Podstawy technologii przemysłowych Prowadzący przedmiot: J. Bronisław Dawidowski Katedra Budowy i Użytkowania Urządzeń Technicznych ul. Papieża Pawła VI 1a, pokój 219, 215 jan.dawidowski@zut.edu.pl www.jdawidowski.zut.edu.pl/

Podstaw technologii przemysłowych Treści kształcenia w zakresie Podstaw technologii przemysłowych Podstawy technologii produkcji (zasady technologiczne, podstawowe procesy technologiczne). Zasady tworzenia technologii przyjaznych środowisku, analiza cyklu życiowego wyrobów, technologie bezodpadowe i niskoodpadowe Technologie wykorzystania źródeł energii i surowców Analiza wybranych technologii, uciążliwych dla środowiska http://www.bip.nauka.gov.pl/_gAllery/23/91/2391/74_ochrona_srodowiska.pdf

Podstaw technologii przemysłowych Treści kształcenia w zakresie Podstaw technologii przemysłowych Podstawy technologii produkcji – pojęcia i definicje, systematyka procesów produkcyjnych, struktura procesów produkcyjnych. Zasady tworzenia technologii przyjaznych środowisku: Strategia Czystszej Produkcji (CP); Strategia Zintegrowanej Polityki Produktowej (ZPP); Najlepsza Dostępna Technika (BAT). Ocena cyklu życia LCA i fazy oceny cyklu życia: Określenie zakresu i celu badan; Analiza zbioru w cyklu życia LCI, Ocena wpływu cyklu życia LCIA, Interpretacja cyklu życia.

Podstawy technologii produkcji - Pojęcia i definicje Produkcja (różne treści): Ogół wyrobów wytworzonych przez podmioty gospodarcze Zespół skoordynowanych procesów wzajemnie ze sobą powiązanych i uwarunkowanych, prowadzących do powstania wyrobu (procesy produkcyjne, procesy realizacji wyrobu) Użytkowanie różnego rodzaju materiałów, środków technicznych i usług w celu wytworzenia nowych produktów i usług wymaganych przez klienta

Podmioty gospodarcze: organizacje wytwarzające wyroby: przedsiębiorstwa i zakłady konsumenci (klienci) Przedsiębiorstwo Wyodrębniony prawnie i finansowo podmiot gospodarczy działający w określonym systemie gospodarczym Firma – potoczny zamiennik nazwy przedsiębiorstwo, Pojęcie „firma” kojarzy przedsiębiorstwo z określoną marką i rodzajem produkcji oraz znakiem towarowym

Obszary działalności przedsiębiorstwa Marketing, przygotowania i zakup czynników produkcji Organizacja przetwarzania czynników produkcji w wyroby Sprzedaż wyrobów i obsługa serwisowa klientów

System System gospodarczy Powiązany wzajemnie zbiór elementów działających wspólnie dla osiągnięcia założonego celu System gospodarczy Powiązanie przedsiębiorstw z konsumentami, kapitałem i skarbem państwa

Miejsce przedsiębiorstwa w systemie gospodarczym Durlik I., 2004. Inżynieria zarządzania cz.I. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych. Placet W-wa, ISBN 83-85428-90-9, W-wa 2004

obszary działalności przedsiębiorstwa Wyodrębniony prawnie i finansowo podmiot gospodarczy? Zakład Podmiot gospodarczy wyodrębniony pod względem techniczno-produkcyjnym, stanowiący terytorialną całość Może składać się z jednego lub kilku systemów produkcyjnych Podmiot gospodarczy przedsiębiorstwo zakład system gospodarczy obszary działalności przedsiębiorstwa

Wyrób: wynik określonej sekwencji działań realizowanych w organizacji (procesu) Kategorie wyrobu: przedmiot materialny; materiały przetworzone; usługi (współdziałanie dostawcy i klienta); wytwór intelektualny Wyroby zawierają w sobie najczęściej elementy wszystkich kategorii : Przykład: ciągnik rolniczy O rodzaju kategorii decyduje element dominujący

Proces produkcyjny (proces realizacji wyrobu) przekształcanie zasobów organizacji w wyroby (tworzenie wartości dodanej) skoordynowane procesy wzajemnie ze sobą powiązane i uwarunkowane, prowadzące do powstania wyrobu uporządkowany ciąg działań , w wyniku którego klient otrzymuje wymagane produkty Zasoby: techniczne środki produkcji (infrastruktura) materiały energia kadry środki finansowe informacja

