Dozór elektroniczny Gabriela Piekut

Wprowadzenie Wprowadzony do Kodeksu karnego wykonawczego ustawą z dnia 20 lutego 2015r. O zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 396) Znajduje się w części ogólnej Kkw Pojęcia: Dozór elektroniczny – kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych. System dozoru elektronicznego – ogół metod postępowania i środków technicznych służących do wykonywania dozoru elektronicznego

Zakres przedmiotowy systemu dozoru elektronicznego Systemem dozoru elektronicznego można objąć:   karę ograniczenia wolności (art. 34 § 1a pkt 2 k.k.);   środek karny zakazu zbliżania się do określonych osób (art. 41 § 1 k.k.);   środek zabezpieczający w postaci elektronicznej kontroli miejsca pobytu (art. 93e § 3 k.k.).

Rodzaje dozoru Stacjonarny Kontroluje się przebywanie przez skazanego w określonym czasie (dniach tygodnia, godzinach) w miejscu wskazanym przez sąd Dozór przy karze ograniczenia wolności Właściwy jest sąd, w okręgu którego kara jest lub ma być wykonywana Mobilny Kontroluje się bieżące miejsce pobytu skazanego, niezależnie od tego, gdzie skazany przebywa Możliwy sposób dozoru przy środkach karnych i zabezpieczających Właściwy jest sąd, w okręgu którego skazany ma miejsce stałego pobytu, a jeśli nie posiada takiego miejsca – sąd, w okręgu którego orzeczono środek karny lub zabezpieczający wykonywany w tym systemie Zbliżeniowy Kontroluje się zachowywanie przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd

Środki techniczne służące do wykonywania dozoru elektronicznego Centrala monitorowania System komunikacyjno-monitorujący - system teleinformatyczny, za pomocą którego podmiot prowadzący centralę monitorowania, podmiot dozorujący, sądy, sądowi kuratorzy zawodowi i inne uprawnione podmioty przetwarzają informacje związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kar w systemie dozoru elektronicznego Nadajniki Rejestratory stacjonarne i przenośne

Nadzór nad wykonywaniem kar z zastosowaniem dozoru elektronicznego Obejmuje on kontrolę i ocenę: Legalności i prawidłowości wykonywania orzeczonej kary Prawidłowości obliczania okresów wykonywania orzeczonej kary w systemie dozoru elektronicznego Wykonywania zadań probacyjnych i działalności wychowawczej sądowego kuratora zawodowego oraz przebiegu procesu resocjalizacji skazanego Działalności upoważnionego podmiotu dozorującego w zakresie wykonywania obowiązków przez skazanego Kolejności wykonywania orzeczeń, jak również prawidłowości zawiadamiania o wystąpieniu warunków technicznych pozwalających na niezwłoczne rozpoczęcie wykonania orzeczonej kary lub o dacie od której będzie to możliwe Wykonuje go sąd właściwy dla danego rodzaju dozoru

Podmioty zaangażowane w wykonywanie dozoru elektronicznego Dozór elektroniczny wykonywany jest przez: Podmiot prowadzący centralę monitorowania – w zakresie czynności związanych z obsługą tej centrali; jest to podmiot dozorujący lub jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Sprawiedliwości. Niektóre zadania: - nieprzerwanie kontroluje miejsce pobytu skazanego przy dozorze mobilnym - kontroluje przestrzeganie przez skazanego obowiązków związanych ze stosowaniem dozoru - rejestruje każde zdarzenie polegające na przerwaniu lub nawiązaniu łączności między środkami technicznymi oraz każde oddziaływanie na te środki, a także wyczerpanie się wewnętrznego źródła zasilania Podmiot dozorujący – w zakresie pozostałych czynności; może nim być przedsiębiorca, instytucja państwowa lub podmiot zagraniczny będący przedsiębiorcą w rozumieniu prawa kraju rejestracji i spełniający warunki do wykonywania w Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej. Niektóre zadania: - informowanie sądu o możliwości rozpoczęcia wykonania DE - zakładanie skazanemu nadajnika (niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia zgłoszenia gotowości przez skazanego) - instaluje rejestrator stacjonarny w razie orzeczenia dozoru stacjonarnego (niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia zgłoszenia gotowości przez skazanego) - przekazuje rejestrator przenośny osobie chronionej zakazem zbliżania się oraz instruuje ją co do sposobu używania rejestratora w razie zastosowania dozoru zbliżeniowego - kontroluje prawidłowość działania środków technicznych i niezwłocznie usuwa uchybienia w ich działaniu Czynności związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kar z zastosowaniem dozoru elektronicznego oraz nałożonych obowiązków wykonuje sądowy kurator zawodowy.

