Katedra Ekonometrii i Informatyki Andrzej Dudek KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania Plan Wykładu Ewolucja systemów informatycznych zarządzania Rynek systemów ERP na świecie i w Polsce Najnowsze tendencje: przetwarzanie w chmurze media społecznościowe urządzenia mobilne ERP vs. best of breed zarządzanie procesami biznesowymi pozostałe tendencje

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania System informacyjny to wielopoziomowa struktura pozwalająca na przetwarzanie danych przy pomocy modeli, procedur i algorytmów (por. Kisielnicki, Sroka [2005]). Elementy składowe system informacyjnego to zazwyczaj: zasoby ludzkie; zasoby informacyjne (bazy danych, bazy metod, bazy modeli, bazy wiedzy); zasoby proceduralne (algorytmy, procedury, oprogramowanie); zasoby techniczne (sprzęt, infrastruktura telekomunikacyjna, nośniki danych).

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania System informatyczny jest podzbiorem systemu informacyjnego, związanym z komputerowym przetwarzaniem danych. Do podstawowych funkcji systemu informatycznego należą: gromadzenie danych; przetwarzanie danych (w tym agregacja danych w postaci raportów i zestawień); przechowywanie danych; prezentowanie informacji.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania System informatyczny zarządzania to zbiór powiązanych ze sobą elementów służących do komputerowego przetwarzania danych, którego finalnym efektem jest wspomaganie procesu podejmowania i realizowania decyzji w przedsiębiorstwie (por. Klonowski [2004]).

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania ERP II (ok. 2003) CRM (ok. 2000) SCM (ok. 2000) ERP I (ok. 1990) MRP II (ok. 1980) MRP I (ok. 1970) IC (ok. 1960)

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy IC Pierwszymi systemami wspierającymi zarządzanie przedsiębiorstwami były systemy klasy IC (Inventory Control – systemy gospodarki materiałowej, dosł. kontroli wyposażenia). W porównaniu do nowoczesnych systemów informatycznych oferowały one bardzo skromną funkcjonalność obejmującą: rejestrację, zużycie i aktualne zapotrzebowanie na materiały produkcyjne. Systemy te korzystały z pojęcia BOM-u produkcyjnego (Bill of Materials – zestawienia materiałów), które jest używane również w najnowocześniejszych rozwiązaniach klasy ERP II.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy IC

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy IC

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy MRP I Pojęcie MRP (Material Requirements Planning - planowanie zapotrzebowania materiałowego, później nazwane MRP I) zostało wprowadzone w USA w 1960 roku przez J. Orlicky’ego, współpracującego z IBM. Jego idea polegała na połączeniu popytu na poszczególne wyroby z zapotrzebowaniem na materiały wykorzystywane przy ich produkcji oraz użyciu komputera do dokonania niezbędnych obliczeń, dzięki którym możliwe było zakupienie potrzebnych materiałów w możliwie najpóźniejszym terminie, co znacznie redukowało koszty, przy jednoczesnym zachowaniu wszystkich terminów wynikających z ustaleń z klientem.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy MRP I Systemy klasy MRP opierają się na pięciu podstawowych elementach: prognozach, jakie produkty powinny być wykonane w ciągu najbliższych kilku miesięcy (tzn. MPS - Master Production Schedule); określeniu, które materiały są używane, w jakich ilościach, w celu wytworzenia każdego produktu (BOM); określeniu terminów wytwarzania wszystkich produktów i niezbędnych materiałów; określeniu maksymalnych zdolności produkcyjnych dla poszczególnych produktów w jednostce czasu (tygodniu, dniu, godzinie); zarządzaniu aktualnym stanem wszystkich produktów i materiałów przedsiębiorstwa.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy MRP I