Każde przedsiębiorstwo ( firmę, zakład, organizację) realizującą dowolną działalność wytwórczą (gospodarczą) można rozpatrywać jako proces (system procesów), który składa się z licznych podprocesów wewnętrznych

relacje między procesami : wzajemnie powiązane lub wzajemnie oddziaływujące Do zarządzania poszczególnymi procesami konieczne jest posiadanie stosownej wiedzy o ich przebiegu, tak aby pozostawały one w stanie uregulowanym

Elementy zarządzania procesami identyfikowanie oraz wizualizowanie realizowanych procesów (ich struktura, czynności, działania) określenie mierników procesów dla oceny ich skuteczności i efektywności

Struktura (konfiguracja) procesu produkcyjnego (produkcji) Proces produkcyjny Badania i rozwój Wytwarzanie Dystrybucja i obsługa klienta

Proces badań i rozwoju Określenie potrzeb klienta Przygotowanie produkcji Przygotowanie zasobów Analiza możliwości doskonalenia procesów i wyrobów Analiza oczekiwań klienta Prognozowanie i planowanie rozwoju organizacji

Proces dystrybucji i obsługi klienta Przygotowanie wyrobów do dystrybucji Dystrybucja wyrobów Opieka serwisowa Recykling

Proces wytwórczy (wytwarzanie) Ciąg działań, którego celem jest wytworzenie wyrobu – przetwarzanie czynników produkcji w wyroby Proces wytwórczy Podstawowy Pomocniczy Obsługi

Procesy podstawowe Procesy pomocnicze Procesy obsługi Związane bezpośrednio z procesem technologicznym - przetwarzanie czynników produkcji w produkty, (wyroby lub usługi) Procesy podstawowe Utrzymanie ruchu i remonty Transport wewnętrzny Dostarczanie czynników energetycznych Zapewnienie funkcjonowania tzw. infrastruktury, w tym również utylizacji różnorodnych odpadów produkcyjnych Procesy pomocnicze Obsługa administracyjna Utrzymanie czystości Bhp i inne, np. ochrona obiektu Procesy obsługi

Przykładowy podział procesu produkcyjnego na subprocesy Pająk E.,2006. Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja. PWN W-wa. ISBN 978-83-01-14772-3, 2006, 355

Model subprocesu 2440 Pająk E.,2006. Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja. PWN W-wa. ISBN 978-83-01-14772-3, 2006, 355

Podstawowym, elementarnym działaniem (częścią składową) w każdym procesie jest operacja lub zadanie, które w większości gałęzi przemysłu zazwyczaj nie ulegają dalszemu podziałowi Operacja - nazwa stosowana dla działań prowadzonych w procesach podstawowych i pomocniczych Zadanie - nazwa stosowana dla działań prowadzonych w procesach obsługi

Operacja - zespół czynności, czyli część określonego procesu wytwórczego realizowana: na jednym stanowisku, przez jednego wykonawcę indywidualnego lub grupowego, przy jednym przedmiocie lub zespole przedmiotów wykonywanych jednocześnie bez przerw na jakąkolwiek inną pracę. Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Klasyfikacja rodzaju operacji Operacja technologiczna Operacja kontroli Operacja transportu Operacja magazynowania i składowania Operacja złożona Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Operacja technologiczna zaprojektowane i występujące w planie obróbki (planie operacyjnym) określonej części (elementu) zmiany kształtu, własności fizycznych lub chemicznych materiału wyjściowego lub półwyrobu. montaż lub demontaż polegający na zmianie trwałego położenia określonej części w stosunku do innych części. Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Operacja kontroli Sprawdzanie zespołu lub gotowego wyrobu za pomocą specjalnych przyrządów i aparatów kontrolno-pomiarowych na zgodność z wzorcami lub przyjętymi normami. Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Operacja transportu materiał, półwyrób, część lub cały wyrób zostaje w procesie produkcyjnym przemieszczony z jednego miejsca na drugie według metody i w czasie ustalonym przez program realizacyjny, ustalony z góry lub korygowany w trakcie realizacji procesu produkcyjnego. Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Operacja magazynowania i składowania materiał, półwyrób lub gotowy wyrób spoczywa na wyodrębnionych powierzchniach magazynowych, składowych, odkładczych lub wprost na urządzeniach technologicznych, kontrolnych bądź transportowych. Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Operacja złożona w tym samym czasie, przy użyciu tych samych urządzeń wykonywane są jednocześnie czynności (zabiegi) mające przykładowo, charakter technologiczny jak i kontrolny lub kontrolno-transportowy, a także wszystkie cztery operacje proste. Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Podział procesu na operacje umożliwia przeprowadzenie analizy kosztów ich wykonania Pająk E.,2006. Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja. PWN W-wa. ISBN 978-83-01-14772-3, 2006, 355

