E. Pawlaczyk-Wróblewska, I. Klimecka, T. Szepelak ZAHAMOWANIE TEMPA WZRASTANIA ORAZ ZJAWISKO NADGANIANIA WZROSTU U DZIECI Z MŁODZIEŃCZYM IDIOPATYCZNYM ZAPALENIEM STAWÓW E. Pawlaczyk-Wróblewska, I. Klimecka, T. Szepelak Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego Oddział Reumatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

CEL PRACY ocena auksologiczna wybranych parametrów rozwoju fizycznego u dzieci z MIZS analiza grupy czynników wpływających na wystąpienie obserwowanych zaburzeń wzrastania ocena osi GH /IGF-1/IGFBP-3 określenie prognozowanego wzrostu ostatecznego badanej grupy

Charakterystyka opisowa badanej grupy płeć liczebność wiek (lata) n % SD min max wiek ♂ 28 34,57 10,52 4,11 2,90 18,98 ♀ 53 65,43 11,83 3,95 4,00 18,43 ♂+♀ 81 100 11,38 4,03 zachorowania 6,75 3,78 0,63 14,12 6,12 4,23 0,49 14,67 6,35 4,05 czas trwania choroby 3,80 2,26 0,85 8,75 4,90 4,24 0,16 16,76 4,50 3,67 XI

Średnie standaryzowane wartości wysokości ciała (st B-v) w badanych typach początku choroby . standaryzowana wysokość ciała -3,4 -3,0 -2,6 -2,2 -1,8 -1,4 -1,0 -0,6 -0,2 uogólniony wielostawowy skąpostawowy ogółem 2,3571 -5,8906 1,6498 -0,9587 100,00 81 ogółem -2,3000 1,0550 -0,1451 55,56 45 skąpostawowy 0,9091 -3,8704 1,1598 -1,1189 27,16 22 wielostawowy -1,4648 1,5686 -3,3218 17,28 14 uogólniony max min SD % n st B-v liczebność typ choroby XI

Odsetek dzieci w badanych grupach w zależności od wartości st B-v

Średnie standaryzowane wartości masy ciała (st mc ) w badanych typach początku choroby 2,0811 -2,7234 1,0965 -0,7306 90,12 73 ogółem 1,9423 -1,7229 0,8268 -0,2586 49,38 40 skąpostawowy 0,8864 -2,1739 0,9738 -1,0324 24,69 20 wielostawowy 1,2406 -1,7183 16,05 13 uogólniony max min SD % n st mc liczebność typ choroby XI

Różnicujący wpływ wystąpienia choroby na wysokość i masę ciała oraz BMI - wyniki testu analizy wariancji standaryzowana masa ciała standaryzowana wysokość ciała standaryzowane BMI -0,2 -0,1 przed zachorowaniem przed zachorowaniem -0,41 -0,2 po zachorowaniu -0,3 -0,3 -0,43 -0,4 -0,4 -0,45 -0,5 -0,5 -0,6 -0,47 -0,7 -0,6 -0,49 po zachorowaniu -0,8 -0,9 po zachorowaniu -0,51 przed zachorowaniem -0,7 -1,0 -0,53 -0,8 -1,1 F1,348 =14,83 , p=0,0001 F1,390 =26,98 , p=0,0000 F1,292 =0,643 , p=0,4232

Różnicujący wpływ czasu trwania choroby na wysokość ciała, masę ciała oraz BMI - wyniki testu analizy wariancji standaryzowana masa ciała standaryzowana wysokość ciała standaryzowane BMI -0,2 -0,1 0,05 -0,3 1 2 3 4 5 6 7 >7 -0,3 1 2 3 4 5 6 7 >7 -0,4 -0,5 -0,05 czas po zachorowaniu -0,5 czas po zachorowaniu przed zachorowaniem 1 2 3 4 5 6 7 >7 -0,6 przed zachorowaniem -0,7 -0,15 czas po zachorowaniu -0,9 -0,25 -0,7 -1,1 przed zachorowaniem -0,8 -0,35 -0,9 -1,3 -0,45 -1,0 -1,5 -1,1 -0,55 -1,7 -1,2 -1,9 -0,65 F7,305 =4,47 , p=0,000 F7,340 =9,37 , p=0,0000 F7,304 =7,89 , p=0,0000

