Chemia – z czego składa się materia? (Na podstawie : Globus - Naturfag 7) Chemia – z czego składa się materia?

Co to jest chemia? Chemia to nauka badająca naturę i własności substancji, a zwłaszcza przemiany tych substancji, gdy się je ze sobą zmiesza. Chemia to nieodłączny element naszego życia.

Atom Atom jest współcześnie podstawowym pojęciem w chemii Pojęcie atomu zostało wprowadzone przez filozofa greckiego Demokryta z Abdery (460–370 p.n.e.). Głosił on, że materia zbudowana jest z małych, niepodzielnych cząstek poruszających się w próżni – atomów (atomos – gr.: „niepodzielny”). W XIX wieku nastąpił ogromny postęp w rozwoju teorii atomistycznej. Odkrycie elektronu, określenie jego masy i ładunku oraz odkrycie promieniotwórczości obaliły pogląd, że atom jest niepodzielny. Cała materia składa się z atomów

Budowa atomu Atom składa się z jądra atomowego (atomkjerne) i elektronów, które krążą wokół niego, jak planety wokół Słońca W jądrze atomowym znajdują się protony i neutrony elektron proton neutron jądro

Pierwiastki (grunnstoff) Wszystkie pierwiastki są zbudowane z atomów Pierwiastek to zbiór atomów, które są jednakowe i mają te same właściwości Istnieje ponad 100 pierwiastków Najpowszechniejszym pierwiastkiem we Wszechświecie jest wodór (hydrogen) Każdy pierwiastek posiada nazwę i symol chemiczny

Przykłady pierwiastków H – wodór (hydrogen) Fe – żelazo (jern) Cl – chlor (klor) Al – glin (aluminium) O – tlen (oksygen) He – hel (helium) C – węgiel (karbon) N – azot (nitrogen)

Układ okresowy pierwiastków (periodesystemet)

Cząsteczka (molekyl) Cząsteczka to grupa atomów, które są trwale połączone ze sobą wiązaniami chemicznymi Np. Cząsteczka wody składa się z 2 atomów wodoru i 1 atomu tlenu: H2O Woda składa się z wielu cząsteczek wody

Cząsteczka wody: H2O O H H

Cząsteczka metanolu: CH3OH

Stany skupienia materii Substancje, z których zbudowane są ciała mogą występować w trzech podstawowych stanach skupienia (tre tilstander): Stałym (fast stoff) - trudno zmienić objętość i kształt Ciekłym (væske) - trudno zmienić objętość, a kształt łatwo Gazowym (gass) - łatwo zmienić objętość i kształt

Reakcja chemiczna (kjemisk reaksjon) Reakcja chemiczna to proces przemiany. Podczas reakcji chemicznej jedne substancje są przekształcane w inne substancje. Np. gdy żelazo jest mokre, to rdzewieje. Dzieje się to na skutek reakcji żelaza z tlenem w powietrzu. Nowa substancja, która powstaje to rdza, czyli tlenek żelaza.

Równanie reakcji chemicznej Jak powstaje woda? 2 H2 + O2 2H2O Spalanie metanu: CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O

Na podstawie: E. Beitnes Johansen, E. Steineger GLOBUS: Naturfag 7, Cappelen Damm AS, 2008