SYSEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE PRACA W TRYBIE MS-DOS SYSEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE Opracowanie: mgr Aneta Kaczyńska mgr Krzysztof Zieliński mgr Dariusz Zieliński

SPIS TREŚCI: Cz: 1 1) System Operacyjny- opis pojęcia 2) Hierarchia oprogramowania 3) Historia i okno aplikacji w DOS 4) Architektura, budowa i zadania w DOS 5) Polecenia wewnętrzne i zewnętrzne systemu DOS: 6) Uruchamianie systemu operacyjnego i inicjacja systemu DOS: 7) Wykonanie dyskietki systemowej: 8) COMMAND.COM -opis:

16) Drukowanie z aplikacji DOS : SPIS TREŚCI: Cz: 2 9) Hierarchiczna struktura Katalogów oraz Dir 10) Komendy i nazwy plików DOS: 11) Maski i atrybuty. 12) Zasady użycia poleceń systemowych 13) Praca ze zbiorami danych: 14) Zmiana wewnętrzna budowy systemu - przykłady: 15) Charakterystyka i opis pliku wsadowego oraz polecenia ECHO 16) Drukowanie z aplikacji DOS : 17) Bibliografia:

System Operacyjny Menu 1) System operacyjny jest programem nadzorującym pracę wszystkich urządzeń systemu komputerowego: pamięci operacyjnej (RAM, ROM) oraz urządzeń wejścia/wyjścia (klawiatura, drukarka, monitor ...) i tworzy środowisko, w którym pracują inne programy. Pełni on następujące funkcje:   - zapewnia obsługę dialogu pomiędzy użytkownikiem a komputerem, - nadzoruje wymianę informacji pomiędzy poszczególnymi urządzeniami systemu, - organizuje zapis informacji na dysku, - zarządza pamięcią operacyjną, - ułatwia tworzenie i uruchamianie innych programów, - sygnalizuje błędy. 2) Jest programem zarządzającym zasobami komputera i programami użytkowymi. 3) Posiada interfejs między użytkownikiem a sprzętem komputerowym. 4) Stanowi środowisko dla innych programów oraz użytkownika, koordynuje działanie programów niższego poziomu (zawartych w pamięci ROM BIOS-u), które mają reagować na przerwania. 5) Jest niezbędny do uruchomienia i sprawnego działania komputera. Menu

Hierarchia oprogramowania 1) OPROGRAMOWANIE UŻYTKOWE- służące jest do wykonywania konkretnego zadania, np. redagowanie tekstów lub obliczeń w tabelach. Zawsze są również aplikacjami. 2) SYSTEM OPERACYJNY- To oprogramowanie, które staruje wykonaniem wszystkich programów ,( np. Windows) i realizuje usługi: takie jak: przydział zasobów, szeregowanie programów, sterowanie wejściem i wyjściem. 3) PROGRAMISTA- osoba opracowująca program komputerowy. UŻYTKOWNIK KOŃCOWY OPROGRAMOWANIE UZYTKOWE OPROGRAMOWANIE NARZEDZIOWE PROGRAMISTA SYSTEM OPERACYJNY PROJEKTANT SYS. OPERACYJNEGO SPRZĘT KOMPUTEROWY Menu

Menu Naciśnij enter Wersja i Data produkcji Wielkość Dys. Twardego. Obsługiwane systemy plików Obsługa dyskietek 3.5" Obsługa dyskietek 5.25" program do kompresji MS-DOS 1.1 r. 1982 Brak obsługi FAT12 nie 360kB MS-DOS 2.0 r. 1983 10 MB MS-DOS 3.0 r. 1984 32 MB 360kB, 1.2MB MS-DOS 3.2 r. 1986 720kB MS-DOS 3.3 r. 1987 720kB, 1.44MB MS-DOS 4.0 r. 1988 2 GB FAT12, FAT 16 MS-DOS 5.0 r. 1991 720kB, 1.44MB, 2.88MB MS-DOS 6.0 r. 1994 Doublespace MS-DOS 6.2 r. 1994 MS-DOS 6.21 r. 1994 MS-DOS 6.22 r. 1994 DriveSpace MS-DOS 7.0 W.95 A. r. 1995 MS-DOS 7.1x r. 1996 124.55 GB FAT12, FAT 16, FAT 32 DriveSpace w 95 nie w wind. 98 MS-DOS 8.0 (Wind. Me) r. 2000 Menu Naciśnij enter

Widok ekranu z systemem DOS Menu

MS-DOS MS-DOS (ang. Microsoft Disk Operating System) to system operacyjny stworzony przez firmę Microsoft na podstawie nabytego przez nią kodu źródłowego systemu QDOS (ang. Quick and Dirty Operating System) stworzonego przez Seattle Computers. Jest to wersja systemu operacyjnego DOS przeznaczona dla komputerów IBM PC . *Pierwsza wersja MS-DOS 1.0: 1981, ostatnia (6.22, PC-DOS 7). *Dyskowy System Operacyjny – pierwotnie zajmował się głównie obsługą dysków. * DOS zarządza dyskami na poziomie logicznym (kontrola zapisu i dostępu do plików); * BIOS – zarządza dyskami na poziomie fizycznym (zapis i odczyt w miejscu zdefiniowanym przez nr. głowicy, cylindra, sektora i ścieżki) . * DOS współpracuje z programami BIOS-u, wykorzystuje je pośrednicząc między poleceniami użytkownika a rozkazami maszynowymi. * DOS jest systemem jednozadaniowym, to znaczy w dowolnej chwili tylko jeden program może pracować pod jego kontrolą * System działa w trybie tekstowym. Wszystkie polecenia wydaje się za pomocą klawiatury. NACIŚNIJ ENTER Menu

