Zagrożenia zdrowotne wynikające z niewłaściwego odżywiania się

Rozwój człowieka, stan jego zdrowia, wydajność pracy oraz długość życia są ściśle uzależnione od sposobu żywienia.

Odżywianie to jedna z podstawowych i niezbędnych do życia czynności. Pokarm dostarcza naszemu organizmowi niezbędnej do życia energii oraz materiału budulcowego, dlatego to co jemy ma ogromny wpływ na nasz organizm. Potoczne stwierdzenie: „jesteś tym, co jesz“ wcale nie jest dalekie od prawdy. Ludzkie ciało zbudowane jest z komórek potrzebujących do życia i wzrostu składników odżywczych, których źródłem jest spożywany pokarm. Dlatego to, jak wyglądamy oraz jakie jest nasze samopoczucie i zdrowie, zależy od codziennej diety. Nieprawidłowy tryb odżywiania może prowadzić do różnych schorzeń i chorób. Wstęp

Prawidłowy sposób żywienia polega na dostarczeniu wszystkich składników odżywczych w odpowiednich ilościach i wzajemnych proporcjach. Odgrywa istotną rolę w całym życiu człowieka, jednak szczególnie ważne jest żywienie dzieci i młodzieży. Badaniach wskazują, iż dzieci i młodzież są grupą najbardziej narażoną na nawet najmniejsze błędy w żywieniu. Sposób żywienia dzieci wpływa na ich rozwój fizyczny, intelektualny, emocjonalny oraz na zdolność uczenia się. Optymalna dieta powinna zapewnić dziecku prawidłowy wzrost, dobre zdrowie i samopoczucie oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób wieku dorosłego.

 brak czasu na przygotowanie pożywienia zgodnego z zasadami racjonalnego odżywiania się;  sięganie po śmieciowe jedzenie;  sytuacje stresujące i wydarzenia życiowe (sesja, nawał nauki, kłótnie, choroby, śmierć w rodzinie);  brak akceptacji w środowisku i rodzinie;  brak znajomości zasad zdrowego odżywiania się;  propagowanie złych produktów przez media (uleganie np. reklamie) Przyczyny złego odżywiania się

 nadmierne używanie soli  upodobanie do smaku słodkiego  zbyt mała liczba posiłków i brak regularności w ich spożywaniu  podjadanie między posiłkami „niezdrowych” produktów  łatwy dostęp do żywności typu „fast-food”  brak czasu, zniecierpliwienie i nerwowa atmosfera w czasie posiłków  korzystanie z półproduktów i produktów wysoko- przetworzonych

NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY ŻYWIENIOWE- cd  Niestosowanie się do zasady, mówiącej, że posiłek obiadowy powinien być najobfitszym, ciepłym posiłkiem w ciągu dnia. Powinien składać się z dwóch dań: zupy oraz drugiego dania,  Zbyt małe urozmaicenie posiłków,  Powtarzalność potraw,  Monotonia kolorystyczna,  Stosowanie potraw ciężkostrawnych, wzdymających, smażonych oraz bardzo tłustych,

NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY ŻYWIENIOWE- cd  Zbyt małe spożycie warzyw oraz owoców (głównym warzywem stają się ziemniaki);  Stosowanie zbyt mało różnych dodatków do drugich dań, w jadłospisach przeważają ziemniaki i makarony,  Zbyt małe spożycie ryb,  Stosowanie tłuszczy zwierzęcych: słonina, smalec, boczek w dużych ilościach,  Niedostateczna ilość płynów,  Spożycie zbyt małej ilości pierwiastków śladowych, głównie wapnia i potasu oraz spożycie zbyt małej ilości witamin,

Nieprawidłowe odżywianie w wieku niemowlęcym, przedszkolnym i szkolnym: hamuje rozwój fizyczny i umysłowy dzieci i młodzieży obniża ich odporność na choroby może prowadzić do nieodwracalnych zmian strukturalnych w tkankach i narządach, powodując trwałe kalectwo

 Dziecko z nadwagą między 6 a 9 rokiem życia jest 10-krotnie bardziej narażone na otyłość w dorosłym życiu.  U dziecka z nadwagą między 10 a 14 rokiem życia ryzyko otyłości jest 28-krotnie większe.  Ryzyko śmierci przed osiągnięciem wieku średniego jest aż 2-3-krotnie większe u nastoletnich dziewcząt z otyłością w porównaniu do tych z prawidłową masą ciała.

Otyłość- przyczyną jest jedzenie ponad miarę, spożywanie nadmiernej ilości tłustych potraw i słodyczy, które zawierają dużo pustych kalorii powodujących krótkotrwały przyrost energii, ale nie dostarczających żadnych składników odżywczych. Otyłość może być przyczyną wielu chorób np. cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa, kamicy żółciowej a także nowotworów, zawału serca i zaburzeń pracy nerek. UWAGA! Otyłość wieku dziecięcego jest znacznie trudniejsza do wyleczenia niż otyłość dorosłych. U dorosłych istniejące komórki tłuszczowe zwiększają swoje rozmiary, natomiast u dzieci komórki tłuszczowe namnażają się, by potem zwiększać swoją objętość. Skutki niewłaściwego odżywiania

Dzieci nie uświadamiają sobie, jak poważne w skutkach może być zastępowanie drugiego śniadania batonikiem czy pączkiem i jak szybko można przytyć, wpisując do codziennego menu nawet małą butelkę słodzonego soku czy napoju. Wystarczy jednak spojrzeć na poniższe porównanie, by zobaczyć, że nadwaga i otyłość nie pojawia się znikąd, lecz jest konsekwencją zgubnych wyborów żywieniowych: 2 małe batoniki z orzechami kcal 100 g jabłek - 46 kcal2 pączki -550 kcal100 g truskawek - 46 kcal 100 g chipsów -550 kcal 100 g pomidorów -15 kcal

Niedożywienie, szczególnie groźne dla dzieci, gdyż opóźnia ich rozwój fizyczny i umysłowy. Dzieci, które przychodzą z domu bez śniadania gorzej się uczą, mają trudności z koncentracją, są rozkojarzone, a czasem nawet przysypiają na lekcjach. To prowadzi do znacznie gorszych wyników w nauce, które nie są do końca zależne od zdolności czy pracy samego dziecka, a to zniechęca je do dalszego kształcenia. Niedostatek składników odżywczych powoduje między innymi zaburzenia wzrastania, zmniejszenie masy ciała, zmniejszenie siły mięśni, ma wpływ na rozwój wady postawy.

