Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Innowacyjne podręczniki do kształcenia zawodowego Kształcenie zawodowe w Europie – przykłady rozwiązań Hanna Grządziel i Halina Limanówka

Kształcenia w Europie…..

Wybrane parametry europejskich systemów kształcenia Edukacja obowiązkowa Edukacja zawodowa podstawowa Edukacja zawodowa wyższa Austria ,16 – 17,20 1 do 4 lat Rok przedzawodowy w szkole politechnicznej Kolegia zawodowe + 2 lub 3 lata pracy Szwecja7/ przynajmniej 15 tygodni praktyki w miejscu pracy Wielka Brytania 5/ elementy przygotowania do pracy Holandia Polska6-7 do

Austria – kształcenie obowiązkowe 1. Szkoła podstawowa (4 lata) – wiek 6 – 9 lat 2. Szkoła średnia I stopnia (4 lata) – wiek lat  szkoła podstawowa poziom wyższy  szkoła ogólnokształcąca średnia I stopnia  szkoła ogólnokształcąca średnia o profilu akademickim pierwszego stopnia 3. Klasa IX – od 14 roku życia szkoła politechniczna czyli wstępne roczne kształcenie zawodowe (rok przedzawodowy)

Austria – kształcenie zawodowe Kształcenie zawodowe na poziomie szkoły średniej II stopnia:  szkoły zawodowe dla nauczycieli przedszkolnych (5 lat)  szkoły zawodowe dla edukatorów (5 lat)  zasadnicze szkoły zawodowe dla uczniów kształcących się w systemie dualnym (3 lata)  szkoły zawodowe o profilu medycznym  szkoły średnie techniczno-zawodowe (2-4 lata)  kolegia techniczno-zawodowe (5 lat)

SZWECJA PRZEDSZKOLE OBOWIĄZEK SZKOLNY SZKOŁA PODSTWOWA 7-16 lat obowiązkowa SZKOŁA ŚREDNIA (GIMNAZJUM) 16 profili w tym 14 zawodowych Nieobowiązkowa – może być skrócona lub wydłużona w zależności od zdolności ucznia DYPLOM ZAWODOWY (2 LATA) STUDIA NA UNIWERSYTECIE (2 DO 5,5 ROKU) INNE SZKOŁY WYŻSZE (3 LATA) ŚWIADECTWO SZKOŁY ŚREDNIEJ

Szwecja – kształcenie zawodowe Poziom szkoły średniej w ramach jednego z 14 programów zawodowych, wśród których wyróżnia się:  budownictwo /handel i zarządzanie / media  animacja oraz higiena i opieka nad dzieckiem / hostessa /  inżynieria elektryczna / energetyka / przemysł /  żywienie / rzemiosło/ opieka zdrowotna /  mechanika samochodowa / eksploatacja zasobów naturalnych  INNE, w tym powstałe na indywidualne zapotrzebowanie przynajmniej 15 % szkolenia odbywać musi się w przedsiębiorstwie.

HOLANDIA WYŻSZE SZKOŁY ZAWODOWE MATURA AWODOWA DYPLOM KLASY PRZEDSZKOLNE (W SZKOLE ) UNIWERSYTETY MATURA OGÓLNA OBOWIĄZEK SZKOLNY TEST KOMPETENCJI SZKOŁA PODSTAWOWA lat VWOHAVO MAVO VBO WSPÓLNY PROGRAM WE WSZYSTKICH SZKOŁACH ŚRTEDNIA SZKOŁA OGÓLNOKSZTAŁCĄCA ŚREDNIA SZKOŁA II ZAWODOWA I DALSZE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE DYPLOM KWALIFIKACJI ZAWODOWEJ ŚREDNIA SZKOŁA ZAWODOWA I O SZKOŁA PRZYSPOSOBIENIA ZAWODOWEGO

Holandia – kształcenie zawodowe System kształcenia jest oparty na kursach zawodowych o różnym czasie ich trwania:  szkolenie pracownika-asystenta od 6 do 12 miesięcy  podstawowe szkolenie zawodowe 2-3 lata  szkolenie zawodowe 2-4 lata  szkolenie kadry kierowniczej średniego szczebla 3-4 lata  szkolenie specjalistyczne 1-2 lata  inne kursy: przynajmniej 15 tygodni We wszystkich dziedzinach obowiązują cztery (4) poziomy edukacyjne dające różne kwalifikacje.