APLIKACJA- (ang. Application) – komputerowy program użytkowy przeznaczony do wykonywania złożonych zadań określonego rodzaju, np. redagowania tekstów, tworzenia baz danych, prac biurowych, kreślenia rysunków techn. DOS- ( ang. Disk Operation System)- dyskowy system operacyjny. Jest zbiorem opleceń realizujący różne zadania użytkowe. Mają one bezpośredni związek z obsługą plików, katalogów, dysków i urządzeń peryferyjnych. Dzięki DOS możliwe jest zakładanie katalogów, kopiowanie informacji czy odzyskiwanie utraconych danych. BIOS- ( ang. Basic Input / Output System)- podstawowy system wejścia/wyjścia będący częścią systemu operacyjnego komputera osobistego. Polecenia wchodzące w skład BIOS-u wprowadzanie są tu automatycznie do pamięci operacyjnej po każdorazowym włączeniu komputera. System ten pozwala na komunikacje miedzy oprogramowaniem a sprzętem komputerowym Przy każdym starcie komputera BIOS testuje nasz sprzęt, ustawia parametry pracy procesora i pamięci oraz wykrywa dyski twarde. STEROWNIK- ( ang. Driver) – program obsługi urządzenia peryferyjnego. SPRZĘT KOMUTEROWY- ( ang. Hardware)- jest to komputer wraz z jego urządzeniami peryferyjnymi, np. monitor, myszka, drukarka lub skaner. Naciśnij enter Menu

STRUKTURA- DOS A) Jądro systemu: (kernel) - Najważniejszy komponent każdego systemu operacyjnego, wykonuje podstawowe operacje takie jak uruchamianie programów, przyznawanie zasobów aplikacjom (odpowiada m.in. za wielozadaniowość), obsługa urządzeń oraz daty i czasu. Kernel jest ładowany do pamięci komputera jako jeden z pierwszych komponentów. 1) Moduł współpracujący z BIOS, obsługa elementarnych operacji wejścia lub wyjścia. 2) MS-DOS. Obsługa plików, drukarki, klawiatury itd. B) Procesor poleceń DOS (program powłoki)- 1)COMMAND.COM interpretator poleceń użytkownika, wbudowane funkcje (ver, dir, copy,....). W pliku command.com znajdują się elementy, dzięki którym możliwe jest interpretowanie różnych poleceń wewnętrznych, a także zapisanych przez użytkownika. C) Programy dodatkowe (pliki, polecenia zewnętrzne) format, xcopy, diskcopy, chkdsk,..... Naciśnij enter

ZADANIA- DOS 1. Zarządzanie pamięcią operacyjną (przydzielenie pamięci zadaniu, zwolnienie pamięci). 2. Sterowanie pracą urządzeń zewnętrznych (obsługa klawiatury, wyświetlania na monitorze, obsługa odczytu i zapisu pamięci zewnętrznej, obsługa złącz szeregowych i równoległych). 3. Zarządzanie informacją zapisaną w pamięci zewnętrznej poprzez organizację systemu plików (tworzenie, zapisywanie, odczytywanie, kasowanie plików w hierarchicznej strukturze). 4. Komunikację z użytkownikiem i udostępnianie pozostałych elementów oprogramowania (podstawowego, narzędziowego, użytkowego). 5. Kontrolę poprawności pracy sprzętu i organizację w sytuacjach awaryjnych (brak urządzenia zewnętrznego, brak dostępu do urządzenia zewnętrznego, błąd w pamięci operacyjnej, błąd odczytu z klawiatury, błąd zapisu w pamięci zewnętrznej). Menu

Uruchamianie systemu DOS Ładowanie systemu operacyjnego DOS jest inicjowane automatycznie po włączeniu mikrokomputera i wykonaniu programów testowych zawartych w programie BIOS. System operacyjny DOS może być ładowany z dysku twardego lub dyskietki systemowej włożonej do napędu A:. Po prawidłowym załadowaniu systemu operacyjnego na ekranie pojawia się znak zachęty do pracy tzw. Zgłoszenie gotowości systemu operacyjnego do przyjmowania poleceń. Znak gotowości do pracy przyjmuje postać: C:\>_. Po pojawieniu się znaku zachęty można wykonywać programy zainstalowane na dysku lub dyskietce. Dalej

I n i c j a c j a systemu DOS Inicjacja systemu operacyjnego rozpoczyna się od próby załadowania przez BIOS programu ładującego z dyskietki znajdującej się w napędzie A lub z dysku twardego C, jeżeli w napędzie A nie ma dyskietki. Program ładujący sprawdza, czy na dysku znajdują się pliki IO.SYS i MSDOS.SYS; jeśli tak, to ładuje do pamięci operacyjnej program IO.SYS i przekazuję mu sterowanie. Program IO.SYS ma część inicjującą, która określa konfigurację systemu, inicjuje system dysków oraz układy wejścia-wyjścia, wpisuje część tablicy wektorów przerwań oraz ładuje MSDOS.SYS. Podczas tych operacji jest odczytywany, o ile znajduje się na dysku, i interpretowany plik CONFIG.SYS. Po zakończeniu działania części inicjującej IO przekazuje sterowanie do programu MSDOS. Program MSDOS inicjuje tablice robocze systemu, wpisuje pozostałą część tablicy wektorów przerwań i tworzy blok wstępny programu (PSP) dla programu COMMAND.COM, a następnie go ładuje. Menu