Długość choroby (lata) Przebieg standaryzowanej wysokości ciała w czasie dla trzech typów początku choroby standaryzowana wysokość ciała 1,2 0,8 lata po zachorowaniu 0,4 0,0 -0,4 1 2 3 4 5 6 7 >7 lat -0,8 -1,2 -1,6 przed zachorowaniem 1,71 -3,22 39 7 i > 1,02 -3,58 6 1,28 -2,05 9 5 1,12 -1,79 19 4 0,74 -0,95 17 3 0,71 -0,77 14 2 0,89 -1,39 7 1 0,94 -0,35 22 SD n typ uogólniony Długość choroby (lata) XI -2,0 uogólniony -2,4 wielostawowy -2,8 -3,2 skąpostawowy -3,6

Wartości standaryzowanej wysokości ciała w poszczególnych typach początku choroby oraz kategorii wieku zachorowania standaryzowana wysokość ciała -4,0 -3,5 -3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 <=2 2-4 4-6 >6 wiek zachorowania skąpostawowy  wielostawowy  uogólniony

Wartości średnie standaryzowanej wysokości ciała w kategoriach wieku zachorowania i typu początku choroby wiek zachorowania (rok życia) St B-v typ uogólniony typ wielostawowy typ skąpostawowy SD <=2 -3,5159 1,3750 -1,8233 1,3371 -0,5543 0,9898 2-4 -3,5424 0,0000 -0,9255 1,2126 0,1867 1,2457 4-6 -3,7222 2,4874 -0,8533 0,1330 0,3077 0,6766 >6 -2,9453 1,5406 -0,0862 1,2851 -0,4969 1,1536 XI XI XI

Wartości standaryzowanych cech dla trzech typów początku choroby - cechy somatyczne

Wartości standaryzowanych cech dla trzech typów początku choroby - cechy cefalometryczne

Wartości standaryzowanych cech dla trzech typów początku choroby - cechy ręki -3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 sty-ph P sty-da P ph1-da1 P ph2-da2 P ph3-da3 P ph4-da4 P ph5-da5 P uogólniony wielostawowy skąpostawowy * **

Indywidualne krzywe wzrastania dla chłopców dziewcząt - przed i po zachorowaniu moment zachorowania st B-v chłopcy -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 -12 -11 -10 -9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 19 30 32

z nadganianiem wzrostu bez nadganiania wzrostu Wartości średniej standaryzowanej wysokości ciała w badanej grupie (przed zachorowaniem) grupa liczebność st B-v n % SD min max z nadganianiem wzrostu 8 9,88 0,0202 0,6446 -0,9365 1,2978 bez nadganiania wzrostu 73 90,12 - 0,1517 1,1094 -2,7080 2,2903 ogółem 81 100 -0,1197 1,0377 -2,7076 XI

Prognoza wzrostu ostatecznego w badanych grupach dla 3 typów początku choroby

? aktywność choroby GH IGF – 1 IGFBP3 Siatka centylowa wysokości ciała dla dziewcząt warszawskich.

Wartości stężeń GH w testach stymulacyjnych w badanej grupie parametr typ początku choroby ogółem uogólniony wielostawowy skąpostawowy SD GH (μIU/ml) 22,21 14,96 31,61 18,31 25,88 15,07 27,06 16,22 XI XI XI XI