Holandia – kształcenie zawodowe 1. poziom pierwszy asystencki – wyposaża w umiejętności w zakresie wykonywania podstawowych zadań i jest adresowany do tych, którzy nie są w stanie zdobyć kwalifikacji na poziomie drugim. Uczestnicy otrzymują certyfikat; 2. poziom drugi – podstawowe szkolenie zawodowe przygotowuje do wykonywania zadań na nieco wyższym poziomie. Dyplom ukończenia tego poziomu jest zarazem kwalifikacją minimum, którą każdy podejmujący pracę powinien posiadać; 3. poziom trzeci – zawodowy. Posiadacz dyplomu na tym poziomie ma prawo wykonywać zadania samodzielnie, ma także obowiązek nadzorowania innych w zakresie stosowania podstawowych procedur; 4. poziom czwarty – kadra kierownicza średniego szczebla lub szkolenie specjalistyczne, przygotowuje do samodzielnego wykonywania zawodu, jak i zakłada posiadanie umiejętności nie tylko zawodowych takich jak np. myślenie strategiczne; przygotowuje do przyjęcia obowiązków organizacyjnych, a także na różnych poziomach hierarchii zawodowej

ANGLIA I WALIA KLASY PRZEDSZKOLNE W SZKŁACH OBOWIĄZEK SZKOLNY SZKOŁY WYŻSZE EGZAMIN MATURALNY (A-LEVEL) KSZTAŁCENIE PONADOBOWIĄZKOWE (COLLEGES) KSZTAŁCENIE ZAWODOWE W SYSTEMIE PRZEMIENNYM 1 TEST KOMPETENCYJNY SZKOŁA PODSTAWOWA I. II. SZKOŁA POŚREDNIA SZKOŁA POCZĄTKOWA 2 TEST KOMPETENCYJNY 3 TEST KOMPETENCYJNY (SZKOŁY ROZSZERZONE – OK. 90% UCZNIÓW GRAMATYCZNE, NOWOCZESNE - OK. 10% UCZNIÓW) EGZAMIN PO SZKOLE ŚREDNIEJ DALSZE KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE ZAWODOWE EGZAMIN ZAWODOWY

Wielka Brytania - kształcenie obowiązkowe Anglia i Walia:  Szkolnictwo podstawowe – wiek 5-11 lat, przy czym w Irlandii Północnej od 4-11 lat  Szkolnictwo średnie I stopnia – wiek lat Szkocja:  Szkoła podstawowa – wiek 5-11 lat  Szkoła średnia I stopnia – wiek lat lat – elementy przygotowania do pracy

Wielka Brytania - kształcenie zawodowe Kształcenie zawodowe organizowane jest w dwóch formach:  Kursy zawodowe prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych realizowanych kolegiach  Kursy czeladnicze

CZECHY Szkoła Podstawowa Następny Etap Przedszkole ŚREDNIA SZKOŁA ZAWODOWA Klasy ogólne zawodowe ZINTEGROWANA SZKOŁA ŚREDNIA Szkoła Zawodowa Zasadnicza Szkoła Podstawowa GIMNAZJUM 8-LETNIE GIMNAZJUM 6-LETNIE GIMNAZJUM 4-LETNIE SZKOLNICTWO WYŻSZE MATURA DZALSZE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE EGZAMIN ZAWODOWY OBOWIĄZEK SZKOLNY

FRANCJA SZKOŁY POMATURALNE MATURA ZAWODOWA KLASA WSTĘPNA PRZEDSZKOLE KSZTAŁCENIE WYŻSZE LUB MATURA OGÓLNA LUB TECHNICZNA OBOWIĄZEK SZKOLNY SZKOŁA PODSTAWOWA CYKL POGŁĘBIAJĄCY CYKL PODSTAWOWY KOLEGIUM CYKL ORIENTACJI CYKL OBSERWACJI LICEUM OGÓLNE LUB TECHNICZNE DYPLOM PRACOWNIKA WYKWALIFIKOWANEGO LICEUM ZAWODOWE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE PRZEMIENNE DALSZE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE DYPLOM PRACOWNIKA WYKWALIFIKOWANEGO

Kto odpowiada za szkolnictwo zawodowe w Niemczech?  Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych  Ministerstwo Pracy i Gospodarki

Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych  Ustanawia ogólne zasady dotyczące organizacji procesu edukacji zawodowej.  Ustanawia klasyfikację zawodów, w których odbywa się nauczanie (ok. 360 zawodów).  Formułuje OGÓLNE przepisy regulujące program nauczania dla danego zawodu obowiązujące na terenie całych Niemiec.

Kraje związkowe  Są odpowiedzialne za szkoły zawodowe.  Każdy z krajów związkowych reguluje kształcenie zawodowe zgodnie ze swoją wewnętrzną polityką.  Ustanawiają szczegółowe zasady organizacji procesu edukacji zawodowej, w tym plany ramowe i programy nauczania dla każdego zawodu.  Finansują teoretyczną edukację zawodową.

