Liderzy Samorządów w gospodarce mieszkaniowej EŁK 17 – 19 kwietnia 2013 r. Doskonalenie zarządzania usługami publicznymi i rozwojem w jednostkach samorządu lokalnego (gminach i powiatach) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wyzwania stojące przed miastami i terenami zurbanizowanymi Przeciwdziałanie degradacji społeczno – gospodarczej i przestrzennej obszarów zurbanizowanych Kompleksowa rewitalizacja i restrukturyzacja społeczno-gospodarcza obszarów w mniejszych skalach przestrzennych Likwidacja tzw. luki remontowej Przygotowanie struktur miejskich do skutków zmian klimatycznych i zwiększającego się zapotrzebowanie na energię elektryczną, cieplną Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Wykorzystanie zintegrowanych systemów zarządzania nieruchomościami pozostającymi we władaniu miast

Przeciwdziałanie degradacji społeczno – gospodarczej i przestrzennej obszarów zurbanizowanych Skala degradacji obszarów zurbanizowanych w Polsce jest bardzo duża, przy czym najpilniejszej rewitalizacji wymagają stare dzielnice śródmiejskie oraz osiedla w zabudowie blokowej Degradacja dzielnic, kwartałów większych miast - ludność biedna koncentruje się na obszarach starego zdekapitalizowanego budownictwa, co skutkuje występowaniem i kumulacją negatywnych zjawisk społeczno – gospodarczych, przestrzennych i środowiskowych powiązanych z degradacją fizyczną zabudowy Istnienie innych zurbanizowanych obszarów zdegradowanych, głównie poprzemysłowych, powojskowych i pokolejowych, które wymagają rekultywacji pod względem środowiskowym i stworzenia warunków do ich ponownego zagospodarowania Degradacja techniczna, gospodarcza i społeczna obszarów zurbanizowanych, która przekłada się na pogorszenie jakości życia ich mieszkańców może skutkować przenoszeniem się mieszkańców miast na obszary podmiejskie, zwiększając procesy suburbanizacji Degradacja tkanki miejskiej skutkuje znacznym wzrostem kosztów zarządzania obszarem miejskim i poważnym obciążeniem budżetów gmin oraz pogorszeniem wizerunku miast

Przeciwdziałanie degradacji społeczno – gospodarczej i przestrzennej obszarów zurbanizowanych Przebudowa i adaptacja (zmiana sposobu użytkowania) budynku pokoszarowego przy ul. Dąbrowskiego i Kościuszki w Ełku na budynek mieszkalny wielorodzinny Corocznie do miasta zgłasza się ponad 200 osób i rodzin o pomoc mieszkaniową Obszar o pow.5,85ha przy ul. Kościuszki i Dąbrowskiego w Ełku został nabyty przez miasto po byłej jednostce wojskowej Na tym obszarze mieszczą się 4 budynki użyteczności publicznej- hala sportowa, placówka pomocowa dla osób bezdomnych, Środowiskowy Dom Samopomocy dla Dorosłych, warsztaty samochodowe. Ełk w 2012r. zaadoptował budynek pokoszarowy na budynek mieszkalny, wielorodzinny z miejscami parkingowymi i uzyskał 66 lokali w tym 55 mieszkań z 4 lokalami dla osób niepełnosprawnych i 11 lokali usługowych, uzyskując dofinansowanie z Funduszu Dopłat, w zamian za co miasto zobowiązało się do utworzenia takiej samej liczby mieszkań socjalnych w swoim zasobie Zdegradowany budynek pokoszarowy, położony w centrum miasta powiększył zasób mieszkaniowy miasta, a obszar wokół budynku, gdzie wykonano plac zabaw dla dzieci stał się placem ogólnodostępnym. Projekt jest realizacją Programu Rewitalizacji Ełku