Wartości IGF-1-chłopcy

Wartości IGF-1-dziewczęta

Wartości IGFBP-3 w badanej grupie

IL - 6 causes growth impairment in transgenic mice through a decrease in IGF-I. A model for stunted growth in children with chronic inflammation. de Benedetti F. J Clin-Invest 1997 Is systemic juvenile rheumatoid arthritis an IL - 6 mediated disease? Martini A. J Rheumatol 1998 Role of IL - 6 in growth failure: an animal model. Meazza C. Horm Res 2002; Serum IL - 6 levels and joint involvement in polyarticular and pauciarticular juvenile chronic arthritis. Robbioni P. Clin Exp Rheumatol 1992 IL - 6 as a therapeutic target in systemic-onset juvenile idiopathic arthritis. Yokota S: Curr Opin Rheumatol. 2003 Wyniki badań biochemicznych w badanych grupach z uwzględnieniem aktualnej aktywności choroby Wyniki badań biochemicznych w badanych grupach z uwzględnieniem aktualnej aktywności choroby parametr   typ początku uogólniony typ początku wielostawowy typ początku skąpostawowy ogół nieaktywny  aktywny SD IL-6 (pg/ml) 41,0 0,0 96,5 158,2 15,5 6,2 75,2 68,0 12,9 4,6 45,6 48,2 15,9 8,3 80,1 123,6 CRP (mg%) 0,5 3,8 4,7 5,4 5,3 3,5 4,0 4,4 OB. (mm/h) 12,0 58,1 30,4 10,3 6,1 64,8 23,8 17,9 8,2 34,3 13,3 7,6 57,0 29,5 Hb (g%) 12,8 11,2 1,3 12,4 0,7 11,4 1,0 12,2 11,7 12,3 0,8 1,2 L (G/l) 12,6 7,7 7,4 2,9 2,0 7,0 1,9 2,1 7,5 2,7 6,0 PLT 388,0 435,2 106,4 303,7 66,2 412,3 344,2 127,0 315,2 85,4 322,9 90,4 399,9 106,5 XI XI XI XI XI XI XI XI

korelacja (r) rang Spermana Korelacje rang Spermana pomiędzy stężeniami w surowicy IL-6 a innymi parametrami stanu zapalnego oraz IGF-1 pary zmiennych korelacja (r) rang Spermana poziom istotności (p) IL-6 (pg/ml) albuminy (%) -0,347 0,024*  Globuliny (%) 0,3811 0,013* CRP (mg%) 0,7065 0,005** L (G/l) 0,7700 Hb (g%) -0,4038 0,008** OB (mm/h) 0,2701 0,08 IGF-1 (ng/ml) -0,7801

WNIOSKI U dzieci chorujących na mizs występują zaburzenia rozwojowe pod postacią niedoboru wysokości ciała, w mniejszym stopniu masy ciała, skrócenia długości kończyn dolnych i górnych, krótkopoalczystości i małożuchwia. Grupę czynników zwiększających ryzyko wystąpienia i decydujących o stopniu obserwowanych zaburzeń rozwojowych stanowią: uogólniony i wielostawowy typ początku choroby, długość trwania procesu chorobowego wczesny wiek zachorowania dziecka. Agresywny przebieg choroby i duża aktywność zapalenia stanowią kolejne czynniki predysponujące i nasilające proces opóźnionego wzrastania. W trakcie trwania choroby można zaobserwować dwa okresy, które w różny sposób wpływają na proces wzrastania. W pierwszym okresie, początkowych latach choroby, zaburzenia wzrastania wynikają z aktywności procesu zaplanego i związanej z nim steroidoterapii. Drugi okres to okres remisji, podczas którego tempo wzrastania ulega przyspieszeniu, a u części dzieci występuje zjawisko nadganiania wzrostu („catch up growth”).

WNIOSKI Wydzielanie GH u dzieci chorujących na mizs jest prawidłowe zarówno w aktywnej i nieaktywnej fazie choroby. Nie stwierdzono w badanej grupie niedoboru hormonu wzrostu. Stwierdzono zależność pomiędzy aktywną klinicznie i potwier-dzoną w badaniach laboratoryjnych fazą zapalenia a poszczegól-nymi przekaźnikami sygnału wzrostowego. W fazie aktywnej choroby stwierdzano znamienne statystycznie wzrost stężenia IL-6 oraz obniżenie stężenia IGF-1, przy prawidłowych stężeniach IGFBP-3 w surowicy. Prognoza wzrostu ostatecznego dla grupy dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów jest gorsza niż u dzieci zdrowych.

Dziękuję za uwagę.