Przesłanki stosowania dozoru elektronicznego Na wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego pozwalać muszą warunki techniczne obejmujące m.in. liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi Jeśli warunki techniczne nie są wystarczające do jednoczesnego objęcia dozorem mobilnym wszystkich skazanych, wobec których taki dozór orzeczono, w pierwszej kolejności do wykonania kieruje się dozory mobilne orzeczone jako środek zabezpieczający Uzyskanie zgody osób wspólnie zamieszkujących ze skazanym (jeśli taka zgoda jest wymagana)

Zgoda osób wspólnie zamieszkujących ze skazanym Dotyczy wszystkich osób pełnoletnich, które wspólnie zamieszkują ze skazanym Jest obligatoryjnym warunkiem rozpoczęcia dozoru stacjonarnego Wyrażana jest a priori (uprzednio) Wyrażona jest na piśmie Obejmuje również umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych Kurator sądowy ustala w drodze zebrania informacji, czy skazany zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi. Jeśli tak, to uzyskuje dane personalne tych osób, a następnie poucza je o warunkach wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego oraz konsekwencjach, jakie wynikają z jej wykonywania dla osób zamieszkujących ze skazanym. Kurator ustala również warunki rodzinne oraz socjalno-bytowe, w których zamieszkuje skazany, w zakresie niezbędnym dla prawidłowego wykonania kary w systemie dozoru elektronicznego. Informacje te kurator sądowy przekazuje niezwłocznie do sądu. Zgoda ta może być również odebrana przez sądowego kuratora podczas ww. czynności. Oświadczenie takie niezwłocznie przekazuje się do sądu. Cofnięcie zgody po wydaniu postanowienia o rozpoczęciu dozoru elektronicznego jest nieskuteczne Sąd może orzec o wykonywaniu kary w systemie dozoru elektronicznego mimo braku zgody, jeżeli wykonanie kary w tym systemie w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła. Osoba taka ma prawo wnieść zażalenie na takie postanowienie.

Obowiązki skazanego względem którego zastosowano dozór elektroniczny Zgłoszenie podmiotowi dozorującemu gotowość do instalacji środków technicznych (w terminie i w sposób określony przez sąd) Nieprzerwane noszenie nadajnika Dbałość o powierzone mu środki techniczne (zwłaszcza ich ochrona przed utratą, zniszczeniem, uszkodzeniem lub uczynieniem niezdatnym do użytku) oraz zapewnianie stałego zasilania energią elektryczną tych środków Udostępnianie podmiotowi dozorującemu powierzone środki techniczne do kontroli, naprawy lub wymianie na każde żądanie tego podmiotu, jak również umożliwienie pracownikom tego podmiotu wejście do pomieszczeń, w których skazany przebywa lub na nieruchomość stanowiącą jego własność lub będącą w jego zarządzie Udzielanie prezesowi sądu lub upoważnionemu sędziemu, sądowemu kuratorowi zawodowemu, podmiotowi dozorującemu i podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków Stawianie się na wezwania sędziego i kuratora

Dodatkowe obowiązki ciążące na skazanym w razie zastosowania względem niego dozoru stacjonarnego Pozostawanie we wskazanym przez sąd miejscu w wyznaczonym czasie Odbieranie połączeń przychodzących do rejestratora stacjonarnego Umożliwianie sądowemu kuratorowi zawodowemu wejście do mieszkania lub na nieruchomość, gdzie zainstalowano rejestrator Udzielanie osobom upoważnionym – na ich żądanie – wyjaśnień przy użyciu rejestratora stacjonarnego