Kompleksowa rewitalizacja i restrukturyzacja społeczno-gospodarcza obszarów w mniejszych skalach przestrzennych. Likwidacja tzw. luki remontowej Wrocławski Program 100 kamienic Budynki mieszkalne będące w 100 % własnością Gminy należą do najstarszych we Wrocławiu. Średni wiek tych budynków wynosił ok. 95 lat, a średni stopień zużycia tych budynków wynosił 50,68 %. Największy stopień zużycia budynków występuje w Śródmieściu (60 % - 61 %) oraz na Krzykach - Brochów (63 %). Najstarsze budynki występują w rejonie Starego Miasta, w którym średni wiek wynosi około 125 lat Zakres programu-remont elewacji, dachów i wymiana stolarki okiennej, remont piwnic z wykonaniem izolacji pionowych i poziomymi murów, wymiana instalacji i niedrożnych przyłączy, częściowa wymiana stropów, zainstalowanie toalet wewnątrz lokali mieszkalnych (w przypadku w.c. znajdujących się poza budynkiem i na korytarzu klatek schodowych) oraz zmiana systemu ogrzewania Niektórym realizowanym remontom w ramach Programu 100 kamienic towarzyszą prace związane z docelowym zagospodarowaniem terenów zewnętrznych, takich jak wnętrza podwórzowe, chodniki i drogi dojazdowe do nieruchomości, tereny rekreacyjne (parki, zieleńce)

Kompleksowa rewitalizacja i restrukturyzacja społeczno-gospodarcza obszarów w mniejszych skalach przestrzennych. Likwidacja tzw. luki remontowej Program 100 kamienic zakłada zmianę systemu ogrzewania z piecowego na centralne, co skutkuje ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, co wiąże się z poprawą jakości powietrza (w kontekście ograniczenia zarówno pyłów oraz gazów cieplarnianych) Pierwsze prace remontowe w ramach Programu 100 kamienic rozpoczęły się w kwietniu 2007r. Do końca 2013 roku nakładem ponad 193 mln zł, w ramach Programu 100 kamienic oraz Programu rewitalizacji Wrocławskich kamienic łącznie zostanie wyremontowanych ponad 130 kamienic. Ponad połowa z tej liczby to kamienice uciepłowione -centralne ogrzewanie sieciowe i ciepła woda użytkowa W zależności od zakresu zleconego remontu, średnie koszty remontów wykonywanych w przeliczeniu na 1m² powierzchni użytkowej budynku kształtowały się na poziomie zł

Kompleksowa rewitalizacja i restrukturyzacja społeczno-gospodarcza obszarów w mniejszych skalach przestrzennych. Likwidacja tzw. luki remontowej Podstawowym celem rewitalizacji jest przywrócenie dotychczasowych funkcji zdegradowanego społecznie, ekonomicznie, środowiskowo obszaru, bądź zmiana jego dotychczasowych funkcji na nowe Programy rewitalizacji zasobu - remonty kamienic zapobiegają wzrostowi zróżnicowań społeczno-przestrzennych w miastach i na obszarach metropolitalnych Projekt Wrocławia identyfikuje problem luki remontowej występujący w mieście i konsekwentnie dąży do jej likwidacji Program przyczynia się do opanowania niekorzystnych skutków suburbanizacji i żywiołowego rozlewania się miast. Projekt w pewnym sensie realizuje koncepcję miasta zwartego Włączenie budynków do miejskiej sieci ciepłowniczej stanowi działanie proekologiczne, ponieważ sprzyja ograniczeniu tzw. niskiej emisji zanieczyszczeń do atmosfery W efekcie realizacji programu nastąpiła poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, poprawa jakości życia mieszkańców

Przygotowanie struktur miejskich do skutków zmian klimatycznych i zwiększającego się zapotrzebowanie na energię elektryczną, cieplną. Likwidacja tzw. luki remontowej Wodzisław Śląski – Termomodernizacja budynków wielorodzinnych z wykorzystaniem premii termomodernizacyjnej Nadal nierozwiązanym problemem pozostaje niski stan techniczny zasobów mieszkaniowych spowodowany zarówno niskim standardem wykonawstwa i użytych materiałów w momencie powstawania budynków jak i następującymi po budowie wieloletnimi zaległościami remontowymi Polska została zobligowana zapisami dyrektyw UE do poprawy efektywności energetycznej budynków Projekt polega na termomodernizacji 8 budynków wielorodzinnych. Całe przedsięwzięcie opierało się na wykorzystaniu dostępnych środków pomocy takich jak: kredyt bankowy oraz uzyskanie premii termomodernizacyjnej z Banku Gospodarstwa Krajowego Podstawowym celem termomodernizacji budynków było zmniejszenie zużycia energii oraz związane z tym zmniejszenie kosztów, zapewnienie odpowiednich warunków komfortu użytkowania i odpowiedniego mikroklimatu w pomieszczeniach Zgodnie z audytem oszczędności w zapotrzebowaniu ciepła wyniosły 21,3% Procesy termomodernizacji służą likwidacji tzw. luki remontowej. Wzrósł standard mieszkań i komfort zamieszkania

Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców "3 kroki do oddłużenia" - program spłaty zadłużenia mieszkańców Słupska W Słupsku mieszkania komunalne są zadłużone na łączną kwotę 19 mln zł, z czego 5 mln to praktycznie dług nieściągalny Mieszkańcy zadłużeni z reguły zajmują mieszkania nie dostosowane do swoich możliwości finansowych tj. zbyt duże i drogie w utrzymaniu bądź mieszkania nierozwojowe, nie przystosowane do potrzeb rodzin wielodzietnych Słupsk wdrożył procedurę zamiany mieszkania, spłaty lub odpracowania długu, spłata zadłużenia w ratach, bądź prolongata terminu spłaty, zamiana mieszkania mająca na celu dostosowanie warunków mieszkaniowych do potrzeb i możliwości płatniczych lokatora, w tym obejmująca zamiany ze spłatą długu, odpracowanie długu – Program Dozorca

Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Trzeci krok -odpracowanie długu realizowany jest przez powołaną w dniu r. przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej Spółka z o.o. w Słupsku - Fundację na rzecz rewitalizacji Miasta Słupska "Moje Miasto Słupsk" Fundacja współpracuje z PGM Sp. z o. o. w realizacji programu "Dozorca", który polega na organizacji wolontariatu opartego na mieszkańcach miasta Słupska, którego celem jest wspomaganie rewitalizacji miasta, prowadzenia prac porządkowych w obszarach rewitalizowanych, usprawnienia usuwania odpadów na terenie rewitalizowanym oraz działaniach polegających na utrzymaniu zasobów komunalnych w dobrym stanie technicznym Program realizowany jest za pośrednictwem Słupskiego Centrum Wolontariatu, działającego w oparciu o ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. który prowadzi szkolenia wolontariuszy

Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Wolontariusz po upływie terminu umowy o świadczenie usług woluntarystycznych lub przepracowaniu takiej liczby godzin, która równa jest wielkości zadłużenia, kończy współpracę i może złożyć wniosek o oddłużenie odpracowanego długu z możliwością pozostałej części długu rozłożenia na raty Miasto Słupsk poprzez odpracowanie długu odzyskało w poszczególnych etapach: I etap ,00 zł II etap ,00 zł Ekonomicznym efektem jest zmniejszenie zadłużenia ogólnego mieszkańców Słupska z tytułu czynszu i świadczeń oraz umożliwienie wolontariuszom pozyskanie doświadczenia zawodowego

Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Poznań –Zbuduj-Zamień-Zaoszczędź (zmniejszenie wartości odszkodowań wypłacanych przez miasto właścicielom prywatnych kamienic poprzez program budowy i zamiany mieszkań komunalnych) Celem tego rozwiązania jest racjonalne gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy, poprawa warunków mieszkaniowych najemców zasobów komunalnych, zmniejszenie liczby osób oczekujących na lokale socjalne, zahamowanie tempa wzrostu wartości odszkodowań wypłaconych wierzycielom wyroków Miasto Poznań stanęło przed rozwiązaniem problemu narastającej kwoty i ilości wypłacanych odszkodowań W celu zapewnienia większej płynności w dostarczaniu lokali socjalnych oraz zmniejszenia wartości wypłacanych odszkodowań postanowiono utworzyć Biuro Zamiany Mieszkań, do którego zadań należy koordynowanie zamiany lokali komunalnych w celu pozyskania jak największej liczby lokali socjalnych

Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Uruchomiono również program inwestycyjny pod nazwą Budownictwo Komunalne w celu zagwarantowania szerszej oferty lokali do zamiany Program Budownictwa Komunalnego finansowany z budżetu miasta daje rocznie min. 100 nowych mieszkań. BZM zasiedla nowo wybudowane budynki, a zwalniane przez najemców lokale są włączane do zasobu socjalnego na realizację wyroków o eksmisję Oferta zamiany na lokal w nowo wybudowanym lokalu skierowana jest do tej części najemców, którzy nie mają zaległości czynszowych i zainteresowani są zamianą na lokal o wyższym standardzie Miasto realizuje swój obowiązek ustawowy - wskazuje lokale socjalne i uwalnia się od obowiązku zapłaty odszkodowań. Program Budownictwa Komunalnego powiększa tzw. młody zasób mieszkaniowy (stary zasób jest prywatyzowany), program BZM powiększa zasób socjalny W efekcie końcowym następuje zahamowanie tempa wzrostu wartości odszkodowań wypłaconych wierzycielom wyroków

Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Realizacja zamiany mieszkań daje gwarancję: optymalnego doboru sprawdzonych najemców, regularnie płacących czynsz i inne opłaty za korzystanie z zajmowanych lokali umożliwia wynajmującemu wybór, spośród lokali zajmowanych przez najemców zainteresowanych zamianami na nowe lokale, lokali o konkretnych parametrach i strukturze, niezbędnych do realizacji innych zadań i potrzeb Programy budownictwa komunalnego i zamian mieszkań wspierają proces wypłaty odszkodowań z tytułu niedostarczenia przez gminę lokali socjalnych hamując jego przebieg oraz skutki Program jest sprawdzoną, sprawną i skuteczną metodą zarządczą w gospodarowaniu mieszkaniowym zasobem gmin

Racjonalne i efektywne zarządzanie mieszkaniowym zasobem gmin, służące poprawie jakości zamieszkania i realizacji zadań własnych miast – zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Murowana Goślina – Realizacja umowy na wieloletnie zarządzanie i realizację inwestycji budowlanych w komunalnym zasobie lokalowym Efektem podpisania umowy jest powiększenie mieszkaniowego zasobu miasta o 43 mieszkania, rewitalizacja 16 budynków komunalnych do poprawa stanu technicznego i warunków mieszkaniowych mieszkańców oraz kompleksowe zarzadzanie całym zasobem komunalnym w ramach środków pozyskanych z wpływów z tytułu czynszu za najem lokali Projekt jest zgodny z modelem komunalnego zasobu gminy, który zakłada, że zarządzanie zlecane jest podmiotom, konkurującym ze sobą ceną, zakresem i jakością usług Utrzymanie zasobu mieszkaniowego - remonty i eksploatacja powierzone są podmiotom działającym w nieskrępowanym, konkurującym środowisku, które realizują wytyczone strategiczne cele w oparciu o wskaźniki - wyznaczone i mierzone przez gminy

Wykorzystanie zintegrowanych systemów zarządzania nieruchomościami pozostającymi we władaniu miast Zintegrowany System Zarządzania Nieruchomościami "Granit w Krakowie Zintegrowany system zarządzania pozwala na szybki dostęp do aktualnych informacji o zarządzanym zasobie budynkowym i lokalowym, obsługuje swoją funkcjonalnością wszystkie obszary pracy zarządcy nieruchomości Wdrożenie zintegrowanego systemu zarządzania nieruchomościami wpłynęło na płynność i jakość pracy zarządcy i zapewnia kompleksową obsługę zasobu dzięki jednolitej i na bieżąco aktualizowanej bazie danych Gminy gospodarując mieszkaniowym zasobem powinny wykorzystywać profesjonalne narzędzia informatyczne, gwarantujące posiadanie aktualnej i rzetelnej informacji o zasobie tj. wielkość, stan techniczny, wskaźniki finansowe, co pozwoli gminom ograniczyć swój udział w zarządzaniu operacyjnym zasobem mieszkaniowym do wyznaczania mierzalnych celów strategicznych

Podsumowanie Miasta zastosowały określone instrumenty racjonalnej gospodarki mieszkaniowej ( określanej też mianem polityki mieszkaniowej ), które nastawione są na likwidację przyczyn niekorzystnych zjawisk, a nie jedynie na redukowanie niekorzystnych skutków Zastosowane w projektach instrumenty polityki remontowej, budownictwa komunalnego, zamian lokal, sposobu i metod realizacji sądowych wyroków o eksmisję, oddłużania lokatorów, zarządzania zasobem mieszkaniowym mają długi horyzont czasowy, są zintegrowane i kompleksowe Przyjęte kierunki działań przynoszą spodziewane lub założone efekty

Dziękuje za uwagę Ewa Bartosik Doskonalenie zarządzania usługami publicznymi i rozwojem w jednostkach samorządu lokalnego (gminach i powiatach) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego