ETYKA W WF

FAIR PLAY W SPORCIE

Fair play wg z.r. żukowskich Pojęcie fair play można interpretować trzema drogami: pierwsza odnosząca się do etyki rycerskiej i dżentelmeńskiej, rozumiana jako przestrzeganie przepisów gry, poszanowanie przeciwnika, szlachetna walka, niewykorzystanie przewagi losowej w celu zwycięstwa. Po drugie jako postawa rozpatrywana w dwóch kategoriach formalnych (nakazy przestrzegania zasad gry), oraz nieformalnych (wewnętrzny postulat moralny), nazywana przez P. de Coubertina „duch rycerskości” w skład którego wchodzą takie cechy jak: honor, męstwo, lojalność, wierność, prawdomówność i uzasadniona duma. Trzecia droga to pojmowanie fair play jako postawa zgodna z zasadami moralnymi.

Fair play wg j. Lipiec Znaczenie fair play J. Lipiec przyzywa do określenia „nie wolno!”. Nie wolno wygrywać w sposób nieuczciwy lub niezbyt czysty, ponieważ taka forma zwycięstwa jest zaprzeczeniem całkowicie przyjętej sprawiedliwości oraz obraża honor zwycięzcy. Jedynie sensowna i moralnie dopuszczalna rywalizacja dotyczy równych sobie, walczących w tych samych warunkach i z takim samym udziałem czynników losowych.

Definicja fair play FAIR PLAY ( z ang. czysta gra) - norma wartości w sporcie jest wyrazem postawy reprezentowanej na boisku, gdzie zwycięstw nie jest celem, który należy osiągnąć za wszelką cenę. Postawa ta cechuje się przestrzeganiem przepisów gry i odrzuceniem korzyści wynikających z bledów oraz różnego rodzaju oszustw sportowych. Sportowca przestrzegającego zasad fair play można poznać po godnym zachowaniu zarówno w wypadku zwycięstwa jak i porażki.

Historia starożytna Istnieją różne stanowiska dotyczące etymologii fair play. Niektórzy badacze dostrzegają narodzin fair play, w antycznej Grecji, gdzie jej odpowiednikiem jest arete - cnota rozumiana jako dążenie do przyzwoitości i dobra. W czasie trwania starożytnych igrzysk olimpijskich główną zasadą walki sportowej był postulat czystej gry, czyli honorowego współzawodnictwa, nieskazitelnej opinii zawodników, którą oceniali bezstronni sędziowie. W igrzyskach mogli uczestniczyć tylko mężczyźni pochodzenia greckiego, wolni i którzy nie byli zhańbieni zbrodnią zabójstwa. W igrzyskach nie mogli uczestniczyć niewolnicy oraz sędziowie - Hellanodikowie, którzy powinni zachować bezstronność w ocenianiu zawodów. Z igrzysk wykluczone były również kobiety, które nie tylko nie brały czynnego udziału w zawodach, jak również biernego - czyli obserwacji na trybunach. Przed każdą walką sportowa uczestnicy i sędziowie składali przysięgę przed ołtarzem Zeusa, ślubując przestrzeganie reguł uczciwej rywalizacji sportowej. Osoby które odważyły się złamać obowiązujące reguły, np. próba przekupstwa sędziego, podlegały karze pieniężnej. Uzyskane w ten sposób dochody przekazywano na tworzenie posągów zanes pod którymi znajdowały się dokładne dane nieuczciwego zawodnika (nazwisko oraz wykroczenie jakiego dokonał).

Historia Inni badacze przyjmują, że decydujący wpływ miały czasy chrześcijaństwa, w szczególności Średniowiecza i kultury rycerskiej a jej równoważnikiem jest kodeks rycerski. Kolejna grupa przyjmuje stanowisko, że bez względu na prapoczątki, reguły fair play zostały wprowadzone do sportu za sprawą angielskich dżentelmenów uprawiających sport w XIX w. Był to powrót do średniowiecznych zasad kodeksu rycerskiego, który nie pozwalał na walkę ze słabszym przeciwnikiem, podstęp oraz użycie chwili słabości przeciwnika, jeśli naruszało to triumf zwycięstwa (np. opuszczenie broni). W każdym założeniu można doszukać się ziarna prawdy.