Przygotowanie dozoru Sąd wykonujący karę z zastosowaniem dozoru elektronicznego żąda od podmiotu dozorującego nadesłania informacji, czy warunki techniczne pozwalają na niezwłoczne rozpoczęcie wykonywania tej kary. Jeśli nie jest to możliwe to podmiot ten ma obowiązek określić datę, od której będzie to możliwe Po uzyskaniu informacji o możliwości niezwłocznego rozpoczęcia wykonywania kary (oraz zgody osób wspólnie zamieszkujących w sytuacjach prawem przewidzianych) sąd wydaje postanowienie o rozpoczęciu dozoru elektronicznego, w którym: - wyznacza termin i określa sposób zgłoszenia skazanego gotowości do instalacji środków technicznych (nie może on być dłuższy niż 24 godziny od zwolnienia skazanego z zakładu karnego, a jeśli przebywa on na wolności to od ogłoszenia lub doręczenia skazanemu postanowienia o rozpoczęciu dozoru elektronicznego; jeśli zaś wobec skazanego przebywającego w zakładzie karnym orzeczono dozór mobilny lub zbliżeniowy, termin do założenia nadajnika można wyznaczyć w okresie 7 dni przed zakończeniem odbywania kary lub warunkowym przedterminowym zwolnieniem) - jeżeli wobec skazanego orzeczono dozór stacjonarny, określa miejsce wykonywania dozoru, przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, kiedy skazany ma obowiązek przebywania w tym miejscu (nie mogą rozpoczynać się ani kończyć między 23;00- 5;00, chyba że jest to uzasadnione wyjątkowymi, szczególnie uzasadnionymi okolicznościami, związanymi z pracą zawodową skazanego) - określa jakie środki techniczne mają zostać zainstalowane Zażalenie przysługuje jedynie w zakresie określenia przedziałów czasu

Po ogłoszeniu lub doręczeniu postanowienia o rozpoczęciu dozoru elektronicznego należy doręczyć skazanemu pouczenie o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach związanych z dozorem elektronicznym, jak również o konsekwencjach ich naruszenia (odpis takiego postanowienia przysyła się sądowemu kuratorowi zawodowemu i podmiotowi dozorującemu) Skazany zgłasza podmiotowi dozorującemu gotowość do instalacji środków technicznych Podmiot dozorujący dokonuje niezwłocznej rejestracji tego zgłoszenia, a w razie niezgłoszenia przez skazanego takiego zawiadomienia lub uchylania się od instalacji środka technicznego, zawiadamia sądowego kuratora zawodowego oraz sąd o tym fakcie Rozpoczęcie dozoru następuje z dniem, w którym wobec skazanego uruchomiono środki techniczne niezbędne do wykonywania kary w tym systemie Jeżeli czas trwania dozoru elektronicznego jest określony, po rozpoczęciu wykonywania dozoru, sąd zawiadamia skazanego oraz podmiot dozorujący o dacie jego zakończenia Jeżeli wobec skazanego orzeczono zakaz zbliżania się do określonej osoby kontrolowany w systemie DE, sąd poucza tę osobę o prawie do wystąpienia z wnioskiem o wyposażenie jej w rejestrator przenośny albo stacjonarny. W sytuacji gdy osoba chroniona nie wystąpi z takim wnioskiem w terminie miesiąca od otrzymania takiego pouczenia albo oświadczy, ze nie będzie korzystać z rejestratora, sąd orzeka o zmianie dozoru zbliżeniowego na dozór mobilny (na postanowienie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie stronom i osobie chronionej)

Odroczenie dozoru Przesłanka: z informacji uzyskanych od podmiotu dozorującego wynika, że nie jest możliwe niezwłoczne rozpoczęcie wykonywania kary Okres: zawsze na czas określony, maksymalnie jednak na rok (łącznie) Podmiot orzekający: Sąd (orzeka postanowieniem) Środek odwoławczy: Zażalenie

Skutki upływu odroczenia Możliwe stało się wykonanie kary w systemie DE Sąd orzeka o wykonaniu kary w tym systemie Wykonanie kary w systemie DE Po upływie łącznego okresu odroczenia z informacji uzyskanych od podmiotu dozorującego wynika, że w dalszym ciągu nie jest możliwe niezwłoczne wykonanie środka karnego Sąd uchyla kontrolę zakazu lub obowiązku z zastosowaniem DE W miarę potrzeby stosuje zamiast lub obok orzeczonego środka karnego środek karny z art. 39 pkt 2-2e (ich dolegliwość nie może przekroczyć łącznie dolegliwości środka orzeczonego w wyroku) Uchylenie kontroli zakazu lub obowiązku z zastosowaniem DE Po upływie łącznego okresu odroczenia z informacji uzyskanych od podmiotu dozorującego wynika, że w dalszym ciągu nie jest możliwe niezwłoczne wykonanie środka zabezpieczającego Sąd orzeka w przedmiocie zmiany lub uchylenia środka zabezpieczającego Zmiana lub uchylenie środka zabezpieczającego