Polecenia wewnętrzne- D0S CLS- wymazanie ekranu i przemieszczenie kursora w lewy górny róg ekranu. A: C:- polecenie zmiany napędu bieżącego. VER- wyświetlanie na ekranie wersji systemu operacyjnego. DATE- wyświetlanie na ekranie bieżącej daty oraz komunikatu zachęcającego do jej zmiany. TIME- wyświetlanie na ekranie aktualnej godziny z możliwością jej zmiany. VOL- wyświetla na ekranie nazwy bieżącego dysku. DIR- wyświetlenie listy plików i podkatalogów danego katalogu DIR/p - pokazuje listę plików w kolejnych ekranach DIR/w - lista wyświetlana jest na ekranie w 5 kolumnach Przykład: DIR C:*.COM - wyświetla wszystkie pliki z rozszerzeniem COM znajdujące się na dysku C DIR A*. - wyświetla wszystkie katalogi zaczynające się na literę “a” w danym katalogu. MD- tworzenie katalogu. Przykład: A) MD SKLEP - tworzy podkatalog Sklep (w katalogu głównym jeśli jest on bieżący. B) MD\ SKLEP\CHEMIA - tworzy katalog CHEMIA w katalogu SKLEP. CD- zmiana katalogu bieżącego Przykład: A) CD WINDOWS - powoduje przejście do katalogu WINDOWS (jeśli jest on podkatalogiem katalogu głównego). B) CD\ - powoduje przejście do katalogu głównego. C) CD.. - powoduje przejście do katalogu nadrzędnego względem katalogu bieżącego. RD- usuwanie katalogu Przykład: A) RD C:\SKLEP\CHEMIA - kasuje katalog CHEMIA znajdujący się na dysku C w katalogu SKLEP B) RD SKLEP - kasuje katalog SKLEP znajdujący się na w bieżącym katalogu Dalej Menu

Polecenia zewnętrzne -Dos TREE – wyświetlenie drzewa katalogów DELTREE –usuwanie katalogu wraz z plikami UNDELETE – przywrócenie usuniętych wcześniej plików FORMAT A:(C:) – formatowanie dyskietki znajdującej się w napędzie lub dysku twardego oznaczonego literką C: FDISK – polecenie pozwalające “przejść” do edycji partycji na dysku twardym (dla bardziej zawansowanych). Menu

Dyskietka systemowa W DOS-ie dyskietkę startową można wykonać na 2 sposoby: 1) Pierwsza z nich polega na sformatowaniu jej nośnika magnetycznego poleceniem: C: /> format a: /s W wyniku realizacji takiego polecenia system najpierw odpowiednio przygotuje powierzchnię nośnika dyskietki, a następnie z partycji systemowej dysku twardego skopiuje na nią pliki: lo.sys, Msdos.sys, command.com. 2) Drugi z nich polega na skopiowaniu na dyskietkę plików systemowych (bez formatowania). Wykonuje się to za pomocą polecenia: C: /> sys a: Wybór metody jest dowolny i nie zależy od tego, jaką dyskietką dysponujemy. Jeżeli wybrana przez nas dyskietka nie jest przygotowana do zapisu systemu, a zdecydowaliśmy się na użycie drugiej metody, proces formatowania odbywa się wtedy automatycznie. Menu

Command.com Procesor poleceń COMMAND.COM składa się z trzech zasadniczych części. Części pierwsza i druga są ładowane do pamięci operacyjnej o najmniejszych dostępnych adresach .Część trzecia jest ładowana do obszaru o największych adresach konwencjonalnej pamięci operacyjnej i jest tak zwaną częścią "zamazywaną", która nie jest chroniona i może być zniszczona przez programy użytkowe. Część pierwsza zawiera procedury obsługi przerwań 22H,23H i 24H oraz procedury ładujące część trzecią COMMAND.COM, jeżeli nastąpiło jej zniszczenie. Część druga jest częścią inicjującą. Zawiera ona procesor pliku wsadowego AUTOEXEC.BAT oraz procedury określające najmniejszy adres segmentu, od którego mogą być ładowane programy użytkowe. Adres ten zostaje określony w ten sposób, że pierwszy program użytkowy jest ładowany na miejsce zajmowane przez niepotrzebną dalej, drugą część programu COMMAND.COM. Część trzecia jest właściwym procesorem poleceń systemu. Zawiera ona procesor poleceń wewnętrznych, procesor plików wsadowych, procedury obsługi klawiatury, wyświetlania znacznika zgłoszenia systemu oraz procedury ładujące i inicjujące wykonanie programów (plików z rozszerzeniem nazwy COM i EXE), w tym poleceń zewnętrznych systemu. Naciśnij enter Menu

Norton Commander w skrócie NC jest programem narzędziowym, rezydentnym, stosowanym jako nakładka na system operacyjny MS-DOS znacznie ułatwiającym obsługę komputera. Główne zastosowanie programu polega na wykonywaniu operacji na plikach, katalogach, dyskach, odszukiwaniu i uruchomianiu innych programów. Na dysku twardym, program znajduje się zwykle w katalogu głównym o nazwie “NC”a plikiem który go uruchamia w DOS-ie jest plik : nc.exe. W celu uruchomienia programu NC, należy wejść do katalogu NC, napisać z klawiatury “nc” (wielkość liter jest tu obojętna) i wcisnąć ENTER. Możliwe jest również uruchomienie programu NC z dowolnego innego katalogu jednak pod warunkiem, że w pliku wsadowym “autoexec.bat’’ ( znajdujący się w katalogu głównym) w wierszu z poleceniem PATH znajduje się zapis “C:\NC’’. Zakończenie programu odbywa się w wyniku naciśnięcia klawisza F10 i potwierdzenia “YES”. Naciśnij enter Menu

