Tak przejrzystości życia publicznego !

Wszyscy chcemy żyć w państwie ludzi uczciwych i szanujących prawo Wszyscy chcemy żyć w państwie ludzi uczciwych i szanujących prawo. Wielu z nas ma jednak poczucie, że Polska wciąż nie jest takim państwem. Z pewnością jedną z najpoważniejszych przeszkód na drodze do osiągnięcia tego celu jest korupcja. Należy sobie zadać pytanie: czym jest korupcja lub co to takiego „korupcja”? Postaramy się wyjaśnić Wam, co to takiego jest „korupcja”, abyście mogli dobrze zrozumieć, na czym polega problem Polski.

DEFINICJA KORUPCJI Korupcją mogą być zarówno różnorodne działania, jak również sytuacje społeczne i stosunki interpersonalne. W zachowaniach korupcyjnych zawsze mamy do czynienia z dwiema stronami: "dawcą" i "biorcą". Często przy mówieniu o łapówkach mówi się "dać coś komuś", "dać coś w zamian". Jest to więc wzajemna wymiana, oddziaływanie między osobą "otrzymującą' i "dającą". W tej relacji zawsze występuje kilka elementów: partnerzy działania, porozumienie dotyczące łapówki, przedmiot i wartość łapówki, wymiana korzyści, naruszenie normy czy też jakiegoś dobra (naruszenie normy prywatnej, dobrego imienia, własności publicznej, czy naruszenie wartości, np. uczciwości, rzetelności).

Korupcja jest patologią społeczną, czyli takim zachowaniem instytucji, czy też jakiegoś elementu systemu społecznego, który stoi w sprzeczności ze światopoglądem i systemem wartości akceptowanymi w danej społeczności.

Co to jest korupcja? Korupcja jest to nadużywanie urzędu publicznego dla korzyści prywatnych lub osobistych: łapówkarstwo, wykorzystywanie środków budżetowych i majątku publicznego dla prywatnych lub osobistych korzyści, płatna protekcja w obsadzaniu stanowisk (nepotyzm), handel wpływami, np. poparcie w wyborach lub finansowanie partii w zamian za zdobycie wpływów.

WŚRÓD PRZYCZYN KORUPCJI WYMIENIA SIĘ: Niesprawny system prawny Brak jasnych przepisów i praw, które regulowałyby działania na styku gospodarki i polityki (zwłaszcza dotyczące udzielania kredytów, zwolnień podatkowych, celnych, przetargów, prywatyzacji) Źle działająca, niesprawna administracja Motywy działania i moralność obywateli Poczucie przymusu Tańsze załatwienie sprawy Szybsze załatwienie spraw Chęć ratowania zdrowia, życia Chęć uniknięcia kary, mandatu Chęć dorobienia się, wzbogacenia Brak zasad moralnych, nieuczciwość ludzi

WŚRÓD PRZYCZYN KORUPCJI WYMIENIA SIĘ: Przyzwyczajenie do łapownictwa z czasów poprzedniego ustroju Przekonanie, że korupcja występuje we wszystkich społeczeństwach i w każdych czasach Chęć okazania wdzięczności Podnoszenie efektywności własnych działań Większa rzetelność i dokładność urzędników w załatwianiu spraw Kultura polityczna Brak kodeksów zawodowych, wskazujących właściwe zachowania i określających zakres działalności poszczególnych grup zawodowych Nieprzestrzeganie istniejących kodeksów zawodowych Gospodarka państwa Niedostatek niektórych towarów i usług.

WEDŁUG RAPORTU BANKU ŚWIATOWEGO Z 1999ROKU OBSZARY , NA KTÓRYCH WYSTĘPUJE ZAGROŻENIE KORUPCJĄ, TO: urzędy centralne, parlamentarzyści finanse partii politycznych sądy i prokuratura władze terenowe zamówienia publiczne prywatyzacja fundusze pozabudżetowe administracja podatkowa i celna koncesje i kontyngenty służba zdrowia

CZY W POLSCE JEST DOBRZE? Polska pod względem występowania korupcji została sklasyfikowana na 61 miejscu spośród 133 badanych państw. Nasz kraj uzyskał zaledwie 3.6 pkt. na 10 możliwych (gdzie 10 oznacza brak korupcji). Spośród 10 państw, które przystąpiły do Unii Europejskiej, Polska uznawana jest za kraj najbardziej skorumpowany.

MITY ZWIĄZANE Z KORUPCJĄ

1. Korupcja może być korzystna – „oliwi” niesprawną machinę urzędniczą i przyczynia się do bardzo dynamicznego rozwoju ekonomicznego NIEPRAWDA! Koszty społeczne poniesione w wyniku decyzji podjętej z przyczyn innych, niż merytoryczne, są wielokrotnie wyższe, niż ewentualne korzyści wynikające ze sprawności działania.