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy MRP II W 1981 roku O. Wright opracował koncepcję planowania zasobów wytwórczych (później nazwaną MRP II), w której wszystkie działania przedsiębiorstwa produkcyjnego, w tym sprzedaż, zakup, utrzymanie, zasoby ludzkie, inżynieria, itd. zostały połączone z systemem MRP. Zintegrowane systemy klasy MRP II rozwijane są od 1980 roku, natomiast standard planowania zasobów wytwórczych opracowany został przez stowarzyszenie APICS (American Production and Inventory Control Society) w roku 1989.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy MRP II Systemy klasy MRP II umożliwiają : określenie liczby oraz elementów składowych wyrobów będących przedmiotem sprzedaży; zabezpieczenie dostępności elementów składowych w żądanej ilości, miejscu i czasie; ustalanie terminów uruchomienia produkcji poszczególnych elementów składowych wyrobów finalnych; kontrolę przestrzegania obowiązujących długości cykli produkcyjnych; kontrolę planu aktualnego obciążenia urządzeń produkcyjnych wchodzących w skład poszczególnych odcinków produkcyjnych; planowanie przyszłego obciążenia urządzeń produkcyjnych.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy MRP II Systemy klasy MRP II powinny składać się z następujących modułów ([Majewski 2006]): SOP - (Sales and Operation Planning) - planowanie sprzedaży i produkcji; DEM - (Demanand Managment) - zarządzanie popytem; MPS - (Master Production Scheduling) - główne harmonogramowanie produkcji; MRP - (Material Requirement Planning)- planowanie potrzeb materiałowych; BOM - (Bill of Material Subsystem) - zestawienia materiałowe; INV - (Inventory Transaction System) - transakcje magazynowe; SRS - (Scheduled Receipts Subsystem) - sterowanie zleceniami; SFC - (Shop Floor Control) - monitoring i sterowanie produkcją; CRP - (Capacity Requirement Planning) - planowanie zdolności produkcyjnych; I/OC - (Input/Output Control) - sterowanie stanowiskiem roboczym; PUR - (Purchasing) - zakupy materiałowe; DRP - (Distributed Resource Planning) - zarządzanie zasobami rozproszonymi; TPC - (Tooling Planning and Control) - narzędzia i pomoce warsztatowe; FPI - (Finnancial Planning Interface) - interfejs modułu finansowego; S - (Simulations) - symulacje; PM - (Performance Measurement) - pomiar wyników.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy MRP II

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy ERP I i II Kolejnym krokiem w rozwoju systemów informatycznych zarządzania były systemy planowania zasobów przedsiębiorstwa klasy ERP (Enterprise Resource Planning) konsekwentnie rozszerzające zastosowanie techniki komputerowej zarówno do wszystkich szczebli zarządzania przedsiębiorstwem jak i na wszelkie typy przedsiębiorstw w tym przemysł, bankowość, medycynę i służbę zdrowia, handel, naukę, transport, kulturę i sztukę, organizacje rządowe i samorządowe itp. Systemy ERP II choć funkcjonalnie nie różnią się od systemów ERP, jednak można wyróżnić kilka cech odróżniających te dwie generacje systemów: wykorzystywanie w większym stopniu Internetu i standardu Web Services; nowocześniejszy i bardziej przyjazny interfejs użytkownika; podział na procesy front office i back office.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy ERP Do funkcji najczęściej spotykanych w systemach klasy ERP należą (na podstawie [Bytniewski red. 2005]): sprzedaż, dystrybucja i marketing: podsystem zarządzania relacjami z klientem (CRM – Customer Relationship Management); serwis; raporty; HR (Human Resources) – zarządzanie personelem; finanse podsystem środków trwałych; podsystem controllingu; wytwarzanie;

