Fotografie: Fotolia.com Rysunki: Lidia Nowak-Chomicz

Nasza planeta Ziemia jest bardzo stara - liczy ponad 4,5 mld lat Nasza planeta Ziemia jest bardzo stara - liczy ponad 4,5 mld lat. To wszystko, co zdarzyło się przed najwcześniejszymi wydarzeniami, które zaczęli opisywać ludzie, czyli przed historią, naukowcy nazwali PREHISTORIĄ. Jest to okres liczący miliardy lat, w czasie których na naszej planecie zachodziły różne zmiany. Gdybyśmy znaleźli się w maszynie czasu i mogli wyruszyć w podróż do przeszłości, zobaczylibyśmy, jak zmieniały się gatunki roślin i zwierząt żyjących na ziemi.

Aby łatwiej było zapamiętać, kiedy to się działo, naukowcy podzielili PREHISTORIĘ na krótsze okresy, trwające miliony lat. My porozmawiamy dzisiaj o trzech takich okresach: TRIASIE, KREDZIE i JURZE, w których żyły DINOZAURY. Najbardziej znana jest Jura, od której pochodzi tytuł filmu „Park Jurajski”. Dinozaury pojawiły się na ziemi 250 mln lat temu i żyły 195 mln lat. Nazwa dinozaur znaczy dosłownie "straszny jaszczur".

Wszystko to wiemy dzięki pracy naukowców, którzy zajmują się badaniem prehistorii i dinozaurów. Taki naukowiec to PALEONTOLOG. Zajmuje się on szukaniem i badaniem śladów z okresu prehistorii. Mogą to być: kości dinozaurów lub skamieliny małych zwierząt, owadów, roślin. Aby je odnaleźć, trzeba kopać w ziemi lub nurkować w morzu, choć czasem przypadkiem można odnaleźć kość dinozaura na przykład podczas budowy domu.

Dzięki skamielinom i kościom wiemy, jak wyglądały dinozaury, oraz inne zwierzęta i rośliny z dawnych epok.

Szkielety dinozaurów znajdowano już bardzo dawno. Odkrywanie szkieletów dinozaurów to niezwykle długa, żmudna praca. Paleontolog posługuje się różnymi narzędziami: dłutami i kilofami do rozbijania skał, pędzelkiem do czyszczenia kości i mikroskopami oraz komputerami do ich badania. Podczas wykopywania kości musi być bardzo ostrożny, aby ich nie uszkodzić.

Podczas badania paleontolog mierzy, waży, ogląda i opisuje każdą kosteczkę. Następnie składa kości jak puzzle i łączy je ze sobą, by można było zobaczyć złożony szkielet w muzeum.

Szkielet T-Rexa w Muzeum Historii Naturalnej w Chicago, źródło: Wikimedia Commons

Dinozaury były gadami lądowymi. Miały cztery kończyny - tylne były zazwyczaj dłuższe od przednich, zakończone pazurami, u niektórych gatunków przypominającymi tępe kopyta. Wszystkie nieptasie dinozaury miały ogon. Ich ciała były pokryte wodoszczelną skórą, przypominającą łuski.

Dinozaury bardzo różniły się od siebie kształtami i wymiarami.

Był jednym z największych dinozaurów Był jednym z największych dinozaurów. Miał wielką głowę, a jego paszcza była wypełniona ostrymi zębami, podobnymi do piły. Był mięsożerny. Miał bardzo małe przednie kończyny (nie większe od ludzkich rąk), zakończone dwoma palcami z krótkimi pazurami. Tylne łapy były potężne – miały 3 wielkie pazury i 1 mniejszy.

To jeden z dinozaurów płaskogłowych – jego czaszka była zakończona bardzo szerokim, kaczym dziobem. Edmontozaur był roślinożercą. Miał spłaszczony ogon, co może sugerować, że dobrze pływał.

Był większy od tyranozaura Był większy od tyranozaura. Możliwe, że był zarówno mięso- jak i rybożerny. Spinozaur miał kolczaste wyrostki na grzbiecie, tworzyły one tzw. żagiel – naukowcom nie udało się ustalić jego funkcji.

To jeden z największych i najcięższych dinozaurów. Był roślinożerny To jeden z największych i najcięższych dinozaurów. Był roślinożerny. Wyglądem przypominał żyrafę: miał wielki tułów, bardzo długą szyję i dość krótki ogon. Wykorzystując swoją długą szyję, sięgał po najwyżej rosnące liście, czego nie potrafiła większość innych roślinożerców.

Był czworonożnym roślinożercą.

Jego nazwa oznacza „szybki złodziej”, ponieważ ten dinozaur był bardzo szybkim łowcą, a zatem i mięsożercą. Liczne tropy wskazują, że poruszał się na dwóch palcach. Miał usztywniony ogon, który ułatwiał mu pokonywanie zakrętów podczas biegania.

To czworonożny roślinożerny dinozaur To czworonożny roślinożerny dinozaur. Miał opancerzone ciało z długimi kolcami wyrastającymi z szyi i barków. Był dość długi, a połowa jego długości przypadała na ogon. Jego kończyny przednie były krótsze od tylnych.

Dinozaury składały jaja pokryte twardymi skorupkami o budowie podobnej do ptasiej. Opracowano na podstawie: www.encyklopedia.dinozaury.com