Przerwa w wykonywaniu kary w systemie dozoru elektronicznego Przerwą w wykonywaniu kary w systemie dozoru elektronicznego jest okres między usunięciem przez podmiot dozorujący choćby jednego ze środków technicznych niezbędnych do wykonywania dozoru, a ponownym założeniem lub zainstalowaniem wszystkich stosowanych środków technicznych Muszą przemawiać za tym ważne względy osobiste lub zdrowotne *Przerwę orzeka się również w sytuacji, gdy umowa z podmiotem dozorującym została unieważniona, rozwiązana, upłynął okres, na który została zawarta lub z innych przyczyn przestała wiązać strony, a nie jest możliwe niezwłoczne powierzenie czynności innemu podmiotowi dozorującemu Co do zasady fakultatywnie Decyduje o tym sąd Sąd może odwołać przerwę: - w razie ustania przyczyny, dla której została zarządzona - gdy skazany nie korzysta z przerwy zgodnie z celem, w jakim została zarządzona - gdy skazany rażąco narusza porządek prawny Na postanowienie w przedmiocie przerwy oraz jej odwołania przysługuje zażalenie

Zgoda na czasowe usunięcie nadajnika lub odinstalowanie rejestratora Zachodzi wypadek niecierpiący zwłoki z uwagi na zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego Zawsze fakultatywnie Zgodę wyraża sądowy kurator zawodowy Może ona dotyczyć zarówno usunięcia nadajnika, jak i odinstalowania rejestratora Prezes sądu lub upoważniony sędzia w terminie 7 dni od wyrażenia przez kuratora zgody zarządza ponowne zainstalowanie rejestratora lub założenie nadajnika albo występuje do sądu o zarządzenie przerwy w wykonaniu kary, Po ustaniu przyczyny, dla której zgoda została wyrażona, prezes sądu lub upoważniony sędzia, na wniosek kuratora, zarządza jego ponowne zainstalowanie lub założenie

Zezwolenie na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego Zawsze fakultatywnie Dotyczy przypadków szczególnie ważnych dla skazanego uzasadnionych względami: - zdrowotnymi - rodzinnymi - osobistymi Zgodę wyraża sądowy kurator zawodowy, który niezwłocznie informuje o tym prezesa sądu lub upoważnionego sędziego; ma on również obowiązek wprowadzenia tej informacji do systemu komunikacyjno-monitorującego Okres, w którym skazany może opuścić miejsce wykonywania dozoru stacjonarnego, nie może przekroczyć 7 dni Jeśli zachodzi taka potrzeba można zastosować asystę osoby najbliższej lub osoby godnej zaufania Zezwolenie może być cofnięte, jeżeli po jego udzieleniu pojawiły się informacje lub okoliczności uzasadniające obawę, ze skazany w okresie zwolnienia może naruszyć porządek prawny. W takim wypadku skazanemu nie udziela się ponownie takiego zezwolenia

Modyfikacje wykonywania dozoru stacjonarnego Zmiana granic czasowych Zmiana miejsca Zachodzi uzasadniony wypadek Co do zasady dokonuje tego sąd, lecz gdy niezbędne jest szybkie dokonanie zmiany, na wniosek skazanego przedziały czasowe mogą zostać zmienione również decyzją sądowego kuratora zawodowego, który niezwłocznie informuje o tym prezesa sądu lub upoważnionego sędziego i wprowadza informację do systemu komunikacyjno-informacyjnego. Sąd może uchylić zmiany wprowadzone przez kuratora lub dokonać w nich własnej zmiany Dotyczy zarówno przedziału czasowego w ciągu doby, jak i w poszczególnych dniach tygodnia Zmiana nie może wykraczać poza ramy czasowe Zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami Dokonuje tego sąd Muszą być spełnione warunki techniczne w nowym miejscu

Opłata wyrównawcza Przesłanka: umyślne dopuszczenie do zniszczenia, uszkodzenia, uczynienia niezdolnym do użytku nadajnika, rejestratora stacjonarnego lub przenośnego Zawsze fakultatywnie Orzeka sąd postanowieniem Osoby odpowiedzialne: - skazany - osoba chroniona W sprawach egzekucji opłaty wyrównawczej stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Termin przedawnienia: 6 miesięcy od dnia popełnienia czynu Na postanowienie w przedmiocie nałożenia tej opłaty przysługuje zażalenie