2. Dobra korupcja nikomu nie szkodzi – nie ma nic złego w tym, że dam kanarowi w łapę. NIEPRAWDA! System, w którym nie płacimy za bilety i od czasu do czasu wręczamy łapówkę kanarowi – niższą od przepisowej kary za jazdę na gapę – jest szkodliwy dla całego społeczeństwa, bowiem narażając na szkodę MZK (brak dochodów z biletów i kar) zmuszamy je do podnoszenia cen biletów, uniemożliwiamy modernizację pojazdów i podwyższanie pensji kierowcom i kontrolerom. Ten sam mechanizm działa w przypadku każdej korupcji np. nieuczciwie wygranych przetargów – tracimy na tym wszyscy.

Ludzie dają się korumpować, bo za mało zarabiają 3. Ludzie dają się korumpować, bo za mało zarabiają NIEPRAWDA! Decyzja o tym, czy dać/wziąć łapówkę odwołuje się do naszego systemu wartości – jest wyborem moralnym, nie finansowym (najlepszy dowód, że w afery finansowe bywają wplątani urzędnicy wszystkich szczebli – ci o stosunkowo niskich i bardzo wysokich dochodach).

Grzeszy tylko ten, kto bierze 4. Grzeszy tylko ten, kto bierze NIEPRAWDA! Prawo mówi o korupcji czynnej (dawanie) i biernej (branie) – obie są karalne.

Korupcja jest wszędzie taka sama 5. Korupcja jest wszędzie taka sama NIEPRAWDA! Istnieją państwa (choćby Dania), w których korupcja zauważana jest na minimalnym poziomie, a wśród obywateli nie ma praktycznie najmniejszego przyzwolenia na takie praktyki. W innych – np. Hong Kongu – udało się ją zdecydowanie ograniczyć.

Przeciętny obywatel jest wobec korupcji całkowicie bezradny 6. Przeciętny obywatel jest wobec korupcji całkowicie bezradny NIEPRAWDA! Masz wiele możliwości działania – nie musisz się zgadzać na korupcję. Możesz włączyć się w działania organizacji zwalczających to szkodliwe zjawisko, a przede wszystkim nie musisz dawać ani brać łapówek.

Korupcji nie da się zwalczyć, bo wynika ze złego prawodawstwa 7. Korupcji nie da się zwalczyć, bo wynika ze złego prawodawstwa ALE: Większość podejmowanych przez nas decyzji jest kwestią indywidualnego wyboru – nasz system wartości, nie wadliwe prawo, są tą ostatnią instancją, od której zależy decyzja, czy dać lub wziąć łapówkę.

Korupcja jest uwarunkowana kulturowo 8. Korupcja jest uwarunkowana kulturowo ALE: Kulturę życia społecznego należy kształtować – jest to zadanie długofalowe, ale możliwe do wykonania.

9. Korupcji nie da się udowodnić, gdyż obu stronom (dającej i biorącej) zależy na tym, żeby rzecz się nie wydała ALE: Można i trzeba dążyć do tego , aby ludzie przerywali „zmowę milczenia”. W końcu osoba, która po raz dziesiąty zmuszana jest do wręczenia łapówki prędzej czy później zechce całą rzecz ujawnić.

Nie da się przekonać ludzi, żeby nie dawali łapówek 10. Nie da się przekonać ludzi, żeby nie dawali łapówek NIEPRAWDA! Muszą tylko zrozumieć, że mimo doraźnej korzyści, w ogólnym rozrachunku tylko na tym tracą, że są po prostu okradani.

WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ W KLASACH PONADGIMNAZJALNYCH W ramach projektu „Tak przejrzystości życia publicznego!” wśród uczniów klas ponadgimnazjalnych została przeprowadzona ankieta na temat korupcji. Ankietę wypełniło 206 osób w tym 148 kobiet i 58 mężczyzn.

Czy byłeś/byłaś świadkiem korupcji ? Świadkiem korupcji było 19% ankietowanych, 71% nie zetknęło się z korupcją, natomiast 9 % nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

Korupcja najczęściej występuje Najwięcej ankietowanych – 31% uważa, że korupcja występuje najczęściej w ośrodkach zdrowia, co pokrywa się z wynikami krajowymi. Na drugim miejscu znalazły się urzędy – 27% a na trzecim policja – 26%.

Jak można zwalczać korupcję?

Opracowała: Izabela Agnieszka Klahs-Malinowska