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy ERP ewidencja i zaopatrzenie; podsystem logistyki: systemy zarządzania łańcuchem dostaw (SCM – Supply Chain Management); systemy zarządzania procesami magazynowymi (WMS - Warehousing Management Systems); podsystem elektronicznej transmisji danych (EDI – Electronic Data Interchange); podsystem inteligencji biznesowej (BI - Business Inteligence): proces analityczny wielowymiarowej analizy danych (OLAP - Online Analytical Processing); hurtownia danych; data mining.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: systemy klasy CRM Wg S. Łobejko „System klasy CRM to system informacyjny gromadzący oraz przetwarzający informacje, opisujące wszelkie dokumenty, kontakty oraz relacje przedsiębiorstwa z klientem”. Systemy klasy CRM wspomagające zarządzanie relacjami z klientem (Customer Relationship Management) – można przedstawić jako architekturę: CRM operacyjnego – rejestrowanie zamówień, prowadzenie baz klientów, zarządzanie sprzedażą; CRM analitycznego – hurtownia danych i aplikacje analizujące dane z działów zarządzania, sprzedaży, marketingu itp.; CRM komunikacyjnego – rozwiązania technologiczne umożliwiające kontakt z klientem.

Ewolucja Systemów Informatycznych Zarządzania: Systemy klasy CRM - Architektura Natomiast technologie informacyjne wykorzystywane w systemach CRM można podzielić na trzy podstawowe moduły: 1. Hurtownie danych (Data Warehouse) - scentralizowane bazy danych pozwalające porządkować i przechowywać dane w jednym systemie, przeglądać, sortować i tworzyć raporty. Baza danych uznawana jest jako „serce” systemu CRM (CRM operacyjny). 2. Eksploracja danych (Data Mining) - przetwarzanie danych z hurtowni danych dla celów firmy. Za pomocą złożonych technik statystycznych i algorytmów heurystycznych budowane są modele przewidujące zachowania klientów. Pośród standardowych zastosowań tego modułu wymienić można m.in.: analizę obsługi klienta, analizę sprzedaży, analizę odchodzenia klientów, analizę preferencji i wartości klientów, analizę skuteczności kampanii marketingowych (CRM analityczny). 3. Centra kontaktowe CLC (Customer Loyalty Center) - centra wykorzystujące wszystkie kanały dostępu takie jak np. poczta elektroniczna, telefon, SMS, portale internetowe itp. Jest to punkt styku pracowników obsługi z klientem, uważany za jeden z najważniejszych elementów CRM (CRM interakcyjny).

Ewolucja Systemów Informatycznych Zarządzania: Systemy klasy CRM - Architektura

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy klasy CRM Do klasy CRM zaliczymy system, który zawiera większość z wymienionych modułów: 1. Sprzedaż - zarządzanie kontaktami (profile klientów, struktura klientów instytucjonalnych, historia kontaktów sprzedażowych i serwisowych), zarządzanie kontem klienta, jak. czynności sprzedażowe, zamówienia, generowanie ofert). 2. Zarządzanie sprzedażą – przewidywanie i analiza cyklu sprzedaży. 3. Zarządzanie czasem i terytorium - kalendarz i baza danych pojedynczego użytkownika lub całej grupy. 4. Korespondencja - listy, e-mail’e, faksy. 5. Marketing - zarządzanie kampanią, encyklopedia produktów, konfigurator produktu, cenniki, oferty, generator celowanych list adresowych, analiza efektywności kampanii. 6. Obsługa zgłoszeń handlowych - przyjmowanie i dystrybucja w obrębie struktur sprzedażowych informacji o klientach zgłaszających zainteresowanie ofertą, odpowiadających na kampanię. 7. Telemarketing - układanie list telefonicznych według definicji grup docelowych, automatyczne wybieranie numeru, zbieranie zamówień.

