Geneza społeczeństwa obywatelskiego

Filozoficzny rodowód społeczeństwa obywatelskiego Społeczeństwo obywatelskie – zespół instytucji pozarządowych, dobrowolnych organizacji, związków zawodowych, stowarzyszeń i fundacji, które są przejawem inicjatywy i aktywności obywateli prowadzącej do ich samodzielnego rozwoju niezależnego od ingerencji państwa.

Arystoteles – prekursor – mówił o politycznej wspólnocie, którą tworzą jednostki – istoty polityczne. Podstawowym celem państwa i społeczeństwa jest zapewnienie jednostce możliwości realizacji potrzeb. John Locke – wpływ na powstanie społeczeństwa obywatelskiego ma wolność człowieka i ekonomia, która jest z nią związana. Takie warunki pojawiają się wówczas, kiedy państwo nie ingeruje w gospodarkę oraz stosunki ekonomiczne między obywatelami.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel – rolą społeczeństwa obywatelskiego jest bycie pośrednikiem między jednostką a państwem. Człowiek kieruje się interesem zbiorowości, a do ich realizacji powołuje się specjalne instytucje. Alexis de Tocqueville – społeczeństwo polityczne (państwo – obywatele) i społeczeństwo obywatelskie (obywatele między sobą). Najważniejsza jest umiejętność zrzeszania się w organizacje.

Karol Marks – społeczeństwo obywatelskie dotyczy kwestii tylko ekonomicznych, gospodarki rynkowej i walki klas. Ralf Dahrendorf – istnienie niezależnych od państwa instytucji jako organów woli ludu.

Współcześnie społeczeństwo obywatelskie jest rozumiane jako społeczeństwo niezależne od państwa, zdolne do obrony swych interesów prywatnych i udziału w formułowaniu treści interesu publicznego.

Samoorganizowanie się społeczeństwa obywatelskiego w Europie

Formy organizacyjne społeczeństwa obywatelskiego Organizacje działające na rynku, których celem jest prywatny zysk : przedsiębiorstwa, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe Organizacje polityczne, dążące do zdobycia i sprawowania władzy publicznej: partie polityczne, ruchy obywatelskie

Organizacje działające w celu poszerzenia obszaru racjonalnej debaty publicznej: mass media, niezależne ośrodki badawcze, ośrodki akademickie Organizacje społeczne, gospodarcze, kulturalne i polityczne, których celem jest wywieranie wpływu na ośrodki władzy: stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje przedsiębiorców, związki wyznaniowe.

Przykłady Rewolucja czerwonych goździków Powstanie na Węgrzech w 1956 roku Praska wiosna – 1968 r.

Samoorganizacja społeczeństwa obywatelskiego w Polsce

1945 – 1989 – przynależność do bloku państw wschodnich, znajdujących się pod wpływem ZSRR. Ograniczono swobody obywatelskie. Duża rola Kościoła Wydarzenia z 1956 r. (Poznań), List 34 – 1964 r., strajk studentów – 1968 r., 1970 r., 1976 r.

Komitet Obrony Robotników (KOR) Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) Wolne Związki Zawodowe Konfederacja Polski Niepodległej Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”