Karta fair play Karta Fair Play - zasada ta wywiedziona z etosu rycerskiego, stanowi obecnie istotną normę o charakterze powinnościowym, określa jak należy postąpić, zwłaszcza w sytuacjach niekonwencjonalnych, nie uregulowanych przepisami gry. Fair play to czysta, uczciwa gra prowadzona nie tylko w sposób zgodny z przepisami, ale także piękny i szlachetny. Realizacja tej zasady, to właśnie wychowawcza rola sportu, kształtowanie postaw moralnych zawodników. Etyka sportu, która określa ogół norm moralnych obowiązujących we współzawodnictwie sportowym, wywodzi się z zasady fair play.

Sposoby propagowania fair pLAY Wymienione reguły fair play dotyczą uczestników imprez sportowych, do których zaliczamy także nauczycieli wf, trenerów, sędziów, widzów i dziennikarzy. Bardzo istotną rolę w kreowaniu tych wartości, biorąc pod uwagę możliwości mass mediów, powinni odgrywać dziennikarze. Ogromną rolę edukacyjną mają do spełnienia imprezy sportowe organizowane dla dzieci i młodzieży. Wobec wielu zagrożeń współczesnego sportu, a równocześnie wielkiej sile jego wpływu na młodzież, fair play winno się stać naczelną dewizą wszystkich imprez sportowych. Wprowadzenie wartości fair play do systemu edukacji czyni je elementem strategii edukacyjnej XXI wieku.

Fair play w rozumieniu rady europy Rada Europy w Sportowym Kodeksie Etycznym tłumaczy, że pojęcie fair to nie tylko przestrzeganie przepisów i respektowanie obowiązujących zasad. Fair to również przyjaźń, poszanowanie partnera, gra w duchu sportowym. Fair play to dobre wychowanie i zachowanie, bez oszustwa, cwaniactwa, bez przemocy i korupcji oraz bez dopingu.

Klub fair play polskiego komitetu olimpijskiego Klub Fair Play Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Klub ten przejawia aktywną i wielostronną działalność, promującą wartości postaw fair play w środowisku młodzieży, szkół i całego społeczeństwa. Służą temu corocznie przyznawane nagrody fair play, które są okazją do promowania wzorów osobowych w sporcie i postaw etycznych godnych naśladowania. Klub Fair Play opracowuje również kodeksy etyczne sportowca, trenera i działacza społecznego. Podczas swych spotkań członkowie klubu analizują regulaminy zawodów i przepisy obowiązujące w niektórych dyscyplinach sportu. Analizowane jest czy sprzyjają one postawie fair play, czy należałoby je zmienić. Klub Fair Play współpracuje Z Międzynarodowym Komitetem Fair Play przy UNESCO, siedzibą we Frankfurcie .

Przykład zachowania fair play Przykładem czystej gry jest zachowanie naszego tenisisty Łukasza Kubota, który podczas ćwierćfinałowego meczu deblowego Australia Open, przyznał się że przed uderzeniem rakietą w piłkę, ta odbiła się od jego nogi, co jest niedozwolone. Sędziowie nie zauważyli tej sytuacji i przyznali punkt parze Kubot/ Lindstedt. Nasz rodak oddał punkt rywalom i tym samym pokazał, że najważniejsza jest dla niego uczciwa walka, w zgodzie z sumieniem.

