Zjawisko przemocy w rodzinie wyzwaniem dla szkoły Centrum Arrupe 2008

Przemoc wobec dzieci to nie tylko używanie wobec nich siły fizycznej Dzieci są krzywdzone także poprzez zaniedbanie zaniedbanie agresje werbalne agresje werbalne kary mające charakter zemsty kary mające charakter zemsty przemoc, jakiej są świadkami przemoc, jakiej są świadkami

DZIECI ZANIEDBANE brak posiłków brak posiłków brak pomocy lekarskiej w chorobie brak pomocy lekarskiej w chorobie brak zainteresowania dzieckiem brak zainteresowania dzieckiem brak zasad i dyscypliny lub niekonsekwencja wobec ustaleń brak zasad i dyscypliny lub niekonsekwencja wobec ustaleń nie okazywanie uczuć oraz brak pozytywnych komunikatów nie okazywanie uczuć oraz brak pozytywnych komunikatów pozostawianie dzieci przez długi czas bez opieki pozostawianie dzieci przez długi czas bez opieki

DZIECI ZAKRZYCZANE krzyczenie krzyczenie niesłuchanie racji dziecka niesłuchanie racji dziecka poniżanie poniżanie narzekanie narzekanie wygórowane oczekiwania wygórowane oczekiwania szantażowanie szantażowanie cynizm, sarkazm i podteksty cynizm, sarkazm i podteksty

OFIARY ZEMSTY groźby – ja ci pokażę! groźby – ja ci pokażę! stosowanie kar nieadekwatnych do przewinienia stosowanie kar nieadekwatnych do przewinienia karanie milczeniem, obrażaniem się karanie milczeniem, obrażaniem się przypominanie win sprzed lat (brak przebaczenia) przypominanie win sprzed lat (brak przebaczenia)

ŚWIADKOWIE PRZEMOCY pozwalanie na oglądanie przemocy w telewizji pozwalanie na oglądanie przemocy w telewizji przemoc pomiędzy rodzicami przemoc pomiędzy rodzicami zabieranie dzieci w miejsca awantur, bijatyk i pijaństwa zabieranie dzieci w miejsca awantur, bijatyk i pijaństwa

Często nie możemy zmienić sytuacji w rodzinie możemy jednak zapewnić dzieciom i młodzieży miejsce, w którym poczują się bezpieczne i odbudują poczucie własnej wartości.

Takim miejscem odtruwania z przemocy oraz kształtowania pogodnego, wartościowego życia może być szkoła JAK to zrobić?

Poprzez kształtowanie tzw. programu ukrytego szkoły DEFINICJA programu ukrytego "Ukryty program" to wszystko, czego uczniowie uczą się, co poznają i czego doświadczają w szkole, a co jest poza oficjalnym programem nauczania, poza oficjalnymi celami nauczania, poza tym, czego świadomie chce nauczyć nauczyciel, a co jest niezmiernie ważne dla całościowego rozwoju ucznia. "Ukryty program" to wszystko, czego uczniowie uczą się, co poznają i czego doświadczają w szkole, a co jest poza oficjalnym programem nauczania, poza oficjalnymi celami nauczania, poza tym, czego świadomie chce nauczyć nauczyciel, a co jest niezmiernie ważne dla całościowego rozwoju ucznia.

Przykłady ukrytej przemocy w szkole demonstrowanie władzy przez nauczyciela, straszenie jedynką, dyrektorem, niezdaniem matury, nieuzyskaniem promocji do następnej klasy demonstrowanie władzy przez nauczyciela, straszenie jedynką, dyrektorem, niezdaniem matury, nieuzyskaniem promocji do następnej klasy pozbawianie uczniów prawa do własnego zdania na temat nauczanych treści pozbawianie uczniów prawa do własnego zdania na temat nauczanych treści zredukowanie celów wychowawczych do posłuszeństwa i dyscypliny zredukowanie celów wychowawczych do posłuszeństwa i dyscypliny wyróżnianie niektórych uczniów i dyskryminowanie innych wyróżnianie niektórych uczniów i dyskryminowanie innych