Zakończenie dozoru elektronicznego Karę w systemie dozoru elektronicznego uznaje się za wykonaną z dniem zakończenia tego dozoru, chyba że orzeczono o zmianie sposobu wykonania kary W przypadku gdy kara w systemie DE została objęta karą łączną, sąd, który orzekł karę łączną, niezwłocznie informuje o tym sąd właściwy w sprawach wykonywania dozoru elektronicznego. Sąd właściwy w sprawach wykonywania DE wydaje polecenie o usunięciu nadajnika, rejestratora stacjonarnego i rejestratora przenośnego używanego przez osobę chronioną, chyba że nie jest to celowe ze względu na rodzaj i wymiar orzeczonej kary łącznej

Przesłanki zmiany sposobu wykonania kary Po upływie okresu, na który odroczono wykonanie kary w systemie DE, wykonanie kary w tym systemie nie jest w dalszym ciągu możliwe W ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku skazującego nie uzyskano zgody osób wspólnie zamieszkujących (w sytuacji, gdy jej uzyskanie było konieczne), chyba że sąd orzekł o wykonywaniu kary w systemie DE pomimo braku tej zgody (przy czym jeśli w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku skazującego sąd wydał postanowienie o wykonaniu kary w systemie DE pomimo braku zgody, termin ten ulega wydłużeniu do czasu uprawomocnienia się tego postanowienia) Skazany w czasie wykonywania kary w systemie DE lub przerwy w jej wykonywaniu został osadzony w zakładzie karnym w związku z zastosowaniem tymczasowego aresztowania lub wykonania kary w innej sprawie

Zamiana sposobu wykonania kary Polega na orzeczeniu (alternatywnie): obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne obowiązku, o którym mowa w art. 72 § 1 pkt 4-7a potrącenie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd grzywny Przed orzeczeniem o zmianie sposobu wykonania kary sąd, o ile uzna to za konieczne, wysłuchuje skazanego, jego obrońcę, sądowego kuratora zawodowego lub przedstawiciela skazanego.

Postanowienie o zmianie sposobu wykonania kary Orzekając o zmianie sposobu wykonania kary sąd: Określa wymiar kary pozostałej do wykonania Określa nowy sposób wykonania kary w tym wymiarze, przyjmując że: miesiąc wykonywania kary ograniczenia wolności w systemie DE = miesiąc wykonywania obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrącania od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd Dzień wykonywania kary ograniczenia wolności w systemie DE = jedna stawka dzienna grzywny Miesiąc wykonywania kary ograniczenia wolności w systemie DE = 30 stawek dziennych grzywny Rodzaj obowiązku z art. art. 72 § 1 pkt 4-7a odpowiada dolegliwością orzeczonej w wyroku karze, a dla osiągnięcia celów kary nie jest konieczne określenie obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrącenia z wynagrodzenia za pracę W wypadku zmiany sposobu wykonywania kary ograniczenia wolności poprzez orzeczenie dwóch lub więcej sposobów wykonywania kary, nie mogą one łącznie przekroczyć dolegliwości kary pozostałej do wykonania Na postanowienie o zmanię sposobu wykonania kary skazanemu, jego obrońcy, prokuratorowi oraz sądowemu kuratorowi zawodowemu przysługuje zażalenie

Zastępcza kara pozbawienia wolności Przesłanki: Skazany uchyla się od założenia nadajnika lub zainstalowania rejestratora Skazany, wobec którego wykonywany jest dozór stacjonarny, naruszył porządek prawny, w szczególności popełnił przestępstwo lub przestępstwo skarbowe Skazany uchyla się od wykonywania obowiązków związanych z dozorem elektronicznym Skazany, któremu zezwolono na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego w okresie objętym zezwoleniem nadużył zaufania, w szczególności nie powrócił do miejsca wykonywania dozoru elektronicznego w wyznaczonym czasie W razie spełnienia ww. przesłanek, sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności Możliwość odstąpienia od wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności: - dla przesłanki z pkt a) – jeżeli do instalacji środków technicznych doszło w późniejszym terminie niż wskazany w postanowieniu o rozpoczęciu DE - dla przesłanki z pkt d) – jeżeli skazany nie powrócił do miejsca wykonywania DE z przyczyn od niego niezależnych, których wystąpienia nie mógł przewidzieć