Proces związany bezpośrednio z realizacją procesu technologicznego Proces wytwórczy podstawowy Proces związany bezpośrednio z realizacją procesu technologicznego Proces wytwórczy Podstawowy Pomocniczy Obsługi Proces technologiczny Te części procesu wytwórczego, w ramach których następuje osiągnięcie zamierzonego celu - wytworzenie wyrobu. Całokształt (system) procesów realizowanych w danej technologii (sposobie) , prowadzących bezpośrednio do wytworzenia wyrobu

Przykłady procesów technologicznych W przypadku przedmiotów materialnych będzie to : zmiana kształtów, zmiana właściwości fizykochemicznych, zmiana wyglądu zewnętrznego przetwarzanego materiału trwała zmiana wzajemnego położenia poszczególnych części wchodzących w skład produkowanego wyrobu, czyli montaż podzespołów i wyrobów W procesach sprzedaży: zmiana własności, W procesach biurowych: wymiana informacji, W procesach transportowych: zmiana położenia,

Technologia Sekwencja operacji potrzebnych do wytworzenia wyrobu Przepis określający środki i warunki (sposób) osiągnięcia zamierzonego celu (wytworzenia wyrobu) Procedura określająca sekwencję działań i zakres środków niezbędnych do transformacji zasobów MEI (materialnych -energetycznych i informacyjnych) w celu zaspokojenia potrzeb człowieka. Technologia nie jest kategorią stałą – podlega ciągłym zmianom

W definicji technologii określone są sekwencje operacji, realizowane w ramach jednej lub większej liczby ścieżek technologicznych. Ścieżki technologiczne to szeregi operacji technologicznych, które mogą być wykonywane równocześnie. Przykład dwuścieżkowego procesu technologicznego

Przykładowa technologia

Technologia zagospodarowania odpadów z gospodarstwa domowego Ścieżka zagospodarowania odpadów organicznych Ścieżki zagospodarowania surowców wtórnych Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Procesy technologiczne , prowadzące do wytworzenia wyrobu, wykonuje się na stanowiskach roboczych Stanowisko robocze Miejsce wyposażone w infrastrukturę niezbędną do wykonywania przez pracownika operacji procesu technologicznego (urządzenia technologiczne, nośniki informacji i inne) Zbiór i układ stanowisk roboczych: uzależniony jest od rodzaju wyrobu oraz technologii jego wytwarzania stanowi o rodzaju systemu produkcyjnego

System produkcyjny zbiór stanowisk roboczych eksploatowanych przez człowieka (Celowo zaprojektowany ), służący wytwarzaniu określonych wyrobów Część organizacji, w której następuje transformacja zasobów w gotowy wyrób, przeznaczony do sprzedaży Podstawowe zadanie systemu produkcyjnego: wytwarzanie wyrobów w celu zaspokojenia wymagań klientów

Systemy produkcyjne utożsamia się : ze strukturą produkowanych wyrobów w zależności od stopnia agregacji za system produkcyjny można uważać - pojedyncze stanowisko robocze, produkcję półwyrobów, produkcję wyrobów złożonych a nawet całe zakłady przemysłowe z procesem produkcyjnym lub wytwórczym

Przykłady systemów produkcyjnych w przemyśle elektro-maszynowym Różne rodzaje obróbki materiałów, np.: plastyczna cieplna skrawanie itp. Montaż

Przykładowy model systemu produkcyjnego utożsamianego z procesem wytwórczym Durlik I., 2004. Inżynieria zarządzania cz.I. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych. Placet W-wa, ISBN 83-85428-90-9, W-wa 2004