Opis ekranu Naciśnij enter Menu Elementem ekranu programu Norton Commander jest panel zawierający przeważnie listę katalogów i plików Każdy z paneli może przedstawiać informacje z tego samego lub różnych dysków. Opis, który z dysków jest aktualnie związany z wybranym panelem znajduje się pośrodku, w górnym wierszu panelu np. A:\, B:\, C:\ itp. Zmianę informacji o dysku dokonuje się w wyniku naciśnięcia kombinacji klawiszy : <Alt+F1> dla zmiany dysku w lewym panelu oraz <Alt+F2> dla zmiany dysku w prawym panelu i wybranie w oknie dialogowym żądanego dysku np.: A:\, B:\, C:\ itp. Przejście z jednego panelu do sąsiedniego następuje po naciśnięciu klawisza TABULATORA, natomiast poruszanie się po panelu umożliwiają klawisze : lub . Naciśnij enter Menu

MENU ekranu Naciśnięcie klawisza F9 powoduje uaktywnienie w najwyższym wierszu ekranu menu programu w postaci: Left Files Disk Commands Options Tools Right Wyróżnienie komendy można zrealizować przez naciśnięcie klawiszy strzałek kierunkowych , a ENTER powoduje rozwinięcie poleceń zawartych w podświetlonej grupie menu. Pozycje menu “Left” i “Right” przeznaczone są do ustalenia rodzaju informacji wyświetlanych w lewym ew. prawym panelu (dla każdego panelu można ustawić inną konfigurację). Menu Naciśnij enter

Pierwsze pięć poleceń tzn Pierwsze pięć poleceń tzn.: Brief, Full, Info, Tree, i Quick view określają charakter wyświetlanych informacji. Brief - wyświetla informacje o plikach i katalogach w formie skróconej : wybrany panel jest podzielony na trzy kolumny , dużymi literami opisywane są katalogi, małymi nazwy plików. Full - wyświetlone są pełne informacje o plikach i katalogach. W przypadku plików : I kolumna zawiera nazwę główną i rozszerzenie pliku II kolumna – rozmiar pliku w bajtach III kolumna – data utworzenia pliku IV kolumna – czas utworzenia pliku Info wyświetla informacje o dysku, którego zawartość jest przedstawiona w sąsiednim panelu a konkretnie: wielkość pamięci konwencjonalnej w bajtach wielkość pamięci dostępnej całkowita pojemność dysku w bajtach ilość wolnego miejsca na dysku w bajtach liczbę plików w katalogu głównym liczbę katalogów w katalogu głównym a niżej nazwę i numer dysku. Naciśnij enter Menu

Takie same informacje uzyskamy po wciśnięciu klawiszy <Ctr+L> Naciśnij enter Menu

Tree wyświetla strukturę katalogów w postaci drzew Naciśnij enter Menu

Quick view wyświetla informacje o pliku lub katalogu (liczba podkatalogów, liczba plików, wielkość w bajtach) którego nazwa jest wyróżniona w sąsiednim panelu Każdy z paneli lub oba razem można usunąć z monitora przez wciśnięcie kombinacji klawiszy: <Ctr+F1> dla usunięcia lub wstawienia lewego panelu <Ctr+F2> dla usunięcia lub wstawienia prawego panelu. Naciśnij enter Menu

URUCHAMIANIE PROGRAMÓW Z POZIOMU NORTON COMMANDER W celu uruchomienia wybranego programu należy odszukać w prawym lub lewym panelu odpowiedni katalog , wejść do niego ( przez podświetlenie nazwy katalogu i wciśnięcie ENTER ) , podświetlić plik uruchamiający dany program (zwykle z rozszerzeniem –exe ) i ponownie wcisnąć ENTER. To samo działanie można zrealizować przez wpisanie w wierszu poleceń ( znajduje się pod panelami) odpowiedniej ścieżki dostępu do pliku uruchamiającego program oraz nazwę tego pliku. PRZYKŁAD : aby uruchomić program antywirusowy o nazwie pliku mks_vir.exe, znajdujący się w katalogu WIRUS należy w linii poleceń wpisać komendę : C:\wirus\mks_vir {wielkość liter nie ma znaczenia} Można pominąć rozszerzenie .exe (system sam odszukuje pliki z rozszerzeniami : exe, com, bat ). Ten drugi sposób uruchamiania programów z uwagi na kłopotliwość jest rzadziej stosowany. Naciśnij enter Menu

Norton Commander: zestaw podstawowych funkcji: f1-Help - dostarcza opis każdego z poleceń dostosowany do rodzaju wykonywanej operacji F2-Menu - wywołuje menu poleceń utworzone przez użytkownika i dostępne z poziomu katalogu bieżącego F3-View - służy do przeglądania zawartości pliku wyróżnionego F4-Edit - Tworzenie bądź poprawianie zawartości pliku wyróżnionego f5-Copy - kopiuje plik lub grupę plików do katalogu otwartego w sąsiednim oknie lub do innego Wskazanego przez użytkownika f6-Ren/Move - zmienia nazwę pliku lub przenosi plik. W pierwszym przypadku należy podać nową nazwę, w drugim katalog docelowy (wraz ze ścieżką dostępu do niego) lub potwierdzić przesunięcie pliku do katalogu otwartego w sąsiednim oknie F7-MkDir - pozwala utworzyć katalog o podanej nazwie w bieżącym katalogu lub wskazanym ścieżka dostępu. F8-Delete -służy do kasowania pojedynczych plików lub całych grup plików oraz katalogów; F9-PullDn - udostępnia menu główne F10-Quit - powoduje powrót do systemu DOS Jest wyświetlane w ostatnim wierszu po wciśnięciu klawisza Alt. Alt+F1/Alt+F2 - zmiana stacji dyskowej wyświetlanej w oknie lewym/prawym Alt-F4 - redagowanie pliku w alternatywnym edytorze Alt-F7 - wyszukiwanie pliku określonego typu Alt-F8 - przegląd ostatnio wykonywanych poleceń Alt-F9 - przełączanie gęstości zapisu na ekranie Alt-F10 - praca w drzewie katalogów Naciśnij enter Menu