Ograniczenie pokarmów do jednej grupy żywieniowej też pociąga za sobą niekorzystne skutki dla organizmu. Spożywanie zbyt dużej ilości pokarmów mięsnych prowadzi do podwyższenia poziomu cholesterolu odkładającego sie na naczyniach krwionośnych, co prowadzi do miażdżycy a ta z kolei do nadciśnienia, które może być przyczyną zawału serca.

Dieta wegetariańska- bezmięsna, źle skomponowana może być przyczyną anemii. Równie niebezpieczne dla organizmu są niedobory witamin i minerałów, co prowadzi do poważnych zaburzeń organizmu. Niedobór witaminy B1 prowadzi do zaniku mięśni, zaburzeń psychicznych takich jak otępienie, utrata apetytu, obrzmienie kończyn, osłabienie mięśnia sercowego. Brak ryboflawiny (wit. B2) upośledza pracę oczu, powoduje łysienie. Niedobór niacyny (wit. B3) objawia się zapaleniem skóry i ust, zaburzeniami pamięci, zmęczeniem i depresją. Brak magnezu obniża odporność na stres. Brak żelaza objawia się niedokrwistością, a brak fluoru próchnicą.

Chorobą wywołaną złym odżywianiem się jest anoreksja objawiająca się dużym spadkiem wagi, zatrzymaniem miesiączki, biegunkami lub zaparciami. Pogarsza się krążenie krwi i dochodzi do zaburzeń równowagi hormonalnej i spadku odporności na infekcje.

Inną chorobą jest bulimia- polegająca na pochłanianiu zbyt dużych ilości jedzenia a następnie na wywoływaniu wymiotów, które prowadzą do odwodnienia.

Osłabienie układu odpornościowego – nieprawidłowe żywienie jest bardzo często powodem powtarzających się u dzieci chorób gardła, oskrzeli, uszu, katarów, kaszlu (zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym). Problemy natury psychicznej – kłopoty z koncentracją u dzieci, zaburzenia pamięci, uleganie skrajnym nastrojom, zachowania nadpobudliwe i agresywne mogą być spowodowane nieprawidłowym odżywianiem. Obniżenie sprawności fizycznej – nieprawidłowa dieta powoduje u dzieci obniżenie poziomu aktywności i sprawności fizycznej. Dzieci te łatwiej się męczą, mają różne dolegliwości, wolą więc spędzać czas, oglądając telewizję lub grając na komputerze.

 zmiana nieprawidłowych nawyków i zwyczajów żywieniowych;  unikanie miejsc i okoliczności, w których serwowana jest „niezdrowa” żywność;  zaangażowanie dziecka w robienie zakupów;  wspólne przygotowywanie „zdrowych” posiłków i wspólne ich spożywanie;  uświadamianie dziecka na temat wartości i roli składników pokarmowych;  ograniczanie dziecku czasu spędzanego przed telewizorem i komputerem (unikanie reklamy);

Posiłek fast-food kontra posiłek domowy Big Mac z serem kcal Frytki duże kcal Coca-cola kcal suma 1625kcal różnica Zupa jarzynowa 250g - 120kcal Pierś z kurczaka - 400kcal Ziemniaki kcal Marchewka z groszkiem - 96 kcal suma 770 kcal 855 kcal

JADŁOSPIS Jadłospis nieprawidłowy Śniadanie: herbata, pieczywo z masłem, miód lub dżem (brak produktów dostarczających białka zwierzęcego) Obiad: zupa ziemniaczana, kotlet wieprzowy, kapusta zasmażana, ziemniaki, herbata, pączek (obiad ciężko strawny z dużą zawartością tłuszczów) Kolacja: herbata, pieczywo, masło, wędlina (Brak w arzyw lub owoców, brak mleka) Jadłospis prawidłowy I Śniadanie: herbata z mlekiem, pieczywo razowe, margaryna lub masło, wędlina drobiowa, pomidor II Śniadanie: kanapka- chleb razowy z pastą z sera, szczypiorku i rzodkiewki lub papryki, napój owocowy, Obiad: barszcz czerwony z fasolką, ryba duszona w warzywach, surówka z kapusty pekińskiej z koperkiem, ziemniaki, kompot z owoców sezonowych lub jogurt owocowy Podwieczorek: owoce, napój mleczny lub mleczno – owocowy. Kolacja: kasza gryczana, surówka z marchwi, jabłka i chrzanu, herbata, drożdżówka z dżemem.

Nawyki żywieniowe:  kształtują się do 10 roku życia, a potem jedynie ulegają modyfikacjom,  raz wykształcone nieprawidłowe nawyki bardzo trudno jest zmienić,  Zadbanie o właściwe odżywianie dziecka jest budowaniem bazy dla jego zdrowia, sprawności umysłowej i fizycznej teraz i w przyszłości!

Dziękujemy za uwagę! Opracowały: Dorota Jeruzalska Grażyna Skrzyńska Elżbieta Derlukiewicz- Rusek