Przykładowy model system produkcyjnego utożsamianego z procesem produkcyjnym Durlik I., 2004. Inżynieria zarządzania cz.I. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych. Placet W-wa, ISBN 83-85428-90-9, W-wa 2004

Otoczenie systemu produkcyjnego Funkcjonowanie systemu produkcyjnego uzależnione jest od otoczenia systemu produkcyjnego Otoczenie stopnia pierwszego – firma lub przedsiębiorstwo Otoczenie stopnia drugiego – gospodarka kraju lub regionu autonomicznego gospodarczo Durlik I., 2004. Inżynieria zarządzania cz.I. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych. Placet W-wa, ISBN 83-85428-90-9, W-wa 2004

Struktura procesu wytwórczego Struktura procesu wytwórczego podstawowego jest to układ faz oraz procesów technologicznych, kontrolnych, transportowych i magazynowych występujących w ramach tych faz, a także operacji produkcyjnych wraz z powiązaniami materiałowymi, energetycznymi i informacyjnymi Może być rozpatrywana w skali makro- oraz w skali mikroorganizacyjnej Najczęściej stosowane formy przedstawiania struktury ujęcie technologiczne ujęcie przedmiotowe ujęcie grupowe

Ujęcie technologiczne przedstawienie poszczególnych faz (podstawowej, pomocniczej i obsługowej) i operacji technologicznych, kontrolno-pomiarowych, transportowych, magazynowo-składowych oraz złożonych, realizowanych w analizowanym zakładzie przedstawienie powiązań materiałowych, energetycznych i informacyjnych niezbędnych dla wyprodukowania wyrobu przedstawienie faz i operacji, częściowo lub całkowicie włączonych do kooperacji Struktury technologiczne stosuje się w warunkach produkcji o mniejszych rozmiarach

Struktura procesu wytwórczego w ujęciu technologicznym: Przekaźnik techniczny – skala makroorganizacyjna Układ faz, procesów technologicznych, kontrolnych, transportowych i magazynowych a także operacji produkcyjnych wraz z powiązaniami materiałowymi, energetycznymi i informacyjnymi Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Ujęcie przedmiotowe przedstawienie układów produkcyjnych części, podzespołów i zespołów oraz montażu wyrobu finalnego przedstawienie powiązań materiałowych, energetycznych i informacyjnych niezbędnych dla wyprodukowania wyrobu Struktury przedmiotowe stosuje się w warunkach produkcji o większych rozmiarach

Struktura procesu wytwórczego w ujęciu przedmiotowym (makroskala) układ procesów produkcyjnych poszczególnych części, podzespołów i zespołów oraz montażu wyrobu finalnego Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Ujęcie grupowe podobne części składowe wyrobów są identyfikowane i układane w grupy według cech ich podobieństwa technologicznego w celu umożliwienia wytwarzania nawet pojedynczych części w warunkach produkcji seryjnej dotyczy zarówno przygotowania i wykonania części jak i ich montażu Durlik I., 2004. Inżynieria zarządzania cz.I. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych. Placet W-wa, ISBN 83-85428-90-9, W-wa 2004

Typy podobieństwa według cech konstrukcyjnych - kształtu geometrycznego, wymiarów itp., według cech technologicznych – sekwencji operacji technologicznych, wykonywanych pomiarów kontrolnych itp.. Części, podzespoły czy zespoły wchodzące w skład rodziny są różne pod względem konstrukcyjnym a jednocześnie są do siebie podobne albo ze względów technologicznych albo ze względów konstrukcyjnych

Systemy klasyfikacji i kodowania Konstrukcyjne - grupowanie części na podstawie oględzin, wg podobieństwa cech konstrukcyjnych i konstrukcyjnej standaryzacji Technologiczne – używane w komputerowo wspomaganym projektowaniu procesów produkcyjnych części i narzędzi oraz operacyjnych powiązań produkcyjnych Konstrukcyjne i technologiczne – kombinacja metod konstrukcyjnych i technologicznych

Istotne cechy klasyfikacyjne Podstawowy kształt zewnętrzny Podstawowy kształt wewnętrzny Stosunek długości do średnicy Typ materiału

Przykład rodziny części podobnych technologicznych Pająk E.,2006. Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja. PWN W-wa. ISBN 978-83-01-14772-3, 2006, 355