Menu główne Naciśnij enter Menu Dostęp do menu głównego uzyskuje się przez klawisz F9-PullDn. W pierwszym wierszu ekranu jest wyświetlone następujące menu: Left Files Commands Options Right. Wyboru opcji dokonuje się przy użyciu klawiszy [<--] , [-->] .. Wybrane menu można rozwinąć w podmenu naciskając klawisz [Enter]. Left, Right przy pomocy tych opcji decydujemy o zawartości okien (lewego/prawego) Brief - powoduje wyświetlanie w oknie samych nazw plików wraz z rozszerzeniami Full - dla każdego pliku wyświetla nazwę, rozszerzenie, rozmiar datę oraz czas ostatniego zapisu do pliku Tree - pokazuje drzewko katalogów na aktualnym dysku. W sąsiednim oknie pojawia się zawartość podświetlonego katalogu Info - okno zawiera informacje o NC, pamięci operacyjnej, aktualnym dysku, bieżącym katalogu Następne opcje - Name, eXtension, tiMe, Size, Unsorted służą do określenia kolejności w jakiej pliki mają być wyświetlane w oknie fiLter - polecenie przy pomocy którego można ograniczyć liczbę plików wyświetlanych w oknie np do plików wykonywalnych. Naciśnij enter Menu

Files - udostępnia operacje na plikach (większość dostępna z menu podstawowego) Commands - powiela funkcje dostępne z Alt-menu oraz udostępnia funkcje takie jak Swap panels - zamiana okien miejscami Panels on/off gaszenie/włączanie wyświetlania okien Compare directories - porównywanie zawartości katalogów wyświetlanych w oknach Menu file edit - redagowanie menu użytkownika Options Configuration - -w okienku screen blank ustawiamy czas "spoczynku" komputera po którym NC wygasi ekran - w okienku panel options można korzystając z funkcji show hidden files zadecydować czy NC ma pokazywać pliki ukryte. Auto menu - przy użyciu tej opcji decydujemy czy menu użytkownika ma być automatycznie wyświetlane po wejściu do NC Confirmation - ta opcja pozwala ustalić które operacje mają być potwierdzane przez użytkownika Key bar - decyduje o wyświetleniu menu podstawowego Path prompt - ustala sposób zgłoszenia systemu w linii komend NC Full Screen - ta opcja umożliwia wyświetlanie okien na górnej połowie ekranu bądź na całym ekranie. Clock - umożliwia wyświetlanie w górnym prawym rogu czasu systemowego. Mini status - umożliwia wyróżnienie w ostatnim wierszu okna obszaru w którym są umieszczane informacje o wybranym pliku lub katalogu. Menu

Hierarchiczna struktura katalogów Directory PATH listing for Volume DOS_WIN OS Volume Serial Number is 1A65-16CB C:\ +---WIN_USA ¦   +---SYSTEM ¦   +---PLHPFONT ¦   +---MSAPPS ¦       +---MSDRAW ¦       +---EQUATION ¦       +---PROOF ¦       +---MSGRAPH5 +---BAT +---XTREE ¦   +---XTGOLD ¦   +---XTG14 dir mkdir = md Dalej

-DIR- Menu

COMENDY - DOS Menu Dalej [  ] - opcja jednokrotna, [ [   ] ] - opcja wielokrotna   DIR [napęd:] [ścieżka] [plik] [/P] [/W]  {Directory}  napęd :   {zmiana napędu, np. C:}  CD [napęd:] [ścieżka]   {Change Directory}  CD . CD \  MD [napęd:] ścieżka   {Make Directory}  RD [napęd:] ścieżka   {Remove Directory}  COPY źródło [+ źródło[+...]] [miejsce docelowe]  ERASE [napęd:] [ścieżka]plik  {Wymaż}  TREE [napęd:] [ścieżka] [/F]   {Drzewo}  REN [napęd:] [ścieżka] plik1  plik2   {Rename}  TYPE  plik  {Wypisz}  HELP  komenda   lub   komenda /?  {Pomoc} Komendy bezargumentowe  CLS, VER,  MEM, TIME,  DATE,  Inne komendy  DISKCOPY, FORMAT, LABEL, MOVE, MSD, SCANDISK, UNDELETE, UNFORMAT, VERIFY, XCOPY Menu Dalej

Nazwy plików Nazwa = 1..8 znaków Rozszerzenie = 0..3 znaków, nnnnnnnn.eee Dopuszczalne znaki: A..Z, 0..9, _  ^  $  ~  !  #  %  &  -  {  }  (  ) @  ‘  Rozszerzenia specjalne: *.COM,( Pliki z rozszerzeniem com są traktowane przez system jako jego polecenia lub pliki programowe)*.EXE, *.BAT zbiory wykonywalne, (Pliki z rozszerzeniem bat są tworzone przez użytkownika i zawierają wywołania poleceń sys. operacyjnego. *.BAS,. *.PAS, *.FOR, *.C, *.SYS, (pliki z rozszerzeniem sys są najczęściej sterownikami urządzeń peryferyjnych). Przykładowe rozszerzenia nadawane w celu podkreślenia zawartości zbioru: *.BAK ( pliki stanowią archiwalną wersję pliku o identycznej nazwie właściwej lub jego kopię zapasową). *.DAT ( pliki te zawierają dane dla różnych programów). *.DOC ( pliki te są plikami tekstowymi, tworzonymi np. przez program Word). *.HLP ( w plikach tych są przechowywane opisy dla użytkowników programu). *.PL ( pliki te wchodzą w skład zbioru interpretowanego przez program POLSKIE LOGO). *.TAG ( pliki te zawierają dokumenty zredagowane za pomocą polskiego edytora o nazwie Tag). *.TXT ( pliki te zawierają, min. Tekstowe instrukcje dla użytkownika). *.XLS ( pliki są arkuszami tworzonymi przez program EXCEL). *. WQ1 ( pliki te są arkuszami QPRO). Menu

