Śląskie Megalopolis -liczenie kapitałów Marek S. Szczepański Weronika Ślęzak-Tazbir Grzegorz Gawron Śląskie Megalopolis -liczenie kapitałów Kapitały społeczne i kulturowe miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia” Katowice 19-20 listopada 2009 r.

Cele, problematyka i konstrukcja wystąpienia uogólniona refleksja nad kapitałem i jego odmianami oraz sposobami kwantyfikacji; kapitały w megalopolis, czyli organizacjach przestrzenno-społecznych stanowiących (obok miast globalnych, państw narodowych, wielkich regionów i TNC) pierwszoplanowych aktorów na politycznej, gospodarczej i kulturalnej scenie systemu światowego; kontrapunkt empiryczny w postaci śląskiego megalopolis;

Megalopolis (z gr. megalo- = 'wielko-', polis – 'miasto') - najwyższa forma aglomeracji, skupisko szybko rozwijających się miast milionowych, połączonych wraz z dużą liczbą ośrodków mniejszych, leżących pomiędzy nimi, w jeden wielki organizm miejski; termin megalopolis autorstwa Jean’a Gottmann’a (1957) początkowo stosowany był dla określenia korytarza ekonomicznego rozciągającego się na linii Boston-Nowy Jork-Waszyngton; w dzisiejszym świecie wzrost gospodarczy pobudzają nie całe państwa, a tylko ich fragmenty – dynamiczne regiony, transnarodowe, transterytorialne, współczesne wersje oryginalnych megalopolis;

Potencjał megalopolis według Richarda Floridy (autora mapy współczesnych megalopolis) gospodarkę zdominowało około 20 megalopolis – połowa z nich znajduje się w Stanach Zjednoczonych, reszta rozsiana jest po całym świecie. granice megaregionów wyznaczają dane demograficzne i ekonomiczne oraz miejskie światła, których nagromadzenie widać na nocnych zdjęciach satelitarnych Ziemi. 20 megalopolis: zaledwie 10 % światowej populacji, czyli około 660 mln mieszkańców, odpowiada za 50 % aktywności gospodarczej świata. W obrębie tych 20 megaregionów powstaje 75% wszystkich innowacji.

Mapa światła na Ziemi

Mapa światła na Ziemi

Przykłady światowych megalopolis Najsilniejszym ekonomicznie megalopolis jest obszar między Bostonem i Waszyngtonem (BosWash, także Bosnywash). Populacja wynosi 55 milionów, co stanowi 17 % wszystkich Amerykanów. Wielkość gospodarki regionu - 2,5 biliona dolarów, co sprawia, że jest on czwartą gospodarką świata - większą niż Francja czy Wielka Brytania. Trzy dalsze centra amerykańskiej gospodarki rozciągają się nawet poza granice kraju. Tzw. So-Cal biegnie od Los Angeles do San Diego, a następnie przekracza granicę meksykańską i kończy się w Tijuanie. Tor-Buff-Chester rozciąga się od Toronto do Rochester. Cascadia od Portland w Oregonie do Vancouver. Nippon-Megalopolis najsilniej zurbanizowany obszar Japonii i największy pod względem liczby ludności region miejski w świecie (45 tys. km2, ok. 80 mln mieszk.). Obejmuje wielkie regiony metropolitalne: Tokio–Jokohama, Osaka–Kōbe–Kioto, aglomeracje: Nagoi, Kitakiusiu i gł. okręgi przem. (Keihin, Hanshin) - wytwarzające 75% krajowej wartości produkcji przemysłowej. megalopolis brazylijskie- São Paulo i Rio de Janeiro - Nova Iguaçu - skupia na obszarze około 165 tys. km kw. prawie 34,5 mln mieszkańców.

Nippon-Megalopolis

Megalopolis europejskie największe europejskie megalopolis obejmuje obszar czterech krajów: Holandii, Belgii, Niemiec i Francji; od Barcelony po Marsylię rozciąga się południowy obszar ekonomiczny Europy, przyciągający ludzi i firmy konkurencyjnymi kosztami i śródziemnomorskim stylem życia;

Śląskie megalopolis – pierwsze przybliżenie Metropolia Górnośląska powierzchnia - 1.468 km2 ludnośc w tys. – 2.000.000 ludnośc na 1 km2 – 1.620 osób Niemcy – Zagłębie Ruhry powierzchnia – 4.435 km2 ludność w tys. – 5.317.565 ludność na 1 km2 – 1.200 osób Francja – Nord-Pas-De-Calais powierzchnia – 12.414 km2 ludność w tys. – 4.026.000 ludność na 1 km2 – 326 osób Trójmiasto Poznań Warszawa Łódź Wrocław Ukraina – Donbas powierzchnia – 26.517 km2 ludność w tys. – 1.566.000 ludność na 1 km2 – 2737 osób Metropolia Górnośląska Kraków

Liczenie kapitałów kapitał ludzki (human capital) – umiejętności pojedynczych ludzi, ich skumulowana wiedza, zdolność do podejmowania pracy, stan zdrowia; kapitał społeczny (social capital) – zdolność i gotowość do kooperacji między ludźmi, do kompromisu, dialogu, społecznej wiarygodności i zaufania społecznego; kapitał przyrodniczy – jakość wody, powietrza, ziemi, stopień zanieczyszczenia, poziom hałasu, atrakcyjność ekologiczna; kapitał infrastrukturalny – istniejąca sieć drogowa i transportowa, układ komunikacyjny, infostrady; kapitał finansowy – jego istnienie warunkuje, z jednej strony rozbudowę pozostałych kapitałów, z drugiej - poziom kapitałów przekłada się na ilość i jakość zaangażowanych w rynek pieniędzy;

Górnośląski Związek Metropolitalny w skali województwa śląskiego

183,8 58,8 128,3 188,4 71,1 196,7 54,4 113,3 221,3 143,9 309,6 95,2 75,0 129,5

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto (zł) 2480 3088 2395 2804 2584 3146 2381 2493 2524 2510 3727 3230 2423 2766

Uczelnie publiczne i niepubliczne (wraz z placówkami filialnymi) 1 2 5 3 2 3 1 2 3 4 3 1 1 9 14 1 1 publiczne niepubliczne 1

Mieszkania oddane do użytku w 2008 roku (na 1 tys. mieszkańców) 328,4 406,7 443,3 402,5 399,3 457,6 394,9 Liczba mieszkań na 1 tys. mieszkańców

Pracownicy medyczni na 10 tys. mieszkańców 1 zakład opieki zdrowotnej 2749 2019 1628 1810 3548 3048 3141 Liczba mieszkańców na 1 zakład opieki zdrowotnej

2 1 2 1 4 1 1 1 4 1 2 3 5 2 1 2 5 2 1 1 2 7 7 1 7 1 1 Kina Teatry Opera Filharmonie Muzea i galerie sztuki 1 1

Ranking metropolii – NORDEA METROX.2008

Niech żyją giganci, czyli dokąd zmierza śląskie megalopolis? wskaźniki makro i mikroekonomiczne oraz doświadczenia innych megaregionów pozwalają wysnuć przypuszczenia, że o przyszłości Polski decydować będą dwie konurbacje, czyli miejskie giganty powiązane ze sobą siecią dróg i biznesów: dziesięciomilionowa konurbacja śląsko- krakowsko-ostrawska i czteromilionowa warszawsko-łódzka

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