie (art. 18 ust. 1 rozporządzenia nr 1896/2006).

19 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii ELEKTRONICZNE POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Zakres zastosowania Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU) zostało wprowadzone do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. W przepisach tej ustawy, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2010 r., utworzono „e-sąd” w celu sprawniejszego rozpoznawania roszczeń, dochodzonych według przepisów o postępowaniu upominawczym. Zakres podmiotowy EPU wprawdzie nie jest ograniczony, niemniej jednak jest ono przeznaczone głównie dla tzw. powodów masowych, których roszczenia są udowodnione dokumentami, najczęściej fakturami bądź rachunkami. Zakres przedmiotowy EPU obejmuje roszczenia pieniężne i inne, wskazane przez przepis szczególny, na zasadzie analogicznej do regulacji obowiązującej w art. 498 § 1. Mogą być dochodzone roszczenia, które stały się wymagalne w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pozwu (art. 505 29a ). W elektronicznym postępowaniu upominawczym nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania cywilnego regulujących inne postępowanie odrębne (art. 505 29 ). E-sądem jest Sąd Rejonowy w Lublinie (VI Wydział Cywilny). W celu podjęcia elektronicznych czynności procesowych, a zatem także wniesienia pozwu i innych pism należy skorzystać ze strony internetowej www.e-sad.gov.pl.

20 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii ELEKTRONICZNE POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Odrębności Uruchomienie EPU zależy od powoda. Jeśli się na to zdecyduje, powinien wnieść pismo wszczynające EPU (pozew zawierający wniosek o wydanie nakazu zapłaty) drogą elektroniczną. Sposób wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Pisma procesowe powoda niewniesione w tej formie nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma do sądu (art. 505 31 § 1). Metodą komunikacji sądu z pozwanym jest - według jego wyboru - droga elektroniczna lub tradycyjna droga pisma procesowego. Jeśli pozwany wniesie pismo drogą elektroniczną, to metoda elektroniczna staje się wyłączna także dla niego i nie jest już możliwe późniejsze wnoszenie innych pism w drodze tradycyjnej. W elektronicznym postępowaniu upominawczym powodowi dokonuje się doręczeń za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego elektroniczne postępowanie upominawcze (doręczenie elektroniczne), a pozwanemu - w przypadku gdy wniesie pismo drogą elektroniczną.

21 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii ELEKTRONICZNE POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Odrębności W pozwie powód, wskazując roszczenie, powinien podać datę wymagalności roszczenia. Ponadto powinien wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń, na których opiera roszczenie, nie załączając ich (art. 505 32 § 1). Nadto – NIP/PESEL/KRS (grzywna). Warunki wydania nakazu zapłaty określone w art. 498 obowiązują w elektronicznym postępowaniu upominawczym w pełnym zakresie. Ocena negatywnych przesłanek wydania nakazu zapłaty wskazanych w art. 499 § 1 pkt 1-4 wymaga uwzględnienia specyfiki elektronicznego postępowania. W przypadku braku podstaw do wydania nakazu – e-sąd wydaje postanowienie, które doręcza powodowi (od 8 września 2016 r. powód może wnieść na wszelki wypadek o umorzenie w takiej sytuacji). Sprzeciw – ogólne warunki jak w zwykłym postępowaniu upominawczym. Wymaganiem konstrukcyjnym sprzeciwu od elektronicznego nakazu zapłaty jest złożenie oświadczenia, z którego wynika, że pozwany wyraża sprzeciw odnośnie do wydanego nakazu zapłaty - nie ma konieczności uzasadnienia sprzeciwu i przedstawienia dowodów. Skarżący nie ma obowiązku wskazania zakresu zaskarżenia, skoro wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy nakazu zapłaty w całości (art. 505 36 § 1).

22 POSTĘPOWANIE CYWILNE 2015/2016 Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii ELEKTRONICZNE POSTĘPOWANIE UPOMINAWCZE Odrębności W pozwie powód, wskazując roszczenie, powinien podać datę wymagalności roszczenia. Ponadto powinien wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń, na których opiera roszczenie, nie załączając ich (art. 505 32 § 1). Nadto – NIP/PESEL/KRS (grzywna). Warunki wydania nakazu zapłaty określone w art. 498 obowiązują w elektronicznym postępowaniu upominawczym w pełnym zakresie. Ocena negatywnych przesłanek wydania nakazu zapłaty wskazanych w art. 499 § 1 pkt 1-4 wymaga uwzględnienia specyfiki elektronicznego postępowania. W przypadku braku podstaw do wydania nakazu – e-sąd wydaje postanowienie, które doręcza powodowi (od 8 września 2016 r. powód może wnieść na wszelki wypadek o umorzenie w takiej sytuacji). Sprzeciw – ogólne warunki jak w zwykłym postępowaniu upominawczym. Wymaganiem konstrukcyjnym sprzeciwu od elektronicznego nakazu zapłaty jest złożenie oświadczenia, z którego wynika, że pozwany wyraża sprzeciw odnośnie do wydanego nakazu zapłaty - nie ma konieczności uzasadnienia sprzeciwu i przedstawienia dowodów. Skarżący nie ma obowiązku wskazania zakresu zaskarżenia, skoro wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy nakazu zapłaty w całości (art. 505 36 § 1).