MASKI i atrybuty MASKI: * - zastępuje dowolny ciąg znaków. ? - zastępuje jeden znak lub brak znaku PRZYKŁADY: DIR  a*.* DIR  *.e* DIR  ??.e?? DIR  ?a.* ATRYBUTY :r - read only {tylko do odczytu} a - archive  {archiwizowany} s - system {systemowy} h - hidden {ukryty} ATTRIB[±atrybut[[napęd:][ścieżka][plik]]   Menu

Formatowanie i zmiana dysku bieżącego 1)FORMATOWANIE- polega na utworzeniu na powierzchni dysku specjalnego zapisu niezbędnego do przetworzenia informacji. Ścieżki są dzielone zawsze na równa liczbę sektorów. W czasie formatowania system operacyjny sprawdza jakość nośnika magnetycznego oraz ustala pojemność dysku. Tworzony jest również katalog główny dysku -”pień” dla podkatalogów będących gałęziami drzewa rozbudowanego według uznania użytkownika. Formatować można każdą dyskietkę niezależnie od tego, czy jest używana czy nie. Aby sformatować dyskietkę umieszczoną w napędzie A:, należy w wierszu edycji poleceń napisać C:/>format a: 2)ZMIANA DYSKU BIEŻACEGO- w czasie pracy przy komputerze można zmieniać dysk bieżący w dowolnym momencie. W tym celu należy wskazać systemowi operacyjnemu dysk, który ma się stać obszarem naszych działań. Najczęściej stosowanym określeniami są: A: -1 stacja dysków elastycznych, B:- 2 stacja dysków elastycznych, C:- dysk twardy, D: -CD-ROM, E: dysk logiczny. Aby przejść np. z dysku twardego C: na stację dyskietek A: należy wpisać C:/>A:. System po zrealizowaniu naszego polecenia wyświetla znak zachęty z nowym identyfikatorem dysku i pulsującym kursorem A:/>. Menu Dalej

Zakładanie katalogów/ zmiana katalogu bieżącego 1)ZAKŁADANIE KATALOGOW- czyli tworzenie katalogów, ma na celu przyszłe segregowanie zbiorów według wybranego klucza. Jeżeli chcemy na dyskietce założyć jakiś katalog, to w miejscu migającego kursora należy napisać polecenie md, spację, a następnie nazwę katalogu, pn. A:/>md ZASOBY. Ta czynność może być powtarzana do tworzenia innych katalogów. W ten sposób powstaje struktura kolejnych gałęzi o tej samej długości. 2)ZMIANA KATALOGU BIEŻĄCEGO- zwany również roboczym, to katalog w którym w danym momencie odbywają się wszystkie działania. Zmiana katalogu bieżącego jest związaną z udostępnianiem systemowi zbiorów zawartych w innym wybranym przez nas katalogu. Może to dotyczyć zarówno podkatalogu, czyli kartoteki bladziej oddalonej od umownego „pnia” (katalogu głównego), jak i nadkatalogu, czyli kartoteki leżącej bliżej „pnia” na wybranej gałęzi drzewa. Zmiany katalogu, równoznacznej z jego otwarciem, dokonuje się za pomocą poleceń cg, np. A:/>cd ARCHIWUM. Jeżeli katalog o nazwie ARCHOWUM jest podkatalogiem katalogu głównego dyskietki znajdującej się w napędzie A: to znak zachęty przyjmie postać A:/>ARCHIWUM>. W przeciwnym razie pojawi się komunikat: niewłaściwy katalog. Aby wrócić do nadkatalogu, wystarczy podać polecenie: A:>ARCHIWUM>cd.. Stosując odpowiednio polecenia md i cd, można zbudować dowolną strukturę drzewa katalogów. Drzewa katalogów można oglądać w całości lub w części, stosując polecenie tree. Menu

Kopiowanie i przenoszenie plików 1) KOPIOWANIE- ma na celu wykonanie duplikatu informacji zapisanej na nośniku (np. dysku twardym lub elastycznym). W wyniku kopiowania informacji przybywa, czyli oprócz nienaruszonego oryginału pojawia się również jego wierna kopia. Kopiować można: pojedyncze pliki, grupy plików, katalogi z cala zawartością ( lub puste). a)Kopiowanie może odbywać się : między wybranymi dwoma dyskami ( np. z dysku C: nas dysk A:)., między dwoma katalogami, w obrębie jednego katalogu, z wybranego dysku na drukarkę, z dwóch lub więcej plików do jednego pliku, który będzie zawierał sumę informacji składowych. *Jeżeli do danego katalogu skopiuje się plik o takiej nazwie, jaką miał inny plik już istniejący, to nowe dane zostaną zapisane na danych „ starych”. „Stare” dane zostaną utracone. Nazywa się to nadpisaniem. b) W systemie DOS do kopiowania plików lub katalogów między dyskami lub katalogami służy polecenie wewnętrzne – copy oraz zewnętrzne- xcopy. Bez względu na to, którego polecenia się użyje, cale polecenie , które wydamy powinno wyglądać następująco: 1)-polecenie, 2)-ścieżka dostępu do zbiorów źródłowych, 3)-ścieżka dostępu do katalogu lub urz. docelowego, 4)- ewentualnie parametry sterujące funkcjami dodatkowymi. Wszystkie elementy (1,2,3,4) wprowadzonego z klawiatury polecenia powinny być oddzielone od siebie spacjami. 2)PRZENOSZENIE PLIKÓW- plik można przenosić z katalogu do katalogu lub z dysku na dysk. Przenoszenie jest czynnością mającą na celu zmianę położenia wybranego pliku lub grupy plików. W wyniku przenoszenia informacji nie przybywa. Liczba zbiorów pozostaje taka sama jak przed rozpoczęciem tej czynności. Przenoszenie może dotyczyć również całych katalogów . W systemie DOS zarówno przenoszenie plików, jak i zmianę nazwy katalogu wykonuje się za pomocą tego samego polecenia -move. Gdy jednak w grę wchodzi tylko korekta nazwy pliku powinno się zastosować polecenie Ren. Składnia obu instrukcji move lub Ren, bez względu na to, co chcemy osiągnąć wygląda następująco; 1)-polecenie, 2)- ewentualnie parametry sterujące funkcjami dodatkowymi, 3) – ścieżka dostępu do pliku(ów) żródłowego(ych), 4)- ścieżka dostępu docelowa. Wszystkie elementy wprowadzonego polecenia powinny być rozdzielone spacjami. Menu Dalej