Przykład struktury systemu wytwórczego wg technologii grupowej Pająk E.,2006. Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja. PWN W-wa. ISBN 978-83-01-14772-3, 2006, 355

Struktura procesu w skali mikroorganizacyjnej Proces wytwórczy prosty - proces produkcyjny wyrobu prostego, czyli pojedynczej części (elementu), przy założeniu, że jest on wykorzystywany w obrębie tego samego rodzaju technologii, czyli w obrębie tej samej fazy technologicznej Proces wytwórczy złożony - proces produkcji wyrobu wykonanego w obrębie dwóch lub więcej rodzajów technologii, czyli w obrębie dwóch lub więcej faz technologicznych Pająk E.,2006. Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja. PWN W-wa. ISBN 978-83-01-14772-3, 2006, 355

Podział procesów produkcyjnych Kryterium ciągłości i przebiegu w czasie: Procesy dyskretne - elastyczne kompleksy operacji uwarunkowane logicznie w czasie i w przestrzeni, o zmiennej strukturze przystosowanej do charakterystyki ilościowo jakościowej wytwarzanych wyrobów. Dyskretne procesy produkcyjne są typowymi dla przemysłu elektromaszynowego, samochodowego, hutniczego, odzieżowego, poligraficznego. Procesy ciągłe, z reguły aparaturowe, na trwałe powiązane z urządzeniami produkcyjnymi, produkcja zazwyczaj zautomatyzowana „sztywnymi" układami. Typowe dla ciężkiego przemysłu chemicznego, cementowego, dla energetyki i ciepłownictwa, przemysłu petrochemicznego itp. i zazwyczaj przebiegają bez przerw w całodobowym cyklu pracy.

Kryterium rodzaju technologii: Procesy wydobywcze Pozyskiwanie surowców naturalnych z ziemi, wody i powietrza Procesy przetwórcze Przemiany fizykochemicznych własności surowców: ciężka synteza chemiczna, hutnictwo, energetyka cieplna i elektroenergetyka, przetwórstwo surowców rolniczych Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Procesy obróbkowe Zmiana kształtu i cech powierzchni lub struktury wewnętrznej wyrobów a także uszlachetnianie wstępne surowców rolniczych poprzez: kształtowanie, obróbka cieplna lub fizykochemiczna, obróbka powierzchniowa, obróbka fizykochemiczna w przemyśle mikroelektronicznym Przemysły: elektromaszynowy, elektroniczny i telekomunikacyjny, obuwniczy, odzieżowy, spożywczy Procesy montażowe i demontażowe Przemysły: maszynowy elektroniczny, środków transportu, budownictwa, meblarski

Procesy naturalne i biotechnologiczne Zmiany struktury powierzchniowej i wewnętrznej materiałów konstrukcyjnych, wykorzystanie żywych organizmów lub komórek czynnych biologicznie do wytwarzania pożądanych materiałów i struktur lub ich niszczenia Przemysły: spirytusowy, spożywczy, energetyczny, paliwowy

Podział procesów produkcyjnych (wytwórczych) według cech organizacyjnych Organizacja oparta na komórkach produkcyjnych Obejmuje wszystkie cząstkowe procesy produkcyjne wszystkich wyrobów wytwarzanych w tej komórce wraz z przyjętymi powiązaniami kooperacyjnymi z innymi komórkami Organizacja oparta na rodzaju produkowanego wyrobu Obejmuje wszystkie operacje i procesy niezbędne do wykonania wyrobu niezależnie w jakich komórkach są one realizowane i niezależnie od powiązań kooperacyjnych Organizacja oparta na rodzaju technologii grupowej Obejmuje jeden złożony proces, przystosowany do obróbki lub montażu całej rodziny (grupy) podobnych produkcyjnie wyrobów prostych lub złożonych, o zmiennym (elastycznym) programie ilościowo-asortymentowym

