Koszty społeczne chorób psychicznych Przekształcenia opieki psychiatrycznej Andrzej Kowal Specjalistyczny Szpital im. J. Babińskiego Katarzyna Kissimova-Skarbek Uniwersytet Jagielloński 

Koszty społeczne chorób psychicznych przedstawiane są w dwóch formach Zasobów wykorzystanych lub utraconych (wyrażonych w jednostkach pieniężnych)   Utraconych lat życia z powodu przedwczesnych zgonów lub niesprawności spowodowanych chorobami psychicznymi (wyrażonych w jednostkach czasu)

Koszty ekonomiczne dla społeczeństwa Trudne do pomiaru Mierzalne komponenty: Koszty opieki medycznej i społecznej Utrata zatrudnienia Zredukowana produktywność Wpływ na rodzinę i opiekuna pacjenta Poziom przestępczości i bezpieczeństwa Negatywny wpływ dla gospodarki przedwczesnych zgonów

Koszty ekonomiczne dla społeczeństwa (c.d.) Policzone w niektórych krajach: W Stanach Zjednoczonych - zagregowane roczne koszty chorób psychicznych stanowią około 2,5% PKB. b) W Europie: jako % wydatków na opiekę zdrowotną w Holandii - 23,2% w Wielkiej Brytanii – 22%

Obciążenie jakie stanowią choroby psychiczne Specyficzną formą kosztów społecznych to obniżenie stanu zdrowia.   Zazwyczaj mierzone przy pomocy wskaźników umieralności i chorobowości / zapadalności. Odpowiednie dla chorób powodujących zgony lub kończące się pełnym wyzdrowieniem. Dla chorób przewlekłych i powodujących niesprawności takich jak choroby psychiczne – wskaźniki te mają poważne ograniczenia przy ocenie wpływu na społeczeństwo.

Utracone lata życia - Metoda W ostatnich latach wiele badań koncentrowało się na oszacowaniu bardziej uniwersalnych jednostek pomiaru efektów programów zdrowotnych umożliwiających ich porównywanie oraz uwzględniających nie tylko stratę lat życia z powodu przedwczesnych zgonów ale również i jakość życia. Jedną z metod w ocenie niesprawności jakie choroby powodują jest podejście Banku Światowego i WHO opracowanego w ramach badania: Global Burden of Disease (GBD) Disability-Adjusted Life Year (DALY) (stracone lata życia z uwzględnieniem niesprawności) - miara obciążenia chorobowego społeczeństwa w jednostkach czasu.

DALY jest kombinacją dwóch pomiarów: - strat potencjalnych lat życia z powodu przedwczesnych zgonów (YLL - skrót od angielskiej nazwy miary: Years of Life Lost),   - strat lat w zdrowiu z powodu niesprawności wywołanych chorobą lub urazem (YLD - skrót od angielskiej nazwy miary: Years Lived with Disability). Ważną zaletą jednostek DALY jest stworzenie możliwości pomiaru utraty zdrowia z powodu wszystkich przyczyn (choroby i urazy), według grup wiekowych, płci oraz regionów.

Potrzebne dane do wyliczenia YLL: - wiek nastąpienia zgonu,   - ilość zgonów w danym wieku, - spodziewana długość życia w momencie nastąpienia zgonu.

Potrzebne dane do wyliczenia YLD: - wiek nastąpienia nowego przypadku zachorowania,    - czas trwania choroby,     - wagi niesprawności (% redukcji sprawności w porównaniu do normalnego dla danego wieku stanu zdrowia). Wagi należy rozumieć w następujący sposób: przykładowo, waga 0,22 oznacza, że rok życia z daną niesprawnością powoduje utratę 22% czasu danego roku (czyli ok. 2.5 miesiąca).

Utracone lata życia W 1993 roku zostało ocenione przez Harvard School of Public Health we współpracy z Bankiem Światowym i WHO obciążenie społeczeństw świata schorzeniami.   W 1990 roku choroby neuropsychiatryczne stanowiły 10,5% wszystkich utraconych DALY na świecie. W 2000 roku wyniki opublikowane w Raporcie WHO 2001 wskazują iż stanowiły one już 12,3% wszystkich utraconych DALY. Analiza trendów wskazuje na radykalny wzrost tego obciążenia w roku 2020 - 15%.

Obciążenie jakie stanowią choroby neuropsychiatryczne jako procent obciążenia wszystkich chorób Świat 2000 rok

Obciążenie jakie stanowią choroby neuropsychiatryczne jako procent obciążenia wszystkich chorób Europa 2000 rok

(mężczyźni - 52% ; kobiety - 48% wszystkich straconych DALY) Polskie badanie: Obciążenie jakie stanowią depresja i schizofrenia (1995 rok): W 1995 roku w Polsce blisko 595 000 DALY były stracone z powodu depresji i schizofrenii. Stanowiło to ponad 15,8 % wszystkich utraconych w 1995 roku w Polsce DALY z powodu wszystkich chorób, urazów i zatruć.   496 013 DALY (co stanowiło 13,2% wszystkich DALY w Polsce) były stracone z powodu depresji, w tym: (mężczyźni - 40%; kobiety - 60% wszystkich straconych DALY) 92% całkowitej ilości straconych DALY (u mężczyzn 82% oraz 98% u kobiet) była z powodu niesprawności. 98 233 DALYs były stracone z powodu zgonów i niesprawności spowodowanych schizofrenią, z tego 95% z powodu niesprawności. (mężczyźni - 52% ; kobiety - 48% wszystkich straconych DALY)

Polskie badanie (1995 rok) (c.d.): Opracowanie efektywnych programów prewencji wydaje się uzasadnione.   Najważniejsze priorytety wykryte w badaniu mogą być pomocne przy ustalaniu przyszłych potrzebnych zasobów w opiece zdrowotnej i społecznej.

Podsumowanie 1) Badanie kosztów choroby - pozwala wykryć potencjalne korzyści z wprowadzenia efektywnych programów zdrowotnych w kategoriach zasobów i wydatków możliwych do zaoszczędzenia. 2) Badanie utraconego okresu życia - nie tylko wskaźniki umieralności powinny być uwzględniane w tworzeniu polityki zdrowotnej i planowania finansowego. Niesprawność populacji jest również ważnym czynnikiem, szczególnie w chorobach nie prowadzących do fatalnych konsekwencji.