Izby przemysłowo-handlowe oraz izby rzemieślnicze w swojej kompetencji mają :  Doradztwo zakładom/firmom szkolącym uczniów.  Kontrola i opiniowanie spełnia wymogów stawianych zakładom ubiegającym się o przyjęcie uczniów na praktyczną naukę zawodu.  Certyfikowanie kwalifikacji, a więc opracowywanie w porozumieniu z zakładem pracy, wytycznych, co do kształcenia oraz zawartości programów nauczania.  Rejestrowanie umów o kształcenie zawodowe pomiędzy uczniami i pracodawcami.  Opracowywanie i przeprowadzanie egzaminów zawodowych (połówkowych i końcowych), powoływanie komisji egzaminacyjnych, wydawanie świadectw

Przedsiębiorcy a kształcenie zawodowe  Mimo braku wymogów prawnych, większość firm przyjmuje uczniów na praktyki uważając to za naturalną kolej rzeczy.  Zapewnienie jak najwyższą jakość praktycznej nauki zawodu zgodnie z przepisami i wytycznymi w danym zawodzie.  Współpracują przy tym ze szkołami zawodowymi oraz izbami przemysłowo-handlowymi lub rzemieślniczymi.  Finansują praktyczną część nauki zawodu.

System dualny w Niemczech  Kształcenie zawodowe w Niemczech jest realizowane w systemie dualnym, który polega na tym, że w czasie uczęszczania do szkoły zawodowej, uczeń pobiera praktyczną naukę zawodu w odpowiednio przystosowanym dla celów kształcenia przedsiębiorstwie.  Okres trwania nauki jest różny w zależności od zawodu, najczęściej są to trzy lata  Jeśli uczeń posiada już wcześniej wyuczony zawód, czas nauki w szkole zawodowej może ulec skróceniu do lat dwóch.

NIEMCY PRZEDSZKOLE OBOWIĄZEK SZKOLNY SZKOŁA PODSTWOWA 4 lata UNIWERSYTET MATURA UNIWERSYTECKA CYKL ORIENTACJI (WSPÓLNY PROGRAM WE WSZYSTKICH SZKOŁACH ŚREDNICHJ) ROK KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO LUB ZAWODOWEGO SZKOŁA GŁÓWNA EGZAMIN PO SZKOLE ŚREDNIEJ SZKOŁA REALNA GIMNAZJIUM NIŻSZE SZKOŁA ZINTEGROWANA GIMNAZJUM WYŻSZE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE W SYSTEMIE PRZEMIENNYM ZAWODOWE SZKOY MATURALNE DALSZE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE WYŻSZE SZKOŁY ZAWODOWE DYPLOM ZAWODOWY MATURA ZAWODOWA

Kształcenie dualne w Niemczech Warunkiem nauki w ramach systemu dualnego w Niemczech jest ukończenie dziesięcioletniej szkoły ogólnokształcącej System dualny nie obejmuje zawodów służby cywilnej i częściowo zawodów medycznych W systemie dualnym uczą się zarówno absolwenci Szkół Specjalnych, Szkół Głównych, Szkół Realnych oraz Szkół Stowarzyszonych, Szkół Zawodowych i Gimnazjów.

system dualny c.d. System dualny jest największym obszarem kształcenia Bardzo ważną rolę przy tym odgrywa podział zadań pomiędzy szkołą, w której jest przekazywana uczniom teoria a zakładem, gdzie uczeń zdobywa praktyczne przygotowanie do zawodu.

kształcenie zawodowe Przygotowanie do kształcenia zawodowego jest przeznaczone dla młodych ludzi, którzy nie znaleźli zakładu rzemieślniczego przyuczającego do zawodu, w którym mogliby odbyć naukę lub nie są jeszcze gotowi do kształcenia. Kształcenie zawodowe dzieli się na podstawowe kształcenie zawodowe oraz kształcenie zawodowe ze specjalizacją. Doskonalenie zawodowe służy podtrzymaniu i pogłębieniu zawodowych kwalifikacji. Zapewnia utrzymanie miejsca pracy i pomaga w dostosowaniu swoich kwalifikacji do nowych oczekiwań np. znajomości nowych technologii. Jest również podstawą awansu. Przeszkolenie zawodowe uprawnia do wykonywania nowej funkcji w pracy, sprzyja polepszeniu sytuacji zawodowej oraz pozycji na rynku pracy.