Kryterium zastosowanych środków pracy: ręczne - procesy-operacje są wykonywane z wykorzystaniem ręcznych narzędzi i przyrządów, maszynowe - procesy-operacje są wykonywane z wykorzystaniem maszyn i urządzeń mechanicznych najczęściej z napędem elektrycznym lub napędzanych innymi źródłami energii, aparaturowe - procesy-operacje mające charakter fizykochemiczny są wykonywane w specjalnie przystosowanych do tych procesów aparatach pracujących w systemie ciągłym lub dyskretnym i dotyczą, przykładowo, takich reakcji, jak: redukcja, topnienie, mieszanie, filtracja, odwirowywanie itp., zautomatyzowane w układach sztywnych i układach elastycznych (FMS), wspomagane komputerowo (CAM) zintegrowane komputerowo (CIM) Dr inż. Mariusz Sobka Katedra Zarządzania PL (Ox-221) {www.msobka.pl}; [opracowano na podstawie: Durlik I.: „Inżynieria zarządzania Cz.1”, Placet, Warszawa 1995)]

Kryterium charakter wyrobów Produkcja dóbr zaopatrzeniowych Produkcja wytworzona

Produkcja dóbr zaopatrzeniowych Produkcja sprzedana przedsiębiorstw przemysłowych produkujących głównie surowce, półfabrykaty lub wyroby gotowe, służące w swej przeważającej części celom dalszej produkcji. górnictwo surowcowe, pozyskiwanie i wytwarzanie produktów pochodzenia rolniczego, przemysł włókienniczo - tekstylny, produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (z wyłączeniem mebli), produkcję masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru, produkcja chemiczna i innych wyrobów z surowców niemetalicznych, produkcja metali, przemysł elektrotechniczny.

Produkcja wytworzona Wyroby gotowe, zarówno z surowca własnego, jak i z surowca powierzonego przez inne przedsiębiorstwo lub osobę fizyczną oraz całkowitą ilość półfabrykatów, części i zespołów maszyn i urządzeń, niezależnie od tego, czy zostały one przeznaczone do sprzedaży na zewnątrz przedsiębiorstwa, do przedsiębiorstwa macierzystego, do innych zakładów tego samego przedsiębiorstwa, czy też przeznaczone do dalszego przerobu (montażu) w przedsiębiorstwie. Do produkcji wytworzonej zalicza się więc wyroby wyprodukowane, niezależnie od tego, czy wyprodukowano je z surowca pierwotnego (tj. surowca przeznaczonego do produkcji zasadniczych wyrobów), czy też surowca wtórnego (tj. surowca uzyskanego jako odpad przy produkcji zasadniczych wyrobów i przeznaczonego do produkcji innych wyrobów). Wyroby powstałe z surowców wtórnych zalicza się do produkcji, jeżeli mają charakter użytkowy i są bezpośrednim rezultatem pracy wytwórczej przedsiębiorstwa. Ponadto do produkcji zalicza się tzw. produkty uboczne, powstałe w procesie produkcyjnym równocześnie z produktem zasadniczym, np. melasa przy produkcji cukru, spirytus posulfitowy przy produkcji celulozy, gaz koksowniczy przy produkcji koksu.

Sektor spożywczy Definicja produkcji podstawowej w sektorze spożywczym {art. 3 ust. 17 rozporządzenia (WE) nr 178/2002} : „produkcja podstawowa" oznacza produkcję, uprawę lub hodowlę produktów podstawowych, w tym zbiory, dojenie i hodowlę zwierząt gospodarskich przed ubojem” Oznacza także łowiectwo i rybołówstwo oraz zbieranie runa leśnego”

Definicję produkcji podstawowej w sektorze spożywczym, zawartą w art Definicję produkcji podstawowej w sektorze spożywczym, zawartą w art. 3 ust. 17 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 rozszerzają następujące przepisy określone w załączniku I, części A, pkt I, ppkt (1) rozporządzenia (WE) nr 852/2004 : 1. Niniejszy załącznik ma zastosowanie do produkcji podstawowej oraz następujących działań powiązanych: (a) transport, składowanie, przetwarzanie surowców w miejscu produkcji, pod warunkiem, że nie zmienia to znacznie ich charakteru; (b) transport żywych zwierząt, gdzie jest to niezbędne do osiągnięcia celów niniejszego rozporządzenia; oraz (c) w przypadku produktów pochodzenia roślinnego, produktów rybołówstwa i zwierząt łownych, działania transportowe w celu dostawy surowców, których charakter nie został znacznie zmieniony, z miejsca produkcji do zakładu. Termin „produkcja podstawowa w sektorze spożywczym” należy zatem rozumieć jako surowce (produkty podstawowe) oraz wymienione działania im towarzyszące.