Ewolucja Systemów Informatycznych Zarządzania: Systemy klasy CRM 8. Serwis i wsparcie klienta po sprzedaży - przydzielanie, śledzenie i raportowanie zadań, zarządzanie problemem, kontrola zamówienia, gwarancja. 9. Informacja - szeroka i łatwa w użyciu funkcja raportowania. 10. Integracja z systemami ERP - księgowość, produkcja, dystrybucja. 11. Synchronizacja danych - pomiędzy urządzeniami przenośnymi i centralną bazą danych lub spośród różnych centralnych baz danych i serwerów aplikacji. 12. E-commerce – całokształt handlu oraz komunikacji prowadzonych za pomocą Internetu. 13. Call (Contact) Center – telefoniczne centrum obsługi klienta.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy SCM Systemy SCM (Supply Chain Management – Zarządzanie Łańcuchem Dostaw), to wyspecjalizowane systemy informatyczne implementujące koncepcję łańcucha dostaw do integracji systemów klasy ERP w grupie organizacji powiązanych w sieć logistyczną. Łańcuch dostaw jest traktowany jako grupa współdziałających organizacji powiązanych ze sobą siecią logistyczną, obejmującą dostawców, producentów, dystrybutorów oraz klientów. Jest kolekcją wszystkich fizycznych zdarzeń, ludzi i procesów związanych z przesunięciem materiałów z początkowego źródła, przez produkcję, dystrybucję, do końcowego konsumenta. Łańcuch powstaje w wyniku aliansu niezależnych partnerów, których współpraca ma na celu osiągnięcie przewagi konkurencyjnej. W sieci współdziałających partnerów wymienia się informacje, a także współpracuje w ramach wspólnie wytyczonych celów gospodarczych.

Ewolucja systemów informatycznych zarządzania: Systemy SCM

Rynek systemów ERP na świecie Wg Forbes w 2012 roku dynamika światowego rynku systemów ERP, wyniosła 2,2%, a wartość tego rynku - liczona wartością licencji - szacowana jest na 24,5 mld $. 10 czołowych dostawców oprogramowania wspomagającego zarządzanie przedsiębiorstwem posiada łącznie 63% udziału w globalnym rynku. Największymi graczami są: SAP, który na sprzedaży systemów ERP zarobił w 2012 roku 8 mld $, Oracle – 3,12 mld $ oraz Sage – 1,5mld $.

Rynek systemów ERP w Polsce Dla porównania według raportu IDC „Poland Enterprise Application Software Market 2013 – 2017 Forecast and 2012 Vendor Shares” w 2012 roku wartość polskiego rynku systemów klasy ERP wyniosła 237 mln $. Natomiast dynamika rynku ERP w Polsce, liczona wartością licencji, od 2008 roku jest ujemna. Największym dostawcą systemów klasy ERP w Polsce w 2012 roku również był SAP Polska z 40,9% udziałem w rynku, który zarobił 24,7 mln $.

Polski Rynek Systemów ERP – Główni dostawcy: SAP AG Siedziba: Republika Federalna Niemiec Oprogramowanie: MySAP Bussiness Suite; SAP R/3; SAP ERP Odbiorcy systemu: firmy średnie i duże System operacyjny: IBM OS/400, MS Windows, Solaris, Unix Baza danych: IBM DB2, Informix, MS SQL, Oracle, własna Platforma sprzętowa: IBM, Bull, HP, Sun, Compaq Metodyka wdrażania: acceleratedSAP Udział w polskim rynku: 40,9 %   Comarch S.A. Siedziba: Polska (Kraków) Oprogramowanie: CDN XL Odbiorcy systemu: firmy małe, średnie i duże System operacyjny: MS Windows NT, Unix Baza danych: MS SQL, Oracle Platforma sprzętowa: HP, IBM AS/400, Sun Metodyka wdrażania: własna Udziału w polskim rynku: 12,5%

Polski Rynek Systemów ERP – Główni dostawcy: Oracle Corporation Siedziba: USA Oprogramowanie: JD Edward, PeopleSoft, ORACLE E-Bussiness Suite Odbiorcy systemu: firmy średnie i duże System operacyjny: MS Windows, Unix, Linux Baza danych: IBM DB2/400, MS SQL Server, Oracle Platforma sprzętowa: IBM AS/400, IBM RS/6000, HP9000 Metodyka wdrażania: OnTrack Udział w polskim rynku: 11,7%  

Rynek Systemów ERP w Polsce – Nasycenie rynku Według opublikowanego przez GUS raportu „Społeczeństwo informacyjne w Polsce” w 2012 roku na 93 577 zarejestrowanych przedsiębiorstw w system ERP wyposażonych było 12 620 firm, co stanowi zaledwie 13,5% wszystkich firm, przy czym: odsetek dużych firm (zatrudniających powyżej 250 pracowników) wyposażonych w system ERP to już 69%; spośród średnich firm (zatrudniających od 50 do 249 osób) w system ERP było wyposażonych 27,8% przedsiębiorstw; wśród małych (o zatrudnieniu do 49 osób włącznie) system ERP posiadało zaledwie 8,3% firm.