Działania kształtujące pozytywny program ukryty udzielanie częstych pochwał uczniom i rodzicom udzielanie częstych pochwał uczniom i rodzicom przedstawianie trudnych sytuacji w świetle wartości przedstawianie trudnych sytuacji w świetle wartości opowiadanie historii z życia nauczycieli i uczniów, które podkreślają ich wartość opowiadanie historii z życia nauczycieli i uczniów, które podkreślają ich wartość inspirowanie i organizowanie przedsięwzięć integrujących różne środowiska inspirowanie i organizowanie przedsięwzięć integrujących różne środowiska wspólne świętowanie sukcesów nauczycieli i uczniów, radowanie się z osiągnięć innych wspólne świętowanie sukcesów nauczycieli i uczniów, radowanie się z osiągnięć innych

Działania kształtujące pozytywny program ukryty mniejsze przywiązywanie wagi do ocen a większe do sukcesów mniejsze przywiązywanie wagi do ocen a większe do sukcesów humor i umiejętność radosnego podchodzenia do obowiązków humor i umiejętność radosnego podchodzenia do obowiązków konsekwentne karanie takich postaw uczniów, które uwłaczają godności innych konsekwentne karanie takich postaw uczniów, które uwłaczają godności innych (nauczyciel musi być przewidywalny) posiadanie na piśmie i konsekwentne realizowanie swojego edukacyjnego credo posiadanie na piśmie i konsekwentne realizowanie swojego edukacyjnego credo

Działania kształtujące pozytywny program ukryty troska o kulturę języka, schludny strój, wygląd sali lekcyjnej (nadanie jej ducha, tożsamości) troska o kulturę języka, schludny strój, wygląd sali lekcyjnej (nadanie jej ducha, tożsamości) (klasowy herb, hymn…) obecność wychowawcy w ważnych momentach życia ucznia (na przykład: obecność na rodzinnym pogrzebie) obecność wychowawcy w ważnych momentach życia ucznia (na przykład: obecność na rodzinnym pogrzebie) promowanie osób znaczących (na przykład: pani Ula z biblioteki) promowanie osób znaczących (na przykład: pani Ula z biblioteki) promowanie pracy zespołowej gdzie każdy jest niezbędny do wykonania zadania (nagradzanie solidarności) promowanie pracy zespołowej gdzie każdy jest niezbędny do wykonania zadania (nagradzanie solidarności) angażowanie uczniów w negocjacje w konfliktach angażowanie uczniów w negocjacje w konfliktach uczenie wrażliwości na potrzeby innych i bycie społecznym adwokatem rodziny ucznia uczenie wrażliwości na potrzeby innych i bycie społecznym adwokatem rodziny ucznia (na przykład: wspólna troska o osoby niepełnosprawne w szkole)

bibliografia Janusz Lenkiewicz, Czym są ukryte programy szkoły?, Edukacja i dialog, nr 6, Janusz Lenkiewicz, Czym są ukryte programy szkoły?, Edukacja i dialog, nr 6, Magdalena Karkowska, Przemoc w szkole, Edukacja i dialog, nr 6, Magdalena Karkowska, Przemoc w szkole, Edukacja i dialog, nr 6, Dorota Turska, Skuteczność ucznia. Od czego zależy skuteczna realizacja wymogów edukacyjnych, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Dorota Turska, Skuteczność ucznia. Od czego zależy skuteczna realizacja wymogów edukacyjnych, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Marcin J. Sochocki, Ukryty program szkoły, Remedium, nr 7-8, Marcin J. Sochocki, Ukryty program szkoły, Remedium, nr 7-8, Philip Jackson, Life in the classroom, New York Philip Jackson, Life in the classroom, New York 1968.