ZBIOROWE ZATRUCIA POKARMOWE W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2004 ROKU. mgr Adam Kosek - kierownik Odziału Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie.

W 2004 roku w województwie małopolskim wystąpiło 60 zbiorowych zatruć i zakażeń pokarmowych, w tym 19 ognisk dwu i trzyosobowych objętych obowiązkiem rejestracji i opracowywania od II półrocza. W I półroczu oraz w latach poprzednich rejestrowano wyłącznie ogniska liczące co najmniej 4 osoby. We wszystkich ogniskach łącznie chorowało 789 osób, w tym 252 dzieci w wieku do lat 14 (32% ogółu chorych). Hospitalizacji wymagało 239 osób tj. 30% chorych, w tym 88 dzieci w wieku do lat 14 lat (36% wszystkich chorych dzieci w ogniskach). Zanotowano 1 zgon wywołany pałeczkami Salmonella enteritidis w Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży w Jordanowie (47 letnia kobieta z wadą serca i głębokim upośledzeniem umysłowym).

Zbiorowe zatrucia miały miejsce na terenie większości powiatów Zbiorowe zatrucia miały miejsce na terenie większości powiatów. Najwięcej ognisk zgłoszono na terenie: * powiatu krakowskiego (10), * bocheńskiego (8), * nowotarskiego i oświęcimskiego (7), * tarnowskiego (6), * suskiego (5). W pozostałych powiatach wystąpiły pojedyncze ogniska.

Największe 4 epidemie miały etiologię wirusową Największe 4 epidemie miały etiologię wirusową. W Zakładach Materiałów Ogniotrwałych „Vesuvius” w Skawinie w pow. krakowskim zachorowało 82 pracowników korzystających z zakładowej stołówki. Przyczyną zachorowań były Norowirusy. W Górnośląskim Ośrodku Rehabilitacji Dzieci (GORD) w Rabce w powiecie nowotarskim w ciągu roku zanotowano 2 ogniska. W miesiącach od czerwca do lipca chorowało łącznie 59 dzieci, w grudniu epidemia objęła 42 dzieci. Przyczyną letniej epidemii w GORD były Norowirusy, natomiast zimowej - Rotawirusy. W Domu Wczasowym „Giewont” w Murzasichlu w pow. tatrzańskim Norowirusy i Rotawirusy spowodowały zachorowania 53 dzieci.

Nie zdołano ustalić przyczyny zatrucia obejmującego 49 uczestników wycie-czki szkolnej ze Stalowej Woli zakwaterowanych w Szczawnicy. Połowa ognisk wystąpiła w okresie wakacji: w lipcu (12) i w sierpniu (19). W maju doszło do 9 zbiorowych zatruć, w czerwcu i wrześniu do 6. Więcej zatruć wystąpiło na wsi (34) niż w mieście (26). W obiektach żywienia zbiorowego miało miejsce 19 zatruć (488 chorych) w tym 6 wystąpiło podczas wycieczek szkolnych, 5 – na koloniach, półkoloniach i obozach. W gospodarstwach domowych zarejestrowano 41 zatruć (301 chorych), w tym 11 dotyczyło rodzinnych przyjęć (weselnych – 3, komunijnych -3, z okazji chrztu – 2, innych - 3).

Czynnikiem etiologicznym w 32 zatruciach były odzwierzęce pałeczki Sal-monella. Dominowała Salmonella enteritidis (28 ognisk). Pojedyncze ogniska (4) spo-wodowane były przez inne czynniki bakteryjne: Klebsiella pneumoniae (1), Escherichia coli (2) i Campylobacter jejuni (1). Etiologię wirusową stwierdzono w 7 ogniskach. Były to: Norowirusy (3), Rota-wirusy (2), oraz Norowirusy + Rotawirusy (1) oraz Rotawirusy + Adenowi-rusy(1). Łącznie czynnik etiologiczny zidentyfikowano w 43 zatruciach. W 17 - etiologii nie zdołano ustalić.

Potrawy odpowiedzialne za zatrucia (nośniki zatrucia) ustalono w 26 ogniskach. Były to potrawy słodkie z dodatkiem surowych jaj (9), potrawy mięsne (9), sałatka jarzynowa z majonezem własnego wyrobu (1), ser żółty własnego wyrobu (1). Do zatrucia doszło również po spożyciu kaszanki i kiełbasy zakupionych w sklepie, a nielegalnie wprowadzonych do obrotu. Do pozostałych zatruć doszło po spożyciu innych, różnych potraw.

W 34 ogniskach potrawy wywołującej zatrucie nie zdołano ustalić W 34 ogniskach potrawy wywołującej zatrucie nie zdołano ustalić. Źródło zakażenia wykryto w 15 ogniskach (jaja-12, mięso mielone-1, pasztet 1, kiełbasa-1). Potwierdzenie laboratoryjne przyczyny zatrucia uzyskano w 13 przypadkach (źródło –2, nośnik-9, źródło+nośnik-3).

Analiza przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych wykazała, że najczęstszymi przyczynami zatruć było: - nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny przy przygotowywaniu posiłków, - nieznajomość zasad przechowywania żywności i jej ochrony przed zanieczyszczeniem mikrobiologicznym, - używanie do celów konsumpcyjnych skażonej bakteriologicznie wody zaopatrywanie się w żywność z nieznanych /niepewnych/ źródeł, - nieznajomość zasad zdrowego i bezpiecznego żywienia.

Poprawa sytuacji epidemiologicznej zbiorowych zatruć i zakażeń pokarmowych wymaga: - lepszej współpracy lekarzy z inspekcją sanitarną – tylko bezzwłoczne zgłoszenie zachorowań pozwala na szybkie podjęcie działań przeciwepidemicznych - poprawy skuteczności dochodzeń epidemiologicznych prowadzonych przez Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych - poszerzenia zakresu rutynowej diagnostyki laboratoryjnej w ogniskach zbiorowych zatruć - współdziałania inspekcji sanitarnej z inspekcją weterynaryjną - stałej edukacji społeczeństwa w zakresie zasad bezpiecznego postępowania z żywnością oraz zasad zdrowego żywienia.

Dziękuję za uwagę