Defragmentacja dysku Jednym z kluczowych czynników wydajności operacji wejścia/wyjścia jest poziom fragmentacji plików. Fragmentacja oznacza zapisywanie plików nie w jednym miejscu na dysku, ale w wielu oddalonych od siebie miejscach. Możesz jej uniknąć tylko wtedy, gdy pliki nie zmieniają rozmiaru oraz wtedy, gdy nie usuwasz żadnych danych. Jest to mało prawdopodobne. Jeśli żywot pliku na twoim dysku jest krótki, fragmentacja danych czeka cię szybciej niż się spodziewasz. Przyczyna fragmentacji danych jest oczywista. Operacje wykonywane na plikach to nie tylko odczytywanie, ale także zapisywanie i usuwanie. Odczytywanie nie powoduje fragmentacji, natomiast pozostałe operacje - tak. Jeśli zapisujesz plik o wielkości 23 KB, zajmuje on jeden lub kilka klastrów. Liczba klastrów zajętych przez plik zależy od rozmiaru jednostki alokacji. Jeśli wolumin ma system plików NTFS i rozmiar 40 GB, klaster prawdopodobnie będzie miał 4 KB.

W takim wypadku plik jest zapisany w sześciu jednostkach alokacji. W woluminach z dużą ilością wolnego miejsca plik powinien zająć sześć sąsiadujących klastrów. Jeśli utworzysz nowy dokument, system może zapisać go bezpośrednio za poprzednim plikiem. Co się wydarzy, jeśli wrócisz do pierwszego pliku i umieścisz w nim kolejne 20 KB danych? Gdy Windows nie będzie mógł zachować ciągłości pliku, kolejne klastry zostaną przydzielone w wolnym, oddalonym miejscu woluminu. Inną przyczyną nieciągłości danych jest częste usuwanie plików. Oczywiście w miejscach zwolnionych przez skasowane pliki mogą zostać zapisane nowe, ale o szczelnym wypełnieniu luk nie ma mowy. Warto pamiętać, że system plików NTFS radzi sobie z fragmentacją lepiej niż FAT. Niestety, przy intensywnym korzystaniu z dysku po pewnym czasie i tak dojdzie do rozproszenia danych.

Narzędzia do defragmentacji Fragmentacja danych jest zjawiskiem naturalnym. Jeśli nastąpi, wystarczy sięgnąć do wbudowanego w Windows XP odpowiedniego narzędzia i przeprowadzić defragmentację. Porządkowanie danych możesz rozpocząć od uruchomienia Eksploratora dysków i zaznaczenia woluminu, który chcesz poddać defragmentacji, np. D:. Następnie z menu Plik wybierz polecenie Właściwości. W oknie właściwości partycji D: zaznacz kartę Narzędzia i kliknij przycisk Defragmentuj. Innym sposobem uruchomienia przystawki Defragmentator dysków jest zaznaczenie obiektu Mój komputer i wybranie z menu podręcznego opcji Zarządzaj. W przystawce Zarządzanie komputerem należy wskazać folder Defragmentator dysków. Sposobów rozpoczęcia defragmentacji jest jeszcze kilka - wybierz ten, który odpowiada ci najbardziej. Na koniec warto wspomnieć, że jeśli chcesz przeprowadzić defragmentację za pomocą plików wsadowych, możesz skorzystać z narzędzia wiersza poleceń, DEFRAG.

Defragmentacja może zająć systemowi nawet kilka godzin, dlatego zanim rozpoczniesz porządkowanie woluminu, sprawdź, czy jest to konieczne. W Defragmentatorze dysków kliknij przycisk Analizuj. System zweryfikuje poziom fragmentacji woluminu i wyświetli zalecenia. Jeśli chcesz zobaczyć szczegółowy wynik analizy, kliknij przycisk Wyświetl raport. Zobaczysz statystykę fragmentacji oraz listę plików najbardziej rozproszonych po woluminie. Rozpoczęcie defragmentacji jest bardzo proste. Po kliknięciu przycisku Defragmentuj system Windows przeprowadza optymalizację, co w zależności od rozmiaru woluminu może długo trwać. W czasie działania defragmentatora na pasku stanu są wyświetlane informacje o bieżących działaniach i postępie operacji. Na zakończenie wyświetlany jest kolejny raport, tym razem podsumowujący zrealizowaną defragmentację. Pamiętaj, że optymalizację woluminu może przeprowadzić wyłącznie użytkownik z uprawnieniami administratora Windows.