Kasowanie i edycja plików KASOWANIE-to usuwanie wybranej informacji. Kasować można nie tylko pojedyncze pliki czy grupy plików, ale także katalogi (puste lub zawierające zbiory, podkatalogi). Do kasowania służą polecenia: del, deltree, rd. Oto składnia tych poleceń: 1)- polecenie, 2)- ścieżka dostępu do pliku(ów) lub katalogu kasowanego, 3)- ewentualne parametry sterujące funkcjami dodatkowymi. Między kolejnymi elementami polecenia muszą być umieszczone spacje. Skasowane pliki można odtworzyć za pomocą programu UNDELETE. EDYCJA, CZYLI WPROWADZANIE ZMIAN W TREŚCI WYBRANEGO PLIKU.- jest zespołem czynności mających na celu dopisanie nowych lub starych danych przechowywanych w określonym pliku dyskowym. W systemie DOS edycję plików przeprowadza się za pomocą edytora ekranowego. Jest to program usługowy umożliwiający pracę nad cała stroną tekstu wyświetlona na ekranie monitora. Za pomocą ruchomego kursora można wprowadzać nowy tekst lub dokonywać korekty w dowolnym wybranym miejscu. Program ten jest obsługiwany za pomocą rozwijających się menu. Są to gotowe zestawy możliwości programu, spośród których użytkownik może wybrać odpowiednią opcję. Wybór, może być realizowany myszka lub za pomocą klawiatury przez naciśnięcie litery wyróżnionej w słowie. Obecnie większość programów użytkowych oferuje rozbudowane systemy kolejnych menu: kaskadowe, poziome, rozwijane lub wyliczane. Aby uruchomić edytor systemu DOS, wystarczy w wierszu edycji poleceń wpisać: C:/>edit plik typ . Co komputer zinterpretuje jako zamiar edycji zbioru dyskowego. Słowo plik oznacza nazwę właściwą, w typ-trójznakowe rozszerzenie jego nazwy. Przeglądanie treści zbiorów odbywa się za pomocą: ←, ↑↓, ↓, PgDn, PgUp, Home i End. Zakończenie przeglądania lub edycji wymaga otwarcia menu File oraz wybrania opcji Exit( wyjście). W celu zachowania naniesionych w tekście poprawek, konieczne jest wybranie opcji Save(zachowaj) lub Save as..(zachowaj jaki..) z menu file. Użycie opcji Save zleca programowi zapisanie treści istniejącym na dysku pliku. Menu

Zmiana wew/wy systemu Dalej Menu 1) com- konsola{standardowe wejście/wyjście} >, >>- zmiana standardowego wyjścia <- zmiana standardowego wejścia |- przetwarzanie potokowe { A>X; B<X º A|B } more, sort, find- filtry Składnia: MORE < [napęd:][ścieżka]plik komenda  |  MORE SORT [/R][+n][<][napęd1:][ścieżka1]plik1 [> napęd2:] [ścieżka2]plik2] komenda  |  SORT [/R] [+n] [napęd2:][ścieżka2][plik2] /R - odwrócenie porządku +n - nr kolumny FIND [/V] [/C] [N] [/I]  łańcuch  [[napęd1:][ścieżka2]plik2]]. /V - wyświetla wiersze nie zawierające łańcucha /C - wyświetla tylko liczbę wierszy /N - wyświetla dodatkowo numery wierszy /I - ignoruje litery wielkie i małe Dalej Menu

Zmiana we/wy systemu- przykłady Dir c:\ > con Dir c:\ > katalog.txt Dir c:\ >> katalog.txt Dir c:\ | More Dir | Sort | More Dir | Sort /R /+10 | More Copy con baza.txt Type  baza.txt  |  Sort /+12   Menu