Kryterium „System zarządzania produkcją” (SZP) produkcja konstrukcyjno – technologiczna z uwypukleniem zagadnień związanych z technicznym przygotowaniem produkcji (struktury materiałowe, marszruty technologiczne), produkcja konstrukcyjno – technologiczna z uwypukleniem zagadnień związanych z logistyką procesów okołoprodukcyjnych (zaopatrzenie, rezerwacje surowców i półwyrobów, harmonogramowanie produkcji, śledzenie postępów produkcji), produkcja recepturowo – przepływowa (przetwórcza). dr inż. Albert Sadowski [www.produsoft.pl]

Produkcja konstrukcyjno – technologiczna: Rodzaj produkcji, dla którego ze stosunkowo dużą dokładnością określić można: skład materiałowy wyrobów gotowych (półwyrobów), przebieg czasowo – ilościowy procesu wytworzenia wyrobu (półwyrobu). Przykład struktury wyrobu gotowego dr inż. Albert Sadowski [www.produsoft.pl]

Produkcja konstrukcyjno – technologiczna: Charakterystyczne cechy: technologia produkcji, czyli sekwencja operacji technologicznych (ścieżki) prowadzących do wytworzenia wyrobu gotowego, zdefiniowana jest przez zbiór operacji oraz zasady ich następstwa stosunkowo z dużą dokładnością mogą być określone ilości detali i półwyrobów przypadające na jednostkę wyrobu gotowego oraz ilości detali (materiałów, surowców) przekazywanych do kolejnych operacji dr inż. Albert Sadowski [www.produsoft.pl]

Produkcja recepturowo - przepływowa Rodzaj produkcji, dla którego : definiowane są receptury, określające przybliżony skład materiałowy wyrobów gotowych (półwyrobów), rzeczywiste dokładne określenie zużycia surowca odbywa się w sposób adaptacyjny w trakcie wykonywania procesu technologicznego dr inż. Albert Sadowski [www.produsoft.pl]

Produkcja recepturowo - przepływowa Charakterystyczne cechy: technologia produkcji, czyli sekwencja operacji technologicznych zdefiniowana jest przez określenie sposobu przepływu surowca przez kolejne etapy obróbki, kolejność etapów jest ściśle określona, stad precyzyjnie określone są tzw. kierunki przepływu (stad pochodzi nazwa rodzaju produkcji – produkcja przepływowa), ilości surowca przekazywanego do kolejnych etapów obróbki –jego rzeczywiste zużycie – pobierane są w trakcie procesu produkcji jako wskazania urządzeń pomiarowych (wagi elektroniczne, przepływomierze, czytniki kodów kreskowych). dr inż. Albert Sadowski [www.produsoft.pl]

Kryterium złożoności procesu Proces wytwórczy prosty - proces produkcyjny wyrobu prostego, czyli pojedynczej części (elementu), przy założeniu, że jest on wykorzystywany w obrębie tego samego rodzaju technologii, czyli w obrębie tej samej fazy technologicznej Proces wytwórczy złożony - proces produkcji wyrobu wykonanego w obrębie dwóch lub więcej rodzajów technologii, czyli w obrębie dwóch lub więcej faz technologicznych

Najczęściej stosowane jednostki energetyczne

Paliwo umowne (p.u.) jest odpowiednikiem węgla o wartości opałowej 7000 Kcal (29,3 MJ kg) (do niedawna powszechnie używana jednostka przeliczeniowa w Polsce). Dla paliw ciekłych i stałych ilość paliwa umownego (Bpu) oblicza się ze wzoru, (kg): gdzie: B - ilość paliwa rzeczywistego, kg Qrz - wartość opałowa paliwa rzeczywistego, MJ/kg. Dla paliw gazowych ilość paliwa umownego wynosi (kg) V - ilość paliwa rzeczywistego, m3 Qrz - wartość opałowa paliwa rzeczywistego, MJ/ m3

Ekwiwalent oleju (o.e.) jest odpowiednikiem oleju o wartości opałowej 10000 Kcal (41,86 MJ/kg): gdzie: B - ilość paliwa rzeczywistego, kg Qrz - wartość opałowa paliwa rzeczywistego, MJ/kg.

Energetyczne ekwiwalenty odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii

Równowartość poszczególnych jednostek energetycznych

Nazwy i symbole krotności jednostek