Olga Sztatelman Justyna Wojdyła Plantacje leśne Na podstawie artykułu: „Where will the wood come from? Plantation and the role of biotechnology”, T.M.Fennigan & J.Gershenzon, Trends in Biotechnology, Vol.20 No.7 July 2002 Olga Sztatelman Justyna Wojdyła

Światowe tereny leśne są szacowane na 3. 2 do 3 Światowe tereny leśne są szacowane na 3.2 do 3.9 miliarda hektarów, czyli około 30% powierzchni lądów na Ziemi. Około 80% tych lasów jest już tkniętych ludzką ręką, a jedna trzecia jest w najbliższym czasie zagrożona zagładą.

Drewno jest ważnym ekonomicznie produktem o wszechstronnym zastosowaniu. Dodatkową zaletą tego surowca jest jego odnawialność, w przeciwieństwie do surogatów produkowanych głównie z paliw kopalnych. Drewno jest też surowcem wydajnym energetycznie- jego produkcja wymaga 1/10 lub mniej energii potrzebnej do wytworzenia substytutów.

W 2000 roku zostało spalonych jako paliwo 1 W 2000 roku zostało spalonych jako paliwo 1.8 miliarda m3 drewna (wg FAO). Z 1.6 miliarda m3 zużytymi w przemyśle tworzy to liczbę 3.4 miliarda m3 drewna skonsumowanego w 2000 roku, czyli mniej więcej 1 m3 na hektar powierzchni leśnej. Jest to 0,6 m3 na mieszkańca Ziemi na rok (ale np. w USA 2,3m3). Większość produkcji papieru w krajach takich jak Brazylia czy Chile jest przeznaczona na rynki krajów rozwiniętych. Rzeczywiste zużycie jest szacowane na 50 -100% wyższe.

Na poziomie światowym ilość produkowanego przez tartaki drewna różni się od danych oficjalnych o 20%, co oznacza zaniżanie wycinania lasów bądź błąd rachunkowy (gruby). Ponadto w 2000 roku około 60 milionów m3 więcej było drewna importowanego przez wszystkie kraje, niż eksportowanego.

Szacuje się, że jeśli w połowie XXI wieku ludzi będzie 10 miliardów, to zapotrzebowanie na drewno będzie 2 miliardy m3 większe od ilości, którą można dostać z lasów istniejących pod koniec XX wieku. A więc aby pokryć zapotrzebowanie na drewno, potrzeba 100 milionów hektarów lasów więcej niż jest obecnie.

Ponieważ z naturalnego lasu można otrzymać jedynie 2m3 drewna na hektar na rok, a zapotrzebowanie jest olbrzymie, nie może być ono pokryte tylko przez naturalne lasy. I dlatego obserwujemy ciągły spadek ilości lasów na świecie.

Zmiana pokrywy leśnej w latach 1990 - 2000 Państwo/region Lasy w 1990 roku 103 ha Lasy w 2000 roku Zmiana pokrywy leśnej w latach 1990 - 2000 Coroczna zmiana 103 ha Coroczna zmiana % Cała Afryka 702 502 649 866 -5 262 -0,78 Cała Azja 551 448 547 793 -346 -0,07 Cała Oceania 201 274 197 623 -365 -0,18 POLSKA 8 872 9 047 18 0,2 Cała Europa 1 030 475 1 039 251 881 0,08 Cała Północna i Środkowa Ameryka 555 002 549 304 -570 -0,10 Cała Południowa Ameryka 922 731 885 618 -3 711 -0,41 CAŁY ŚWIAT 3 963 429 3 869 455 -9 391 -0,22

Rozwiązaniem jest po pierwsze ograniczenie zużycia drewna (np Rozwiązaniem jest po pierwsze ograniczenie zużycia drewna (np. papieru w biurach) oraz… biotechnologia!

Współczesne wykorzystanie biotechnologii w odniesieniu do lasu można podzielić na trzy kategorie: molekularne markery rozmnażanie wegetatywne genetyczne modyfikacje

Markery molekularne można zastosować do: oceny różnorodności genetycznej (międzypopulacyjnej oraz międzyosobniczej), identyfikacji genotypów, lokalizacji genów oddziaływujących na ważne ekonomicznie cechy. W wypadku drzew jest to jednak proces stosunkowo drogi, dlatego stosowany jedynie dla najważniejszych przemysłowo gatunków.

Cechami modyfikowanymi są: odporność na wirusy i owady, tolerancja herbicydów, jakość drewna, np. zawartość ligniny, zawartość drewna tempo wzrostu, zdolność adaptacyjna, redukcja kwitnienia lub sterylność (około jedna trzecia energii rośliny jest zużywana na rozmnażanie).

W 2000 roku plantacje leśne zdefiniowano jako lasy, które zostały stworzone przez zasadzenie bądź posianie w procesie zalesiania pierwotnego lub wtórnego. Sadzi się gatunki wprowadzane bądź macierzyste dla danego regionu. Plantacja ma mieć minimalnie 0,5 ha powierzchni, z czego 10% musi być pokryte koronami drzew; całkowita wysokość dorosłych drzew ma wynosić powyżej 5m.

Jest wiele rodzajów plantacji, które powstają z różnych powodów i mają różną strukturę. Obok zamieszczono przykład plantacji „szybkiego-drewna” („fast-wood”) monokultury, która charakteryzuje się wysoką produkcją drewna na użytek przemysłowy – nie mniej niż 15m3 na hektar w okresie < 20 lat. 4–letnia plantacja klonów hybryd Eucalyptus w Kongo (drzewa takie jak te są ścinane po 6-7 latach)

% całkowitej liczby plantacji Północna i Środkowa Ameryka Plantacje leśne pokrywały 187 milionów hektarów w 2000 roku. Kraj % całkowitej liczby plantacji Azja 62 Europa 17 Północna i Środkowa Ameryka 9 Południowa Ameryka 6 Afryka 4 Oceania mniej niż 2 Od 1995 roku ich liczba zwiększyła się o 124 miliony hektarów.

Połowa z plantacji stworzona została dla celów przemysłowych (48%), 1/4 dla celów nie-przemysłowych (26%), pozostała – na niesprecyzowane cele (28%). Najczęściej hodowane szybko-rosnące, o krótkiej rotacji drzewa to Eucalyptus (20%) i Acacia (10%). Topole, sosny, a także inne gatunki iglaste – o średniej rotacji, są najczęściej wykorzystywane w strefie umiarkowanej.

Chociaż wciąż rośnie produktywność plantacji, to drewno z nich otrzymywane stanowi jedynie 12% całkowitego zużycia. Plantacje leśne posiadają też swoich krytyków. Twierdzą oni, że zastępują one naturalne lasy i szkodzą dzikiej przyrodzie, zasobom wody, glebie i społecznościom lokalnym.

Alternatywne źródła: http://www.fao.org/forestry Christian Cossalter and Charlie Pye-Smith (2003) Fast-wood forestry. Myths and realities CIFOR http://www.cifor.cgiar.org W.R.J. Sutton (1999) Does the world need planted forests? New Zealand J. Forest.

Właśnie dlatego warto zostać biotechnologiem leśnym!!! Dziękujemy za uwagę.