Pliki wsadowe systemu MS-DOS Plik wsadowy (ang. batch file) umożliwia wykonanie dowolnego ciągu poleceń systemu MS-DOS. Z punktu widzenia systemu operacyjnego plikiem wsadowym jest każdy plik, którego nazwa posiada rozszerzenie bat. Po wydaniu dowolnego polecenia interpreter command.com sprawdza w pierwszej kolejności czy wydana komenda jest poleceniem wewnętrznym (interpretowanym przez command.com) i w przypadku odpowiedzi pozytywnej wykonuje wydaną komendę. Jeżeli jednak interpreter nie rozpoznaje polecenia to przyjmuje, że użytkownik zażądał uruchomienia programu. Dla przykładu przyjmijmy, że wpisano komendę sleep 10. Command.com poszukuje wówczas pliku o nazwie o nazwie sleep.com, następnie pliku sleep.exe i ostecznie pliku sleep.bat. Po znalezieniu jednego z dwóch pierwszych zbiorów command.com uruchamia znaleziony program, w przypadku znalezienia zbioru bat wykonuje jego interpretację. Plik wsadowy, aby mógł być poprawnie wykonany (zinterpretowany) powinien zawierać ciąg poleceń systemu, z których każde powinno być umieszczone w osobnej linii pliku. Mogą to być polecenia wewnętrzne, polecenia zewnętrzne (programy) lub polecenia specyficzne dla pliku wsadowego (polecenia, które są dozwolone tylko w tym pliku). Polecenia dodatkowe (wybór): @komenda CALL  [napęd:][ścieżka] plik_bat  [parametry] ECHO  [ON | OFF] ECHO  [informacja] FOR  %%zmienna  IN  (zbiór)  DO  komenda  [parametry] GOTO  etykieta IF  [NOT]  ERRORLEVEL  numer  komenda IF  [NOT]  łańcuch1==łańcuch2  komenda IF  [NOT]  EXIST  plik  komenda PAUSE REM  [łańcuch] DALEJ Menu

PLIKI WSADOWE ( *.bat) Menu DALEJ Przykład pliku wsalowego: REM Plik Info.bat ECHO Konfiguracja systemu MS-DOS ECHO [autoexec.bat] TYPE C:\autoexec.bat | MORE ECHO [config.sys] TYPE C:\config.sys | MORE ECHO [Dysk twardy C:] LABEL ECHO Naciśnij jakiś klawisz... PAUSE . Aby wykonać powyższy plik należy nadać mu nazwę z rozszerzeniem bat (może być Info.bat) a następnie w katalogu bieżącym wpisać komendę będącą nazwą pliku wsadowego, czyli odpowiednio: C:\TEMP>info . Interpreter wykonuje sekwencyjnie jedno po drugim wszystkie polecenia pliku wsadowego w kolejności ich występowania. Pierwsza linia pliku (polecenie REM) jest komentarzem jest komentarzem i podczas wykonywania nie jest brana pod uwagę. Dwie kolejne linie zawierają polecenie ECHO, którego wykonanie polega na wypisaniu podanego tekstu na ekranie. Linie 4 i 6 zawierają polecenie MS-DOS wypisania na ekranie podanych plików (TYPE) z podziałem na strony (MORE). Linia ostatnia zawiera polecenie PAUSE, którego wykonanie polega na wypisaniu tekstu "Naciśnij jakiś klawisz, aby kontynuować..." i zatrzymaniu wykonywania pliku wsadowego do czasu naciśnięcia dowolnego klawisza. Menu DALEJ

Polecenie ECHO Polecenie ECHO można wydać z argumentem ON lub OFF. Instrukcja ECHO OFF, powoduje wyłączenie wypisywania treści poleceń występujących w pliku wsadowym. Od momentu wykonania tej instrukcji command.com nie będzie wypisywał treści przetwarzanych komend a jedynie ich wyniki. Bardzo często instrukcję powyższą umieszcza się w pierwszej linii pliku wsadowego. Użycie argumentu ON powoduje oczywiście włączenie wypisywania treści poleceń. Z analizy wydruku dowolnego pliku wsadowego zawierającego w pierwszej linii komendę ECHO OFF można wywnioskować, że wyłączone tą komendą wypisywanie treści poleceń obowiązuje dopiero od linii drugiej - command.com zawsze wypisze treść pierwszej komendy pliku, czyli ECHO OFF. Aby tego uniknąć należy linię tą poprzedzić znakiem '@' ("at") - linia pliku, która poprzedzona jest tym znakiem nigdy nie jest wyświetlana na ekranie. Podsumowując: Istnieją dwie metody całkowitego wyłączenia wypisywania treści komend pliku wsadowego: umieszczenie w pierwszej linii komendy @ECHO OFF, rozpoczynanie każdej linii pliku znakiem '@'. Menu

Drukowanie w DOS Drukowanie w sieci z poziomu DOS-u wymaga przyporządkowania drukarce własnego portu. W Windows 95/98 najlepiej jest skonfigurować port już w momencie instalowania drukarki sieciowej. W tym celu należy: 1) przywołać menu Start | Ustawienia | Drukarki, a następnie kliknąć dwukrotnie ikonę Dodaj drukarkę. 2) zaznaczyć opcję Drukarka sieciowa, a w kolejnym oknie podać ścieżkę dostępu do drukarki. 3) zaznaczyć opcję Tak pod pytaniem Czy drukujesz z programów systemu MS-DOS?. 4) potwierdzić przyciskiem Dalej i kliknąć przycisk Przechwyć port drukarki. 5)Po wybraniu z listy portu LPT1, programy DOS-u będą mogły korzystać z drukarki sieciowej. W Windows 2000 i XP. W tym celu należy: 1) kliknąć prawym przyciskiem myszy ikonę zainstalowanej drukarki sieciowej i z menu podręcznego wybrać polecenie Właściwości. 2)Wybrać kartę Porty i zaznaczyć pole wyboru Włączyć buforowanie drukarek. 3) wybrać z listy portu LPT1. Menu

BIBLIOGRAFIA Jacek Lewicki, „Informatyka w szkle”. Podręcznik dla gimnazjalistów. Oficyna Edukacja*Krzysztof Pazdro, wydanie I, Warszawa 2000r. Wikipedia, wolna encyklopedia =Mozilla Firefox, Strona internetowa wyjaśnienie pojęcia: MS-DOS. Piotr Mikulak, Słownik terminów komputerowych. Wyd. BENKOWSKI, Białystok 2001 r. Menu