Spowodowanie zachowania fair play Często zawodnikom trzeba pokazać właściwy drogowskaz, albo przywołać najwyższe dla nich wartości, aby ich gra, zachowanie było fair. Tego potwierdzeniem może być zachowanie bramkarza Pawła Łukaszko, podczas jednego z meczów decydujących o mistrzostwie Polski w hokeju. Zawodnik drużyny przeciwnej Andrzej Zabawa oddał bardzo mocny strzał w bramkę Łukaszki, sędzia jednak nie zapalił czerwonej lampki. Nastąpiło zamieszanie, czy gol był, czy krążek minął bramkę. Sędzia po konsultacji z arbitrem bramkowym nie uznał bramki. Wtedy do podhalańskiego bramkarza podjechał Zawada i mówi: „Paweł, przecież jesteś ministrantem i lektorem, więc przyznaj się i powiedz, że była bramka!". Łukaszka odwołując się do swoich najwyższych wartości przyznał się i w konsekwencji bramka została zaliczona rywalom.

Fair play w obecnych realiach Mówiąc o fair play współcześnie mamy do czynienia z obumieraniem tej pięknej idei. Jak pisze Alain Caille fair play zanika ze względu na trzy sprzeczności: pragnienie, aby być najlepszym, niszczy etykę amatorstwa i pozbawia sport przyjemności gra „fair” nie zawsze jest przyjmowana za efektowną i atrakcyjną przez nie specjalistę arystokratyczna zasada „fair play” może być zarezerwowana tylko dla niewielu równych sobie.

Przyczyny umierania fair play Alicja Przyłuska-Fiszer podaje kolejno cztery przyczyny takiego stanu rzeczy: zależność zwycięstwa sportowego z wygraną materialną, związane jest to z zwiększeniem motywacji finansowej nad samodoskonaleniem zamiana amatora sportowego w profesjonalistę, dla którego sport jest ciężką pracą a jedynie zwycięstwo staje się wymiernym sprawdzianem jego sprawności rozwój nauki i techniki, który powoduje iż walka sportowa to rywalizacja sponsorów zawodników w możliwościach ekonomicznych i technicznych tworzonego sprzętu sportowego poprawianie formy zawodnika przez postawienie sztabu trenerów oraz lekarzy sportowych całego zespołu środków medycznych, co może naruszać zasadę równych szans.

Foul play Przykładów gry fair, uczciwości, lojalności, nie brakuje jednak trzeba przyznać, że znacznie częściej obserwuje się zachowania foul play. Dlatego tak ważne jest, aby dołożyć wszelkich starań aby właściwie wychować młode pokolenie, które powinno traktować fair play jako centralną zasadę i lokalizować ją na najwyższej półce.

Fair play=sport „Fair play to sport. Ta podstawowa cnota stanowi bogactwo sportu. Można postępować fair w życiu dla usatysfakcjonowania własnej świadomości, ale w sporcie dochodzi dodatkowa przyczyna: robi się to dla dobra i obrony samego sportu.”

podsumowanie O zasadzie fair play wiadomo już niemal wszystko. Zajmuje ona pierwszoplanowe miejsce, wśród wielu szczegółowych norm etycznych, jest podstawą programu edukacji poprzez sport. Posiada także walor historyczny pokazując nam szlachetne doświadczenia dziejowe człowieka. Można zaryzykować twierdzenie, iż odrzucenie zasad fair play musiałoby unicestwić sport.

bibliografia Żukowska Z., Żukowski R., Fair play wartością uniwersalną dla sportu I wychowania, (w:) Fair play- sport- edukacja, Biblioteka Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej 1996, IV, 97- 101. Lipiec J., Filozofia olimpizmu, Polskie Wydawnictwo Sportowe Sprint 1999, 170. Przyłuska-Fiszer A., Misiura B., Etyczne aspekty sportu, Studia i monografie AWF 1993, s. 17- 23. Lipoński W., Humanistyczna encyklopedia sportu, Wydawnictwo Sport i turystyka 1987, 84- 85. Caille A., O pojęciu fair play, (w:) Fair play- sport- edukacja, Biblioteka Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej 1996, IV, 57-59. Zdebska H., Fair play a etyka współpracy, (w:) Fair play w sporcie i Olimpizmie. Szansa czy utopia, Wydawnictwo Estrella 2010, 59

Dziękujemy za uwagę