Uzupełnieniem szkolnego systemu kształcenia mogą być również branżowe centra kształcenia zawodowego. Uczniowie od 6 klasy wykonują proste prace na stanowiskach np. murarskich, stolarskich, posadzkarskich, brukarskich przez okres 1 tygodnia pod nadzorem nauczycieli zawodu. Branżowe centra kształcenia zawodowego

Poradnictwo i doradztwo zawodowe Urząd Pracy:  zatrudnia doradców, którzy mają prawo i obowiązek współpracować ze szkołami  opracowuje i udostępnia materiały informacyjne o możliwościach kształcenia i zatrudnienia,  utrzymuje kontakt z przedsiębiorstwami,  prowadzi zajęcia z uczniami klas 7 i 8 w szkołach (doradca wraz z wychowawcą)  uczniowie klas 9 mają zajęcia w urzędzie, korzystają z baz danych i portalu internetowego

Izba Przemysłowo-Handlowa IHK i Izba Rzemieślnicza Organizacje pracodawców organizują egzaminy zawodowe. Zadania egzaminacyjne są jednakowe w całym kraju. W skład komisji egzaminacyjnej wchodzi: -pracownik izby -pracodawca -nauczyciel. Udział w pracach komisji jest honorowy. Egzamin można powtarzać 2 razy.

Udział kształcenia zawodowego w systemie dualnym

Oceny, wakacje i ferie i oceny KrajeDni wolne od szkołyOcenywakacje i ferie Polska sobota, niedziela cyfry: 1, 2, 3, 4, 5, 6 2 miesiące ferie - 2 tyg. Francja środa, niedziela cyfry: od 0 do 20 2 miesiące ferie 3 x 2 tyg. Niemcy sobota, niedziela cyfry: 6,5,4, 3,2,1 6 tygodni ferie 1 x 2 tyg. 2 razy x 2-3 tyg. Wielka Brytania sobota, niedziela A, B, C, D, E, F, U - nie zdaje 1 miesiąc ferie 1x 10 dni 2 x po 2 tyg.+10 dni Włochy niedzielacyfry: od 0 do 10 3 miesiące ferie – 1 tydzień Japonia sobota, niedziela A, B, C, D, E, F1 miesiąc ferie – 2 razy po 2 tyg.

Kształcenie zawodowe w Polsce pozostawiono samorządom zarówno rozwój bazy do kształcenia praktycznego, jak i wybór kierunków kształcenia, W 2015 wprowadzono dualny system kształcenia zawodowego w ZSZ, technikach, szkołach policealnych,

Procentowy udział młodocianych pracowników w poszczególnych branżach

Procentowy udział pracowników młodocianych - usługi

Poradnictwo zawodowe Realizacja zadań z zakresu poradnictwa i informacji zawodowej należy do dwóch resortów

Ochotnicze Hufce Pracy Ochotnicze Hufce Pracy w swojej strukturze posiadają:  Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży  Punkt Pośrednictwa pracy  Młodzieżowe Biuro pracy  Młodzieżowe Centrum Kariery  Mobilne Centrum Informacji Zawodowej  Ośrodek Szkolenia Zawodowego  Środowiskowe Hufce pracy  Ośrodki szkolenia i Wychowania

Podsumowanie 1.Brakuje jednolitego systemu doradztwa zawodowego, który zapewniłby każdemu człowiekowi, na każdym etapie życia wsparcie i pomoc profesjonalnego doradcy zawodowego. 2.Wprowadzenie takiego systemu umożliwiłoby dostęp do doradców zawodowych dla każdej osoby planującej swój rozwój edukacyjno-zawodowy.

Biuro projektu EUROPIL Elżbieta Pilch al. Wojska Polskiego 42/U Szczecin tel./fax:

System dualny w Europie Realizowany jest w szkołach zawodowych i technicznych różnego szczebla: Szwajcaria87% Niemcy69% Czechy58% Węgry37% Holandia33%

Szwecja – kształcenie obowiązkowe  Szkoła podstawowa (9 lat) – wiek lat  Szkoły średnie (16-19 lat) nie są obowiązkowe, oferują kilkanaście profili/programów, z czego zdecydowana większość jest związanych z przygotowaniem do zawodu. Czas trwania w zasadzie 3 lata – może być skrócony lub wydłużony w zależności od zdolności danego ucznia.

Holandia – kształcenie obowiązkowe Szkolnictwo średnie:  szkoły średnie przygotowujące do podjęcia studiów wyższych /12-18 lat/  szkoły średnie prowadzące kształcenie ogólne na wyższym etapie /12-17 lat/  szkoły średnie prowadzące kształcenie przedzawodowe /12-16 lat/  szkoły średnie prowadzące kształcenie specjalne /12-18/20 lat/