Rynek Systemów ERP w Polsce Polski rynek systemów ERP jest wciąż rynkiem rozwijającym się, a obecnie przychody generuje w głównej mierze rynek MŚP, a większość klientów pochodzi z sektorów: produkcyjnego, handlu detalicznego i hurtowego oraz specjalistycznych usług. Prognozy IDC dotyczące polskiego rynku systemów klasy ERP, mówią o spodziewanym rocznym wzroście wartości sprzedaży systemów wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwami w Polsce na poziomie 3,5% w okresie czterech kolejnych lat.

Najnowsze tendencje: Przetwarzanie w chmurze Integracja z mediami społecznościowymi Urządzenia mobilne ERP vs. Best of breed Zarządzanie procesami biznesowymi Inne

Tendencje i kierunki zmian: Przetwarzanie w chmurze Przewarzanie w chmurze to model przetwarzania oparty na użytkowaniu usług dostarczonych przez producenta oprogramowania bez konieczności posiadania infrastruktury IT, zwłaszcza jej części serwerowej. Zasada działania chmury polega na przeniesieniu całego ciężaru świadczenia usług IT (danych, oprogramowania lub mocy obliczeniowej) na serwer i umożliwieniu stałego dostępu poprzez komputery klienckie. Dzięki temu ich bezpieczeństwo nie zależy od tego, co stanie się z komputerem klienckim, a szybkość procesów wynika z mocy obliczeniowej serwera.

Tendencje i kierunki zmian: Przetwarzanie w chmurze Dla systemów informatycznych zarządzania najbardziej popularne są dwa modele sprzedaży oprogramowania poprzez chmurę: ASP (Application Service Provider) – klient kupuje oprogramowanie, które jest instalowane w centrach obliczeniowych u dostawcy (lub innej firmie zewnętrznej), co zwalnia go od konieczności zakupu i utrzymania własnych serwerów. SaaS (Software as a Service) – klient nie kupuje oprogramowania, a jedynie usługę. Dostawca jest odpowiedzialny zarówno za cała infrastrukturę serwerową, jak i za ciągłe uaktualnienie oprogramowania. Z roku na roku obserwuje się coraz większe zainteresowanie usługami w chmurze, równocześnie można stwierdzić, że model ASP powoli przechodzi do historii, a standardem staje się przetwarzanie typu SaaS. O popularności tego typu rozwiązań może świadczyć fakt, iż wprowadzili je dwaj najwięksi gracze na rynku: SAP (Business ByDesign ) i Oracle (Fusion Cloud ERP).

Tendencje i kierunki zmian: Media społecznościowe Systemy informatyczne zarządzania to jeden z niewielu segmentów na rynku oprogramowania, którego nie zmienił nagły rozkwit mediów społecznościowych takich jak Facebook, Twitter czy Instagram na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI w. O ile media tego typu znacząco zmieniły zawartość sieci www, a nawet wielu aplikacji biurowych, o tyle wydaje się, że nie mają większego wpływu na systemy informatyczne zarządzania. Podejmowane są wprawdzie próby wprowadzani rozwiązań wzorowanych na mediach społecznościowych. Przykładem może być sieć Yammer, oferująca mechanizmy integracyjne z aplikacjami SAP, czy oprogramowanie Chatter współpracujące ze znanym systemem typu CRM – SalesForce, jednak są to raczej wyjątki potwierdzające regułę i w perspektywie zarówno krótko, jak i długookresowej media społecznościowe nie będą wpływały na kształt systemów informatycznych zarządzania.

