Autor: Agnieszka Jarmułowska kl. IIA SKRZYPCE Autor: Agnieszka Jarmułowska kl. IIA

~„Serce jest jak skrzypce, a uczucia smyczkiem, który układa jego melodię...” ~„Muzyka... mogłaby do pewnego stopnia istnieć, gdyby nawet nie było w ogóle świata.”

Budowa skrzypiec 1 – podbródek 2 – strunnik 3 – podstawek (mostek) 4 – struna 5 – podstrunnica 6 – stroik (śrubki) 7 – otwory rezonansowe („efy”) 8 – talia (wcięcie) 9 – żyłka (ornament) 10 – pudło rezonansowe (tu- płyta górna) 11 – boczek 12 – guzik

Wielkości skrzypiec Wielkość Długość w cm 4/4 58,4 3/4 55,9 1/2 50,8 1/4 47,0 1/8 41,9 1/10 38,1 1/16 35,6 1/32 33,0

PODSTAWOWE INFORMACJE Skrzypce to instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych (chordofony- instrumenty, w których źródłem dźwięku jest struna). Pudło skrzypiec składa się z dwóch lekko wypukłych płyt. Płyty łączą ze sobą boczki i mają boczne wycięcia w kształcie litery C. Na górnej płycie umieszczone są otwory rezonansowe w kształcie litery f, stąd ich nazwa: „efy”. Od wewnątrz płytę górną i dolną rozpiera drewniany kołeczek zwany duszą. Przenosi on drgania z płyty górnej na dolną. Do pudła rezonansowego przymocowana jest szyjka, na której znajduje się gryf (gryf- bezprogowa podstrunnica), a całość kończy komora kołkowa z główką zwykle w kształcie ślimaka. Skrzypce posiadają 4 struny naciągnięte na strunociągu i kołkach, a podparte na podstawku (mostku). Nastrojone są one w interwałach kwinty (g, d¹, a¹, i e²) i obejmują zakres dźwięków od g do c5.

Historia Współczesne skrzypce wywodzą się ze skrzypiec barokowych, które wyewoluowały z kilku instrumentów używanych wcześniej, takich jak np. łuk, fidel, lira da braccio (viola da braccio), rebec, gęśliki podhalańskie. Ich pochodzenie przypisuje się terytorium Polski. Bezpośrednim przodkiem skrzypiec były najprawdopodobniej Polnische Geige (skrzypce polskie). Pierwszy znany występ z użyciem skrzypiec miał miejsca w czasie przyjęcia cesarza Karola V i króla Franciszka I przez papieża Pawła III w Bolonii w 1538r. Najstarsze skrzypce, które przetrwały do dzisiaj, zostały wykonane ok. 1560r. w Cremonie przez Andrea Amatiego na zamówienie króla Francji Karola IX i noszą jego imię. Pochodzą z kompletu 24 skrzypiec, za które Amati został odznaczony przez króla. Pierwsza publikacja muzyki na skrzypce pochodzi z 1581r. i zawiera ówczesną francuską dworską muzykę taneczną. Okres baroku jest okresem ogromnej popularności instrumentu. Skrzypce barokowe wyglądały jednak nieco inaczej niż współczesne. W tym okresie w całej Europie istniało wiele zakładów lutniczych produkujących skrzypce - głównie we Włoszech, Francji i Niemczech.

Sposób gry Skrzypce trzyma się między brodą a barkiem. Do skrzypiec przymocowany jest zwykle podbródek, umieszczony na krawędzi z lewej strony strunociągu. Na podbródku spoczywa lewa strona brody skrzypka. Lewa ręka obejmuje szyjkę skrzypiec pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym, z pozostawieniem prześwitu pod spodem szyjki. Palce lewej ręki dociskają struny w odpowiednich miejscach. Następuje skracanie struny i podwyższanie dźwięku. Poszczególne palce układa się tak, że jest między nimi odstęp pół tonu lub cały ton. Smyczek trzymamy prawą ręką. Lekko ugięty kciuk podtrzymuje pręt od spodu między żabką a skórką. Zaokrąglony palec środkowy utrzymuje pręt z góry naprzeciw kciuka. Wspomaga go naturalnie oparty palec serdeczny. Palec wskazujący i mały tworzą dźwignię, której osią jest palec środkowy i kciuk.

Sposoby wydobycia dźwięków Arco- podstawowy sposób wydobycia dźwięku ze skrzypiec; pocieranie włosiem smyczka o struny Col legno- gra drzewcem smyczka Pizzicato- szarpanie strun palcem Flażolety- lekkie dotknięcie struny palcem

*Legato- łącząc dźwięki *Staccato- oddzielając od siebie dźwięki *Spiccato- oddzielając od siebie dźwięki w ostry sposób, krótkimi pociągnięciami smyczka *Portato- kolejne dźwięki są wykonywane są wyraziście lecz pomiędzy nimi pozostaje minimalna pauza *Glissando- płynne, często szybkie przejście między oddalonymi od siebie dźwiękami

Najwybitniejsi skrzypkowie Niccolò Paganini Henryk Wieniawski Karol Lipiński Wanda Wiłkomirska Konstanty Andrzej Kulka

Stradivari Antonio (Stradivarius) Najsławniejszy i najlepszy do tej pory budowniczy skrzypiec, ur. 1643 lub 1644 roku w Cremonie, zm. 18 grudnia 1737 roku. Jego dziełem jest około 1100 egzemplarzy skrzypiec. Skrzypce Stradivariusa uważane są za największe osiągnięcia lutnicze. Cechują się niezwykłą barwą i głębokim, pięknym brzmieniem. Stanowiły one wzór dla instrumentów wielu późniejszych lutników. Ceny za nie dochodzą nawet do 5 mln. dolarów i wciąż rosną!- -kształtuje je rynek dzieł sztuki. Prawdziwe skrzypce Stradivariusa są obecnie niezwykle rzadkie.

Przykładowe utwory na skrzypce L. Boccherini - Menuet As-Dur J. Massenet - Medytacja E. Lalo – Symphonie espagnole d-moll op.21 cz. I Pablo de Sarasate - Introduction et tarantelle A. Vivaldi – Lato z „Czterech Pór Roku”, cz. III N. Paganini – Koncert skrzypcowy h-moll cz. III H. Wieniawski – Kujawiak a-moll A. Corelli – Concerto Grosso op. 6 nr 8 cz. II

TEST Co wiesz o skrzypcach?

Do jakiej grupy instrumentów należą skrzypce? Chordofonów Idiofonów Membranofonów Aerofonów

Odpowiedź poprawna! przejdź do następnego pytania►

Wybitnym skrzypkiem nie był: Henryk Wieniawski Fryderyk Chopin Karol Lipiński Konstanty Andrzej Kulka

Odpowiedź poprawna! przejdź do następnego pytania►

Jakimi interwałami są strojone struny skrzypiec? Sekundami Tercjami Kwartami Kwintami

Odpowiedź poprawna! przejdź do następnego pytania►

Pojęcie „col legno” oznacza grę: Łączącą dźwięki Za pomocą szarpnięcia palcem Drzewcem smyczka Przez lekkie dotykanie strun palcami

Gratulacje, ukończyłeś test! Odpowiedź poprawna! Gratulacje, ukończyłeś test!

KONIEC Dziękuję za uwagę… 

Odpowiedź błędna… powróć do pytania