Tendencje i kierunki zmian: Urządzenia mobilne W 2014 roku telefony komórkowe wyprzedziły komputery jako najczęściej używane urządzenia dostępu do sieci na całym świecie, a do końca2015 roku ponad 80% sprzedawanych telefonów stanowić będą smartfony. Te dwa czynniki silnie determinują również kształt rynku oprogramowania na świecie a rynek systemów informatycznych zarządzania nie jest tu wyjątkiem. Wersje mobilne aplikacji produkuje już większość dostawców.

Tendencje i kierunki zmian: Urządzenia mobilne Tendencją długookresowa jest natomiast ujednolicanie funkcjonalności wersji desktopowych i mobilnych (w chwili obecnej w wielu przypadkach te drugie są jeszcze uboższe od pierwszych).

Tendencje i kierunki zmian: ERP vs. best of breed Od kilku lat można wyróżnić dwa główne podejścia we wdrażaniu systemów informatycznych zarządzania przedsiębiorstwem: Jednorodne ERP – całość procesów biznesowych w firmie jest obsługiwana w systemie klasy ERP pochodzącym od jednego producenta. Osiągana w ten sposób poprawa efektywności firmy jest związana z bardzo dużymi kosztami wdrożenia i utrzymania. Co gorsze, koszt zmiany dostawcy może być jeszcze większy, pozbawiając praktycznie przedsiębiorstwa ruchu w tym zakresie i umożliwiając dostawcy dyktowanie niewspółmiernie dużych kosztów, w stosunku do rynkowych cen, za wsparcie techniczne, uaktualnienia czy szkolenia. Podejście „najlepsze z gatunku” - tworzenie heterogenicznych systemów informatycznych, w którym poszczególne moduły pochodzące od różnych producentów są tak dobierane, aby jak najlepiej odzwierciedlały specyfikę pracy firmy w tym konkretnym fragmencie jej działalności biznesowej. W podejściu tym moduły przestarzałe, czy źle dopasowane można wymienić już po wdrożeniu na lepsze rozwiązania oferowane przez konkurencję. Podstawową wadą tego podejścia jest konieczność integracji systemów różnych producentów, co jest związane z dodatkową czasochłonnością i zwiększonym kosztem, jednak całościowy koszt wdrożenia jest znacząco mniejszy niż w pierwszym podejściu.

Tendencje i kierunki zmian: ERP vs. best of breed Wg raportu firmy analitycznej Gartner w 2011 i 2012 na rynku amerykańskim oraz UE można było zaobserwować przesunięcie wydatków o około 20% z podejścia „jednorodne ERP” na podejście „najlepsze z gatunku”. Autorzy raportu tłumaczą to redukcją kosztów na wydatki IT związaną z kryzysem, jednak można postawić tezę, że ta tendencja będzie się utrzymywać, jeżeli nie długookresowo, to przynajmniej przez kilka najbliższych lat.

Tendencje i kierunki zmian: Odchodzenie od systemów typu CRUD Ewidencja zapasów (części, faktur itp.)

Tendencje i kierunki zmian: Odchodzenie od systemów typu CRUD Zadania do wykonania, terminarz spotkań, procesy biznesowe, w których uczestniczy pracownik.

Tendencje i kierunki zmian: Pozostałe tendencje HTML 5.0, CSS 3.0, WEB 2.0/3.0, Web-Services; Internet rzeczy (nie tylko komputery, ale również inne produkty: telewizory, aparaty fotograficzne, samochody itp.); Kompatybilność systemów (aplikacje nie współpracujące z innymi staną się rzadkością); Przetwarzanie danych o rozmiarach dotychczas niespotykanych; Rosnąca rola analityków kosztem metod inteligencji biznesowej; Sklepy on-line z aplikacjami biznesowymi (na wzór Android Market / Google Play / Apple Store).

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